19 Մարտ, Գշ, Մեծ պահքի ԼԷ օր

Գրքեր
15 Հուլիս, Բշ Սուրբ Կալիստրատոսի, քառասունինը վկաների և Ղունկիանոս քահանայի հիշատակության օր

Սուրբ Կալիստրատոս և քառասունինը վկաներ

Կալիստրատոսը ծնունդով քաղդեացի էր և ծառայում էր Հռոմում: Որպես քրիստոնյա ձերբակալվեց և անտանելի չարչարանքների ենթարկվեց, ի վերջո պարկի մեջ դրվելով՝ ծովը նետվեց, բայց Աստծո հրաշքով ողջ մնաց: Այս տեսնելով, իր հիսուն ընկերները դարձի եկան և 304թ-ին միասնաբար նահատակվեցին:

Տոնում ենք Հոգեգալստյանը հաջորդող 5-րդ երկուշաբթի օրը:

 

Ղունկիանոս քահանա

Երկու Ղուկիանոս քահանաներ կան մեր տոնացույցում և նրանցից մեկը հիշատակվու է որպես Ղունկիանոս: Սրանցից մեկը տոնվում է Հոգեգալստյանը հաջորդող հինգերորդ երկուշաբթի օրը, մյուսը Հիսնակի պահքի առաջին երեքշաբթի օրը: Հայսմավուրքներում միայն մեկ Ղուկիանոս քահանա է առկա, Թորգոմ պատրիարքն էլ իր «Սուրբք և Տոնք» գրքում միայն մեկ Ղուկիանոս է հիշատակում: Հույների տոնացույցում էլ միայն մեկ Ղուկիանոս քահանա կա: Թեև Լատինների մոտ երկու Ղուկիանոս քահանաներ կան, բայց սրանցից մեկն այնքան աննշան է և Գաղատիայում նահատակված, որ չենք կարծում, թե մեր տոնացույցում ընդգրկված լինի, ինչպես որ չի ընդգրկվել նաև հույների մոտ: Այսքանով հանդերձ մենք էլ մեկ Ղուկիանոս քահանա ենք ճանաչում, որի համար չենք կարծում, որ երկու անգամ է տոնվել մեր եկեղեցում, ուստի սրանցից մեկը տոնացույցից պետք է հանվի:

Հայտնի Ղուկիանս քահանան ծնվել է Սամոսատում: Նա մեծացել և գործել է 3-րդ դարի վերջերին և 4-րդ դարի սկզբներին: Հանդիսանում էր Անտիոքի իր աստվածաբանական դպրոցի գլուխը, որին աշակերտել են Արիոսը և Եվսեբիոս Նիկոմիդացին (նույնպես արիոսական): Այնպես որ ճշմարիտ, թե թյուրիմացաբար, բայց Ղուկիանոսը համարվում է նախահայրը այն աստվածաբանական տեսությունների, որոնք իրենից հետո դրսևորվեցին արիոսականների մեջ:

Սակայն հակառակ իրեն վերագրված այս տեսակետների, որոնք Արիոսի հետ դատապարտվեցին Նիկիայի տիեզերական ժողովին, առաքինի անձ էր և սրբակենցաղ հոգևորական: Հայմավուրքը նրա մասին ասում է. «Սնված և վարժված էր ճգնություններին և Աստվածահաճո ապրելակերպին: Իր ծնողներին կորցնելուց հետո իր ամբողջ ունեցվածքը տալիս է աղքատներին և Ս. Գրքի մեծ ուսումնասիրող է դառնում»: Հակառակ նրա, որ միայն քահանայական կարգ ուներ «իր եպիսկոպոսի հրամանով կատարյալ վարդապետ եղավ»: Մաքսիմինոս Դաժի հարուցած հալածանքների ընթացքում ձրբակալվում է և Նիկոմիդիա տարվում, որտեղ ինը տարի բանտարկվելուց և բազում չարչարանքների համբերելուց և ի պաշտպանություն իր հավատքի հրաշալի ճառ արտասանելուց հետո 312թ-ին գլխատվում է:

Ղուկիանոսը նաև արժանի է հիշատակության այն բանի համար, որ հավատում էր Ս. Գրքի տառական և պատմական մեկնաբանությանը, այլ ոչ թե՝ այլաբանական, որին այդ ժամանակներում հավատում էին Ալեքսանդրիայի դպրոցի հետևողները: Այդ իսկ պատճառով նա շեշտը դնում էր Ս. Գրքի բնագրային ճշգրտության վրա: Ուստի ձեռնարկում է Եբրայական բնագրի համեմատությամբ Յոթանասնից թարգմանության սրբագրության աշխատանքները: Այս սրբագրությունը լայն գործածություն է գտնում 4-րդ դարում:

Հստակեցնելով անորոշությունները և հղկելով լեզուն, Նոր Կտակարանում էլ է կատարում որոշ մանր քերականական սրբագրություններ, համարվում է, որ այսօրվա գործածական Նոր Կտակարանը նրա սրբագրությանն է պատկանում: Հերոնիմոսը գովում և բարձր է գնահատում այս սրբագրությունը, իսկ Ոսկեբերանը գովում է Ղուկիանոսի առաքինի և գիտնական անձ լինելը:

 

«Համաքրիստոնեական Սուրբեր», Շնորհք արքեպսԳալուստյան, «ԳԱՆՁԱՍԱՐ» մատենաշարԵրևան1997 

Արևելահայերենի փոխադրեց՝ Վաչագան սրկԴոխոլյանը

ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․