Գրքեր

Սուրբ Գրիգոր Աստվածաբանի կյանքի պատմությունը

Աստվածահաճո և մեծ Գրիգորիոս վարդապետը Երկրորդ Կապադովկիո երկրից է, Անձիանձ քաղաքից, Անձիանձի Գրիգոր եպիսկոպոսի որդին: Եվ նրա պատմությունն այսպես է: Քանի որ նրա մայրը արու զավակ չուներ, գիշեր ու զօր արտասուքով խնդրում էր Աստծուց իրեն արու զավակ տալ: Եվ երազում տեսնում էր պատկերը որդու, որ ծնելու էր: Եվ երբ մանուկը եղավ` մայրը նվիրեց Աստծուն: Եվ մանուկն աճեց և շատ ուսումնասեր եղավ: Գնաց Կեսարիա ուսանելու, այնտեղից` Պաղեստին, ապա Աղեքսանդրիա, իսկ այնտեղից գնաց իմաստության մայրը` Աթենք: Եղավ որ Բասիլիոսը ևս գնաց Աթենք: Եվ բնակվեցին միասին, լինելով հասակակիցներ: Եվ սովորեցին արտաքին իմաստության ամեն հանճար: Սովորեցին պատվիրանների Աստվածաշունչ գիրքը և համբերող եղան ճգնության մեջ, որ երկրի բնակիչների համար եղան զարմանալի ու սքանչելի: Եվ Բասիլիոսը գնաց իր տունը, իսկ Գրիգորիոսը մնաց Աթենքում, և նրան ստիպեցին այն քաղաքի աթոռակալ լինել, բայց հանձն չառավ:

Երբ երեսուն տարեկան դարձավ` գնաց իր գավառը և մկրտվեց և ուխտեց իր համար, որ ամենևին չերդվի, միայնակ լինել և առավոտից երեկո ընթերցել Աստվածաշունչ գիրքը: Եվ Քրիստոսին հայտնապես տեսավ երազով, ապա իր հորից ձեռնադրվեց քահանա և գնաց Բասիլիոսի մոտ, և միասին ճառեր իմաստասիրեցին: Եվ եղավ, որ իր եղբայր Կեսարիոսը վախճանվեց, և իր հայրը գրեց, որ գնա նրա մոտ, քանի որ շատ էր ծերացել հայրը, իննսուն տարեկան էր դարձել: Գրիգորիոսը վերադարձավ հոր մոտ և եղավ եկեղեցու հոգացող: Իսկ Բասիլիոսը նստեց Կեսարիայի եպիսկոպոսության աթոռին և Գրիգորիոս Աստվածաբանին ձեռնադրեց Սաղեմի եպիսկոպոս: Բայց նա տեղի խառնակության, անխաղաղ ժողովրդի գզվռտուքի պատճառով չուզեց բնակվել Սաղիմում: Գնաց իր տունը: Ապա իր հայրն ու Բասիլիոսն ստիպեցին նրան և բազմեցրին Անձիանձի եպիսկոպոսության աթոռին: Եվ երբ թագավորեց Հուլիանոս Ուրացողը, հրամայեց, որ քրիստոնյաների որդիները չսովորեն արտաքին գրքերի հանճարն ու փիլիսոփայությունը: Այն ժամանակ Գրիգոր Աստվածաբանը գրեց Հուլիանոսին հանդիմանության ճառեր, [ասելով]` «Անպետք բարբաջումն են արտաքին ուսումները, առասպել և խոտան, որոնք պետք չէ, որ սովորեն քրիստոնյաները»: Գրեց և այլ գրքեր քերական, պես-պես իմաստներով զանազանված, որ շատ օգտակար են բարեպաշտության: Որովհետև աստվածաբանությունը Եռակի Անձնավորության ստույգ դավանության մասին է, մի բնության և առաքինության գովության, և հոգու և մարմնի սրբության, խրատ հոգու և մտքի` աղոթելու առ Աստված, և փախուստ ամեն պակշոտությունից ու անմտություններից, բազմաստվածյան առասպելների խաբեությունից: Այսպիսի իմաստությամբ վարդապետությունն էր հաստատում քրիստոնյա մանուկների ուսման համար: Եվ Հուլիանոսը տեսավ Գրիգորիոսի արածը, կարդաց պատճենները Գրիգորի և ամաչեց, և դարձյալ թույլ տվեց քրիստոնյաներին սովորել արտաքին ստույգ հանճարները, քանի որ շատ ավելի վեհ էր Գրիգորի հանճարագիտությունը, քան Պղատոնինը, Հոմերոսինն ու Արիստոտելինը: Եվ իր հայր Գրիգորի և մայր Նունեի, եղբայր Կեսարիոսի և քույր Գորգոնիայի մահից հետո նրանց [հիշատակը] պատվեց ներբողական ճառերով, իսկ ապա գնաց Սելևկիա` սուրբ Թեկղե վկայի կուսանաց վանքը և բազում օրեր լռությամբ մնաց այնտեղ:

Եվ երբ վերադարձավ Անձիանձ` չկամեցավ եպիսկոպոսարանում մնալ ու հոգ տանել, այլ խնամում էր աղքատներին, գործակցելով մեծ Բասիլիոս եպիսկոպոսին: Կառուցեց տաճարներ աղքատների հանգստի համար և ճառեր գրեց աղքատասիրության մասին: Եվ այն օրերին բազմանում էր արիանոս[ական]ների բռնությունը: [Գրիգորիոսը] սուրբ Բասիլիոսի հրամանով գնաց Կոստանդնուպոլիս, իջևանեց Անաստասի մատուռում և ընդդիմանում էր հոգեմարտ հերձվածողներին ու այլ հերետիկոսների: Նրանց համախոհ և օգնական էր Եվիղոս թագավորը, որ գահ բարձրացավ Հուլիանոսից հետո: Եվ Գրիգորն իր վարդապետությամբ աստվածաբանելով` ժողովրդին ուսուցանում էր ուղղափառ հավատը, արմատախիլ էր անում հերձվածողների նոր բարբաջանքները: Իսկ ասորի անիմաստ Ապողինարը այն նոր ու դառն հերձվածը մեջ բերեց, թե` «Քրիստոս Կույսից ստացավ իմանալի հոգի»- և այլ հայհոյական խոսքերով շատերին խաբեց և հանեց սուրբ Գրիգոր Աստվածաբանի դեմ, և քարկոծում էին նրան:

Պետրոս Հայրապետը սուրբ Աթանասից հետո նստեց Աղեքսանդրիայի աթոռին: Նրա մոտ հավաքվեցին բոլոր ուղղափառները և Աստծու հաճությամբ ընտրություն արեցին և Աստվածաբան Գրիգորին նստեցրին Կոստանդնուպոլսի աթոռին` Թեոդոս Մեծ թագավորի հրամանով, և ուղղափառությամբ վարեց տասներկու տարի: Եվ մի աղեքսանդրիացի իմաստասեր, որի անունը Մաքսիմոս էր, ճգնավորի կերպ առած, կեղծավորությամբ մոտեցավ Աստվածաբան Գրիգորիոսին և նրան ընկերակից եղավ մի սենյակի ու սեղանի, և ձգտեց Կոստանդնուպոլսի աթոռին: Եկեղեցում իրեն օգնական մի երեց գտավ, և իրենց մտքին ու կամքին դարձրին Աղեքսանդրիայի հայրապետ Պետրոսին, որ այն ժամանակ Գրիգորիոսին նստեցրեց աթոռին. նրան խոստացան բազում գանձեր: Եվ նա ուղարկեց մետրոպոլիտներ ու եպիսկոպոսներ, որ իջեցնեն աթոռից Գրիգորիոսին և ձեռնադրեն Մաքսիմոսին: Եվ [նրանք] գնալով շտապեցին կատարել գործը, բայց մեծ խռովություն և աղմուկ եղավ քաղաքում` սիրելիների ու թշնամիների միջև: Եվ Մաքսիմոսին հանեցին եկեղեցուց, և աղեքսանդրիացիք Մաքսիմոսին տարան մի փողհարի տունը և նրան այնտեղ ձեռնադրեցին, գնացին Թեսաղոնիկե, Թեոդոս թագավորի մոտ և աղաչեցին նրան, որ Կոստանդնուպոլսի աթոռը տա Մաքսիմոսին: Իսկ նա լսեց բարկությամբ, վտարեց նրանց, տրտում ու ամոթահար վերադարձան Աղեքսանդրիա: Եվ սուրբ Գրիգորիոսը մտածեց թողնել աթոռը և գնալ իր տունը, բայց ժողովուրդն արգելում էր` թույլ չտալով գնալ: Եվ թագավորը Թեսաղոնիկեից եկավ, ազատեց եկեղեցիները հերձվածողներից և Գրիգորիոսին վերցնելով գնաց եկեղեցի: Եվ ամպ անցավ արեգակի ներքևով, և օրը գիշերի նմանվեց: Եվ հերձվածողներն սկսեցին խնդալ ու խայտալ, թե Աստված չհաճեցավ արտաքսել մեզ եկեղեցուց: Երբ թագավորն ու Աստվածաբանը խորան մտան, ամպը ցրվեց և պայծառ լույս ծագեց, և հերձվածողները ամոթահար եղան: Եվ Գրիգորիոսին աթոռին նստեցրին Անտիոքի Մելիտոս պատրիարքը և հարյուր հիսուն եպիսկոպոսները, որ հավաքվեցին Երկրորդ սինհոդոսին, հետո եկան նաև Եգիպտոսի եպիսկոպոսները և Աղեքսանդրիայի պատրիարքը` դժկամությամբ, թե` «Առանց մեր կամքի աթոռին նստեցրիք Գրիգորիոսին»: Եվ սինհոդոսի հարյուր հիսուն եպիսկոպոսի միջև խռովություն եղավ. ոչ թե ատում էին Գրիգորիոսին կամ անարժան համարում, այլ մեղադրում էին, թե` «Ինչու չսպասեցիք մեր գալստյան»: Գրիգորիոսն ասում է նրանց.

– Եթե իմ պատճառով է այդ խռովությունը, ես լավ չեմ քան Հովնանը. ինձ ծովը նետեցեք, և կդադարի ձեր միջի մրրիկը:

Եվ հրաժեշտ տվեց թագավորին և գրեց ներբողական ճառեր ժողովի հարյուր հիսուն եպիսկոպոսներին, հրաժեշտ տալով նրանց, գնաց իր երկիրը` Կապադովկիա, իջավ մի գյուղում, որ կոչվում էր Արուանզոն: Եվ ժողովը Կոստանդնուպոլսի աթոռին ձեռնադրեց Նեքտառիոս Տարսոնացուն:

Երբ սուրբ Բասիլիոսը բարի մահվամբ ննջելու էր, Գրիգոր Աստվածաբանը գնաց Կեսարիա, նրա մոտ և նրա թաղմանը ներբողյան ճառ գրեց ու վերադարձավ իր գավառը, Արուանզոն:

Այս երանելի Աստվածաբան Գրիգորիոս վարդապետը տասներկու տարի մնաց Բիզանդիա, մաքրեց քաղաքը բոլոր հերձվածողներից, և Արիոսի, Ապողինարի ու Նավատիոսի մոլորությունից: Եվ Անձիանձի եպիսկոպոսության աթոռին նստեցրեց Եվլալիոսին` այր կատարյալ առաքինությամբ, որ և սրբին սպասավորում էր արժանապես, որովհետև [վերջինս] մարմնով շատ տկարացած էր: Սրանից հետո նաև ինքը գնաց ընդդեմ արիանոս[ական]ների ու այլ հերձվածողների: Եվ դառնալով լռեց, վարելով ըստ ամենայնի խաղաղ կյանք` մեկ տարի միայն աղոթքի հոգ տանելով: Ապա գրեց և այլ թղթեր, բազում նյութեր տալով ինձ` առաջադրված իմաստները կազմավորելու:

Արդ, այսպես բարձր և երկնքին արժանի իմաստությամբ և ուղիղ դավանությամբ ապրեց երանելին այս աշխարհում. շատ-շատերին լուսավորեց Սուրբ Հոգու վարդապետությամբ, որ ավանդվեց իրեն: Սրանից հետո փոխադրվեց այստեղից հանդերձյալ [աշխարհ], անցավորից` մշտնջենականը, ստվերից ճշմարտին, և փառավորված պսակվեց բոլոր սրբերի հետ: Այն մեծ և հիշարժան Գրիգորիոսը ավարտեց իր կյանքը ի փառս Քրիստոսի, որ օրը քսանհինգն էր հունվար ամսի: Եվ ես ըստ իմ կարողության շարադրեցի նրա վարքը, թեև ոչ ամբողջը, այլ այնչափ իմ փափագը կատարեցի, որչափ վայել է բարեմիտ որդիներին` գթասեր հոր խանդաղատանքը փոխանորդաբար հատուցել ըստ մեծության: Որպեսզի և մենք արժանի լինենք նրա միջոցով հարազվարճ բերկրանքով փառավորել անսկիզբ Հորը և Նրանից անսկզբնաբար ծնված Որդուն, և անսկզբնակից բխումը Նրանց էությունից` համագոյակից Սուրբ Հոգին` երեք անձինք կատարյալ անբաժանելի, և մի բնություն անշփոթաբար զուգակցված, որին վայել է փառք, իշխանություն և պատիվ, այժմ և հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

 

 

Վարք Սրբոց, Հատոր Ա, Ս. Էջմիածին – 2010թ.

 

13.05.15
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․