Գրքեր

Սուրբ Քրիստափորի վկայաբանությունը

Դեկոսի թագավորության1 ժամանակներում մեծ հալածանքներ սկսվեցին քրիստոնյաների դեմ: Եվ հայհոյում էին Տիրոջ անունն ու ամենուր նեղում քրիստոնյաներին: Եվ [այն ժամանակներում Ռեպրոպոս անունով] մի մարդ կար` շնագլուխ [մարդակերների ցեղից]2: Եվ պատերազմի ժամանակ մի կոմս նրան3 գերեվարեց: Եվ ամբարշտության գործերը տեսնելով` [հոգին] խռովվում էր: Եվ Սուրբ Հոգու շնորհներով շարժվեց նրա սիրտը, և աղաչում էր Աստծուն, որ բոլորին օգտակար լինելու համար կարողանա խոսել նրանց լեզվով` [հունարեն]4, որովհետև [մինչ այդ] չէր տիրապետում: Եվ վերին Զորությունը նրան հավատի հաստատություն, ճշմարիտ բանի գիտություն, Աստծու սիրո հաղորդություն և առ Աստված ցանկություն շնորհեց, և զորանալով` նա փառավորեց Աստծուն: Եվ երբ տեսավ, որ դատավորի զինվորները չարչարում են քրիստոնյաներին, ասաց նրանց. «Ո՛վ ամբարշտության պաշտոնյաներ և գերիներ սատանայի, դուք կամենում եք Աստծու երկյուղածներին ձեզ հետ կործանել»: Նա իր տեսքով ու ազդու խոսքերով զարհուրեցրեց նրանց, և գնալով պատմեցին դատավորին, թե` քրիստոնյաների համար սրտացավ է և փառավորում է Քրիստոսին և արհամարհում աստվածներին ու թագավորների հրամանները: «Այս իսկ պատճառով,- ասացին [զինվորները դատավորին],-քեզ ծանուցեցինք, որ վարվես` ինչպես քեզ հաճո կթվա»:

Եվ թագավորը երկու հարյուր զինվոր ուղարկեց, որ բերեն նրան: Եվ զինվորները գնացին, որ նրան ատյան բերեն, որ ստույգն իմանա Ռեպրոպոսի մասին: Իսկ երանելին այդ ժամանակ Աստծու տունն էր գնացել և բեմի առջև կանգնած` այս աղոթքն էր մատուցում. «Գոհանում եմ Քեզնից, Տե՛ր, Քեզ ճանաչելու և Քո կամքը կատարելու շնորհի համար: Այժմ ևս մի՛ զրկիր ինձ Քո օգնությունից, այլ Քո հաճությամբ առաջնորդի՛ր ինձ դեպի Քո կամքի խորհուրդները, որ բարձրարարվի և փառավորվի Քո անունը, որովհետև միայն Դու ես արժանի պատվի և փառքի»: Եվ պաղատելով շատ արցունք թափեց բեմի առջև:

Եվ զինվորներն շտապով հասան, երբ Ռեպրոպոսը դեռ աղոթում էր, և նրան կալանեցին, որ ատյան տանեն: Եվ նրան պատմեցին թագավորի խոսքերը, իսկ երանելին ասաց. «Քրիստոս ինձ ազատեց սատանայի կապանքներից ու պատրանքներից և ինձ խավարից դեպի լույս, անաստվածությունից դեպի ճշմարիտ աստվածգիտություն առաջնորդեց: Խնդությամբ եմ ընդունում ձեր կապանքները, չարչարանքն ու մահը` հանուն Քրիստոսի, որովհետև Նա այս ամենը կամավոր կրեց ինձ համար: Ովքեր ճանաչեցին Նրան` հավատացին երկնքի և երկրի Տիրոջը, որ լուսավորում է բոլորին և հրավիրում Իր արքայությունը: Եվ եթե դուք ևս կամենում եք, բաց է ողորմության դուռը, և կընդունի ձեզ»: Եվ Տիրոջ երևմամբ նրանք սարսափեցին, և նրանց մտքերը բացվեցին, որ ընդունեն կյանքի խոսքը, որ Տեր Հիսուս Քրիստոսի անվամբ քարոզեց երանելին: Նաև այլ բաներ խոսեց երանելին, և թագավորի ուղարկած զինվորները հավատացին ամենասուրբ Երրորդությանը: Իսկ երանելին սկսեց գոհանալ Աստծուց և այս սաղմոսն ասել. «Այստեղ օրհնեցե՛ք Տիրոջը, Տիրոջ բոլո՛ր ծառաներ, որ գտնվում եք Տիրոջ տանը և մեր Աստծու գավիթներում: Դեպի սրբությունը պարզեցե՛ք ձեր ձեռքերն ու օրհնեցե՛ք Տիրոջը» (Սաղմ. ՃԼԳ. 1-2):

Եվ ավարտելով սաղմոսը` սկսեց զինվորների հետ աղոթել և գոհանալ Աստծուց: Ապա կանչեց այնտեղի Պետրոս5 անունով երեցին, որպեսզի զինվորներին և իրեն մկրտի Հոր, Որդու և Սուրբ Հոգու անունով: Եվ երբ մկրտեց, երանելի Ռեպրոպոսին Քրիստափոր կոչեց և ընծայեց Քրիստոսի շնորհին: Եվ երանելի Քրիստափորը ոգևորում էր նորահավատներին և ասում. «Ի՛մ որդյակներ, որ Քրիստոսի Ավետարանով ծնեցի. ում որ այժմ զինվորագրվեցիք, հաստատուն մնացեք ձեր արդարության գործերում, որ հաճո լինեք մեր հույս Քրիստոսին և ժառանգեք հավիտենական պսակը»: Եվ նրանք միաբան պատասխանեցին. «Քեզ հետ ենք` կենդանի, թե մեռած. արա՛ ինչ կամենում ես»: Քրիստափորն ասաց նրանց. «Եկե՛ք միասին ատյան գնանք: Եվ ինձ կտանեք կապանքներով` որպես հրամայվեց ձեզ»: Եվ նրանք չէին կամենում, սակայն երանելին իր քաղցր խոսքերով համոզեց նրանց, և համաձայնելով` նրանք Քրիստափորին կապանքներով դատավորի մոտ տարան: Եվ Քրիստոսի շնորհիվ Քրիստափորը ահազդու տեսք ուներ:

Եվ դատավորը հարցրեց. «Ինչո՞ւ էիր պաշտպանում քրիստոնյաներին և արհամարհում աստվածներին ու թագավորների հրամանները: Ասա՛ ինձ ստույգ` ի՞նչ է քո անունը և ի՞նչ ազգից ես»: Սուրբը պատասխանեց և ասաց. «Ազգս երևում է արտաքինիցս, իսկ ես մկրտությամբ Քրիստափոր կոչվեցի, այսինքն Քրիստոսազգեստ, որովհետև կռապաշտության խավարից մերկացա և քրիստոսական զգեստներ հագա: Եվ արհամարհում եմ ձեռակերտ աստվածներին և թագավորների հրամանները և միայն երկնավոր և անմահ Թագավորին եմ երկրպագում ու փառավորում»: Դատավորն ասաց. «Այդպես հանդուգն մի՛ բարբաջիր, այլ համաձայնի՛ր զոհ մատուցել, և թագավորը քեզ մեծամեծ պարգևների և պատվի կարժանացնի: Իսկ եթե չլսես, տեսակ-տեսակ տանջանքներով կնեղեմ քեզ, մինչև որ մահանաս, և քո Քրիստոսը չի կարողանա քեզ ազատել իմ ձեռքից»: Սուրբ Քրիստափորը պատասխանեց. «Ինձ ո՛չ քո իշխանությունն է պետք, ո՛չ պատիվը, և ո՛չ խոստացածդ պարգևները: Եվ չեմ վախենում ո՛չ տանջանքներից և ո՛չ մահվանից, որովհետև հուսացել եմ իմ փրկիչ Աստծուն, որ կարող է ինձ անշարժ պահել իմ այս ճշմարիտ խոստովանության պահին: Եվ գիտեցի՛ր, որ դևերին զոհ չեմ մատուցում. ինչ որ անելու ես, արա՛ անմիջապես»:

Այնժամ դատավորը հրամայեց սուրբ Քրիստափորին կախել և քերել: Եվ երկար այսպես տանջվելով` բոլորովին չխոտորվեց թագավորի խոսքերով, այլ գոհանում էր Աստծուց և օրհնում էր, արհամարհելով տանջանքները, այնքան, որ դատավորը զարմացավ և սկսեց մտածել, թե ի՞նչ անի: Եվ մեկը մոտեցավ և ասաց դատավորին. «Թո՛ղ պոռնիկներ կանչեն և մի տան մեջ նրա հետ փակեն ու այդպես թողնեն»: Եվ դատավորին հաճո թվաց [այս միտքը], և հրամայեց կանչել զարդարուն կանանց: Եվ նրանց հրահանգեց, որ պոռնկության գայթակղությամբ [թմրեցնեն] սրբի զգաստությունը, որ այդպես համաձայնի: Եվ երբ Աստծու սրբին տարան այն տունը և նրանից հետո` կանանց, սուրբն սկսեց աղոթել Տիրոջը: Եվ խնդրում էր, որ նրանք դարձի գան, և նրանց փրկության համար արտասուք էր հեղում Քրիստոսի առջև: Եվ նրանց մեղքերի թողություն խնդրում. «Որովհետև Քո ստեղծածներն են, թո՛ղ Քեզ երկրպագեն և հավատով ու մկրտությամբ թո՛ղ մաքրվեն մեղքերից` ի փառս Աստծու»: Եվ աղոթելուց հետո սկսեց քարոզել նրանց: Եվ աստվածային ազդմամբ ու սրբի աղոթքների շնորհիվ անմիջապես համաձայնեցին և հավատացին Աստծուն և խոստովանեցին իրենց մեղքերն ու հանձն առան մաքուր գտնվել [այդուհետ] և մեռնել հանուն Քրիստոսի, միայն թե ողորմած Աստված ընդունի:

Եվ եկավ թագավորի` ատյան կոչող հրամանը: «Կարողացա՞ք դրան ձեր կամքին ենթարկել ի փառս աստվածների»: Եվ պատասխանեցին. «Ոչ թե մենք նրան, այլ նա մեզ ծանոթացրեց Քրիստոսին: Եվ այսուհետ արհամարհում ենք կուռքերին, մաքուր կյանք պիտի վարենք և հաստատվենք Աստծու փառքերի մեջ»: Բարկանալով` դատավորը հրամայեց կախել նրանց և երկար տանջել` մինչև մահանան: Իսկ սուրբն աղոթում էր նրանց համար` Քրիստոսի մարդասիրության շնորհներ և տանջանքներում համբերութուն խնդրելով: Եվ հետո բարի խոստովանությամբ հոգիներն ավանդեցին ի Քրիստոս` Նրա շնորհիվ և իրենց արյան հեղմամբ մաքրվելով մեղքերից: Եվ նրանց անուններն էին` մեկինը` Կալինիկիա և մյուսինը` Ակյուլինա: Եվ հրամայեց այրել երանելիներին:

Դրանից հետո հրամայեց սուրբ Քրիստափորին իր մոտ բերել և ասաց. «Չարամի՛տ և չարարվեստ, մինչև ե՞րբ պիտի համառես և չենթարկվես թագավորի հրամանին և փառք չտաս աստվածներին»: Սուրբն ասաց. «Ես հնազանդ եմ իմ Աստծու` ամենքի արարչի հրամանին և միայն Նրան եմ փառք տալիս` այժմ և հավիտյան»: Եվ այն երկու հարյուրը, որ հավատացել էին Աստծուն, արտաբերեցին` «Ամեն»,- և դատավորի առջև Քրիստոս խոստովանեցին: Եվ [հրամայվեց] սրի քաշելով` կոտորել նրանց: Եվ նրանք ասացին նաև այս. «Փա՜ռք Քեզ, Քրիստո՛ս, որ մեզ արժան համարեցիր մեռնելու Քո մեծ անվան համար: Եվ այժմ Քո անվամբ մեզ ընդունիր անուշ բույրերի մեջ»:

Իսկ երանելի Քրիստափորին հրամայեց ծանր տանջանքների ենթարկել` «Որպեսզի սակավամեղների պես նա արագ չմահանա»: Եվ հանձնարարեց ձյութ ու ձեթ բերել և լցնել պղնձյա կաթսայի մեջ: Ապա հրամայեց եռացնել և նահատակին կանգնեցնել մեջը: [Սակայն] վերին զորությամբ նա ողջ մնաց: Եվ երբ տեսան այս սքանչելիքը, շատերը հավատացին Աստծուն, իսկ բռնակալն իր գործակից սատանայի հետ մեկտեղ ամոթով մնաց: Եվ բարկանալով նրանց վրա, ովքեր հավատացել էին, հրամայեց սրով սպանել և այրել նրանց մարմինները: Ապա հրամայեց քար կապել սուրբ Քրիստափորի [վրա] և այդպես քարշ տալ: Սակայն նա դարձյալ չմահացավ, այլ Տիրոջ շնորհով ամուր էր և գոհանում էր Աստծուց: Եվ թագավորը զարմացավ նրա ժուժկալությամբ, թե ինչպես չմեռավ: Եվ ասաց սրբին. «Ինչո՞ւ ես մտքիդ դրել, թե չես ենթարկվելու: Այսքան տանջվեցիր. օգնե՞ց քեզ Քրիստոս, որի հետ հույս էիր կապել, թե կփրկի քեզ»: Սուրբ Քրիստափորը պատասխանեց. «Ճանաչի՛ր քո ամբարտավանությունն ու Քրիստոսի հաղթող զորությունը. քո տանջանքներով չկարողացար համոզել ինձ, իսկ ես մարտնչեցի Քրիստոսի [տված] զորությամբ և հաղթեցի և շտապում եմ դուրս գալ այս մարմնից և Աստծու մոտ մտնել նրանց հետ, որ քո միջոցով տեղափոխվեցին մեր Տեր Հիսուս Քրիստոս Աստծու մոտ»:

Եվ երբ բռնակալը տեսավ սրբի անսասան կամքն ու իր հաղթվելը, մտածեց անմիջապես սրով սպանել երանելիին, որ նրան տեսնելով` ուրիշները ևս չհավատան Քրիստոսին և չարհամարհեն սնոտի պաշտամունքը: Եվ հրամայեց գլխատել սուրբ Քրիստափորին: Եվ երբ սրբին տարան մարտիրոսության վայրը, խնդրեց մի փոքր ժամանակ տալ, որ աղոթի: Եվ ծնկի իջնելով` արտասվում և ասում էր. «Ի՛մ Տեր Աստված, հիշի՛ր ինձ` Քո անվան համար մեռնողիս: Ընդունի՛ր ինձ նրանց հետ, որ փառավորվեցին Քո առջև մահ ընդունելով: [Դու], որ փրկեցիր ինձ բոլոր նեղություններից և չարչարանքներից և ամոթով թողեցիր իմ ատելիներին, հաստատուն պահիր առ Քեզ իմ հույսը: Եվ ի՞նչպես վարձահատույց լինեմ Տիրոջը` ինձ շնորհվածների համար. կընդունեմ մահվան բաժակը, կբարձրաձայնեմ Տիրոջ անունն ու Քո ողորմածության համար կխոստովանեմ Քեզ: Հիսո՛ւս, ի՛մ հույս, կյա՛նք և պատի՛վ, Քո փառավոր անվան համար իմ հանգստարանին շնորհ ընծայի՛ր. ովքեր հիշեն Քո անվան համար եղած իմ չարչարանքները և մոտենան իմ ոսկորների նշխարներին, եթե նեղված լինեն տեսակ-տեսակ ցավերից և տանջանքներից, թո՛ղ բժշկվեն` թե՛ մարդ, թե՛ անասուն: Թո՛ղ մեղքերին թողություն լինի, հիվանդներին` առողջություն, հավատացյալների պատերազմին` հաղթության զորակցություն: Եվ բոլոր կենդանիները, որ տրվեցին մարդու կարիքների համար, թո՛ղ բժշկվեն, իսկ բույսերն ու տունկերը առատորեն աճեն` չարժանանալով Քո բարկությանն ու զայրույթին, որովհետև Դու ես, որ հարվածում ես ու նաև Քո ողորմածությամբ բժշկում, երբ կամենաս: [Դու], որ արարիչն ես բոլոր արարածների, ընդունի՛ր ինձ Քո արժանավորների հարկում, որտեղից մեզ հեռացնում է մեղքը, մինչդեռ արդարությունը հաստատում է մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի մոտ: Ընդունի՛ր այդտեղ և ինձ, որ արժանի լինեմ փառավորելու ամենասուրբ Երրորդությունդ` այժմ և հավիտյանս հավիտենից:

Եվ մի ձայն որոտաց, որ ասաց. «Քրիստոսի՛ զինվոր, արի՛ այն տեղը, որ Աստված պատրաստեց Իր սիրելիների համար, որպեսզի քո զինվորակիցների հետ հավիտյան վայելես անպատմելի բարիքները»: Եվ սրբի մարտիրոսության վայրում հավատարիմ մարդիկ կային, որ լսելով` պատմեցին այս ամենը:

Եվ այս ամենից հետո սրբի գլուխն անմիջապես սրով հատեցին. մեհեկի հինգն էր:

Եվ Աթանաս եպիսկոպոսը Տալիա քաղաքից, որ Պարսից սահմանի մոտ է, եկավ Անտիոք: Եվ երեք հարյուր դահեկան տվեց սրբի ոսկորները պահողներին և իր քաղաքը տանելով` վկայարան կառուցեց ու սրբի նշխարները մեծ պատվով դրեց այնտեղ: Եվ վկայարանում սրբի բարեխոսությամբ բազում բժշկություններ են լինում: Եվ սրբի հիշատակը տարեցտարի միշտ կատարում են` ի փառս և ի գովություն Հոր, Որդու և Սուրբ Հոգու` այժմ և միշտ և հավիտյանս:

 

 

1 Բն.` Հուլիանոսի թագավորության և Դեկոսի դատավորությանգ: Փխ. ըստ «Յայսմաւուրքի»:

2  Հավելումները «Յայսմաւուրք»-ից են: Ռուսերեն բնագրի կազմողները նշում են, որ ոմանք նրան համարում են քանանացի, իսկ ոմանք քանինացի (canis - շուն), կինոքեֆալ (κύνος - շուն և κεφαλή - գլուխ) ևն: Արտաքինի և շնագլուխ ազգության հանգամանքը հանդիպում է հետագա շարադրանքում, երբ թագավորի այն հարցին, թե` ի՞նչ ազգից է, Ռեպրոպոսը պատասխանում է. «Ազգս երևում է արտաքինիցս»:

3  Բն.` թագավորի մոտ տարավ Մարգարիտ (Ռեպրոպոս) էր կոչվող այս մարդուն և ընդունեց իր զորքի կազմում: Փխ. ըստ «Յայսմաւուրք»-ի և ռուս. տարբերակի:

4 Հավելումն ըստ «Յայասմաւուրք»-ի: Ռուս. տարբերակում` «մարդկային լեզվով չէր խոսում»:

5 Ըստ «Յայսմաւուրքի» Ռեպրոպոսին մկրտել է Անտիոքի քահանայապետ և վկա Բաբիլասը:

 

Վարք Սրբոց, Հատոր Դ, Ս. Էջմիածին – 2010թ.

24.03.15
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․