Գրքեր

Սուրբ Լավրենտիոսի և նրա ընկերների վկայաբանությունը

Աշխարհում Աստծու Որդու ծնունդից հետո եկեղեցու հալածիչ եղան Հռոմի կայսրերից քսաներկուսը` մինչև Կոստանդիանոս Մեծ: Նրանց վերջինը ամբարիշտ Դիոկղետիանոսն էր, որ սկսեց հալածել Աստծու հավատացյալներին: Սա այդ նպատակով Ասորոց Միջագետքում եպարքոս նշանակեց մի մարդու, որ կոչվում էր Ագրիպաս` Սելևկիոս և նախնի Անտիոքոս թագավորների ազգից: Եվ նրան հրամայեց կոտորել քրիստոնյաներին: Իսկ սա Անտիոքոս թագավորի և իր նախնիների նախանձը բերեց իր հետ` Աստծուն հակառակ Եփրատ գետի վրա կառուցեց մի մեծ քաղաք և ըստ թագավորի հրամանի հալածում էր քրիստոնյաներին, որոնք և փախուստ տալով` թաքնվում էին անձավներում ու լեռներում` մինչև Հայաստանի սահմանը` Մելիտենե մեծ քաղաքը: Ուստի ում բռնում էր հազարավորներից, կապանքով բանտ էր նետում, տեսակ-տեսակ չարչարանքով ու հույժ դառն կտտանքով տանջում էր, ստիպում էր զոհ մատուցել կուռքերին, իսկ Քրիստոսին ուրանալ:

Ամենասուրբ հազարը մեծ գոհությամբ համբերելով չարչարանքներին` վկայեց Քրիստոսի աստվածությունը: Նրանց տեսակ-տեսակ մահերով սպանեց` ինը հազար հոգու, որոնց վրա ավելացավ հետո ևս չորս հազար, և դատավոր Ագրիպասը, որ ինը հազար վկաներին կոտորելուց հետո դարձավ իր քաղաքը և գրեց Դիոկղետիանոսին. «Հալածեցի Նազովրեցիներին, ըստ քո հրամանի սպանեցի նրանցից ինը հազար հոգու, որոնք զոհ չմատուցեցին կուռքերին: Արդ, ուղարկիր ևս մեկին` ավելի մեծ, օգնելու ինձ»:

Ագրիպասի թուղթը կարդալով` Դիոկղետիանոսն ուրախացավ և հարցրեց իր մեծամեծներից, թե ով կգնա այն կողմերը` օգնելու Ագրիպասին և Հրեաստանից հալածելու քրիստոնյաներին: Այնժամ մի մեծ իշխան, որ կոչվում էր Լավրենտիոս, ասաց. «Ինձ առաքիր»: Եվ արքան շատ ուրախացավ և խնդրանքի համաձայն նրան չորս հազար զինվոր տվեց և Լավրենտիոսի մասին նամակ գրեց Ագրիպասին ու ասորոց բոլոր իշխաններին` և ուղարկեց:

Այս Լավրենտիոսը ծածուկ քրիստոնյա էր: Թագավորի զորքից ընտրեց չորս հազար այր, որ ծածուկ հավատում էին Քրիստոսին, և վերցրեց իր հետ: Վերցրեց և մի մարդու, որ խիստ կռապաշտ էր` հավատացնելու համար թագավորին: Եվ ճանապարհ ընկավ սեպտեմբեր ամսին, թագավորի մատանիով և իշխանական մեծ պատվով ու փառքով:

Երբ հեռացան, և ամբողջ զորքը չգիտեր, որ եղբայրներ են ի Քրիստոս, Լավրենտիոսը հայտնեց նրանց, որ ինքը և բոլոր ընկերները քրիստոնյա են: Նրանք ուրախանալով գոհացան Աստծուց, և կային ոմանք, որ ավելի առաջ վախից ուրացել էին, վերստին մեծ զղջումով խոստովանեցին Քրիստոսին: Եվ Լավրենտիոսը քարոզեց նրանց և քաջալերեց մարդկանց առջև միաբան խոստովանել Քրիստոսին, «Որպեսզի Նա խոստովանի մեզ Հոր առջև, որովհետև ինձ համար ոչինչ է զգալի աշխարհի ամբողջ փառքը: Այժմ գնանք տերունական Գերեզմանը և այլ վայրեր երկրպագելու. ես այդ նպատակով ճանապարհ ելա և թե Տերը հաջողի` կկատարենք»: Եվ նրանց սուրբ Նշանով կնքեց, և եկան հասան Անտիոքի սահմանը:

Այնժամ նրան ընդառաջ ելան այն աշխարհի մեծամեծներն ու իշխանները: Երկրպագության եկավ և Միջագետքի Ագրիպաս իշխանը, որից կուռքերի ճենճերի գարշելի հոտ էր բուրում: Նրա վրա հույժ լացեց Լավրենտիոսը` նրա կուրության պատճառով: Եվ Ագրիպասն ասաց. «Ինչո՞ւ ես լալիս, տե՛ր իմ, այսօր ուրախանալ է պետք, որ տեսան քո մեծությանը»: Սուրբն ասաց. «Սովորություն է` երբ տեսնում եմ սիրելիներին` ուրախությունից լալիս եմ»: Ագրիպասն ստիպեց նրան մտնել Անտիոք, զոհ մատուցել և մեծ տոն կատարել և հորդորել, որ մնացած քաղաքը նույնը անի: Բայց Լավրենտիոսը չլսեց Ագրիպասին` մտնելու Անտիոք և կուռքերին զոհ մատուցելու, այլ խաբեց նրան, ասելով. «Նախ կատարենք հալածանքի հրամանը, ապա` դա»:

Եվ Լավրենտիոսն եկավ Փյունիկե ու Երուսաղեմ: Դրանից խռովքի ու երկյուղի մատնվեցին բոլոր հավատացյալները: Երուսաղեմում հավաքվեցին բոլոր հեթանոսներն ու հրեաները, և [Լավրենտիոսը] կարդաց կայսեր թուղթը, և հեթանոսները շատ ուրախացան. նա արձակեց սրանց և ասաց. «Գնացե՛ք, փնտրեցե՛ք, ինչ քրիստոնյա որ գտնեք` եկե՛ք, ինձ պատմեցե՛ք, որ կատարեմ կայսեր հրամանը»: Երեկոյան [մարդ] ուղարկեց կանչելու Երուսաղեմի եպիսկոպոսին, որ առաքյալների աշակերտների աշակերտն էր: Վերջինս կասկածանքով ու երկյուղով խուսափում էր Լավրենտիոսից, ապա խաչակնքեց և գիշերը մի մանկան հետ եկավ նրա մոտ: Լավրենտիոսը ելավ, ընկավ նրա ոտքերն ու ասաց. «Բարո՛վ եկար, Քրիստոսի բանավոր հոտի հովիվ, մխիթարվի՛ր և մխիթարի՛ր եղբայրներին, որովհետև Քրիստոս ինձ առաքեց պատսպարելու Իր հոտը և քեզ»:

Եպիսկոպոսն ասաց. «Օրհնյա՜լ է Քրիստոս, որ դժոխքին թույլ չի տալիս հաղթահարելու Իր եկեղեցին` ինչպես խոստացավ»: Եվ նրան վերցնելով` գնացին Գողգոթա, սուրբ Գերեզմանը և այլ սուրբ տնօրինականներ: Եվ ամբողջ զորքը երկրպագեց: Մյուս գիշեր գնացին սուրբ Համբարձում և Սելովամ և սուրբ Վերնատուն: Եվ նրան երևալով` Քրիստոս ասաց. «Լավրենտիո՛ս, քո զորքը Ինձ վկայելու է Հայաստանի կողմերում, և դու կանգնելու ես կայսեր ատյանում: Արդ, շտապի՛ր Ինձ մոտ»: Երբ այս տեսավ, հույժ շտապեց և առավոտյան ելավ քաղաքից` իբր թե գնում է քրիստոնյաներին հալածելու: Իսկ զարմացած հեթանոսները հարցնում էին մարդկանց, թե ինչո՞ւ կայսեր հրամանով ոչինչ չարեց քրիստոնյաներին, որ այստեղ են: Եվ նրանք ասացին. «Արքայից հրաման եկավ և շտապեցրեց գնալ այստեղից»,- այս ասում էին երկնային Թագավորի տեսիլքը նկատի ունենալով:

Եվ ելան եկան սուրբ Բեթղեհեմ, այնտեղից գնացին սուրբ Հորդանան: Ապա անցան անապատի ճանապարհը, գնացին սուրբ Սարգսի և Բակոսի վկայարանը, եկան Լաքսավիե` Եփրատ գետի ափը, ուր Մաքսիմիանոսի ձեռքով վկայությամբ զոհվել էր նրանց ընկերներից մեկը, որ կոչվում էր Հովհաննես: Այնտեղից եկան Եդեսիա և երկրպագեցին Քրիստոսի անձեռագործ պատկերին:

Ապա այնտեղ Լավրենտիոսն ասաց. «Ավարտեցինք մեր ուխտավորությունը, այսուհետև ժամանակն է մեր հավատքը հայտնելու և ձգտելու նահատակության»: Եվ սկսեցին հայհոյել կուռքերին և քարոզել Քրիստոս միակ Աստծուն և [հայտնեցին] իրենց քրիստոնյա լինելը: Այս լսելով` Ագրիպասը գրեց նրան. «Այդ ի՞նչ է, որ անում եք կայսեր հրամանին հակառակ և փոխանակ քրիստոնյաներին հալածելու, ջանում եք վերացնել հեթանոսությունը»: Լավրենտիոսը պատասխանում է. «Մենք հոգ չենք տանում կայսեր համար, որովհետև վաղուց ի վեր ծառայում ենք Քրիստոսին, և Նրա սուրբ Գերեզմանին երկրպագելու համար խաբեցինք քո կայսերը և եկանք այս կողմերը»:

Այնժամ Ագրիպասը ամեն ինչ գրեց և տեղեկացրեց կայսերը: Իսկ Լավրենտիոսը ձմռան երեք ամիսը մնաց Միջագետքում. մխիթարում էր հավատացյալներին և քարոզում քրիստոնեություն, գուշակում էր և բարեպաշտ Կոստանդիանոսի բարձրանալը, զգուշացնում էր նրանց ժամանակավորապես խուսափել և աղոթել իրենց վրա: Եվ ձմռան երեք ամսից հետո կայսրից նամակ եկավ Ագրիպասին, եկավ նաև Դոմնաս անունով մի իշխան` հազար զինվորով, որպեսզի կոտորեն հավատացյալներին, իսկ Լավրենտիոսին կապած տանեն նրա մոտ: Եվ Ագրիպասը նախանձահույզ բարկությամբ հավաքեց տասներկու հազար զինվոր և եկավ Լավրենտիոսի վրա` Եդեսիայի դաշտ: Իսկ Լավրենտիոսը քաջալերեց չորս հազար հավատացյալ գնդին և մխիթարությամբ գոտեպնդում էր նրանց նախագիտությամբ և ասում. «Ձեզնից ոմանք զոհվելու են այստեղ, և ոմանք` Հայոց կողմերում, իսկ ես` կանգնելու եմ Հռոմում` կայսեր ատյանին, և միասին թագ կստանանք Քրիստոսից»: Եվ նրանք ջերմեռանդությամբ դավանում էին հանձն առնել մահ [հանուն] Քրիստոսի: Եվ ուղղվելով դեպի Համսի լեռը, որ հյուսիսային կողմն է` հեթանոսները հասան նրանց: Սուրբ գնդից հինգ հարյուր հոգի ելան մի բարձր տեղ, որ կոչվում էր Նավթա, հրաժեշտ տվին միմյանց և աղոթելով աղաղակեցին. «Քրիստոսն է միակ Աստված, և մենք քրիստոնյա ենք, իսկ կուռքերին չենք պաշտում»:

Հեթանոսները շրջապատեցին և կոտորեցին սուրբ վկաներին, և հեռվից Աստծու այլ հավատացյալներ իսկույն տեսան, որ լուսեղեն պսակները երկնքից իջնում էին սրբերի վրա, և խնդությամբ նրանք սկսեցին բորբոքվել Քրիստոսի սիրով: Իսկ Լավրենտիոսը առավել հորդորում էր նրանց: Այնժամ սրբերը, այնտեղից փոխադրվելով, հասան լեռը, որ կոչվում է Աշմու և բանակեցին լեռան հարավային ստորոտում: Հեթանոսների գունդը եկավ, իջավ Մահտակ կոչվող գյուղի մոտով: Հռոմայեցիների սուրբ զորքը գիշերը տեսավ լույսի մի սյուն` ուր վկայեցին հինգ հարյուրը: Եվ Լավրենտիոսը մարդիկ ուղարկեց, որ գնան, թաղեն սրբերին և հինգ հարյուր այր լույսի ճառագայթներով զինված` գնացին այնտեղ, որ ցերեկի նման պայծառացած էր, հավաքելով սրբերին` դրին մի անձավի մեջ ու փակեցին: Եվ լուսեղեն սյան ճառագայթով դարձան, եկան թշնամիների բանակի մոտ և աներկյուղ, բարձր ձայնով գոչելով` «Միայն Քրիստոս է Աստված»,- հայտնի դարձրին իրենց:

Այս լսելով` Ագրիպասը երկու հազար զինվոր ուղարկեց, որ եթե հռոմայեցիները Քրիստոսին ուրանան` թողնեն նրանց, իսկ եթե ոչ` անխնա կոտորեն: Եվ հռոմայեցիներն ասացին. «Մենք չպետք է մեռնենք, մինչև գնանք մեր զորագլխի մոտ, որի համար կպատերազմենք նրանց դեմ, որ տեսնեն Քրիստոսի զորությունը: Եվ մարտնչելով` կոտորեցին ասորոց երկու հազարանոց զորքը, իսկ իրենցից ոչ մեկը չպակասեց, այլև ոչ ոք չվիրավորվեց. և սա մայիս ամսին էր: Այնժամ մրրիկ ու մառախուղ ծածկեց անօրենների բանակը, իսկ բոլոր հավատացյալները անվնաս մնալով եկան սուրբ բանակը և պատմեցին Աստծու շնորհները: Եվ նրանք հիացած փառավորում էին Քրիստոսին: Եվ այստեղ շատ բաներ խոսեց սուրբ Լավրենտիոսը և պատվիրեց, ասելով. «Այժմ ահա տեսանք, որ ամեն հաղթություն Քրիստոսինն է, և սա բավական է: Այլևս մի՛ պատերազմեք և մի՛ սպանեք որևէ մեկին»: Եվ ելան, գնացին Ուշավմու լեռը:

Իսկ Ագրիպասը խիստ զայրացած էր և հասավ նրանց հետևից Պհար լեռան մոտ: Նույն տեղը սրբերից հազար երեք հարյուրը հանգստանում էին: Եվ գցեցին իրենց զենքերը և ելան լեռան լանջին բարձր մի տեղ` Հարմավոր կոչված: Եվ հրաժեշտ տալով միմյանց` աղաղակեցին. «Քրիստոնյա ենք և Աստված ենք դավանում Քրիստոսին, և ոչ պիղծ թագավորի կուռքերին»: Եվ ձեռքերը երկինք պարզած` այնուհետև սպանվեցին հեթանոսների ձեռքով: Իսկ հռոմայեցիների մյուս գունդը Լավրենտիոսին ասաց. «Եթե ուզում ես Տիրոջ հրամանով գնալ Հռոմ` ջանանք և քեզ հանենք դրանց միջից, որ անվնաս գնաս»:

Նա հանձն չառավ, ասելով. «Տիրոջ կամքը կլինի»: Եվ գնացին, իջան Եղլավե դաշտում, Ամնոնի լեռան ստորոտում, Ամնոն բերդի մոտ: Եկավ նաև Ագրիպասը ու բանակեց այն դաշտում: Եվ գիշերը Լավրենտիոսը տեսավ` մի լուսավոր այր քաջալերում էր իրենց և ասում. «Մի՛ տրտմեք ձեր բաժանված ընկերների համար, որ կոտորվեցին, որովհետև ահա ձեր հալածիչ Ագրիպասին նշանագրել եմ հավիտենից կյանքին և նա հետը եղած յուրայիններով տրվում է ձեզ, և դու հավատա սրան, ե՛լ, նայի՛ր դաշտի կողմը, տե՛ս ինչ եմ ցույց տալիս քեզ»:

Եվ սուրբը ելավ, նայեց ու տեսավ` այնտեղ, ուր վկաներն էին սպանվել, մի մեծ լուսավոր աստղ եկավ, կանգնեց բանակի վրա, փայլում և պայծառ լուսավորում էր այն տեղը: Կանչեց ընկերներին, տեսան, որ աստղից լուսավոր պսակ էր իջնում վկաների վրա` ըստ զոհված սրբերի թվի: Ապա նույն լուսավոր աստղը եկավ կանգնեց Ագրիպաս եպարքոսի բանակի վրա, հեթանոս զորքի մեջ: Այդ տեսնելով` Լավրենտիոսն ասաց. «Ճշմարիտ է, որ Ագրիպասին ևս սահմանված է մեզ հետ լինել Քրիստոսի վկա»,- և [նրանք] զարմացած, հույժ գոհանալով օրհնում էին Քրիստոսին:

Առավոտյան Դոմնասն ասաց Ագրիպաս եպարքոսին. «Փութով գնանք Լավրենտիոսի վրա` բռնելու նրան և կատարելու կայսեր հրամանը»: Եվ Ագրիպասն ասաց. «Այսօր հանգստանանք, իսկ վաղը զորքի բազմությունը թողնենք այս դաշտում, մենք երեք հազար մարդով գնանք նրանց վրա, որովհետև այն լեռը շատ դժվար է, ինձ թվում է նաև, որ նրանք հոժար են մեռնելու և չեն ուզում կռվել մեր դեմ, քանի որ նրանց դա թույլ չի տալիս Նազովրեցու օրենքը, նրանց գլխավորը ևս չի կամենում կռվել»:

Երեկոյան Լավրենտիոսը մտածում էր, թե ինչու հեթանոս զորքը այդ օրը չեկավ իրենց վրա, այլև հոգ էր տանում կոտորված սրբերի մարմիններին: Եվ երբ ննջեց` նրան երևաց մի լուսավոր այր և ասաց. «Ահա Դոմնաս ամբարիշտը, որ կայսրից եկել է քեզ տանելու: Այստեղ մնալու է Ագրիպասը` ասորոց եպարքոսը, որպեսզի Տերը խափանի հեթանոսների ծրագրերը, և մյուսների ձեռքով դու կգնաս Հռոմ, որ չարաբարո չէ, և քո ընկերների մարմինների մասին մի՛ հոգա, որովհետև ահա մի հովիվ, որ Աստծու ընտրյալն է` տեսավ լուսեղեն պսակը, որ դուք ևս տեսաք նրանց վրա, և իր մյուս ընկերների հետ, որ իր հետ են, սրբերի մարմինները տարավ, դրեց անձավի մեջ, մինչև Տերը այց անի նրանց, քանի որ գալու է ժամանակ, երբ կխափանվեն հեթանոսների զոհաբերությունները և այնտեղ դրանց վրա կկառուցվեն եկեղեցիներ և Աստծու տաճարը: Իսկ առավոտյան ձեզ վրա է գալու հեթանոսների զորքը, և մի օր հետո Ագրիպասը դարձի է գալու և լինելու է ոչխարը Քրիստոսի»:

Նրան ասաց նաև այլ ամեն բան, որ լինելու էր հերթով: Եվ Լավրենտիոսը արթնացավ, պատմեց ընկերներին, և առավոտյան ճանապարհ ընկնելով դեպի հյուսիս, հասան մեծ գետին, մի գյուղի մոտ, որ կոչվում է Ներշի. նրանց հասան հեթանոսները, կտրեցին նրանց ճանապարհը և հավատացյալ գնդի առջևից գնացողներից հինգ հարյուր հոգու, որ անցնում էին գետը` կոտորեցին, որոնք Քրիստոսին խոստովանելով` սպանվեցին: Լավրենտիոսը մնացածներին վերցրեց և անցավ գետը, հասավ մի տեղ` լեռան գագաթը, որ կոչվում է Գդակ Հոռոմոց. այնտեղ հեթանոսների զորքը հասավ նրանց, և քանի որ երեկո էր, գիշերեցին: Եվ ահա լուսավոր աստղերը, իբրև պայծառագույն բոց, երևացին նրանց, որ իջնում էին սուրբ վկաների մարմիններին: Նաև այլ երեքի վրա, որ Ներշի գյուղում էին: Այս տեսան հռոմայեցի հավատացյալ զորքը ու շատ ուրիշներ գյուղից և փառավորեցին Աստծուն:

Իսկ Ագրիպասը անկողին մտավ, որ քնի և մտքում խորհում էր ու զարմանում, թե ինչպես սրբերը իրենց անձը հոժարությամբ տալիս են սրի և մահու, նրանք, որ մանկությունից կրթված են զինվորությամբ, բնավ չեն կամենում կռվել, կամ դառնալ իրենց դեմ, այլ ցնծությամբ գլուխները մատուցում են սրի, որ նրանցից միայն հինգ հարյուրին ավելի առաջ կոտորեցին, երկու հազարին` երբ կամեցան: Եվ մտքում ասում էր. «Մի՞թե իսկապես կա մեզնից ծածուկ մի բան, որ տեսնում են նրանք, իսկ մենք չգիտենք և տեսնել չենք կարող»: Մինչ այս էր խորհում ննջելիս` տեսավ մի հրեղեն այր, որ ուզում էր իրեն դառնապես հարվածել հրեղեն նիզակով: Տեսավ և Լավրենտիոսին` հրեղեն այրի մոտ կանգնած, և ինքն ապավինում էր Լավրենտիոսին: Լավրենտիոսը խնդրեց հրեղեն այրին խնայել նրան, իսկ նա ասում էր. «Թո՛ղ որ սպանեմ դրան, ինչպես իր ընկերներին, որովհետև թշնամի է Քրիստոսի և հալածիչ Նրա ծառաների: Դու երաշխավոր լինո՞ւմ ես դրան, որ դառնա իր չարությունից և ապավինի Քրիստոսի խաչի զորությանը»: Եվ Լավրենտիոսն ասաց. «Եթե գա ինձ մոտ և ապավինի Քրիստոսին` երաշխավոր կլինեմ»: Եվ Ագրիպասը աղաղակելով ասաց. «Այո՛, տե՛ր իմ, հրաժարվում եմ կուռքերից և դավանում Քրիստոսին, խղճա՛ ինձ, տե՛ր իմ, աղաչում եմ»: Եվ իսկույն դուրս հանեց նիզակը նրանից և շղթա դրեց նրա պարանոցին և քարշ տալով տարավ անշեջ հրով, խավարով ու ժահահոտությամբ լի մի խորխորատ, ուր տեսնում էր բոլոր գլխավոր կուռքերին, որոնց առաջ Ագրիպասը ճանաչում էր և գիտեր: Եվ հրեշտակն ասաց նրան. «Քեզ պետք է այնտեղ գցել, քո անօրինության պատճառով: Ագրիպասը նայեց և հեռվից տեսավ Լավրենտիոսին, աղաղակելով ասաց. «Ո՛վ բարեգութ հայր, խղճա՛ և փրկի՛ր ինձ»: Եվ նա առաջ եկավ, իր հետ էր և քերովբեն, և աղաչում էր նրան, և քերովբեն ասաց. «Ահա դրան քեզ եմ հանձնում, մինչև տեսնենք, թե ինչ կգործի»: Եվ ձեռքը մեկնելով ասաց. «Տե՛ս Քրիստոսի վկաներին, որոնց կոտորեցիք հանուն Քրիստոսի, ահա պայծառացած են հրեղեն թագով»: Եվ Ագրիպասը նայեց, տեսավ սուրբ մարտիրոսներին, որ կոտորվել էին, որ անճառելի փառքով թագավորացած ու փափկացած էին լույսի դրախտում, երկնքի թագավորության մեջ: Եվ Լավրենտիոսը Ագրիպասի վրայից իսկույն հանեց շղթաները և ազատեց սոսկալի տանջանքներից:

Եվ նույն պահին զարթնեց, բացեց աչքերը և խոսել չէր կարող, ելավ, տեսավ լուսեղեն պսակները, որ իջնում էին երկնքից վկաների մարմինների վրա, և ուշքի գալով ասաց. «Գիտեմ, թե ինչից պրծա և ինչ հանձն առա: Ճշմարիտ է, որ այլ հույս չունեմ, քան Լավրենտիոսն ու Քրիստոսի խաչը: Եվ ահից չեմ կարողանում վեր ելնել»: Աղոթում էր մտքում, ասելով. «Քրիստո՛ս, հո՛ւյսդ քրիստոնյաների, ընդունի՛ր ինձ և ների՛ր չարիքները, որ Քո դեմ գործեցի»:

Երբ սա եղավ, Դոմնաս իշխանը մարդ ուղարկեց Ագրիպասի մոտ և ասաց. «Շտապի՛ր, որ գնանք այն ամբարիշտների վրա»: Եվ Ագրիպասի սպասավորները եկան, պատմեցին Դոմնասին. «[Ագրիպասը] չի կարող խոսել` զարմացած գիշերվա տեսիլքից, և չգիտենք, թե նրան ինչ եղավ, որ մեռելի պես է»: Եվ Դոմնասը ելավ, եկավ նրա մոտ և տեսավ, որ շատ կերպարանափոխված է և հազիվ է կարողանում խոսել: Հարցրեց` «Քեզ ի՞նչ պատահեց»: Եվ նա ասաց. «Թո՛ղ ինձ, և դու գիտես քո գործը` ինչ կանես»: Եվ Դոմնասը զորքն ուղարկեց սրբի գնդի վրա, և գնացին հավատացյալներից վեց հարյուր հոգու կոտորեցին, և հանկարծակի մրրիկը, կայծակներն ու մառախուղը հեթանոսների վրա եկան, և անօրեններից շատերը կործանվեցին, որովհետև քարե կարկուտ էր գալիս խավարով, որ շատերին շրջապատեց, սպանեց և ցրեց, իսկ ուրիշները մոլորվեցին, բայց սրբերին ոչինչ չեղավ: Եվ Լավրենտիոսը մնացած մեկ հազարով իջավ մարտադաշտ, որ կոչվում է Սալմին, Եհմու կոչվող լեռան ստորոտին` արևմտյան կողմը, այն գավառի լճակին մոտիկ:

Երբ այդ ևս տեսավ Ագրիպասը, որ վնասակար մրրիկը միայն հեթանոսների վրա էր, հեծավ իր ջորին երկու մանուկներով և գաղտնի գնաց հավատացյալների բանակը, թողնելով հեթանոս գունդը: Մոտեցավ Լավրենտիոսին, կաղալով գնաց և աղաղակում էր. «Ողջո՛ւյն քեզ, երաշխավո՛րդ իմ, և ողջույն քո օրհնյալ ժողովրդին, ծառա՛ Քրիստոսի, ողորմիր ինձ, որովհետև ուրացա կուռքերին և ձեզ հետ իմ անձը դնում եմ Քրիստոսի համար»: Եվ սրբերն ուրախանալով հոժարությամբ կանչեցին նրան, և եկավ ընկավ Լավրենտիոսի ոտքերը: Եվ Լավրենտիոսը, գոհանալով Աստծուց, բարձրացրեց նրան, համբուրեց և ճակատը կնքեց Քրիստոսի խաչով, և իսկույն Ագրիպասի անդամները ամրացան, և նա ողջացավ, զորության և ուշքի եկավ և պատմեց գիշերվա ահավոր տեսիլը, և` վկաների լուսեղեն պսակների մասին: Լավրենտիոսն ասաց նրան. «Նույն այրը հրեղեն, որին տեսար դու, նա նախապես պատմեց ինձ, որ փրկվելու էիր և կյանքի կոչվելու»: Եվ ամբողջ սուրբ գունդը աղաղակեց. «Նույն լուսեղեն պսակը, որը դու տեսար, որ բախվում էր սուրբ վկաներին, տեսանք և մենք, որ եկավ երկնքից, կանգնեց քո և քո դասից մյուսների խորանի վրա»:

Ագրիպասը գոհանալով մեծ խնդությամբ ասաց. «Աղաչեցե՛ք Աստծուն, որ չկործանի ինձ` իմ գործած մեղքերի համար»: Լավրենտիոսն աղաղակելով ասաց. «Մի՛ վախենար, եղբա՛յր Ագրիպաս, Քրիստոս իր խաչի և սուրբ մկրտության միջոցով կջնջի քո բոլոր հանցանքները,- և հարցրեց նրան,-խոստովանում և դավանո՞ւմ ես Քրիստոսի բոլոր խորհուրդները, և հանձն առնո՞ւմ ես սուրբ մկրտությունը»: Եվ նա ասաց. «Մեծ հոժարությամբ խոստովանում եմ և ամբողջ սրտով հավատում Տեր Հիսուս Քրիստոսին, որովհետև ես մանկությունից ընթերցել եմ Նազովրեցու գիրքը, գիտեմ նաև Քրիստոսի ասածները` «Եթե չծնվի ջրից և Հոգուց, չի մտնի Աստծու արքայություն» (Հովհ. Գ. 5) և` «Ամեն մեկը, որ խոստովանի Ինձ մարդկանց առջև կխոստովանեմ և Ես նրան Իմ Հոր առջև երկնքում» (Մատթ. Ժ. 32, Ղուկ. ԺԲ. 8, Յայտ. Գ. 5), և` «Ով չառնի իր խաչը և չգա Իմ ետևից, Ինձ արժանի չէ» (Մատթ. Ժ. 38, ԺԶ. 24, Մարկ. Ը. 23): Հավատում եմ Քրիստոսին` որպես ճշմարիտ Աստված և Տեր ամենայնի, Հորով և ամենասուրբ Հոգով և հավատում եմ հավատքի բոլոր նոր խորհուրդներին»:

Եվ հռոմայեցիների սուրբ զորքը մեծ խնդությամբ գոհացավ Քրիստոսից: Այնժամ Լավրենտիոսը հրամայեց քահանային, որ իր հետ էր, որպեսզի սուրբ ձեթով օծի Ագրիպասին: Եվ օծեց, մկրտեց նրան ի Տեր, և կնքեց սուրբ մեռոնով: Եվ ողջունեցին նրան և հաղորդեցին մեր Աստված Քրիստոսի մարմնի և արյան սուրբ գոհությանը: Եվ անմիջապես Լավրենտիոսը գուշակեց. «Մյուս առավոտյան ավարտվելու է մեր ընկերների ընթացքը, և ես ու Ագրիպասը միասին կկապվենք Քրիստոսի սիրո համար և մեծամեծ տանջանքներ կտանենք»:

Եվ անմիջապես հեթանոս գնդից երեք այր, հեռվից եկած, աղաղակելով հարցնում էին, թե իրենցից մեկը բռնվե՞լ է, կամ Ագրիպաս եպարքոսին ու երեխաներին նրա հետ սպանե՞լ են, որովհետև երեկ կորել էին: Իսկ Ագրիպասն ինքը ելավ և գոչեց. «Ահա ես այստեղ եմ, գնացեք Դոմնասին ասացեք, որ ես այսուհետև հեռացա կայսրից ու ձեզնից, որովհետև դուք սատանայի ընկերներ եք, ձեզ նրա հետ կորուստ է պատրաստված, իսկ ես Քրիստոսի ծառան եմ, հաղորդակից Լավրենտիոսի և նրա ընկերների»: Եվ մարդիկ վերադարձան ու պատմեցին, թե Ագրիպասն այնտեղ է և քրիստոնյա է դարձել: Դոմնասն անմիջապես աղաղակեց և ասաց. «Վա՜յ է մեզ Քեզանից, Հիսուս Նազովրեցի, և աղանդից, որ սովորեցրիր Քո աշակերտներին, քանի որ հեթանոսներից ընտիրներին ու մեծամեծներին դեպի Քեզ ձգելով որսում ես: Երդվում եմ կուռքերով, որ եթե Ագրիպասը դարձի չգա` կմնամ Ասորիքում, մինչև նրա և բոլոր քրիստոնյաների վախճանը դառնապես կատարեմ»: Եվ զորքն ասաց նրան. «Տե՛ր, մնանք և հանգստանանք այսօր, իսկ վաղն անենք այն, ինչ կամենում ես»:

Եվ գիշերը սրբերը տեսան երկնքի լույսը, որ իջնում էր լեռան գագաթին կոտորված վկաների վրա: Եվ նորահավատները առավել ևս հաստատվեցին, և Ագրիպասն ու յուրայինները գոհացան, և Լավրենտիոսն ասաց Ագրիպասին. «Հինգ հարյուրդ ևս մեզ հետ վկայելու եք»: Եվ ասաց ամենը, ինչ որ լինելու է: Եվ երբ այդ եղավ, հեթանոս զորքը եկավ, հասավ հոռոմոց սուրբ գնդի վրա, իջնելով շրջապատեցին և բռնեցին նրանց, և Դոմնասն սկսեց հեզությամբ խնդրել Ագրիպասին ու Լավրենտիոսին և համայն զորքին, որ դառնան կուռքերին, և խոստանում էր, ասելով. «Իմ եղբայրնե՛ր և որդինե՛ր, դարձե՛ք աստվածներին, և կներենք` ինչ որ գործեցիք ապստամբությամբ, նաև բազում նվերներ կստանաք: Ապա թե ոչ, կկոտորվեք չարաչար տանջանքով, ինչպես նրանք, որ կորան, և ես բազմապատիկ փառքի և պատվո աթոռներ կվերցնեմ ձեզ համար արքայից, եթե ինձ լսեք և դառնաք»: Ագրիպասն աղաղակեց` ասելով նրան. «Քրիստոսի եղբայրներին ինչո՞ւ ես քեզ եղբայր անվանում, և երկնային Հոր որդիներին` որդիներ: Ձեր եղբայրները դևերն են, և սատանայի որդիներն եք դուք: Դրանց մենք ուրացանք, դավանելով Քրիստոսին, և Նրա ճշմարտությունը մենք վկայում ենք կյանքով ու մահով: Ձեր խոստումը կորուստ լինի ձեզ և ձեր կայսեր, սատանայի աշխատավորներ»: Նույնպեսև հռոմայեցի սուրբ գունդն էր աղաղակում. «Խաբեությամբ մի՛ չարչարվիր, ո՛վ Դոմնաս, որովհետև մենք քրիստոնյա ենք և պարտավոր ենք մեռնել հանուն Նրա, որ մեզ համար մեռավ»,- և բազում վկայական բաներ խոսեցին համարձակորեն:

Դոմնասը բարկացավ, հրամայեց իր զորքին վերցնել իրենց զենքերը և կոտորել նրանց: Եվ սրբերը փախչելով գնացին, ելան այն լեռան գագաթը, որ կոչվում էր Եհմու, մնացին այնտեղ, որովհետև ասում էին. «Ուզում ենք մեր ընթացքը ավարտել մեր ընկերների մոտ, որ նահատակվեցին»: Ու մինչ ելել աղոթում էին, հեթանոսները հասան նրանց և այնտեղ սրով կոտորեցին բոլորին: Եվ իջնելիս բռնելով կապեցին Ագրիպասին ու Լավրենտիոսին ու բերին Դոմնասի առաջ, և նա բազում խոսքերով աշխատում էր մոլորեցնել նրանց, իսկ նրանք աղաղակեցին. «Հավատում և դավանում ենք Քրիստոսին, որ մեզ պատրաստեց լինել իր վկաներն ու եղբայրները` մեր վկայած մյուս եղբայրների հետ, որ երկնքում են»,- և բազում հանդիմանությամբ խրատում էին նրան: Իսկ նա ծանրագույն շղթաներ դնել տվեց նրանց վրա և հազարապետին, որի անունը Մարտենոս էր, հրամայեց, որ Լավրենտիոսին այդպես` մերկ, կապանքներով և հետիոտն տանի մինչև Հռոմ` կայսեր մոտ:

Եվ Ագրիպասը հրաժեշտ տվեց Լավրենտիոսին ու ասաց. «Քրիստոս կզորացնի քեզ ժուժկալությամբ համբերելու Իր համար»: Լավրենտիոսն ասաց. «Ամեն. Քրիստոս արժանի անի մեզ միմյանց տեսնելու Իր առագաստում»:

Եվ Դոմնասը գրեց ամեն ինչ կայսեր, և ասորոց եպարքոս Ագրիպասի մասին, թե ինչպես նա ևս քրիստոնյա դարձավ: Հազարապետը վերցրեց Լավրենտիոսին և մյուս սուրբ ընկերներին անողորմ կապանքներով, և ճանապարհ ընկան: Եվ հազարապետը Լավրենտիոսին ու ընկերներին շատ ողորմություն էր անում, որովհետև նրա վրա տեսնում էր բազում սքանչելիքներ:

Դոմնասը և մյուս չարերը առան, կապեցին Ագրիպասին, եկան բանակի մեծ գնդի մոտ, որ դաշտում էր նստած: Երբ զորքը տեսավ, որ իրենց եպարքոս Ագրիպասը կապված է` զարմացան և խիստ զարհուրեցին, թե ինչպես կռամոլության ջերմությունից փոխվեց և գնաց Քրիստոսին, որին հակառակվում էր կուռքերով: Դոմնասը բազում մարդկանց միջնորդ ուղարկեց Ագրիպասի մոտ, որ թերևս վերստին դառնա իրենց կողմը: Իսկ սուրբը անշարժ մտքով հաստատուն էր մնում ի Քրիստոս և ամոթով նրանց ետ էր դարձնում:

Դոմնասը ելավ Ավշիմ լեռան հարավակողմը, մտածում էր, թե ինչպես տանջի Ագրիպասին: Նրա հետ խորհեցին նաև ծերերը և ասացին. «Ագրիպասի ձեռքերը կապվեն հետևը, մի մեծ քար կապվի մեջքի վրա և` շղթաներ պարանոցին, մերկ կապվի իշի վրա և ոչ թե ճանապարհով տարվի մինչև այն տեղը, որ կոչվում է Հարդոմո, այլ խուռն ու դժվարին մացառուտներով, որ պատառոտվի ու բզկտվի նրա ամբողջ մարմինը: Եվ այդպես արեցին: Եվ Ագրիպասին այնտեղ տարան մեծ տանջանքով, մինչև որ հետին շունչը փչեր, որովհետև արյունը հոսում էր նրա ոտքերից ու մարմնից, և փշերի ու քարերի հարվածներից կտոր-կտոր միսն ու մաշկը մնում էին փշերին ու քարերին: Երբ տարան այն տեղը, նրան գցեցին երեսնիվայր, և մի մեծ քար էր կապված նրա մեջքին, իսկ նա ընկած էր գլխիվայր: Եվ սկսեց աղոթել. «Օգնի՛ր ինձ, Քրիստո՛ս, Տե՛րդ իմ, որ չասեն` Ո՞ւր է նրա Աստվածը»:

Այնժամ դատավորը հրամայեց լարերով ևս կապել նրան, և այնպես մնաց չարաչար դառնությամբ, առանց ուտելու և ըմպելու: Եվ գիշերը տեսավ հրեղեն քերովբեին, որ նախ ահագնաբար եկավ նրա մոտ, հետո հեզությամբ երևալով` ողջույն տվեց նրան, որովհետև դառնությունից [նա] չէր կարող ննջել: [Քերովբեն] ճառագելով լուսավորեց այն տեղը, մոտեցրեց նիզակը, փշրեց կապանքներն ու ասաց. «Ուրա՛խ եղիր կապանքներով, ո՛վ Ագրիպաս, ես եմ, որ մի ժամանակ եկա քեզ սպանելու, այժմ եկել եմ օգնելու: Դատավորն ուզում է քեզ խիստ տանջել, բայց չվախենաս, չեմ թողնի քեզ, մինչև նա ամոթահար չլինի»: Եվ նրան տվեց ինչ-որ պտուղ և ասաց. «Կե՛ր սա և զորացիր: Այլևս չես սովածանա և չես ծարավի մինչև հետին տանջանքները»: Երբ Ագրիպասը կերավ պտուղը, լուսավորվեց նրա միտքը, և զորացավ և ողջ դուրս եկավ բոլոր տանջանքներից: Եվ այնտեղ մահտարաժամ ընկավ այն ամբողջ զորքի մեջ: Հրեշտակն ասաց. «Խնդրի՛ր` ինչ կամենում ես, և Աստված կտա քեզ, և աղոթի՛ր, որ խափանվի մահտարաժամը, հանուն քո մարտիրոս եղբայրների»: Եվ սուրբը մխիթարված աղոթեց ու ննջեց մինչև առավոտ: Իսկ պահապաններից շատերը արթուն մնացին և հայտնապես տեսան սուրբ հրեշտակին: Եվ բազում հիվանդներ, որ իջևանում էին, տեսան, որ հրեշտակն ասում էր իրենց. «Ագրիպասի աղոթքներով չեք մեռնի մահտարաժամից, որ կա այժմ»: Այգաբացին գալով սրբի մոտ` աղաչեցին նրան, և սուրբը, ձեռքերը բարձրացնելով, խնդրում էր Աստծուն ասելով. «Տե՛ր իմ Քրիստոս, անցկացրու մահտարաժամն այս իջևանից»: Եվ իսկույն բոլորին հայտնապես երևացին երկու սև այր, բարձրահասակ, պինդ և ահավոր, որոնք ունեին երկար և հրեղեն խիշտեր, եկան փութով բարձրացան իջևանը և աղաղակելով ասում էին. «Ինչո՞ւ, Ագրիպաս, անօրենի որդի, եկար խափանելու մեզ այս գործից, որի վրա մեզ իշխանություն էր տրված»: Եվ Ագրիպասն ասաց. «Ե՛ս չեմ խափանում, Քրիստոսն է, որ հալածում է ձեզ այս իջևանից»: Եվ նրանք հեռանալով չքվեցին ու այլևս չերևացին: Իսկ ովքեր հիվանդ էին և մահամերձ` իսկույն հեշտությամբ ողջացան:

Երբ մյուս բոլոր հեթանոսները տեսան այս, դատավորին ասացին. «Իսկապես զարմացման արժանի է Ագրիպասի ձեռքով եղածը»: Դոմնասն ասաց. «Մի՛ մոլորվեք, ո՛վ խավարամիտներ, դա նազովրեցիների աղանդի սովորությունն է»: Եվ հրամայեց Ագրիպասին իր առաջ բերել: Երբ նրան տեսավ կապանքներից արձակված, բարկացավ և հրամայեց` քննել բոլորին, թե ով արձակեց նրան: Եվ բոլոր զինվորները եկան, պատմեցին, թե երկնքից հրեշտակը եկավ, արձակեց Ագրիպասին: Եվ չար դատավորն ասաց. «Այդ ամենը ստությամբ եք պատմում և իզուր»: Եվ աղաղակելով` բազում խոսքերով սպառնում էր Ագրիպասին և ստիպում ետ դառնալ հավատքից: Եվ Ագրիպասն ասաց. «Իմ իշխանության բոլոր ժամանակներում քնելով այնպես չէի հանգստացել, ինչպես այս գիշեր»,- և հույժ հանդիմանեց կուռքերի մոլորությունը:

Դատավորը հրամայեց Ագրիպասի տակ բազում քարեր կուտակել և ոտքերն ու ձեռքերը երկու կողմից կապել երկաթե շղթաներով, և բարձրացնելով հարվածում էր շատ սուր քարերին և հրամայեց մեծ վեմը, որը զորավոր այրերը շարժել չէին կարողանում, գլորել և դնել նրա վրա, որպեսզի նրա բոլոր ոսկորները մանրանան, մինչև որ չարաչար մեռնի: Եվ այդպես արեցին: Բայց հանկարծակի վեմը, որ նրա վրա էին գլորել, ճաքեց և մեծ ձայն արձակեց, և քարի բեկորները թռան, սպանեցին անհավատներից քսան հոգու: Եվ սուրբ հրեշտակն իջավ երկնքից, քանդեց սրբի կապանքները, ոտքի կանգնեցրեց և իսկույն անհետացավ: Եվ նա գոհանում էր Աստծուց և աղոթում:

Եվ սուրբն սկսեց խրատել նրանց, իսկ Դոմնասն աղաղակեց և ասաց. «Ճշմարիտ է. նազովրեցիների աղանդը հասել է չարակենցաղ Ագրիպասին»,- և հրամայեց նրան փայտին խաչել և խեղդամահ անել: Եվ սրբին տարածելով մի երկճյուղ ծառի վրա` գլուխը դրեցին ծառի ճեղքի մեջ և մի մեծ փայտ ոլորելով գլխի վրա` մեծամեծ քարեր կախեցին ոտքերից: Եվ երբ մահամերձ եղավ, կայծակը փայլեց, հարվածեց ծառին, երկու մասի բաժանեց, գցեց այսուայնկողմ, և բոլոր զինվորները կուրացած ընկան գետին, իսկ Ագրիպասը ողջ մնաց: Եվ Ագրիպասը մոտեցավ նրանց, բարձրացրեց ու բժշկեց, ու նրանք հավատացին Քրիստոսին: Եվ դատավորը նրանց կախել տվեց միասին, որ տասնհինգ հոգի էին:

Հրամայեց շատ փայտ հավաքել և վառել, վերցնել շատ թանձր կտավ, թրջել, օծել ձեթով ու նավթով, ծծումբով ու ձյութով և հրամայեց կտավը փաթաթել Ագրիպասի վրա, որպես մեռածի և գցել բորբոքված կրակը: Եվ այդպես արեցին: Սրբին փաթաթեցին դյուրավառ նյութերով ու գցեցին կրակը: Եվ հրի մեջ իսկույն նրան երևաց հրեղեն քերովբեն, կրակը հեռացրեց սրբից և կռապաշտներից շատերին` վաթսունհինգ մարդու, այրեց:

Հրեշտակի ձեռքով արձակված սուրբը ոտքի կանգնեց և բնավ չէր վնասվել կրակից: Հինգ հարյուր հոգին, որ նրա զորքից էին, երբ տեսան, որ կանգնած էր կրակի մեջ իբրև հրեղեն և փայլում էր հրեշտակի հետ, եկան նրա մոտ, ցնծությամբ ողջունեցին և ասացին. «Մենք ևս հավատում ենք Քրիստոս Աստծուն և քեզ հետ կլինենք Նրա վկաները, որովհետև ուրանում ենք հեթանոսների չար կայսեր բոլոր կուռքերին»: Եվ գոհանալով` սուրբը գոչեց. «Ինձ մոտ եկե՛ք, ի՛մ զինվորներ, իմ վերջին օրերի օրհնյալ ընկերներ»: Եվ բազում աստվածային և հորդորական բաներ խոսեց: Ագրիպասի հետ խոսեց և հրեշտակը գուշակելով նրան լինելիքը և երկինք բարձրացավ:

Հեթանոս զորքի իշխանները հավաքվեցին և ասացին Դոմնասին. «Չե՞ս տեսնում` դու ինչ տանջանք որ հնարում ես Ագրիպասի համար` համոթ մեզ է լինում և ի հերքումն կուռքերի: Բավական չէ՞, որ նախ կրեցինք դրանցից` կոտորվելով սրով ու քարե կարկուտով` երեք հազար և բազում ուրիշներ, և չորս հազար մարդ մահտարաժամից մեռավ, և բազում ուրիշներ շատ տեղերում, այնքան որ մեր կեսը պակասեց, այլև մեր մեծ եպարքոսը հավատալով ամոթահար արեց մեզ: Թվում է` մենք բոլորս սատկելու ենք, և այսպես կլինի»: Եվ շատ մարգարեական բաներ խոսեցին: Եվ դատավորը բարկանալով հրամայեց սպանել հինգ հարյուրին, եթե Քրիստոսից ետ չդառնան:

Եվ նրանք սկսեցին Քրիստոսին ճշմարիտ Աստված խոստովանել ու վկայել, իսկ սուրբ Ագրիպասին իրենց հայր էին կոչում: Եվ Դոմնասը հրամայեց կացնահարել նրանց: Եվ դահիճները առան հինգ հարյուր տասնհինգ հոգու, բանակից հանեցին սպանելու: Եվ սրբերը դահիճներին խնդրեցին, որ իրենց տանեն վերև` գագաթը, ուր կոտորվել էին նախորդ սրբերը, այնտեղ կոտորեն իրենց: Եվ երբ բարձրացան այնտեղ` տեսան մի շատ մեծ, լուսավոր այրի, որ բարձրացրել էր լուսեղեն պսակներ և գոչում էր նրանց և բաժանում էր նրանց` հորդորելով ու քաջալերելով ի Քրիստոս: Եվ ասում էր. «Ես Աստծու սպասավոր Միքայելն եմ, որ երկնքում Նրա առջև եմ լինում և ձեր հալածիչներին չեմ թողնի, մինչև ձեր վրեժը չլուծեմ»: Եվ դահիճները լսում էին ձայնը, բայց նրան չէին տեսնում:

Իսկ վկաները ուրախությամբ ընդառաջ գնացին մահին: Երբ զինվորները բոլոր սրբերին կոտորեցին, եկան Ագրիպասի մոտ` նրան ևս սպանելու, տեսան` հուրը շրջապատել էր նրան, և խիստ վրդովվեցին, երկյուղով և ամոթով հետ դարձան, դողալով, զարհուրած ու ահաբեկված, և պատմեցին ընկերներին ահավոր տեսիլը և սուրբ բարբառը, որ լսեցին:

Երբ լսեց չարասիրտ դատավորը, որ սպանված չէր Ագրիպասը, մարդ ուղարկեց և Ագրիպասին բերել տվեց իր մոտ: Եվ սուրբը, աղոթելով սրբերի մարմինների մոտ, գնաց և կանգնեց դատավորի առաջ: Եվ դարձյալ բարեպատշաճ վկայեց Քրիստոսին: Եվ զարմացած դատավորը բանակով ելավ այնտեղից և սրբին դարձյալ շղթաներով հետևակ տարավ իր հեծյալների հետևից: Եվ նա մեծ տանջանքով գնում էր նրանց հետևից` երեսի վրա քարշ գալով և ասում. «Բարի է ինձ, որ խոնարհ արեցիր ինձ, ինչպես սովորեցի Քո իրավունքը»:

Եվ գնացին լեռան կողմը, իջան գյուղը, որ կոչվում է Շիկոր, և գիշերն արգելափակեցին Ագրիպասին, և [դատավորը] խիստ նախատելով ստիպում էր, որ դառնա առաջին փառքին: Եվ սուրբը աստվածային բաներ խոսելով [տանտիրուհու] հետ` անարգեց կուռքերին: Եվ կինը վառեց թոնիրը, որ հաց թխի և սրբին ասաց. «Թե իշխանություն ունենայի, այս թոնրի մեջ քեզ կայրեի»: Սուրբն ասաց. «Երեկ ինձ ավելի մեծ կրակի մեջ գցեցին քո պիղծ ընկերները, բայց փրկվեցի, իմ Տեր Քրիստոսի շնորհիվ մնալով անկեզ»: Կինն ասաց. «Եթե ճշմարիտ այդ հույսը ունես քո Քրիստոսի վրա, այժմ մոտ արի այս թոնրին»: Եվ սուրբն իրեն կնքելով սուրբ Խաչով` հիշեց Քրիստոսին, մտավ, կանգնեց թոնրի մեջ և անմիջապես շիջավ թոնիրն ու չեղած տեղից լցվեց ջրով: Կինը լալով ընկավ սրբի ոտքերը, զղջաց և հավատաց Քրիստոսին: Եվ սուրբը ելավ թոնրից, խաչակնքեց կնոջը, և բացվեցին նրա հոգու աչքերը, և տեսավ սրբի մոտ կանգնած հրեշտակին: Եվ կինն իսկույն սուրբ մկրտություն խնդրեց ամբողջ ընտանիքով: Ագրիպասը վերցրեց, կնոջը իր ամբողջ ընտանիքով մկրտեց թոնրի մեջ, որ լցված էր ջրով, և թոնիրը այդպես մնաց ջրով լի: Եվ ապա սուրբը ննջեց և հանգստացավ չարչարանքներից, և տեսավ Աստծու հրեշտակին, որ ասում էր. «Առավոտյան զոհվելու ես ի Քրիստոս, աղոթիր աշխարհի համար, որովհետև փառքի թագը պատրաստ է երկնքում»:

Արթնանալով գոհացավ և խնդությամբ աղոթեց աշխարհի և մարդկանց համար, որ դառնան ճշմարիտ հավատի և ասաց. «Տե՛ր, փրկի՛ր բոլորին չարից և ների՛ր իմ բազում մեղքերը, որ գործեցի անգիտաբար: Եվ ով որ Քեզնից թողություն խնդրի մեր անվամբ և մարմնով` լսի՛ր և տո՛ւր նրանց, մեզնից բխեցնելով հոգու և մարմնի բոլոր ախտերի բժշկություն, ներգործելով իմ և մեր մյուս ընկերների` Քո սրբերի ոսկորներից և հողից, ուր նրանց նշխարներն են, Սուրբ Հոգուդ շնորհները և բոլոր պատահարների վերացում և օգնություն բոլոր մարդկանց, և ով որ կատարի մեր հիշատակը, նրանց հարյուրապատիկ տուր Քո մեծ բարիքները երկնքում և երկրում, կամ ով մեր անունից Քեզ նվեր մատուցի` տո՛ւր նրանց Քո անսպառ ողորմությունը»:

Երբ կինը լսեց սրբի աղոթքը, վերցրեց մի դիվահար մանուկ և մոտեցրեց, աղաչեց, որ սուրբը բժշկի նրան: Սուրբը խաչակնքեց նրա բոլոր զգայարանները և սիրտը, կանչեց Քրիստոսի անունը և մկրտելով մանկանը` իսկույն բժշկեց, և դևը ելավ տնից դուրս, աղաղակում էր ասելով. «Վա՜յ ինձ, Ագրիպա՛ս, քեզնից, որ երբեմն քրիստոնյաների հալածիչ էիր, իսկ այժմ դևերին ես հալածում նրանցից»: Սուրբը սաստեց նրան, և մանուկն առողջացավ:

Երբ այգը բացվեց, կապկպված սրբին տարան դատավորի մոտ, և երկար հարցաքննելուց հետո, երբ սուրբը հաստատ մնաց իր հավատին, Դոմնասը բերել տվեց մի անվարժ արջառ և մի ամեհի ու շատ խրոխտ ձի: Սուրբ Ագրիպասին երկաթե շղթաներով կապել տվեց այդ երկուսին, և պնդեցին սրբին երկուսի` ձիու և ցուլի միջև, բաց թողին դժվարին տեղեր, կարծում էին, թե իսկույն կմեռնի: Եվ ցուլն ու ձին ավելի հեզացան, չէին շարժվում, այլ բանավորի նման զգույշ էին: Այն ժամանակ ամբողջ բազմությունը նախ հազիվ կարողացավ կապել սրբին. եկան ձիու և ցուլի տերերը արձակելու, իբրև առավել զորեղացած կենդանիների` դրանց տարան իրենց տները, և ամբողջ բազմությունն աղաղակում էր. «Մեծ է Ագրիպասի Աստվածը»: Եվ Դոմնասը ամոթահար եղած փախավ այնտեղից, այլ խոսքերով ևս հարցաքննելով համոզվեց, որ սուրբն ավելի պնդացել է:

Ապա նույն դատավորը Զենոբ անունով մի քաջ և զորեղ մարդու հրամայեց, որ սրբին գլխատի: Եվ այրը գոչելով ասաց. «Վախենում եմ այդ անել, որ նախորդների նման չկորչեմ»: Սուրբն ասաց. «Արի՛, մի՛ երկնչիր, քեզ չարիք չի պատահի, որովհետև դու ևս լինելու ես լույսի որդի: Քանի որ ես բազում սուրբ վկաների կոտորեցի և նրանցով կանչվեցի առ Քրիստոս»: Եվ սուրբը մի պարսպի վրա ծունկի իջնելով աղոթեց ու ասաց. «Տե՛ր, ընդունիր Քո ծառայիս հոգին»: Եվ խոնարհեցնելով պարանոցը` սրով մահ ընդունեց: Նույն պահին հայտնապես երևաց, որ հրեղեն այրը երկնային զորքերի բազմությամբ տանում էր սրբի հոգին, որոնց բարբառի ձայնը լսեցին հեթանոսներից շատերը: Հրեղեն քերովբեին տեսավ և սքանչելի բարբառը լսեց նաև այն այրը, որ գլխատեց սրբին: Եվ վերցնելով սրբի արյունը` օծեց ինքնիրեն, հավատաց Քրիստոսին և նույն ժամին մկրտվեց, և իր ամբողջ կյանքում պատվեց սրբին և գրեց նրա վկայությունն ու հիշատակը. և Զենոբիոսն ինքը ևս Քրիստոսի կատարյալ վկա եղավ սրբից հետո:

Իսկ անօրեն Դոմնասի զորքը ցրվեց` գնալու ամեն մեկն իր տեղը: Հասնելով մի գյուղ` սուրբ հրեշտակից նրանց վրա ցասումն իջավ, լսեցին մեծ բարբառ և որոտում: Եվ կայծակներ եղան և այրվեց դատավորը ջորիի վրա, և հուրը ամեն կողմից շրջապատեց, այրեց ամբարշտին իր բոլոր երիվարներով ու զինվորներով` մոտ հազար հոգու: Ուրիշները հազիվ ճողոպրած գնացին գավառի գետի մոտով, տանջվում էին ասես բորբոք կրակով: Իսկ հեթանոս բնակիչները գյուղի, ուր սպանվեց սուրբը, սկսեցին տարաժամ մահով սատկել. հավատացյալ կինը նրանց քարոզում էր հավատալ Քրիստոսին, վերցնել սուրբ վկայի մարմինը և պատվով թաղել գերեզմանում: Եվ նրանց պատմեց եղած բոլոր սքանչելիքները, և բոլոր գյուղացիները հավաքվեցին, մեծ պատվով թաղեցին սրբին` այնտեղ, ուր պսակվեց:

Եվ երևացին երկու սև և չարակերպ, հույժ զարհուրելի այրեր, որ նիզակներ բռնած ելնում էին գյուղից և աղաղակելով ասում. «Ո՛վ Ագրիպաս, նաև մահից հետո ես խանգարում մեզ և հալածում»: Անմիջապես [գյուղում] մահտարաժամը դադարեց, որով նորահավատները, խիստ հաստատվելով, մկրտվեցին ջրալից թոնրի մեջ և առավել էին պատվում սրբին: Եվ այնքան բժշկություններ սկսեցին լինել այն սարում, որ անթիվ մարդիկ գալով արագ բուժվում էին, իսկ հեթանոս մնացածները ետ էին դառնում տրտմությամբ ու զարմանքով: Հավատացյալները լսելով փառավորում էին Աստծուն: Իսկ ովքեր սպանվեցին և պսակվեցին այն ժամանակ տարբեր տեղերում` լուսեղեն նշաններով և այլ սքանչելիքներով փառավորվեցին:

Իսկ Լավրենտիոսը մյուս ընկերների հետ գնաց Հռոմ, կանգնեց կայսեր առաջ, վկայեց Քրիստոսի աստվածությունը և կայսեր կողմից զանազան ու սոսկալի տանջանքներով սպանվեց մյուս սրբերի հետ և պսակվեց Քրիստոսից:

 

Վարք Սրբոց, Հատոր Գ, Ս. Էջմիածին – 2010թ.

 

15.04.15
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․