Սաղմոս Խ

Ի կատարած. սաղմոս Դավթի

Սա վեհագույն վարդապետություն է, և զղջումն աստվածային է, որ երանի է տալիս նրանց, ովքեր մտածում են աղքատի մասին: Քանզի Դավիթն էլ աղքատների հետ էր շրջում և կերակրում նրանց և երբ գնաց Հեբուսը պաշարելու, նրա հետ էին կույրերն ու աղքատները և նրանք սկսեցին նախատել Դավթին, թե դրանց հետ ես մեզ վրա եկել, մենք շատ ենք այստեղ: Եվ խնայեց նրանց ու աղքատների վրա տնտես նշանակեց նրանց, ովքեր շրջում էին իր հետ՝ ղևտացիներից Լավոնի որդին, Բարաքեայի որդին, Ղևեի որդին, Լադանի երեք որդիները՝ Նախքայելը, Հովնաթանը, Հովելը և այլ ողորմածներ և նրանց միջոցով բոլորին հորդորում էր: Բայց այս սաղմոսը նրա Որդու մասին է, ով թողեց իր բնությունը և մեր աղքատ բնությունը վերցրեց և իր փոխարեն աշխարհում աղքատներ թողեց՝ ասելով.

1. Երանի, որ խորհի զաղքատն և զտնանկն. յաւուր չարի փրկէ զնա Տէր:

Երանի նրան, ով մտածում է աղքատի և տնանկի մասին. փորձանքի օրը Տերը կփրկի նրան:

Եվ խոսքը Հուդայի միջոցով կատարվեց, ինչպես որ Տերն ասաց. «Որպեսզի կատարվի գրվածը, թե՝ ով ինձ հետ հաց էր ուտում, իմ դեմ դարձավ» (Հովհ. 13:18): Նաև այդ մասին հարկ է մտածել՝ նախ նրա (ըստ Պողոսի, որ ասում է. «Իմ մտքում չեմ դրել իմանալ ձեր մեջ այլ բան, եթե ոչ՝ միայն Հիսուս Քրիստոսին և նույն ինքը խաչվածին» (Ա Կորնթ. 2:2), ով մեծատուն էր, բայց հանուն մեզ աղքատացավ, որպեսզի մենք նրա աղքատությամբ լիանանք: Այդ պատճառով էլ այս սաղմոսը նրա և նրա չարչարաքների համար կատարվեց, որպես հանդիմանություն հրեա իշխաններին և Հուդային, այդ պատճառով էլ երանի է տալիս նրանց, ովքեր մտածում են աղքատի և տնանկի մասին: Թարգմանիչներից ոչ ոք տնանկ բառը չի օգտագործում, բայց մենք գործածում ենք այդ բառը ոչ թե Տիրոջ, այլ՝ մեզ համար, որ աղքատ բնությամբ հողից ստեղծվեցինք և հող ենք դառնում, մերկ ենք ծնվում և մերկ հեռանում աշխարհից և տնանկ ենք, որովհետև ընկանք դրախտից, որը մեր բնական տունն էր: Երանի նրան, ով մտածում է. ով երանելի է, ոչ մի պակասություն չունի և ոչ էլ տրտմությունից որևէ մաս ունի, և որով առաքյալները երանության արժանացան: Փորձանքի օրը.  փորձության օր են կոչում մարդիկ այն օրերը, երբ հիվանդանում են, նախատվում, ավազակների ձեռքն ընկնում, երբ տուգանվում են. այս ամենից կարող է փրկել աղքատ ու տնանկ կոչվածը, որ տեղ չուներ իր գլուխը դնելու, քանզի նա ամեն ինչի Տերն է: Նաև չար օր է կոչվում դատաստանի օրը՝ ձախակողմյան այծերի համար, որից պիտի փրկվեն օր ու գիշեր աղքատացյալ Տիրոջ մասին մտածողները և հանուն նրա տառապանքներ կրողները, որ հանգստություն պիտի գտնեն:

2. Տէր փրկէ զնա և կեցուցանէ, երանելի առնէ զնա ի վերայ երկրի. և ո՛չ մատնէ զնա ի ձեռս թշնամեաց իւրոց:

Տերը կփրկի ու կպահպանի նրան, երանելի կդարձնի երկրի երեսին և չի մատնի նրան իր թշնամիների ձեռքը:

Կփրկի մահվանից և կպահպանի որոգայթներից: Երանելի կդարձնի երկրի երեսին բազմաթիվ անգամներ և ողջերի երկրում հավիտենական կյանք շնորհելով՝ նրան երանելի կդարձնի և չի մատնի դևերի ու այլ որոգայթների ձեռքը:

3. Տէր օգնական է նմա ի մահիճս ցաւոց իւրոց. զամենայն անկողինք նորա դարձուցանէ ի հիւանդութենէ նորա:

Տերը նրան կօգնի տառապանքի մահճում և նրա անկողինն ամբողջովին կմաքրի իր հիվանդությունից:

Անկողին՝ մտքի, հոգու և մարմնի, երբ մեղանչում ենք, դեպի մահ իջնելն է, քանզի անձը, երբ մեղանչում է, նույնն է, ինչ մեռնում է, այդ պատճառով էլ մահիճ է ասում, և  անկողին է կոչվում բոլոր նրանց համար, ովքեր երեսնիվայր ընկնում են գետնին, և այդ ժամանակ միայն հիվանդության ախտից առողջանում են և արդարացվում:

4. Ես ասացի, Տէր, ողորմեա՛ ինձ, բժշկեա՛ զանձն իմ, ես մեղայ քեզ:

Ես ասացի. «Տե՛ր, ողորմի՛ր ինձ և բժշկի՛ր անձն իմ, ես մեղանչեցի քո դեմ»:

Որդին Հորն է ասում, թե բժշկիր եկեղեցին իմ չարչարանքների միջոցով: Ես մեղանչեցի քո դեմ. մյուս թարգմանիչները չեն թարգմանել «մեղանչեցի», այլ մերն է այդպես: Նորից՝ արդար մարդու հոգին, երբ դուրս է գալիս մարմնից, ապա Աստծո ողորմությամբ որոշ չափով հանգստություն է գտնում՝ այստեղ բժշկություն ստանալով այն հիվանդություններից, որ շատ անգամներ ակամա է կրել, այդ պատճառով էլ ասում է. մեղանչեցի քո դեմ, և թեև ամբողջական պսակին դատաստանի օրն է արժանանալու, բայց հրեշտակները նրան պահում են մի հանգստարանում. նախ, որ դևերը նեղություն չտան նրան և հետո, որպեսզի չգնա վերին երկինք՝ մինչև դատաստանի օրը:

5. Թշնամիք իմ ասացին ինձ չար. ե՞րբ իցէ՝ զի մեռցի, և կորիցէ անուն նորա:

Թշնամիներս չարությամբ ասացին իմ մասին. «Ե՞րբ պիտի մեռնի նա, և նրա անունը ջնջվի»:

Հրեա իշխանավորները, որոնց համար դժվար էր նրան տեսնելը և նրա անունը լսելը:

6. Մտանէր տեսանել զնանրութիւն, խօսէր ի սրտի իւրում. և ժողովէր զանօրէնութիւնս յանձն իւր:

Ինձ այցելության եկողը դատարկ բաներ էր խոսում իր սրտում, անօրինություն կուտակում իր մեջ:

Հուդան այցելության էր գնում Տիրոջը՝ տեսնելու համար, թե ո՞ւր է նա, ինչը նրա համար դատարկ և անօգուտ բան էր և սնոտի բաներ էր խոսում, թե մի՞թե սա է Տերը, իր սրտում էր կուտակում դրանք՝ վերցնելով արծաթը՝ անօրինության վարձքը և իր մարմնում չարիք կուտակելով:

7. Արտաքս ելանէր և զնոյն խօսէր. զինէն շշնջէին ամենայն թշնամիք իմ:

Դուրս էր գալիս և նույն բանն էր պատմում: Բոլոր թշնամիներս քրթմնջացին իմ մասին:

Գնալով քահանայապետի մոտ՝ այն նույն դատարկ բաներն էր խոսում, ինչ իր սրտում ուներ, ասելով, թե՝ ի՞նչ եք ցանկանում տալ, չէ որ մատնեցի: Քրթմնջացին իմ մասին. բոլոր նրա նմանները քրթմնջում էին, թե ինչպե՞ս սպանեն ինձ:

8. Խորհեցան չար ի վերայ իմ. բան անօրէնութեան եդին ի վերայ իմ:

Չարիք նյութեցին իմ դեմ: Նրանք անօրեն խոսքեր բարդեցին ինձ վրա:

Նա Աստծո մարդը չէ, որովհետև շաբաթը չի պահում:

9. Միթէ որ ննջիցէն, և այլ ո՞չ ևս յաւելուցու յառնել. քանզի և այրն խաղաղութեան իմոյ, յոր և եսն յուսացայ:

«Ով ննջում է, մի՞թե այլևս հարություն չի՞ առնի»: Անգամ իմ բարեկամ մարդը, որին ես վստահում էի:

Այն, որ ասաց. «Այսուհետև խաղաղությամբ կննջենք ու կարթնանանք» (Սաղմ. 4:9), քանզի Տերը մահվան հետ միավորեց նաև հարությունը. «Պետք է, որ մարդու Որդին մեռնի և երրորդ օրը հարություն առնի» (Ղուկ. 24:7), ինչպես որ ասում է. «Ես քնած եմ, բայց իմ սիրտն արթուն է» (Երգ. Երգոց 5:2), նաև «Ես ննջեցի և քուն մտա. զարթնեցի, և Տերն իմ ապավենն է» (Սաղմ. 3:6): Եվ Հուդայի մասին է ասում. անգամ իմ բարեկամ մարդը, որին վստահում էի, հուսալով, թե խաղաղության քարոզիչ կլինի աշխարհի համար:

10. Որ ուտէր զհաց իմ, յաճախեաց առնել ինձ զխաբէութիւն:

Եվ որն ուտում էր հացն իմ, հաճախակի իմ դեմ խաբեություն գործեց:

Ինչպես որ Ավետարանն է վկայում, թե Տիրոջ թաթախած պատառն է վերցնում: Հաճախակի. հաճախակի էր գործում, այդ պատճառով էլ հրեաներից առավել աններելի էր նա:

11.Այլ դու, Տէր ողորմեա՛ ինձ, և կանգնեա՛ զիս. և ես հատուցից նոցա:

Բայց դու, Տե՛ր, ողորմի՛ր և ոտքի՛ կանգնեցրու ինձ, որ հատուցեմ նրանց:

Ոտքի՛ կանգնեցրու եկեղեցուն իմ արյան շնորհիվ և ես կհատուցեմ հրեաներին հռոմեացիների միջոցով:

12. Յայսմ ծանեայ թէ հաճեցար ընդ իս, զի մի՛ ուրախ եղիցին յիս թշնամիք իմ:

Եթե թշնամիներս չչարախնդան վրաս, դրանից ես կիմանամ, որ բարեհաճ ես իմ հանդեպ:

Այն, որ ասացիր Հորդանանում և Թաբորում: Եթե թշնամիներս չչարախնդան վրաս. դրանք հրեաներն ու հերձվածողներն են, ովքեր ջանում են քանդել իմ եկեղեցին:

13. Այլ զիս յամբծութեան իմում ընկալար. և հաստատեցեր զիս առաջի քո յաւիտեան:

Դու իմ անմեղության համար ընդունեցիր ինձ և հավիտյան հաստատեցիր քո առջև:

Քո հարությամբ փառքերի մեջ ընդունեցիր: Հաստատեցիր ինձ եկեղեցու միջոցով, որն անդրդվելի միջոց է դժոխքի համար:

14. Օրհնեալ Տէր Աստուած Իսրայէլի յաւիտեանս յաւիտենից. Եղիցի եղիցի:

Օրհնեալ լինի Տեր Աստվածն Իսրայելի հավիտյանս հավիտենից. ամեն, ամեն:

Հավատացյալնեն այսպես են գոհանում Տիրոջից, ով Տեր Աստվածն է թե՛ հին և թե՛ նոր Իսրայելի, որի գթությունը հավիտյան է: Այստեղ հրեշտակներն են ասում. ամեն, ամեն, որովհետև նրանք հավիտենական են:

Վարդան Արևելցի, Մեկնութիւն Սաղմոսացն Դաւթի, Էջմիածին, 1797 թ.

Գրաբարից թարգմանեց Գայանե Թերզյանը