Գրքեր

Շնորհ, հավատք և փրկություն

Բողոքականներն ասում են, որ մարդն արդարանում է հավատքով և փրկվում Աստծո շնորհով ու ոչ թե իր գործերով: Բողոքականության հիմնադիր Մարտին Լյութերն ուսուցանում էր, որ մարդկային կամքն ազատ չէ, այլ սկզբնապես հակված է դեպի չարը, դրա համար էլ մարդու գործերը չար են, և հետևաբար, մարդը փրկության կարժանանա իր հավատքի և ոչ թե իր գործերի շնորհիվ, իսկ հավատքը գալիս է ոչ թե ազատ կամքից, այլ տրվում է աստվածային շնորհով: Դարեր ի վեր այս հարցի վերաբերյալ վիճաբանություններ են եղել կաթոլիկների և բողոքականների միջև: Քննելով տասը կույսերի առակը (Մատթ. 25.1-13)` կաթոլիկներն ու բողոքականները բանավեճի մեջ մտան միմյանց հետ առակում հիշվող յուղի վերաբերյալ մեկնաբանությունների առնչությամբ: Կաթոլիկներն ասում էին, որ յուղի իմաստի տակ պետք է առավելաբար հասկանանք գործերը, իսկ բողոքականներն ասում էին, որ յուղի ակնարկով պետք է հասկանալ հավատքը: Սակայն այս առնչությամբ հատկապես բողոքականների աստվածաբանությունը միակողմանի է, և բողոքական ուսուցումների մեջ առանց տարբերակման մի տեղում են կուտակված տարբեր իրողությունների շուրջ ասված առաքյալի մտքերը: Պետք է իմանալ, որ Պողոս առաքյալի հիմնած եկեղեցիներում շատ արագ տարածվեցին նաև հուդայաքրիստոնյաներ` հրեությունից քրիստոնեության դարձած մարդիկ, ովքեր քրիստոնեական կյանքում կարևոր էին համարում նաև Մովսես մարգարեի կողմից ավանդված հինկտակարանյան օրենքի պահպանությունը: Եվ նրանց դեմ հանդես գալով` Պողոս առաքյալն ուսուցանում էր, որ մովսիսական օրենքի գործերը կարևոր չեն փրկության համար, այլ կարևորը հավատքն է, որ արդարացնում է: Այսինքն` հավատքով արդարանալու և շնորհով փրկվելու առնչությամբ գործերի անկարևորության մասին խոսելով` առաքյալը նկատի ունի այն գործերը, որոնք պահանջվում են ըստ մովսիսական օրենքի: Սակայն առաքյալը խոսում է նաև այլ գործերի և դրանց անհրաժեշտության մասին, որոնք հավատքի գործեր են: Հետևաբար, Պողոս առաքյալի թղթերում խոսվում է երկու տեսակի գործերի մասին` օրենքի գործերի և հավատքի գործերի: Քրիստոնյային պետք չէ պահել Հին Կտակարանի ժամանակներում հրեաներին Մովսեսի կողմից ավանդված օրենքը: Սակայն հավատքի գործերը կարևոր են քրիստոնեական կյանքում և փրկության համար: Այսպիսով, առաքյալը խոսում է քրիստոնեական հավատքի անհրաժեշտության և մովսիսական օրենքի գործերի անկարևորության մասին (Հռ. 3.20, 28; 4.4-5; 9.31-32, Գաղ. 2.16, 3.2, 11): Գաղատացիներին ուղղված թղթում Պողոս առաքյալն ասում է. «Ես Աստուծո շնորհը չեմ անարգում, քանի որ եթե արդարությունը օրենքից է, ապա Քրիստոս իզուր մեռավ» (2:21): Առաքյալը նրանց դեմ է հանդես գալիս, ովքեր վերադառնում են օրենքի գործերի կատարմանը, քանզի եթե մարդու արդարացումն օրենքի գործերի կատարման մեջ է, ապա հանգում ենք մի անհեթեթ եզրակացության. նշանակում է` արդարացնում է ոչ թե Քրիստոս, այլ մովսիսական օրենքը, և Քրիստոս իզուր մեռավ: Հավատով արդարանալու այս ելույթն ուղղված էր Պետրոս առաքյալի դեմ, ով մինչև հրեաների գալը, հեթանոսների հետ էր ուտում, բայց երբ հրեաները եկան, նա մի կողմ քաշվեց` վախենալով թլփատության կողմնակիցներից: Պողոսը մեղադրեց Պետրոսին կեղծավորության մեջ` նշելով, որ քրիստոնեական կյանքում այլևս պետք չեն մովսիսական օրենքի գործերը (2.11-14):

Ի տարբերություն օրենքի գործերի` հավատքի գործերի վերաբերյալ առաքյալը նշում է, որ դրանք մեծ կարևորություն ունեն (Հռ. 2.16, Բ Թե-սաղ. 1.11), և հորդորում է գործեր կատարելու (Հռ. 16.19, Ա Կորնթ. 15.58, Գաղ. 6.9, Փիլիպ. 1.6, Ա Թեսաղ. 5.15, Բ Թեսաղ. 3.11, Բ Տիմ. 3.17, Տիտ. 3.8): Որպեսզի հավատացյալները սխալ և միակողմանի չհասկանան Պողոս առաքյալի ուսուցումը, Հակոբոս առաքյալը շեշտում է, որ միայն հավատքը առանց հավատքի գործերի դատարկ և մեռած հավատք է (Հակ. 2.14, 17-20, 26), և սովորեցնում է, որ հավատքով արդարանալը պետք է հասկանալ մովսիսական օրենքի գործերի մերժումով, սակայն հավատքի գործերի իրականացումով: Հավատքի գործերով արդարանալը Հակոբոս առաքյալը ցույց է տալիս Աբրահամ նահապետի օրինակով, որով առավել հասկանալի է դառնում, որ Հռոմեացիներին ուղղված թղթում Պողոս առաքյալը, նույն օրինակով խոսելով հավատքով արդարացման մասին, հավատքը նկատի ուներ հավատքի գործերի հետ միասին` մերժելով հինկտակարանյան օրենքի գործերի կարևորությունը (22-23, Հռ. 4.1-3): «Տեսնո՞ւմ եք, որ գործերով է արդարանում մարդ և ոչ թե միայն հավատով» (Հակ. 2.24):

Պողոս առաքյալը խոսում է Քրիստոսի փրկագործությամբ, աստվածային շնորհով մարդու` չարի և մեղքի իշխանությունից փրկվելու մասին, ինչն արդյունք էր մարդկանց հանդեպ Աստծո սիրո և ողորմության, որպեսզի արժանանանք հավիտենական կյանքի (Եփ. 2.5, 8-10; Բ Տիմ. 1.9; Տիտ. 2.11, 3.4-7): Սուրբ Գրիգոր Տաթևացին իր աշխատություններից մեկում ասում է, որ Աստված մեզ ձրի է տալիս Երկնքի Արքայությունը, որովհետև մեր առաքինի գործերը չափազանց փոքր են այն ուրախության և երջանկության համեմատ, որ Աստված տալու է Երկնքում: Սակայն վերջնական փրկության, Դատաստանի օրը արդարանալու և հավիտենական կյանքին արժանանալու համար քննվելու են նաև յուրաքանչյուրի գործերը (Ա Կորնթ. 3.12-15, Ա Տիմ. 5.24-25), և վախճանն ու դատաստանը, ինչպես ասում են առաքյալները, լինելու են ըստ գործերի (Բ Կորնթ. 11.15, Հայտնութ. 20.13), քանզի բարի գործերով է բարի հիմք դրվում հանդերձյալում` ճշմարիտ կյանքը ձեռք բերելու համար (Ա Տիմ. 6.18-19): Առաքյալը հորդորում է ահով և դողով աշխատել փրկության համար (Փիլիպ. 2.12), քանզի Աստված «հատուցում է յուրաքանչյուրին ըստ իր գործերի. հավիտենական կյանք` նրանց, որ բարի գործերի մեջ, իրենց հարատև համբերությամբ, փնտրում են փառք, պատիվ և անմահություն» (Հռ. 2.6-7):

Հավատքը հիմքն է, իսկ գործերը` կառույցը, հիմնված այդ հիմքի վրա: Հավատքը դեպի երկինք տանող անտեսանելի պարան է, իսկ գործերը` պարանով բարձրանալու համար անհրաժեշտ ձեռքերի շարժումը: Հավատքը և գործերը երկու թևեր են: Ինչպես արծիվն է թռչում երկու թևերով, այդպես էլ մարդը երկինք է թռչում այս երկու խորհրդանշական թևերով` հավատքով և գործերով:

 

Տեր Ադամ քհն. Մակարյան

«Քրիստոնեության իսկությունը» գրքից

 

27.08.21
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․