Գրքեր

«Փոթորկի խաղաղեցումը» պատկերատիպը

Հրաշագործությունների շարքում ծովի հետ կապված տեսարանները ամենից շատ գրավել են կիլիկյան մանրանկարիչներին: Գուցե ծովային երկրում ապրելու պարագան գրավում էր նրանց: Հետաքրքրական լուծումներով են տրված «Հրաշքը ծովի վրա», «Բարեհաջող ձկնորսությունը», «Փոթորկի խաղաղեցումը», «Պետրոսի թերահավատությունը» և այլն: Մի շարք դեպքերում մանրանկարիչներն այնպիսի վարպետություն են դրսևորում, որ թվում է, թե նրանց ստեղծած կոմպոզիցիաներն ու կերպարները դուրս են միջնադարյան արվեստի խորհրդաբանության և պայմանականության շրջանակներից:

Մատենադարանի № 7651 ձեռագրում պատկերված է երկու նկար (Մատթեոս 8:23-27; Մարկոս 4:37-40):  Այս թեմայով հայտնի է երեք պատկերատիպ. ա) Քրիստոսը քնած է նավում. բ) Քրիստոսը սաստում է հողմը. գ) այդ երկուսի համակցումը:

Առաջին նկարում ծովն է, ասես, սեղմված ժայռաբլուրների միջև: Նավում Քրիստոսը պատկերված է երկու անգամ՝ նավի ձախ կողմի առաջամասի մոտ նրան արթնացնում է մի աշակերտ, աջում Նա՝ Քրիստոսը, սաստել է հողմը. դրան համապատասխան էլ նավից ձախ ծովն ուռեցված է, և նշված են ալիքների գալարները. աջում ծովի կապույտը շատ փոքր տեղ է գրավում, և նավը մերձ է ափին: Արևմուտքում (Ռայխենաուի և Էխտեռնախի դպրոցներ) արդեն X-XI դարերում այդ թեման հաճախ պատկերվում էր այդ ձևով. նույն նավում Քրիստոսը ներկայացված է երկու անգամ: Բյուզանդիայում դա հազվադեպ էր:

Երկրորդ նկարում աշակերտների թիվը հասցված է երկուսի, բայց նավը պատկերված է երկու անգամ, ընդ որում գործողությունը աջից ձախ է գնում. աշտարակ, նավը ծովում (ընդ որում Քրիստոսը երկու անգամ է պատկերված այս նավում՝ մեկ նստած, հայացքը դեպի աշտարակը, մեկ էլ ննջելիս՝ նավի հակառակ ծայրում), ժայռաբլուր, փոթորկահույզ ծով և նավը (Պետրոսը արթնացնում է Քրիստոսին, կա և մյուս աշակերտը): Այն միտքն է հայտնվում, թե XI դարից սկսած նավը ծովի մեջ այլաբանորեն իմաստավորվում է իբրև եկեղեցի: Սակայն Ներսես Շնորհալու՝ Մատթեոսի ավետարանի մեկնության մեջ այդ մասին խոսք չկա: Դրա փոխարեն կա այլաբանությունների մի շարք, որ բխում է քրիստոնեության արշալույսից. «…Ծով է կենցաղս ըստ մարգարէին…, իսկ շարժումն (փոթորիկը)՝ զանկումն Ադամայ զահագին և զմէծն…նաև զկրօնից ի կրօնս փոփոխումն…» և այլն: 

 

Կազմեց Գայանե Սուգիկյանը

 

02.10.20
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․