Բարսեղ Կեսարացու ճառն ապաշխարության մասին

Տեսնելով այն անխրախուսելի երևույթը, որ մեր եղբայրներից ոմանց հպարտությունը հանդգնում է անարդյունք թողնել իրենց ապաշխարությունը, կամենում եմ ողջախոհ ձեռք կարկառել մեր այդ եղբայրներին՝ վերստին ապաշխարության կոչ անելով նրանց։ Ուստի իմ այս խոսքը կարող է պիտանի լինել մարդկանց։

Մարդկանցից ոչ ոք անմեղ չէ, չնայած այն բանին, որ, ինչպես վկայվում է՝ Աստված մեղքը չի ստեղծել։ Ապաշխարության անհրաժեշտության մասին խոսելիս հարկ է մատնանշել և՛ Հին Ուխտը, և՛ Նոր Ուխտը, որոնք միասին հանդիսանում են Եկեղեցու գանձերը։ Ապաշխարության կարևորությունը հաստատում ենք, սակայն, գեթ Աստծու ողորմության վրա հույս ունենալը բավական չենք համարում (հմմտ. Ես. ԾԴ 9), որպեսզի չստացվի թե, միայն այդ հույսին ապավինելով ու չապաշխարելով՝ առավել մեղանչենք։ Այլ պիտի ջանանք ապաշխարությա՛մբ ոտքի կանգնել յուրաքանչյուր անկումից հետո, քանի որ երբ «անգործունյա» հույսը մեկ անգամ մտնում է մեղավորի մեջ, վերջինիս վերստին մեղանչելու է դրդում, իսկ ահա ապաշխարության հանդեպ ունեցած վստահությունը ոտքի է կանգնեցնում մեղավորին և այլևս թույլ չի տալիս մեղանչել։

Ուստի չասե՛նք, թե՝ «ո՞վ ենք մենք Աստծու օրենքների առաջ։ Եթե Աստված կամենա թողություն շնորհել մեր մեղքերին, ի՞նչը կարող է խոչընդոտել Նրան։ Ամեն բան լինում է ոչ թե այնպես, ինչպես մենք կամ ուրիշ որևէ մեկն է հանդգնում ասել, այլ ինչպես Աստված է հրամայում»։ Չէ՞ որ Աստված Ինքն է ասում, որ ով գլորվում է, պետք է ոտքի ելնի (հմմտ. Երեմ. Ը 4)։ Աստծուն ոչ թե սոսկ քո խոսքն է հաճելի, այլ գործով օրինակ ցույց տալդ։ Քանի որ, ինչպես ամենաստեղծ Աստված է ասում՝ եթե անգամ անմաքրելի թվացող կարմիր լինեն մեր մեղքերը, բայց եթե լվացվենք, ապա Աստված անմաքրելի այդ ախտերն անգամ ձյան պես մաքուր կդարձնի (հմմտ. Ես. Ա 18)։

Մկրտությունը, ինչպես գիտենք, թողություն է տալիս մեղքերին՝ ըստ այն նախօրինակ խոսքի, որն ասում է՝ «Լվացվե՛ք և մաքու՛ր եղեք» (հմմտ. Ես. Ա 16)։ Ուստի մեզնից պահանջվում է Սուրբ Գրքից վկայություններ մատնանշել մկրտությունից հետո մեղքերի թողության արժանանալու մասին, ինչը, սակայն, դյուրին չէ, քանի որ հարկ է զգուշանալ կարծեցյալ զորավոր խոսքեր ասելուց, որոնք գուցե հակառակ լինեն հենց Սուրբ Գրքին, այլ պետք է վարվել Քրիստոսի նման, ով ոչ թե Ինքն իրենից էր խոսում, այլ Սուրբ Գրքից էր մեջբերումներ կատարում՝ առանց որևէ փոփոխության։

Այն ասենք Հին Ուխտի մասին, որ մինչ Փրկչի չարչարանքները, մինչ մեզ համար Նրա սուրբ արյան հեղումը, այսինքն՝ Հին Ուխտում, մեղքերի թողություն գոյություն ուներ, ինչի մասին քիչ առաջ վկայվեց, իսկ ահա Նո՞ր Ուխտում։ Ոմանք ասում են, որ Քրիստոսի չարչարանքների շնորհիվ այլևս ապաշխարության կարիք չկա։ Սակայն, ինչպես որ Նոր Ուխտում տեսնում էլ ենք, մկրտությունից և Սուրբ Հոգու ընդունելությունից հետո ևս մարդ մեղանչում է, ուստի նա վերստին ապաշխարության պետք է դիմի։ Եվ եթե մկրտված մեղավորը զղջա իր մեղքերի համար, ապա ապաշխարելով՝ թողության կարժանանա, ինչպես Հին Ուխտում էր։

Մերձենա՛նք այս խորագույն խորհրդին, որպեսզի բարին լինի մեզ, այլ ոչ թե մեկ անգամ մեղանչելով՝ մնանք կործանման անդնդի մեջ։ Բավական չէ՞ այն օրինակը, որը քեզ հորդորում է ապաշխարել. ուրեմն Աստծու երդմա՛նն ականջալուր եղիր։ Աստված ասում է. «Կենդանի եմ Ես» (Եզկ. ԼԳ 11)։ Ա՛յս է աստվածավայել երդումը, քանի որ չկա ավելի մեծ բան, որով Աստված կարող է երդվել, քան Ինքն Իրենով՝ ապաշխարությունը մերժողներին դարձի բերելու նպատակով։ «Կենդանի եմ Ես,- ասում է Տերը,- և ոչ ոք թող չզարհուրի, քանի որ Ես չեմ կամենում մեղավորի մահը, այլ նրա դարձը և ապրելը» (հմմտ. Եզկ. ԼԳ 11)։ Նա, որ Կենդանի է, ապրեցնե՛լ է ուզում։

Այն, որ Աստված երդվում է, այդ և՞ս քեզ արժանահավատ չի թվում։ Ո՛չ խոսքով, ո՛չ օրինակով, ոչ էլ երդմամբ չե՞ս ընդունում ապաշխարության անհրաժեշտությունը. գործո՛վ կընդունես։ Նինվեն փրկվեց կործանումից, քանի որ ապաշխարեց (տե՛ս Հովն. Գ 5-10)։ Մարգարեի զայրույթը վկայում է, որ քաղաքը չկործանվեց, և ապա բուսնում է դդմենին (տե՛ս Հովն. Դ 1-6)։ Սա քեզ հարկադրում է հիշել, թե որն է բարին, բայց և զգույշ լինել, որ չլինի թե Քրիստոսից այն խոսքը լսես, թե՝ «նախանձո՞ւմ ես, որ ես առատաձեռն եմ» (Մտթ. Ի 15)։

Ըստ Սուրբ Գրվածքների՝ ո՞վ էր ավելի ամբարիշտ, քան Աքաբը։ Ասեմ, թե ինչ ենք ընթերցում նրա մասին. նա հափշտակությամբ խլեց ուրիշի այգին, սպանեց այգու տիրոջը և լպիրշորեն ինքը տեր դարձավ այգուն։ Սակայն հետո նա հանդիպեց իրեն տրտմեցնողին՝ մարգարեին, որը հանդիմանեց Աքաբին ոչ թշնամաբար, այլ նրան խնայելով, և հայտնեց ոչ թե իր, այլ Աստծու հրամանը։ Հրամանը ստանալուց հետո Աքաբը քուրձ հագավ ու հեռացավ արքունի գործերից։ Եվ, ինչպես որ գրված է, նույն մարգարեն, որը առաքվել էր Աստծու հրամանը փոխանցելու, լսում է Աստծուց հետևյալը, որ Աքաբի պաղատանքների և Աստծուց երկյուղելու շնորհիվ Տերը նրան իր կենդանության օրերում չարիք չի պատճառի (տե՛ս Գ Թագ. ԻԱ)։ Ըստ այսմ՝ հարկ է փափագել բարի բժշկությանը, որին մեզ արժանացնում է ապաշխարությունը։

Դավիթը, որ սուրբ էր և մեղանչելուց հետո էլ կրկին սուրբ դարձավ, տասը պատվիրաններից մեկի պատճառով երեք պատվիրան խախտեց։ Քանի որ ձեզ հետ եմ խոսում, հայտնաբար ասեմ (հմմտ. Բ Թագ. ԺԱ 25)։ Տեղի ունեցավ և՛ շնություն, և՛ սպանություն, և՛ ցանկասիրություն օտար կնոջ հանդեպ։ Մեղանչեց արդար մարդը, և Աստված հենց Դավթին նրա հանցանքների վրա դատավոր կարգեց։ Ու քանի որ մենք մեր աչքի գերանը չենք տեսնում, բայց ուրիշին դատաստանի ենք ենթարկում նրա աչքի շյուղի պատճառով՝ այդկերպ նախապատրաստելով նաև մեր իսկ դատաստանը (հմմտ. Մտթ. Է 3), ուստի Տերը մարգարեի շուրթերով ասում է Դավթին. «Մի քաղաքում երկու մարդիկ կային։ Մեկը հարուստ էր, մյուսը՝ աղքատ։ Հարուստը բազմաթիվ նախիրներ ուներ, իսկ աղքատը մի գառնուկ ուներ միայն, որն իր ծոցում էլ հենց քնում էր (այս խորհրդանշում է այն կնոջը), իր հետ էր ուտում և իր բաժակից՝ ըմպում» (հմմտ. Բ Թագ. ԺԲ 1-4)։

«Բայց,- ասում է,- երբ մի օտարական հյուր եկավ հարուստի մոտ (ի դեպ՝ Դավիթը օտարականներին լավ ընդունելություն ցույց տալու սովորություն ուներ), այս հարուստը չուզեց իր ունեցած նախիրներից մի գառնուկ մորթել և հյուրասիրել օտարականին, այլ հափշտակեց և մորթեց աղքատի ունեցած միակ գառնուկին»։ Եվ այստեղ տեսնում ենք, որ իսկապես, զորավորն ինչքան էլ անկում ապրի, իսկույն ի զորու է ոտքի կանգնելու։

Դավիթը զայրացավ, քանի որ մեղանչել էր, և երդվեց՝ ասելով. «Կենդանի է Տերը. մահվան է արժանի նա, ով արեց այդ բանը» (Բ Թագ. ԺԲ 5)։ Եվ Դավիթն այսկերպ խոսեց ինքն իր դեմ, որից հետո մարգարեն հայտնեց, որ այդ հարուստ մարդը Դավիթն էր։ Բայց Դավիթը, տրտմելով իր արածի համար, իսկույն դեպի բալասանը շտապեց. տեսնելով իր վերքը՝ ապավինեց բժշկին։ «Մեղա՜»,- ասաց, և անմիջապես վրա հասավ բժշկությունը. «Տերը ներեց քո մեղքը» (Բ Թագ. ԺԲ 13)։

Տեսնո՞ւմ ես, ուրեմն հանցանք մի՛ վերագրիր սրբերին, եթե մեծ է նրանց արդարությունը, քանի որ թեպետ մեղք գործեց Դավիթը, սակայն շատ ավելի մեծ արդարություն գործեց նաև։ Արդար Աստծու համար ի՞նչն արդարացի կլինի՝ հիշել սակա՞վը, թե՞ մոռանալ բազումը։ Այո, պիտի լուծ լինի մեր ուսերին, և ինչ չափով որ չափենք, այդ չափով էլ կչափվի մեզ համար (Մտթ. Է 2)։ Հաճախակի հանցանք գործողը մեղավոր կլինի, իսկ շատ արդարություններ գործողն, անտարակույս, արդար։

Գուցե ասեք, որ մեզ և՛ մեկը, և՛ մյուսը շատ է հանդիպում։ Ե՛վ սպիտակից ավելի սպիտակը կա, և՛ քաղցրը կա, և՛ այդ քաղցրից ավելի քաղցրը կա։ Այսպես է նաև արդարների պարագայում։ Մովսեսը, այո՛, լեզվով հակառակաբանեց Աստծուն, սակայն չջնջվեց պատմության երեսից։ Նույնկերպ և Աբրահամը, թեպետ իբրև հավատացյալ է քարոզվում, ինչպես որ է, սակայն նա ևս թերահավատություն դրսևորեց։ Այսկերպ ես ոչ թե արդարներին եմ չարախոսում, այլ փառավորում եմ Աստծուն, և չեմ հորդորում ձեզ մեղանչելու, այլ՝ նմանվելու Ենոքին, ով, ինչպես ասում է Սուրբ Գիրքը,- «հաճելի եղավ Աստծուն որդիներ ծնելուց հետո»,- այսինքն՝ իր ապրած կյանքո՛վ հաճելի եղավ Աստծուն։

Նաև Մանասեն, երբ քառադեմ կուռքեր բերեց-կանգնեցրեց Աստծու տաճարում, որպեսզի որտեղից էլ որ լինի՝ եթե որևէ մեկը որևէ գործով գար-անցներ այդ վայրով, երկրպագեր այդ կուռքերին։ Սակայն երբ այդ ամենն անելուց հետո Մանասեն ապաշխարեց, վերստին հետ կանչվեց գերությունից։

Ինչևէ, այժմ եկեք, Հին Ուխտից շատ օրինակներ աչքի առաջ ունենալով, գանք դեպի Նոր Ուխտ, որտեղ, ոմանց կարծիքով, ապաշխարության կարիքը չկա, ինչի դեմ, սակայն, հավիտենապես պիտի քարոզվի ապաշխարության անհրաժեշտությունը։ Հարցնե՛նք Փրկչին, թե՝ ինչո՞ւ եկար աշխարհ, և Նա կպատասխանի. «Ես չեկա արդարներին կանչելու, այլ մեղավորներին՝ ապաշխարության տանելու» (հմմտ. Ղուկ. Ե 32)։

Քննե՛ք Հիսուսին. ի՞նչ էր Նա տանում Իր ուսերի վրա՝ կորուսյալ ոչխարին (հմմտ. ԺԵ 6)։ Կամ ո՞ւմ համար խնդություն կլինի երկնքում. «Մեկ մեղավորի, - ասում է Նա,- որը կապաշխարի»։ Հրեշտակները ցնծում են, իսկ դու՝ ընդդիմանո՞ւմ։ Հայրը խնդությամբ ընդունում է նրան, իսկ դու հանդգնաբար արգելո՞ւմ ես ապաշխարությունը, մինչդեռ հարկ է, որ ապավինենք բարի Աստծուն։

«Մի մարդ,- ասում է,- երկու որդի ուներ» (հմմտ. ԺԵ 11)։ Եվ հայրը, իր ունեցվածքը երկու մասի բաժանելով, յուրաքանչյուր որդուն տալիս է իրեն հատկացված բաժինը։ Այստեղ չենք կարող ասել, թե խոսքը հեթանոսների ապաշխարության մասին է, այլ մեղավորի՝ կրտսեր որդու, որը թեպետ արդար էր, սակայն մեղանչում է։ Վատնելով այն, ինչ ուներ, կրտսեր որդին, այնուամենայնիվ, խելքի է գալիս և շտապում հոր մոտ՝ իր մտքում պատրաստվելով, թե ինչ պետք է ասի. «Վեր կենամ-գնամ ու ասեմ՝ հա՛յր, մեղանչեցի քո և երկնքի առաջ» (հմմտ. Ղուկ. ԺԵ 18)։ Սա՛ խորհեց որդին և չմոռացավ իր բարի հորը։

Եվ երբ եկավ հատուցման ժամը, մեղավորն ամաչեց իր վարմունքի համար։ Միայն կամենալ է անհրաժեշտ յուրաքանչյուր բան անելու համար, և որդին կամեցավ... ապաշխարել։ Ու երբ սկսեց խոսել հոր առաջ, ողորմած հայրը, որ չէր կտրել որդու վերադարձի հույսը, չթողեց, որ որդին շարունակի անգամ, այլ ուրախությունից,- ասում է,- «ընկավ որդու պարանոցով», և ասաց իր ծառաներին. «Մորթե՛ք ամենապարարտ եզը, հագցրեք նրան իր նախկի՛ն պատմուճանը և մատանի՛ դրեք մատին»։

Այս է ողջ պատմությունը, որը շատերը տարբեր կերպ են այլաբանում, բայց ես համառոտաբար ներկայացրի ողջ բարի հորդորը, ոչ թե ինչպես ես եմ կամենում ներկայացնել, այլ ինչպես Սուրբ Գիրքն է ասում։ Եվ եթե դու զայրանում ես, որ հայրն ընդունեց ամեն բան վատնելուց հետո խոզերի կերակուր ճաշակած իր որդուն, ապա նմանվում ես ավագ եղբորը, որը ևս զայրացավ և չընդունեց իր ամոթահար ու ապաշխարած եղբորը։

Նաև թզենին, որ տնկվելուց ի վեր արդեն երեք տարի է, ինչ պտուղ չէր տվել, այնուամենայնիվ, չհատվեց՝ այն հույսով, որ գուցե պտուղ տա։ Տերը շնորհում է, իսկ դու ընդդիմանո՞ւմ ես։ Չէ՞ որ որևէ մեկն ինքն իրենից որևէ բան չի հափշտակում, նույնկերպ և Աստված չի հափշտակում մեղավորից այն կյանքը, որ Աստված Ինքն է տվել և որը Աստծուն է պատկանում։ Եվ եթե Աստված ներում է շնորհում, այդ ո՞վ է, որ կարող է ընդդիմանալ այդ որոշմանը։ Ինչո՞ւ ենք խոսում, եկեք աղոթե՛նք. «Ներո՛ւմ շնորհիր մեր հանցանքներին, քանի որ մենք ևս ներեցինք» (հմմտ. Մտթ. Զ 12)։ Դո՛ւ, որ ներում ես, Աստված պիտի չների՞։ Կամ մի՞թե դու ինքդ քեզ ես քեզ վրա բժիշկ կարգել։ Ինչ չափով, որ չափես, նույն չափով կչափվի նաև քեզ համար (Մտթ. Է 2)։ Ներեցի՞ր՝ կներվի՛ քեզ։ Եվ դու, որ նկատում ես չարը, չպիտի՞ առավել ևս բարի՛ն գործես։

Հիսուս մեղավորների հետ էր, հիվանդների հե՛տ էր Բժիշկը։ Փարիսեցիները՝ այժմյա զայրացողների նախահայրերը, զայրանում են, որ Ողորմած Տերը հեռու չի մնում մեղավորներից։ Երբ Հիսուս ներս մտավ Իրեն հրավիրած փարիսեցու տուն, մի մեղավոր կին ևս անկոչաբար ներս մտավ և իմանալով իր մեղքերը՝ ապավինեց արդարությանը, տեսավ իր հիվանդությունն ու գնաց Բժշկի մոտ։

Գնաց Հիսուսի մոտ, սակայն, ոչ թե Նրան դեմ առ դեմ կանգնելու, քանի որ այդչափ համարձակություն չուներ, և ոչ էլ Նրա ձեռքը բռնեց, քանի որ չէր հանդգնում, այլ Նրա ոտքե՛րն ընկավ՝ իր արտասուքներով ու վարսերով փարվելով Հիսուսին։ Եվ այդժամ միայն նա, ով բազում անգամներ իր չարաչար մեղքերով էր հայտնի, Հիսուսի կողմից սքանչելիորեն մաքրվեց իր մեղքերից։ Եվ գրի էլ առնվեց նրա մասին, ով ապավինել էր Հիսուսի ոտքերին...

Հիսուս, թեպետ բարձրանում էր Հոր մոտ, միևնույն է՝ ասաց. «Ես ձեզ հետ եմ» (Մտթ. ԻԸ 20)։ Ուստի, եթե կամենում ես ապավինել Նրան, քաջալերվի՛ր, մոտ է Նա, և դու և՛ս կարող ես արտասուքներով թրջել Նրա ոտքերը։ Հիսուս մշտապես այստեղ, մեր այս աշխարհում է, որտեղից որ երկինք բարձրացավ։

Նաև Հովհաննեսը, որ Հին Ուխտից էր եկած, ի՞նչ է քարոզում Նոր Ուխտի իր եղբայրներին. ապաշխարության մկրտությունը։ Եվ վարդապետում է առակներով, այն էլ ոչ թե մեկ կամ երկու անգամ, այլ բազում անգամներ, որպեսզի ուսանենք այդ վարդապետությունը։ Պետրոսը, որ երեք անգամ ուրացավ Հիսուսին, Եկեղեցու հիմնաքար դարձավ։ Պողոսը, որ հալածում էր քրիստոնյաներին, քրիստոնեության քարոզիչ դարձավ։ Ա՛յս է ապաշխարության ողջ խորհուրդը։ Եվ ի՞նչ է ասում ինքը՝ Պողոսը. «Հիսուս Քրիստոս աշխարհ եկավ՝ փրկելու մեղավորներին, որոնցից առաջինը ես եմ» (Ա Տիմ. Ա 15)։ Պետք է հայտնես քո մեղքը, որպեսզի ընդունես մեծ շնորհը։

Պետրոսը, խոստովանելով և փառաբանելով Հիսուսին, ասում էր. «Դո՛ւ ես Բարձրյալ Աստծու Որդին» (հմմտ. Մտթ. ԺԶ 16), և գովաբանվեց Նրանից՝ լսելով այն խոսքը, թե՝ «դու վեմ ես» (հմմտ. Մտթ. ԺԶ 18)։ Բայց եթե Պետրոսը վեմ է, ապա Պետրոս-վեմն է Նա, քանի որ Քրիստոս է, արդարև, անշարժ վեմը։ Իսկ Պետրոսը վեմ է Վեմի՛ համար։ Չէ՞ որ Հիսուս Իր արժանիքներն է շնորհում և Ինքն օտար չէ այդ արժանիքներին, այլ Իր ունեցածից է, որ տալիս է։ Ինքը Լույս է, և ասում է՝ «դուք եք լույսն աշխարհի» (Մտթ. Ե 14)։ Քահանա է, և քահանաներ է օծում։ Մեզ համար զոհաբերված Գառն է Նա, և ասում է՝ «ահա ուղարկում եմ ձեզ իբրև գառներ՝ գայլերի մեջ» (հմմտ. Մտթ. Ժ 16)։ Ինքը Վեմ է, և վեմ է պատրաստում՝ Իրենից տալով այդ շնորհը։ Նաև՝ Վարդապետ է, և վարդապետներ է ձեռնադրում։

Մեծ հարստության նշան է ունենալն ու շնորհելը։ Բայց մեր այս աշխարհում հարուստները, բաշխելով իրենց ունեցածը, նվազեցնում են այն, ինչ ունեն։ Եվ իրականում մենք հարուստներ չենք, քանի որ ուրիշներից ենք ստանում մեր ունեցվածքը։ Իսկ Նա, ով ճշմարտապես հարուստ է, որքան շնորհում է, այնքան ավելի է հարստանում, ինչպես, օրինակ՝ մշտնջենավոր աղբյուրը. չէ՞ որ ինչքան էլ ջուր վերցնես ջրվեժից, այն, միևնույն է, չի ցամաքի։ Իսկ մենք անգամ արժանի չենք աղբյուրի օրինակին, քանի որ բնության ունեցած արժանիքներից որևէ բան չունենք։ Ուստի և արժանավոր ոչինչ չունենալով՝ մեր ունեցածն էլ պակասում է, որպեսզի միտվենք Անճանաչելի Աստծուն հնարավորինս ճանաչելուն։

Պետրոսը երեք անգամ ուրացավ ոչ թե այն բանի համար, որ մեղքի մեջ մնա, այլ որպեսզի դո՛ւ, որ մեղավոր ես, մխիթարություն գտնես։ Նա արտասվեց, և արտասուքները մեր ողորմած Աստծուն խոնարհեցրին նրա առաջ, քանի որ բարի է Աստծու կամքը։ Եվ Պետրոսը գիտեր, որ Ինքը՝ Քրիստոս, որ ամենքի առաջ խոստովանեց, թե՝ «Հոգին հոժար է, բայց մարմինը՝ տկար» (Մտթ. ԻԶ 41), Նա Ինքը, որ ստեղծեց արարածներին, կարող է վերացնել յուրաքանչյուր տկարություն՝ թողություն շնորհելով հանցանքներին։

«Տերը հիշեց,- ասում է,- որ հող ենք մենք» (Սղմ. ՃԲ 14), ուստի մեր մեծությունն այդ ինչո՞ւմ կարող է դրսևորվել։ Մեծ էր Աբրահամը։ Արդարև մեծ էր, քանի որ գիտեր, որ հող է և մոխիր (հմմտ. Ծննդ. ԺԸ 27)։ Ուստի և նա, ով գիտի, թե ով է ինքը Աստծու առաջ և մարդկանց մեջ, նա՛ է, որ ճանաչում է ինքն իրեն։

Լսիր և մեկ այլ երանություն. «Երանի նրանց, որոնց անօրենություններին թողություն տրվեց և որոնց հանցանքները ներվեցին» (Սղմ. ԼԱ 1)։ Աստված երանի է տալիս, իսկ դու հեռո՞ւ ես վանում այն։ Ինչպե՞ս մենք կարող ենք վարվել այնպես, ինչպես ուզում ենք. չէ՞ որ Սուրբ Գիրքն ինքը խոսում է, և մենք պարտավոր ենք հետևել այն խոսքին, որ գրված է այնտեղ։ Ուստի և նրանք, ովքեր անհրաժեշտ չեն համարում ապաշխարությունը, մեր իսկ դեմ են հանդես գալիս։ Այդ հակառակությունը բարի չէ և իսպառ կտրում է հույսի թելը։ Մենք պարտավոր ենք մկրտվելուց հետո կրկին մեղանչումների համար ապաշխարությամբ թողություն հայցել, քանի որ մեր մանկությունից ի վեր չար են մեր գործերը։

Առաքյալը Կորնթացիներին ուղղված առաջին թղթում գրում է. «Առհասարակ ձեր մեջ եղող այնպիսի պոռնկության մասին են խոսում, որը հեթանոսների մեջ անգամ չի հանդիպում» (Ա Կորնթ. Ե 1)։ Լսեցի՞ք չարի մեծության մասին. լսեք և թողությա՛ն մեծության մասին. «Երբ դուք միասին հավաքվեք, ես էլ՝ հոգով ձեզ հետ, Քրիստոսի զորությամբ հանձնե՛ք այդպիսի մեկին սատանային՝ նրա մարմնի կորստյան համար, որպեսզի նրա հոգի՛ն փրկվի» (հմմտ. Ա Կորնթ. Ե 4-5)։ Առաքյալը այստեղ խրատում է, որպեսզի, իբրև թշնամի, կորստյան չմատնվի մեղավորի հոգին։

Արդ, այս առաջին թղթում սատանայի ձեռքն է մատնում մեղավորին, իսկ երկրորդում, կարծես ի հակադրություն առաջինի, գրում է. «Հաստատուն պահեք նրան սիրո մեջ, որպեսզի չափից շատ տրտմության պատճառով կորստյան չմատնվի այնպիսի մեկը» (հմմտ. Բ Կորթն. Բ 7-8)։ Առաքյալը լուծում է անլուծելին։ Առաջին թղթում ասում է՝ «այնպիսի մեկին հանձնեք սատնային», որից հետո էլ նույնի մասին գրելով ու ներելով նրա հանցանքները՝ ասում է. «Ես ներում եմ, որպեսզի չլինի թե խաբվենք սատանայից» (Բ Կորթն. Բ 11)։

Հիրավի, եթե մեզնից մեկին էլ սատանան հափշտակի, չի դադարի գալ նաև մյուսների հետևից։ Ոչխարն էլ, հոտից դուրս ելնելով, գայլերի համար կերակուր է դառնում։ Իսկ եթե ոչխարը փախչում է հոտից, բայց քաջ հովիվները բռնում են նրան, ապա շտապում են մորթել այդ ոչխարին։ Եվ եթե ոչխարի մորթվելն ու մահը ավելի լավ է, քան ուրիշների կողմից հափշտակվելը, ապա մարդու անձի համար ևս ավելի լավ չի՞ լինի մարմինը գայլի երախից փրկելը։

Նաև՝ պատերազմում զինվորն, այո՛, վիրավորվում է, սակայն այդ մեկ վիրավորվելով չէ, որ զինվորը պսակի է արժանանում, այլ այն բազում գործերի համար, որոնք կատարելիս գուցե և, հնարավոր է, վերքեր ստանա։ Այսկերպ և, ինչպե՞ս կարող է Աստված մեր գործած մեկ չարիքը հաշվի առնել, իսկ բազում բարիքները հաշվի չառնել։ Քանի՜-քանի մարտիրոսներ, սկզբնապես ուրանալով Աստծուն, այնուհետ, սակայն, հաղթեցին իրենց տկարությանը։ Եվ այն էլ ոչ թե խորհուրդներով ուրացան, այլ լեզվով։ Մարմինն, իրապես, տկար է, և ուրանալով՝ չարիք է ծնում, սակայն խոստովանելով՝ վերստին թողության է արժանանում Աստծուց, քանի որ Աստված չարը չի մտապահում, իսկ բարին՝ արհամարհում։

Նույնկերպ և եթե մեկը, տանջանքների ենթարկվելով ու ցավի պատճառով մոռանալով իր բարի նպատակի մասին, հետո, սակայն, իր խորհուրդների մեջ խորասուզվելով ու կրկին Աստծուն ապավինելով՝ դարձի գա, Աստված պիտի միայն նրա փոքր ուրացո՞ւմը հիշի և աչք փակի՞ տանջանքների վրա։ Բայց չէ՞ որ Աստված դատավոր է ո՛չ ըստ մարդկային չափորոշիչների։ Ուրեմն մենք ինչպե՞ս կարող ենք հանդգնաբար փորձել դատել Աստծու փոխարեն, ա՛յն Աստծու, որը գիտի յուրաքանչյուրի տկարությունն ու Իր օգնությունը շնորհելով՝ հաղթանակ է պարգևում արդարին։

Քանի՛-քանիսն իրենց ոչ բարի կենցաղավարությամբ, սակայն հետո իրենց ջանքերի շնորհիվ մեղավոր ցանկություններից հրաժարվելով՝ կարող են վկայել իմ այս խոսքի ճշմարտացիության մասին։ Մենք հրեշտակ չենք, այլ մարդ ենք, որը միևնույն պահին կարող է բազում անգամ ընկնել և ապա կրկին ոտքի կանգնել։ «Եվ մի աստղը մյուս աստղից զանազանվում է իր փառքով». ինչո՞ւ։ Քանի որ յուրաքանչյուրն ըստ իր արդարության չափի տարբերվում է մյուսից։ Ոմանք փայլում են՝ ինչպես արեգակը, և ոմանք լուսավորում՝ ինչպես լուսինը, իսկ ոմանք էլ, աստղերի նման, ինչպես տեսնում ենք, մեկը մյուսից առավել կամ նվազ կերպով են փայլում՝ ըստ իրենց գործած շատ կամ քիչ հանցանքների (հմմտ. Ա Կորնթ. ԺԵ 41)։ Իսկ եթե մեղավորի համար թողության հնարավորություն չկա, ուրեմն ինչպե՞ս է ի հայտ եկել միմյանցից այս զանազանությունը։

Արդ, քանի որ հարկ եղավ մատնանշել մկրտությունից հետո մեղք գործող մարդու համար ապաշխարության անհրաժեշտությունը, երկնչելով ասեմ նաև, որ իմ կամքը չէ, որ պարտադրում եմ ձեզ։ Այլ ես առհասարակ կկամենայի, որ ովքեր մկրտությունն ընդունեին իրենց վրա, այլևս չմեղանչեին։ Սակայն եթե մեկն էլ անմտաբար գայթակղվում է, հարկ է, որ ապաշխարի, քանի որ մենք կամենում ենք մեռնել Փրկչի հետ (հմմտ. Հռոմ. Զ 4), բայց և, ինչպես առաքյալն է ասում, նաև թագավորե՛լ Նրա հետ՝ այլևս մեղքի մեջ չմնալով. ա՛յս եմ կամենում ես։

«Եվ չեմ անարգում Աստծու շնորհը» (Գաղ. Բ 21)։ Գաղատացիներին գրելով՝ առաքյալն ասում է, թե նրանք առան Հոգին։ Եվ սրանից ավելի կարևոր որևէ բան չգտնելով՝ հավելում է՝ «այդքան անմի՞տ եք. Հոգով սկսեցիք և այժմ մարմնո՞վ եք ուզում ավարտել» (Գաղ. Գ 3)։ Ապա ուրեմն, նրանք ստացան Հոգին, և նրանց առաքյալն ասում է. «Այս եմ միայն ուզում ուսանել ձեզնից. Հոգին ստացաք Օրենքի գործերո՞վ, թե՞ հավատի լրումով» (հմմտ. Գաղ. Գ 2)։

«Բարի ուղիով էիք ընթանում» (Գաղ. Ե 7)։ Տե՛ս, թե ինչպիսի առավելություններ ունեին նրանք, և ապա լսի՛ր նրանց մեղքերը. «այժմ մարմնով եք գործում», ուրեմն՝ «հեռացաք Քրիստոսից։ Իսկ եթե ձեր մեջ ունեք Հոգին, բայց,- ինչպես տեսանք,- հեռացաք Քրիստոսից, ուրեմն նաև շնորհից զրկվեցիք» (հմմտ. Գաղ. Ե 4)։

Իսկ այսպիսի խոսքերից հետո ի՞նչ է հավելում առաքյալը՝ նորոգության հնարավորությունը ցույց տալով. «Իմ որդյակնե՛ր, ձեզ համար վերստին երկունքի ցավերի մեջ եմ» (Գաղ. Դ 19)։ Յուրաքանչյուր մարդ մեկ անգամ է ծնվում, բայց առաքյալը այդ մեկ անգամ ծնվածին չի մերժում, այլ երկրորդ անգամ է երկնում նրան՝ հանուն փրկության։ Եվ եթե որևէ մեկն էլ չար գործեր է կատարում՝ դա խոսում է նրա մեղավորության մասին։ Բայց, մարդի՛կ, Հոգին ստանալով, բարի ուղիով այսքան ընթանալով՝ համբերեցե՛ք, զուր վշտացյալնե՛րդ, մի՛ հուսահատվեք. մեղքի մեջ ընկածներն ու Աստծուց հեռացածները դարձյա՛լ, վերստի՛ն կարող են ծնվել, դարձյալ կարող են Քրիստոսի կերպարանքն ընդունել։

Թո՛ղ որ ապաշխարության վերաբերյալ ընդդիմություն չմնա քո մեջ։ Ո՞վ մեզ ստեղծեց՝ Աստվա՛ծ։ Մեզ համար մարմին պատրաստեց, հոգի տվեց մեզ։ Եվ, շու՛րջդ նայիր. մեզ Կյանքի դեղ տվեց նաև։ Ինչի՞ համար են Սուրբ Գրքի ընթերցումները. որպեսզի հեռո՛ւ մնանք մեղքերից։ Ինչո՞ւ ենք «ոռոգվում» մենք. որպեսզի պտղաբերենք։ Ինչո՞ւ ենք աղոթում. որպեսզի թողնվեն մեր մեղքերը։ Սակայն այս էլ իմացեք, որ ապաշխարությունն արժեք չունի նրանց համար, ովքեր հետո ապաշխարելու «հույսով» չարիք են գործում. նրանց վարձն իրենց չար գործերն են և այդպիսիք զրկված են ապաշխարությունից։

Իսկ իրական հույսն այն է, որ մեղքերից հետո բժշկություն կա. վերքը բուժվում է և միայն սպին է մնում։ Երանելի է նա, ով չի տարակուսում, իսկ ահա երկրորդ երանությունը վերքից հետո բժշկության արժանանալն է։ Թող որ Աստված տկարության մեջ եղող հավատացյալներիս՝ ի սկզբանե Իր հանդեպ ունեցած հավատարմությունը վառ պահի և ապաշխարությո՛ւն շնորհի մեզ՝ արժանացնելով երկնային բարիքներին մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսով, ում փա՜ռք հավիտյանս հավիտենից։ Ամեն։

Սուրբ Բարսեղ Կեսարացի, «Գիրք պահոց», Ս. Էջմիածին, 2008թ.,

Գրաբարից թարգմանեց Գևորգ սրկ. Կարապետյանը