19 Մարտ, Գշ, Մեծ պահքի ԼԷ օր

Գրքեր
24 Փետրվար, Շբ, Մեծ պահքի ԺԳ օր Սուրբ Կյուրեղ Երուսաղեմի Հայրապետի, Կյուրեղ եպիսկոպոսի և նրա մոր` Աննայի հիշատակության օր

Կյուրեղ Երուսաղեմացի

Հակառակ այն բանի, որ ինքը եկեղեցու նշանավոր հայրերից է, մենք նրա մասին քիչ բան գիտենք: Համարվում է, որ ծնվել է 315 թ.-ին: 349թ.-ին դարձել է Երուսաղեմի եպիսկոպոս: 357թ.-ին արիոսականների կողմից աքսորվում է: Երկու տարի մնալով աքսորում վերադառնում է: Մինչ 378 թ.-ը երկու անգամ աքսորվում է, որից հետո վերջնականապես հաստատվում է իր աթոռին:

380թ.-ին Գրիգոր Նյուսացին, Անտիոքում գումարված ժողովի որոշմամբ, ուղարկվում է Երուսաղեմ՝ քննելու համար Կյուրեղի տեսություն ուղղափառությունը: Նյուսացին թեև տեսավ, որ քրիստոնյաները պառակտված են և անբարոյությունը տարածված է քաղաքում, բայց Կյուրեղի հավատն ուղղափառ գտավ: Կյուրեղը 381 թ.-ին մասնակցեց Կ. Պոլսի տիեզերական ժողովին և 386 թ.-ին մահացավ խաղաղության մեջ:

Կյուրեղի գլխավոր գործը, որով կարևոր տեղ է գրավել եկեղեցական աստվածաբան հայրերի մեջ՝ «Կոչումն Ընծայության» գիրքն է, որը բաղկացած է 18 ճառերից և գրվել է նախքան նրա պատրիարք լինելը, այսինքն 347թ.-ին, մկրտության պատրաստվող մեծահասակների համար, որոնք, սովորաբար, Ս.Մկրտության կնիքը ստանում էին Զաստկական Ճրագալույցին: Այն ամենն, ինչ որ անհրաժեշտ է քրիստոնյային իմանալու համար, սովորեցնում է Կյուրեղ վարդապեստն իր այս գրքում, որը արդեն 5-րդ դարում թարգմանվել է հայերեն: Այս գործի հունարեն տարբերակը թվով հինգ ճառեր, գրված է հատկապես մկրտվածների համար: Այդ ճառերը հայկական տարբերակում բացակայում են;

Հայտնի է նաև Ս. Խաչի երևման առիթով Կոնստանդիանոս կայսրին ուղղված Կյուրեղի նամակը, որը մինչ այսօր, Ս. Խաչի երևման տոնին, ընթերցվում է մեր եկեղեցում;

Կյուրեղ Երուսաղեմացին ունի նաև զանազան ճառեր, որոնցից հայերեն են թարգմանվել Տեառնընդառաջի, Համբարձման, Ս. Հոգու, Եկեղեցու Նավակատիքի, և Ս. Խաչի մասին գրվածները, ինչպես նաև Եսայի մարգարեի մարգարեության մեկնության մի հատված և աղոթք:

Հայ եկեղեցին տարեկան երկու անգամ է տոնում սրբի տոնը՝ նախ մեծ պահքի երկրորդ շաբաթ օրը և ապա տիեզերական տասներկու վարդապետների հետ՝ հոկտեմբերի վերջին շաբաթ օրը:

Հուդա Կյուրեղ

Մեր ձեռքի տակ եղած Հայսմավուրքներից Փեստիմալնճյանի տպագրածի մեջ ոչ մի հիշատակություն չգտանք այս սրբի մասին, իսկ Մարզվանցու հրատակարած Հայսմավուրքի մեջ լայնորեն ներկայացված է այս սրբի և իր մոր՝ Աննայի նահատակությունը:

Ըստ Հայսմավուրքների, Երուսաղեմում ապրող մի հրեա էր նա, Հուդա անունով: Երբ Հեղինե թագուհին Երուսաղեմ է գալիս Քրիստոսի Ս. Խաչափայտը գտնելու նպատակով, այս խնդրով հարցաքննում է հրեաներին: Հրեաները Հուդային են մատնացույց անում, իբրև այդ խնդրի մասին ամենաիրազեկը: Թեև նա նախապես չէր ցանկանում հայտնել Ս. Խաչի ուր լինելը, բայց ճնշումների արդյունքում խոստովանեց և ցույց տվեց Խաչի թաղված տեղը: Հետագայում ցույց տալով Խաչի տեղը և ականատես լինելով կատարված հրաշքներին՝ իր մոր հետ քրիստոնյա է դառնում և ստանում Կյուրեղ անունը: Ապա եպիսկոպոս է ձեռնադրվում և Երուսաաղեմի Կյուրեղ հայրապետի աքսորի ժամանակ տեղապահություն է անում: Երբ Հուլիանոս Ուրացող կայսրը Երուսաղեմ եկավ, սաստիկ չարչարանքների ենթարկեց նրան և իր մորը: Ի վերջո 360 թվականին նիզակախոց սպանվեց սուրբ եպիսկոպոսը:

Հիշատակվում է Մեծ Պահքի երկրորդ շաբաթ օրը, իր մոր և Կյուրեղ Երուսաղեմացի Սուրբ հայրապետի հետ միասին:

 

Աննա

Մայրն է երուաղեմի Հուդա-Կյուրեղ եպիսկոպոսի, որը Հեղինէ թագուհուն Ս. Խաչի թաղման տեղը ցույց տվեց: Երկուսն էլ երկար ապրեցին՝ մինչև Հուլիանոս Ուրացող կայսրի օրերը` 360թ, և երկուսն էլ անտանելի չարչարանքների ենթարկվելով՝ մարտիրոսական պսակների արժանացան:

Մենք երկուսին էլ միասին ենք տոնում՝ Մեծ պահքի երկրորդ շաբաթ օրը Կյուրեղ Երուսաղեմացի հայրապետի հետ:

 

«Հայազգի Սուրբեր», Շնորհք արքեպսԳալուստյան, «ԳԱՆՁԱՍԱՐ» մատենաշարԵրևան1997 

Արևելահայերենի փոխադրեց՝ Վաչագան սրկԴոխոլյանը

ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․