Գրքեր
4 Մարտ, Շբ, Մեծ պահքի Զ օր Սուրբ Թեոդորոս զորավարի հիշատակության օր

ԹԵՈԴՈՐՈՍ ԶՈՐԱՎԱՐ

Երկու Թեոդորոսներ կան, երկուսն էլ զորավարներ, երկուսն էլ, գրեթե, ժամանակակիցներ և երկուսն էլ նույն ազգությունից, այս իսկ պատճառով և՛ արևելքի և՛ արևմուտքի մեջ հաճախ շփոթել են այս երկու զորավարներին: Այս շփոթությունների և անունների վրա հիմնվելով՝ ոմանք կարծել են, որ Թեոդրոս անունով մեկ զորավար կա, բայց վարքի երկու տարբերակներով:

Բայց քանի որ մեր օրացույցի մեջ հիշատակվում են նույն անունով երկու սրբեր, մենք նույնպես պիտի ներկայացնենք երկու տարբեր Թեոդորոսների պատմությունները:

Առաջինը ներկայանում է որպես երկրորդի մորեղբայրը և օտար վարքագիրների մոտ ծանոթ է «Դյուրոն» մականունով, որը հունարեն նշանակում է «նոր գրանցված» կամ «նորեկ» զինվոր: Հավանաբար այդպես է կոչվել, որովհետև, երբ իրեն առաջարկել են աստիճանի բարձրացում՝ նա մերժել է այն ասելով, որ նախընտրում է Երկնային Թագավորի պարզ զինվոր մնալ, քան թե երկրավոր թագավորի՝ զորավար:

Ծնվել է Ամասյա քաղաքի գյուղերից մեկում՝ քրիստոնյա ընտանիքում: Վաղ հասակում կորցրել է մորը և հոր խնամատարության տակ մեծացել: Մեծացավ որպես առաքինի և ուժեղ երիտասարդ, և այդ շրջանի բանակի հրամանատարը, այս տեսնելով, իր բանակի մեջ վերցրեց նրան: Բուն վիշապասպան Թեոդորոսը հենց ինքն է համարվում և դեպքը հետևյալ կերպ է պատմվում. հերթական ճամփորդության ընթացքում, երբ նա մի գետի մոտ աճած ծառի ստվերում հանգստանում էր, մի հսկա վիշապ օձ նրա վրա հարձակվեց: Թեոդորոսը, վեր ցատկելով, իր սրի հարվածով երկու կես անելով, սատկացրեց դրան:

304թ.-ին հրապարակվեց Դիոկղետիանոսի հալածանքների հրովարտակը: Թեոդորոսը, որպեսզի հաստատի, որ կուռքերի քարից կամ մարմարից լինելը նրանց աստվածներ չի դարձնում, նույն օրը հրկիզեց իր քաղաքի մեհյանները, և կուռքերը փոշիացան: Այս սխրագործության համար դատարան տարվեց և փաստելու համար, որ կռապաշտների պաշտելիքները չեն տարբերվում սովորական մարմարից և որ հիմարություն է անշունչ քարը և մարդու ձեռագործը կուռք՝ աստված, համարելը, խոստովանեց մեհյանների հրկիզելը: Ծանր չարչարանքների ենթարկվելով բանտարկվեց: Բանտում, ձեռքերը և ոտքերը ծանր կապանքների մեջ, չէր դադարում օրհնության սաղմոսներ երգել Աստծուն: Եվ քանի որ նա այրել էր մեհյաննները, ի վերջո, դատավորն էլ այրելու մահավճիռ է կայացնում: Նահատակվեց 306 թ.-ին: Ս. Գրիգոր Նյուսացին մի հրաշալի ներբող ունի գրած այս Թեոդորոսի մասին: Եվ այս Թեոդորոսն է, որ շփոթությամբ «զորավար» անվան տակ մենք տոնում ենք Մեծ Պահքի առաջին շաբաթ օրը:

ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՍՏՐԱՏԵԼԱՏ

Այս Թեոդորոսին մի քանի այլ սրբերի հետ, որոնք իրար հետ ոչ մի կապ չունեն, մեր եկեղեցին տոնում է Վարդավառի 7-րդ կիրակիին հաջորդող հինգշաբթի օրը «Թեոդորոս վկա» անվան տակ: Հույները և Լատինները նրան հիշատակում են «Ստրատելատ» անվան տակ, որը նշանակում է զորավար:

Ծնվել է Պոնտոսի Հերակլիա քաղաքում: Լիկիանոս կայսեր օրոք եղել է հռոմեական բանակի զորավար: Այս Լիկիանոսը, թեև Կոստանդիանոսի հետ ստորագրել էր քրիստոնյաների հավատքի ազատ դավանության հրովարտակը, բայց հետագայում մտափոխվել էր և հալածանք էր սկսել քրիստոնյաների դեմ: Լիկիանոսը տեղեկանալով, որ Թեոդորոսը ոչ միայն ինքն է քրիստոնյա այլև շատերին քրիստոնյա է դարձնում, հրամայում է նրան հրաժարվել քրիստոնեությունից և վերադառնալ հին կրոնին: Թեոդորոսը, Աստվածային քաջալերությամբ զորանալով, պատրաստակամություն հայտնեց ամեն տեսակ չարչարանքներին ենթարկվել, քան թե ուրանալ Քրիստոսին: Արջառաջլերով ձաղկեցին նրան, մինչև իսկ նրան ձեռքերից կապեցին և կախեցին խաչափայտից: Թեոդորոսը տոկաց բոլոր չարչարանքներին: Ի վերջո, 319թ.-ին գլխատությամբ արժանացավ մարտիրոսության պսակին: 

 

«Հայազգի Սուրբեր», Շնորհք արքեպսԳալուստյան, «ԳԱՆՁԱՍԱՐ» մատենաշարԵրևան 1997 

Արևելահայերենի փոխադրեց՝ Վաչագան սրկԴոխոլյանը

ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․