Գրքեր

Սաղմոս ՃԶ

Ալելուիա: Պողոսն ասում է. «Գալիք բարիքների ստվերն էր օրենքը» (Եբր. 10:1), նույնպես և այս սաղմոսը հրեաների դարձն է Բաբելոնից, և մեր ազատությունը Քրիստոսով ցույց է տալիս՝ ասելով.

1. Խոստովան եղերուք Տեառն՝ զի քաղցր է, զի յաւիտեան է ողորմութիւն նորա:

Գոհությո՛ւն մատուցեք Տիրոջը, քանզի քաղցր է նա, քանզի հավերժ է ողորմությունը նրա:

Խոստովանություն կա, որ Աստծու դավանություն է, և կա, որ սեփական անձը մերկացնելն ու պարտությունը խոստովանելն է, քանզի հաղթվեց չարի կողմից և մեղանչեց: Այստեղ կարելի է երկուսն էլ հասկանալ, սակայն ասելով՝ խոստովանություն մատուցե՛ք, այստեղ նկատի ունի այն, որ դուք խոստովանեք, կարծես թե նորից քարոզում է՝ խոստովանություն մատուցեք, հայտնե՛ք, հավատացեք և հավատարիմ եղե՛ք տերերի Տիրոջը և Տեր Աստծուն, քաղցր եղե՛ք՝ նրա պատկերի քաղցրությունը կրելով: Արդ, նա բնությամբ է, իսկ դուք շնորհով եղե՛ք, և ողորմած եղե՛ք, որովհետև հավիտյան է նրա ողորմությունը:

2. Ասասցեն փրկեալք Տեառն, զորս փրկեաց ի ձեռաց թշնամւոյն:

Այսպես թող ասեն Տիրոջից փրկվածները, որոնց նա ազատեց թշնամու ձեռքից:

Փորձով սովորածները, ովքեր ճաշակեցին քաղցրությունը, թող ասեն, թե քաղցր ես, և հավիտյան է քո ողորմությունը:

3. Յամենայն գաւառաց ժողովեաց զնոսա. յարևելից և յարևմտից՝ ի հիւսիսոյ և ի ծովէ:

Բոլոր գավառներից հավաքեց նրանց՝ արևելքից և արևմուտքից, հյուսիսից և ծովի կողմից:

Ինչը Աստծու համար է միայն հնարավոր. հրեաներին՝ իրենց ցրված վիճակից [ի մի հավաքել], իսկ մեզ՝ սատանայի գերությունից և տարբեր ծառայություներով զբաղվածներին մի հավատի շուրջ հավաքել: Արևելքից՝ արեգակի և աստղերի պաշտամունքից, արևմուտքից՝  խավարի իջնելը պաշտելուց, ինչպես Հուլիանոսին իջեցրին, հյուսիսից՝  ոսկեճաճանչ ամպին պաշտելուց, իսկ ծովում՝ Պիսիդոնի պաշտամունքից:

4. Մոլորեացան նոքա յանապատի յանջրդի ճանապարհի, քաղաք բնակութեան ոչ գտին:

Մոլորվեցին նրանք անապատում, անջրդի ճանապարհին, և բնակվելու քաղաք չգտան:

Հրեաների Բաբելոն գնալն է, և քաղաքում չբնակվեցին, քանզի մինչև Երուսաղեմ գալը բաբելոնացիների գետի մոտ էին նստում ու լալիս, իսկ բնությունը ոչ միայն տարբեր պաշտամունքների պատճառով ցիրուցան եղավ, այլ՝ երբ Աստծու բարիքներից մոլորվեցին անապատում և կռապաշտության անջրդի տգիտությանը հարեցին, և դրախտը, որ կորցրեցին, չգտան:

5. Քաղցեան և ծարաւեցան. և անձինք նոցա ի նոսին նուաղեցան:

Քաղց զգացին ու ծարավեցին, և նրանց հոգիները նվաղեցին իրենց ներսում:

Ոչ թե հացի սովից և ջրի ծարավից, այլ՝ Աստծու խոսքը լսելուց, այդ պատճառով էլ ասում է նրանց հոգիները նվաղեցին, իսկ իրենց ներսում  ասելով ուզում է ցույց տալ, թե իրենք եղան պատճառը:

6. Աղաղակեցին առ Տէր ի նեղութեան իւրեանց. ի վշտաց նոցա փրկեաց զնոսա:

Աղաղակեցին Տիրոջն իրենց նեղության մեջ, և նա փրկեց նրանց իրենց վշտերից:

Աղաղակեցին հրեաներն իրենց արդաների միջոցով, և բնությունը՝ ոչ թե Տիրոջը, այլ իր վշտի պատճառով էր հառաչում, և որևէ այլ մեկը չէր կարող ողորմել, բացի նրանից, ով ստեղծել էր դրան և ով փրկեց նաև վշտերից:

7. Առաջնորդեաց նոցա ի ճանապարհ ուղիղ, զի երթիցեն ի քաղաք բնակութեան իւրեանց:

Առաջնորդեց նրանց ուղիղ ճանապարհով, որ գնան քաղաքն իրենց բնակության:

Ուղիղ ճանապարհով, որ ասաց՝ ցույց տալով քաղաքը. «Իմ Հոր տան մեջ բազում օթևաններ կան» (Հովհ. 14:2), ինչպես քաղաքում:

8. Խոստովան եղիցին Տեառն ողորմութեանց նորա, սքանչելեաց նորա՝ որդիք մարդկան:

Թող մարդկանց որդիները գոհություն մատուցեն Տիրոջը նրա ողորմությունների և հրաշագործությունների համար:

Նրա ողորմությունները հայտնի երևացին գործերի միջոցով, խոստովանում է՝ գոհություն մատուցելով, ինչպես երկինքն է պատմում: Մարդկանց որդիները հրաշագործությունների մասին, որոնք ականատեսներ են ու վկաներ, և առաքյալները, որ մարգարեների որդիներն էին:

9. Զի յագեցոյց զանձինս քաղցեալս. և զանձինս կարօտեալս լի արար բարութեամբ:

Քանզի նա հագեցրեց քաղցած հոգիները, և բարությամբ լիացրեց կարոտյալ անձանց:

Ասելով՝ «Երանի՜ նրանց, որ քաղցն ու ծարավն ունեն արդարության, որովհետև նրանք պիտի հագենան» (Մատթ. 5:6), և այս լսելով՝ հոգիները լցվեցին բարի հույսով, նաև՝ իր մարմնով ու արյամբ:

10. Ոյք նստէին ի խաւարի և ի ստուերս մահու, կապեալ էին յաղքատութիւն որպէս յերկաթս:

Որոնք նստած էին խավարում և մահվան ստվերների մեջ՝ գամված աղքատությանն ինչպես երկաթին:

Հեշտանալով և հարատևելով կռապաշտության և մեղքերի մեջ, որ հավիտենական մահվան ստվեր էր և նախանշան՝ կապված իրենց ձեռքով գործած մեղքերով՝ աղքատ աստվածպաշտությունից և շղթայված ինչպես երկաթին:

11. Զի դառնացուցին զբանն Աստուծոյ, և զխորհուրդս Բարձրելոյն բարկացուցին:

Քանի որ դառնացրին խոսքն Աստծու, և անարգեցին խորհուրդները Բարձրյալի:

Խոսքն Աստծու՝ դրախտում չպահելով, և խորհուրդները, որ մտածել էր պատշաճ ժամանակին ճաշակել տալ և աստվածացնել:

12. Խոնարհ եղեն ի ցաւոց սիրտք նոցա, տկարացան, և ոչ ոք էր, որ օգնէր նոցա:

Ցավից սեղմվեցին սրտերը նրանց, տկարացան նրանք ու օգնող չունեցան:

Խոնարհվեցին, քանզի զրկվեցին ամեն տեսակ պտուղներից, ցավում էին, հիվանդացան, տկարացան, մահկանացու դարձան, և ոչ ոք չկար, որ առաջնորդեր իրենց այնտեղ, որտեղից ելան:

13. Աղաղակեցին առ Տէր ի նեղութեան իւրեանց, ի վշտաց նոցա եհան զնոսա:

Աղաղակեցին Տիրոջն իրենց նեղության մեջ, և նա ազատեց նրանց իրենց վշտերից:

Աբելի արյունն է աղաղակում, Ենովսը հույսը դրեց Տիրոջ անունը կանչելու վրա, իսկ Ենովքը՝ ապաշխարության ձայնի: Եվ ազատեց վշտերից՝ դժոխք գնալուց Ենովսին, Ենովքին և այլոց, և Ենովքն ու Եղիան շուտ դուրս եկան այս վշտալի աշխարհից:

14. Փրկեաց զնոսա ի խաւարէ և ի ստուերաց մահու, և խզեաց զկապանս նոցա:

Նրանց փրկեց խավարից ու մահվան ստվերներից և փշրեց շղթաները նրանց:

Հոգիներին [փրկեց խավարից], և փշրեց դևերի շղթաները:

15. Խոստովան եղիցին Տեառն ողորմութեանց նորա, սքանչելեաց նորա որդիք մարդկան:

Թող մարդկանց որդիները գոհություն մատուցեն Տիրոջը նրա ողորմությունների և հրաշագործությունների համար:

Հայտնապես աղաղակում են, թե նույնն է ինքը:

16. Զի փշրեաց զդրունս պղնձիս, և զնիգս երկաթիս խորտակեաց:

Քանզի նա փշրեց դռները պղնձյա, և երկաթյա նիգերը խորտակեց:

Մահվան չարությունը, և երկաթյա նիգերը խորտակեց՝ դժոխքի դառնությունը, և ինչպես որ ասում են, թե սատանան կախարդներ է դրել դժոխքի դռների մոտ և նիգեր զգալի, ու իմանալի դռներ, և արգելք՝ իմանալի հոգու առաջ, ինչպես Եսային ասաց. «Ես կընթանամ քո առջև… կխորտակեմ պղնձե դռները և կփշրեմ երկաթե նիգերը» (Ես. 45:2):

17. Օգնեաց նոցա ի ճանապարհի անօրէնութեան իւրեանց. զի վասն մեղաց իւրեանց խոնարհ եղեն յոյժ:

Օգնեց նրանց, երբ իրենց անօրենության ճանապարհին էին, քանզի սաստիկ խեղճացել էին իրենց մեղքերից:

Ճանապարհին՝ քանի դեռ այնտեղ էին՝ իրենց չարությունների մեջ, քանզի սաստիկ խեղճացել էին իրենց մեղքերից, որովհետև նրանց անօրինությունները իրենց տարավ այդ ճանապարհով, և մեղքերի պատճառով խոնարհացան, քանզի այլ ձևով չէին խոնարհվում:

18. Յամենայն կերակրոց գարշէին սիրտք նոցա. մերձեցան մինչև ի դրունս մահու:

Ամեն տեսակ կերակուրից գարշեց սիրտը նրանց, և նրանք մոտեցան մահվան դռներին:

Գարշեց սիրտը նրանց, հրեաները՝ օրենքի խտրության պատճառով, իսկ հեթանոսները արտաքին գիտություններից էին գարշում: Նաև՝ դժոխքում՝ սարսափելի գարշահոտությունից և հրով կլանվելուց, որից տագնապում և տոչորվում էր հարուստը: Նրանք մոտեցան մահվան դռներին, հոգիները ցանկանում էին անգոյության վիճակի մեջ ընկնել, իսկ մարմինները՝ իրենց սեփական մահը:

19. Աղաղակեցին առ Տէր ի նեղութեան իւրեանց, ի վշտաց նոցա ապրեցոյց զնոսա:

Աղաղակեցին Տիրոջն իրենց նեղության մեջ, և նա ազատեց նրանց իրենց վշտերից:

Աղաղակեցին Տիրոջը ասելով արդարներին նկատի ունի, որ այնտեղ էին: Նա ազատեց նրանց իրենց վշտերից, ինչպես որ ասաց. «Ժանիքների միջից դուրս կորզեմ նրան» (Սղմ. 67:23):

20. Առաքեաց զբան իւր՝ և բժշկեաց զնոսա. և փրկեաց զնոսա յապականութենէ իւրեանց:

Առաքեց իր խոսքն ու բուժեց նրանց, փրկեց նրանց իրենց ապականությունից:

Հայրը՝ Խոսքին, ինչի մասին Հովհաննեսն սկզբում ասաց, և Աստված՝ Աստծուն, և բժշկեց նրանց քաղցն ու ծարավը, փրկեց նրանց իրենց ապականությունից՝ անմահությամբ պահելով հոգիները, որ մոտեցել էին մահվան դռներին, այսինքն՝ ապականության մեջ էին ընկել:

21. Խոստովան եղիցին Տեառն ողորմութեանց նորա, սքանչելեաց նորա որդիք մարդկան:

Թող մարդկանց որդիները գոհություն մատուցեն Տիրոջը նրա ողորմությունների և հրաշագործությունների համար:

Բոլոր բարերարությունների համար, ասում է, պետք է մարդկանց որդիները օրհնություն մատուցեն:

22. Մատուսցեն նմա պատարագ օրհնութեան. և պատմեսցեն զգործս նորա ցնծութեամբ:

Թող նրան օրհնության պատարագ մատուցեն, և ցնծությամբ նրա գործերը պատմեն:

Օրհնություն, այլ ոչ թե զոհ, որը Նոր կտակարանի օրենքն է:

23. Ոյք իջանէին ի ծով նաւովք. և առնէին զգործս ի ջուրս բազումս:

Ովքեր ծով էին իջնում նավերով և մեծ ջրերում գործեր կատարում:

Մարմնի նավով ծնվելով իջնում էին աշխարհի ծովի մեջ և գործեր կատարում՝ զանազան արվեստներ և գործեր, ինչպես որ առաքյալները՝ բազում նշաններով և հրաշագործություններով:

24. Նոքա տեսին զգործս Տեառն. և զսքանչելիս նորա ի խորս անդնդոց:

25. Ասաց՝ և յարեաւ հողմ և մրրիկ. և բարձրացան ալիք նորա:

Նրանք տեսան Տիրոջ արարքները և նրա հրաշագործություններն անդունդի խորքերում:

Հրամայեց՝ և հողմ ու մրրիկ ելան, և բարձրացան ալիքները նրա:

Հեթանոսների թագավորները [տեսան Տիրոջ արարքները], ըստ այդմ՝ չորս հողմ և չորս գազան էին ելնում մեծ:

26. Ելանէին յերկինս՝ և իջանէին յանդունդս. և անձինք նոցա յանձինս իւրեանց մաշեցան:

Մարդիկ բարձրացան երկինք ու անդունդ իջան, և նրանց հոգիները մաշվեցին իրենց ներսում:

Երկինք՝  ի պատիվ աստղերի, ու անդունդ իջան՝  ի ծառայություն ջրային կենդանիների, և նրանց հոգիները մաշվեցին իրենց ներսում՝  իրենց տարակուսանքներից, որովհետև ճշմարտությունը չգիտեին:

27. Խռովեցան, սասանեցան որպէս արբեալք. և ամենայն իմաստութիւն նոցա ընկլաւ:

Խռովվեցին նրանք, երերացին հարբածի պես, և նրանց ողջ իմաստությունը կուլ գնաց:

Ըստ օրինակի հայտնի է ծովում և նավում Աստծու հրաշագործությունները, և դրան է նմանեցնում աշխարհի փորձություններն ու խռովությունները, որ առանց Աստծու թույլատու կամքի չի լինում, քանզի սեփական կամքով են խմում հիմարեցնող գինին և թողնվում Աստծուց, ինչը որ սուրբ առաքյալները տեսան, թե կամավոր չարիքների պատճառով խռովություններ ու վշտեր են լինում աշխարհում:

28. Աղաղակեցին առ Տէր ի նեղութեան իւրեանց, ի վշտաց նոցա կեցոյց զնոսա:

Աղաղակեցին Տիրոջն իրենց նեղության մեջ, և նա փրկեց նրանց իրենց վշտերից:

Ամբողջ մարդկության փրկության համար, և նա փրկեց նրանց իրենց վշտերից՝ անհավատությամբ և մեղքով կրկնակի մեռածներին:

29. Դարձոյց զմրրիկն յօդ՝ և դադարեցին ալիք նորա. ուրախ եղեն զի դադարեցին. և առաջնորդեաց նոցա ի նաւահանգիստ կամաց իւրեանց:

Մրրիկը վերածեց խաղաղ օդի, և ալիքները դադարեցին: Նրանք ուրախացան, որ ալիքները հանդարտվեցին, և նա նրանց իրենց ուզած նավահանգիստն առաջնորդեց:

Ինչպես մի ժամանակ քնից արթնացած աշակերտներին, և ուրախացան, որ ալիքները հանդարտվեցին, և առաջնորդեց նրանց իրենց ցանկացած նավահանգիստը. գերուն՝ Երուսաղեմ, ինչպես որ նրանց գերությունը նման էր ալեկոծված ծովի, իսկ բնությանը՝ եկեղեցի առաջնորդեց, որը մեղքով ալեկոծվածների համար ճշմարիտ նավահանգիստ է:

30. Խոստովան եղիցին Տեառն ողորմութեանց նորա. սքանչելեաց նորա որդիք մարդկան:

Թող մարդկանց որդիները գոհություն մատուցեն Տիրոջը նրա ողորմությունների և հրաշագործությունների համար:

Սիմաքոսը քաջարվեստությամբ է ասում, քանզի իր ճարտարությամբ փրկեց և հանեց դժոխքից, կենդանացրեց ու կյանք շնորհեց: Չորս անգամ կրկնեց գոհությունը, և աղաղակեցին ճարտարությամբ, որ չորս ավետարանիչների միջոցով մարդկանց համար անիմանալին ցույց տվեց հասկանալի միջոցով, օրենքով, մարգարեներով և ապա՝ Ավետարանով:

31. Բարձր արասցեն զնա ի ժողովս ժողովրդոց. և յաթոռս ծերոց օրհնեսցեն զնա:

Թող պանծացնեն նրան ժողովուրդների հավաքներում, և ծերերի ատյաններում օրհնեն նրան:

Երկու անգամ է ասում ժողովը՝ հրեաների հավաքները և եկեղեցու ժողովուրդների ժողովը, ինչը ճշմարիտ է, ինչպես սրբերի սուրբը, և ծերերի ատյաններում՝ առաքյալների եկեղեցին թող օրհնեն Հիսուսին:

32. Զի դարձոյց զգետս ի ցամաք, և զգնացս ջուրց յերկիր ծարաւուտ:

Քանզի գետերը ցամաքի վերածեց, և ջրերի ընթացքը՝ ծարաված հողի:

Հրեաների ուսումը, իսկ ծարաված հողը հեթանոսներն են, որոնք օրենք չունեին, և մարգարեները, և արդ՝ երկու կտակներ կան՝ ուրախարար գետեր:

33. Արար զերկիրն պտղաբեր՝ յաղտաղտուկս, վասն չարութեան բնակչաց նոցա:

Պտղաբեր երկիրն աղուտ դարձրեց՝ նրա բնակիչների չարության դիմաց:

Երկիրը, և հրեաների սիրտը, աղուտ՝ անբույս և անպտղաբեր, ուր նախ ջրերի ընթացքն էր, սակայն բնակիչները չարիք գործեցին, և նրանց մեջ բնակվեցին նենգավոր խորհուրդները, ու դարձան աղուտ կերակուր՝ պիղծ դևերի և վայրի երեների համար:

34. Արար զանապատն ի ճահիճս ջուրց. և զերկիրն ծարաւուտ ի գնացս ջուրց:

Անապատը վերածեց ջրառատ վայրի, և ծարաված հողը՝ հոսող ջրի:

Հոգու ոռոգմամբ և հեթանոսների կողմից խոսքը հերկելու շնորհիվ անապատը ջրառատ վայրի, լճերի, ծովերի և աղբյուրների վերածեց, որը հար և պատշաճ էր հրեաների մոտ առաջնորդելու համար՝ հագեցնելով մեր ծարավը:

35. Բնակեցոյց ի նմա քաղցեալս. և շինեցին քաղաք բնակութեան իւրեանց:

Այնտեղ բնակեցրեց քաղցյալներին, որոնք իրենց համար բնակության քաղաք շինեցին:

Հոժար կամքով քաղցյալներին, որոնք երկնքում իրենց համար բնակության քաղաք շինեցին:

36. Վարեցին արտս և տնկեցին այգիս. և արարին պտուղ արմտեաց իւրեանց:

Վարեցին արտերը, այգիներ տնկեցին ու բերք աճեցրին իրենց համար:

Առաքյալները հավատացյալների մտքերը մշակելով՝ տնկեցին այգի՝ հավատացյալները ճյուղերը, իսկ Քրիստոսը՝ որթատունկը, և պտուղ տվեցին, իրենք՝ հավատացյալները, աճեցրին հարյուր, վաթսուն և երեսուն:

37. Օրհնեաց զնոսա և բազմացան յոյժ. և անասունք նոցա ոչ նուազեցան:

Օրհնեց նրանց՝ ու խիստ բազմացան, և նրանց անասունները չպակասեցին:

Օրհնեց Տերն ամեն տեսակ հոգևոր օրհնություններով, և բազմացան նրանք, որոնց անունը կենաց գրքում գրված էր, ու խիստ բազմացան, ինչպես աստղերը, և նրանց անասունները չպակասեցին: Նրանց միջի պարզամիտները նույնպես չպակասեցին բարի գործերից՝ լսելով գիտուններից, հրեաներին հայտնելով, թե ով է ցանկանում այն տանել:

38. Նուաղեցան նոքա և չարչարեցան ի նեղութէ չարեաց և ի վշտաց:

Նվազեցին նրանք ու տանջվեցին չարիքների նեղությունից ու վշտերից:

Գերությունից, նեղությունից, որոնք կրում էին բաբելոնացիների և դևերի պատճառով:

39. Եկն անարգութիւն ի վերայ իշխանաց նոցա. մոլորեցոյց զնոսա յանապատի և ոչ ի ճանապարհի:

Անարգանք թափվեց նրանց իշխանների վրա, Տերը մոլորեցրեց նրանց ճանապարհազուրկ անապատներում:

Հրեա իշխանները, որ նշանավոր էին, անարգվեցին, քահանաներն ու թագավորները, ինչպես Սեդեկիան, Եքոնիան, և հեթանոս թագավորներն ու իշխանները, որոնք մոլորվել էին կռապաշտությամբ: Արդ, հրեա թագավորներն ու իշխաններն անարգվեցին, և ոչ մի տեղ չերևացին: Մոլորեցրեց նրանց, ոչ թե Աստված է մոլորեցնում, այլ անհավատներին է թույլ տալիս, և թողնում է ու գնում է Աստծու սրբերի անկոխ [ճանապարհով]:

40. Օգնեաց տնանկին յաղքատութեան, առաջնորդեաց որպէս խաշին ազգի նոցա:

Տնանկներին օգնեց աղքատության մեջ, ոչխարների պես առաջնորդեց նրանց, որ ազգ դառնան:

Աղքատության մեջ, որ հրեան չուներ օրենքի ճրագը, իսկ հեթանոսը՝ հոգևոր բարիքների մեծ ավետիսը, Տերն օգնեց առաքյալների միջոցով: Առաջնորդեց, հովիվ կոչեց նրանց՝ ասելով, թե այլևս իմ ոչխարներն են, որ պետք է արածեցնեմ նրանց, և լսեն իմ ձայնը:

41. Տեսցեն ուղիղք, և ուրախ եղիցին. և ամենայն անօրէն խցցէ զբերան իւր:

Թող արդարները տեսնեն և ուրախանան, և բոլոր անօրենները փակեն բերաններն իրենց:

Արդարները՝ ի սկզբանե ընտրվածները, որոնց ասաց. «Երանի՜ ձեր աչքերին, որ տեսնում են» (Մատթ. 13:16): Եվ բոլոր անօրենները փակեն բերաններն իրենց, որ ոչ հավատքով արդար սիրտ ունեն և ոչ էլ բերանով խոստովանում են փրկությունը:

42. Ո՞վ է իմաստուն, որ պահեսցէ զայս. և ի միտ առցէ զողորմութիւնս Տեառն:

Ով է իմաստունն այն, որ պիտի պահպանի սա, և հասկանա ողորմությունը Տիրոջ:

Իբրև թե խորիմաց ու առակավոր են, իմաստուններից է պետք լսել և իմանալ, և լսել. «հավատարիմ և իմաստուն տնտես» (Ղուկ. 12:42), տալ հոտին Տիրոջ ողորմությունը և իշխանների՝ սրբություն պահելը. նախ նկատի ունի անձի սրբությունը, և ապա՝ արժանի բաներ մտածելը և ըստ պատշաճի գործելը:

 

 

Վարդան Արևելցի, Մեկնութիւն Սաղմոսացն Դաւթի, Էջմիածին, 1797 թ.

Գրաբարից թարգմանեց Գայանե Թերզյանը

26.08.19
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․