Գրքեր

Սաղմոս Ը

Այսուհետև՝ հնձանների մասին, Սաղմոս Դավթի

Հնձանը եկեղեցին է կոչվում, ըստ այն խոսքի, որ Տերն ասաց առաքյալներին. «Ես եմ որթատունկը, իսկ դուք՝ ճյուղերը» (Հովհ. 15:5), և որ գինին ուրախություն է պարգևում երկնքին և երկրին, որովհետև Տիրոջ չարչարանքների խորհուրդը, առաքյալների և բոլոր հավատացյալների բարի խոսքերն ու գործերը՝ հավատքի մեջ հավաքված և ողկույզի պես հնձանի մեջ ճզմվելով, այսինքն՝ քննվելով, գինի են դառնում, այն նաև իմաստություն է և գիտություն, ուրախարար գինի Աստծո, հրեշտակների և մարդկանց համար: Հետևաբար եկեղեցին հավատքն է՝ բոլոր հավատացյալների հավաքատեղին: Եվ ինչո՞ւ է հնձան կոչում, որովհետև հրեաներինը միայն մի խորան էր, իսկ մերը՝ բազմաթիվ է. ծովում և ցամաքում, ձեռակերտ բոլոր եկեղեցիներում և ամենուր նույն խորհուրդն է կատարվում: Եբրայերենում ասվում է, թե երբ Դավիթը բերեց [ուխտի] տապանակը և դրեց հեբուսացի թագավորների հնձանում և քահանաները բարձրացրեցին այն, իսկ տղաներն ու երիտասարդները երգում էին, այդ ժամանակ Դավիթը գրեց այս Սաղմոսը: Տերն էլ այս Սաղմոսն իր մասին գրված մարգարեություն համարեց, երբ քառասնօրյա երեխաներն «Ովսաննա՜» էին աղաղակում իրեն (Մատթ. 21:16): Պողոս առաքյալն ասում է. «Բայց տեսնում ենք փառքով և պատվով պսակված Հիսուսին, որ մի փոքր հրեշտակներից ավելի ցածր էր դասվել, որպեսզի Աստծո շնորհով բոլորի համար մահ ճաշակի» (Եբր. 2:9)՝ մահվանը հաղթելու համար:

1. Տէր, Տէր, մեր, զի՜ սքանչելի է անուն քո ի վերայ ամենայն երկրի:

Տե՛ր, ո՛վ մեր Տեր, ի՛նչ հրաշալի է քո անունը ողջ աշխարհում:

Նախ հեթանոսներին կանչելն է նշանակում: Մարգարեն հիանում է երկակի կրկնելով Տեր, քանզի նախքան մարդ լինելը և դրանից հետո էլ մի է Տերը, և ողջ աշխարհով մեկ նրա անունը սքանչելագործ է:

2. Համբարձաւ մեծ վայելչութիւն քո ի վերոյ քան զերկինս. ի բերանոց մանկանց տղայոց ստընդիեցաց հաստատեցեր զօրհնութիւն:

Քո փառքը բարձրացաւ երկնքից վեր. մանկահասակ և ծծկեր երեխաների բերանից թող օրհնություն ելնի:

Այսինքն՝ երկինք վերացավ, համբարձվեց նրա պատիվը, որ վայել էր նրա մեծությանը, ոչ միայն նրա համար, որպեսզի մարդիկ իմանան, թե նրա տերությունը վեր է քան երկինքը, այլ որպեսզի հրեշտակներն էլ իմանան նրա մեծագույն իմաստությունը, որ նախ՝ մինչ մարդանալը, ճանաչում էին նրան աստվածությամբ, իսկ այժմ իմացան, որ մանուկ եղավ և քառասնօրյա մանկանց բերանով հաստատեց, որ իրեն պետք է օրհնություն մատուցեն բոլոր արարածները, ինչպես որ չարացած քահանաներին ասաց. «Ասում եմ ձեզ, որ եթե դրանք լռեն էլ, այդ քարերը կաղաղակեն» (Ղուկ. 19:40): Եվ բերանից է ասում, որովհետև կաթնակեր մանուկները չէին կարող սրտով աղաղակել, այլ Սուրբ հոգին էր շարժում նրանց լեզուները:

3. Վասն թշնամեաց քոց Տէր, զի եղծցի թշնամին և հակառակորդն:

Ընդդեմ քո թշնամիների, Տե՛ր, որպեսզի ոսոխն ու հակառակորդը կործանվեն:

Թշնամի ասելով նկատի ունի դևերին և հրեաներին, քանզի կործանվեց թշնամին՝ հրեաների քահանայությունը և զարհուրեց հակառակորդը՝ սատանան, ինչպես որ գրված է. «Ծածկեցիր այս բանն իմաստուններից և գիտուններից ու հայտնեցիր մանուկներին» (Մատթ. 11:25):

4. Տեսից զերկինս զգործս մատանց քոց, զլուսին եւ զաստեղս զորս դու հաստատեցեր:

Տեսնեմ երկինքը՝ քո մատների գործը, լուսինն ու աստղերը, որոնք դու հաստատեցիր:

Ինչո՞ւ եք զարմանում, ասում է, որ մանուկները օրհնություն են երգում, որպեսզի մարդիկ այդ ամենը տեսնելով՝ խոստովանեն նրան որպես ամենայնի Արարիչ և իրենք իրենց ասեն. «Տեսնեմ երկինքը հանդերձյալում, երբ կբացվեն մատյանները»: Նախ՝ հին արարածները, ինչպես որ կա նրանց խորհուրդը և ապա նորը, որ գալու է՝ նոր երկինք և նոր երկիր՝ իրենց լուսատուներով հանդերձ: Տեսնեմ, ասում է, քո ձեռքի գործը, որ երևում է երկնքում և քո մատների արվեստը, ինչը երևում է արվեստավորի հորինած աստղերի գեղեցիկ շարքից: Արեգակին չի հիշատակում, որովհետև այն հայտնի է, իսկ լուսինն ու աստղերը, որոնք գիշերվա սպասավորներ են և փոփոխական են, անհայտ են: Նորից, արեգակը Ավետարանն է, որը հայտնապես քարոզվում է,  իսկ լուսինը օրենքներն է, աստղերը՝ մարգարեները, որոնք հայտնում են [օրենքները], հատկապես հրեաներին, ովքեր քողերով և վարագույրով ծածկում են հին մատյանները և իրենց սրտերը:

5. Ո՞վ է մարդ՝ զի յիշես դու զնա. կամ որդի մարդոյ՝ թէ այց ինչ արասցես դու նմա:

Մարդն ի՞նչ է, որ յիշում ես նրան, կամ մարդու որդին՝ որ այցի գաս նրան:

Ադամին հիշեց այնքան, մինչև ինքն էլ մարդ դարձավ և Ադամի որդի [կոչվեց]: Եվ ոչ միայն նրան, այլև նրա որդիներին էլ ողորմություն արեց, որ Ադամից առավել շատ մեղանչեցին:

6. Փոքր ինչ խոնարհ արարեր զնա քան զհրեշտակս քո. փառօք և պատուով պսակեցեր զնա, և կացուցեր զնա ի վերայ ամենայն ձեռակերտաց քոց:

Քո հրեշտակներից փոքր-ինչ ցածր դրիր նրան և փառք ու պատվով պսակեցիր նրան: Նրան կարգեցիր քո բոլոր ձեռակերտների վրա:

Քանզի հրեշտակներն առաջին օրը ստեղծվեցին, իսկ Ադամը՝ վեցերորդ, կամ որ մարդը միշտ կերակուր ուտելու կարիք ունի [ի տարբերություն հրեշտակների], նաև, որ իջավ իր տեղից և մարդացավ՝ [դրանով փոքր ինչ ցածր դասվելով հրեշտակներից]: Առաքյալը նույնպես մեկնաբանում է սա՝ ասելով. «Բայց տեսնում ենք փառքով և պատվով պսակված Հիսուսին, որ մի փոքր հրեշտակներից ավելի ցածր էր դասվել մահվան չարչարանքները հանձն առնելու պատճառով» (Եբր. 2:9), քանզի հրեշտակներն անմահ են, բայց նրա մահն իր համար փառք եղավ՝ խաչով պսակված: Եվ երկնքից լսվեց Հոր ձայնը, որ փառավորում էր Որդուն, երբ Հիսուսը այստեղ դեռևս փառավորված չէր, այսինքն՝ դեռ չէր խաչվել, թեև խաչված մարմնով էլ նա բոլոր ձեռակերտների, հրեշտակների և մարդկանց Աստվածն էր:

7. Զամենայն ինչ հնազանդ արարեր ի ներքոյ ոտից նորա, զխաշն եւ զարջառ՝ եւ զամենայն ինչ:

Ամեն ինչ դրիր նրա ոտքերի ներքոյ՝ ոչխար, արջառ և ամեն ինչ:

Խոսքն այն հավատացյալ հոտի մասին է, որ հանձնվեց Պետրոսին: Արջառները առաքյալները, մարգարեներն ու վարդապետերն են, որ գործունյա, բանական եզներ են երկրի վրա: Եվ այն ամենը, ինչ [օրենքի] գործերով հնարավոր չէր կատարել փրկվելու համար, հնարավոր դարձավ ամբողջ տիեզերքով մեկ Ավետարանի քարոզչությանը հնազանդվելու միջոցով:

8. Եւս եւ զերէ վայրի, զթռչունս երկնից, և զձկունս ծովուց՝ որ շրջին ընդ շաւիղս ծովուց:

Նաև վայրի երե, երկնքի թռչուններ, ծովի ձկներ, որ շրջում են ծովերի հոսանքներում:

Վայրենամիտ է կոչում հեթանոսներին, թռչունները հրեշտակներն են, ձկները նրանք են, ովքեր չարիքի հորձանուտում լողում են, բայց երբ հավատում են, մաքրվում են, կամ մեռելներն են, որ հարություն են առնելու: Ձկներն ու հավերը հնազանդվում են իրենց կերակրողին, ըստ Առաքյալի, թե. «Որպեսզի Հիսուս Քրիստոսի անունով խոնարհվի ամեն ծունկ՝ լինի թե՛ երկնավորների, թե՛ երկրավորների և թե՛ սանդարամետականների» (Փիլիպ. 2:10): Երկնավորներ ասելով նկատի ունի հրեշտակներին, երկրավորներ՝ մարդկանց, իսկ սանդարամետականներ՝ մեռելներին: Եվ ինչու է ասում ծովի ձկներ (սրա տակ պետք է հասկանալ ծովային բոլոր կենդանիներին), որովհետև դժոխքում տանջանքների բազմաթիվ տեղեր կան, ըստ մեղքերի չափի: Իսկ մահվան ճանապարհը մեկն է, որով բոլորն էլ մահանում են:

9. Տէր, Տէր մեր, զի՞ սքանչելի է անուն քո յամենայն երկրի:

Տե՛ր, ո՛վ մեր Տե՛ր, ի՜նչ հրաշալի է քո անունը ողջ աշխարհում:

Սրանով ցույց է տալիս, թե բոլոր արարածները նրանով սկսելով, նրանով էլ ավարտում են [իրենց ընթացքը]: Ի՜նչ հրաշալի է. ինչպես որ Տիրոջ հրեշտակն ասաց Մանովեին. «Ինչո՞ւ ես հարցնում իմ անունը, դա մի սքանչելի անուն է» (Դատավ. 13:18) և որ «Այն վեր է, քան ամեն անուն» (Փիլիպ. 2:9):

 

 

Վարդան Արևելցի, Մեկնութիւն Սաղմոսացն Դաւթի, Էջմիածին, 1797 թ.

Գրաբարից թարգմանեց Գայանե Թերզյանը

13.06.17
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․