Բանականությունից բխած խոսքը հոգիները չի փոխում, որովհետև այն մարմնից է: Սուրբ Հոգուց ծնված, աստվածային էներգիա ունեցող Աստծո խոսքն է փոխում հոգիները: Սուրբ Հոգին տեխնիկայի օգնությամբ չէ, որ իջնում է, այդ պատճառով էլ Աստվածաբանությունն ընդհանուր ոչինչ չունի անպտուղ գիտական ոգու հետ: Սուրբ Հոգին ինքն է իջնում, եթե մարդու մեջ հոգևոր նախադրյալներ է գտնում դրա համար: Իսկ հոգևոր նախադրյալը կայանում է նրանում, որպեսզի մարդն իր հոգևոր հաղորդալարերը մաքրի ժանգից ու լավ հաղորդիչ դառնա՝ աստվածային լույսի հոգևոր հոսանքն ընդունելու համար: Այդ կերպ մարդը հոգևոր գիտնական, աստվածաբան է դառնում: «Աստվածաբան» ասելով նկատի ունեմ նրանց, ում աստվածաբանությունն ապահովված է աստվածաբանության ոսկե պաշարով և ում աստվածաբանության դիպլոմն արժեք ունի, այլ ոչ թե նրանց, ովքեր ոչնչով չապահովված թղթի կտոր ունեն՝ աստվածաբանի դիպլոմ, օկուպացիայի ժամանակների այն արժեզրկված անպետք թղթադրամների նման:
Հաճախ մարդն իր ուղեղի ուժերը տարիներով ծախսում է մեկ-երկու օտար լեզու սովորելու վրա: Մեր դարաշրջանում մարդկանց համարյա մեծամասնությունն օտար լեզուներ գիտեն, բայց քանի որ այդ լեզուները ընդհանուր ոչինչ չունեն Հոգեգալստյան լեզուների հետ, ապա մենք բաբելոնյան մեծ աշտարակաշինությունն ենք վերապրում: Մեծագույն չարիքը նրանում է, որ չոր դատողական աստվածաբանությամբ զբաղվելով՝ մենք մեր դատողությունը Սուրբ Հոգու տեղ ենք հրամցնում: Իսկ դա «ուղեղաբանություն» է կոչվում, որից ծնվում է բաբելոնյան աշտարակաշինությունը: Իսկ Աստվածաբանության մեջ շատ լեզուներ և շատ բարեբեր շնորհներ կան, բայց այդ բոլոր լեզուները փոխհամաձայնության մեջ են գտնվում, որովհետև մեկ Տեր ունեն՝ Հոգեգալուստի Սուրբ Հոգին և այդ լեզուները հրե լեզուներ են:
- Հա՛յր, Հոգեգալստյան շարականներից մեկում ասվում է. «Ամեն ինչ տալիս է Սուրբ Հոգին…»:
- Այո՛, տալիս է, բայց նրան, ով ընդունակ է իր մեջ ամփոփել: Ինչպե՞ս կտա նրան, ով ընդունակ չէ դրան: Սեփական փորձի վրա հիմնված և սրտի խորքից ցավով ծնված խոնարհ մարդու խոսքը շատ ավելին արժե, քան մի կույտ գեղեցիկ բառերը, որոնք մեկը մյուսի հետևից թռչում են [ուսյալ] մարդու ուսումից սրված լեզվից: Այդ լեզուն մարդկանց լուր չի տալիս, որովհետև այն մարմին է, այլ ոչ թե Հոգեգալստյան հրե լեզու:
Հայր Պաիսիոս Աթոսացու «Ցավով և սիրով՝ ժամանակակից մարդու մասին» գրքից
Ռուսերենից թարգմանությունը՝ Էմիլիա Ապիցարյանի