Յոթ մահացու մեղքեր

Ի՞նչ է հայտնի մեղքի ծագման և էության մասին:

Հին Կտակարանում մեղքի ծագումը կապվում է չարի գայթակղության և Աստծո պատվիրանի խախտման հետ (Ծննդ. 3.1-13): Մեղքը գործվում է չարի գայթակղությամբ և Աստծո կամքին հակադրվող արարք է: Աստվածային կամքին հակառակ յուրաքանաչյուր արարք մեղք է: Ոչ կրոնական հասկացողության մեջ չկա մեղքի գաղափարը, այլ շեշտվում է հանցագործության հանգամանքը: Մինչ մեղքը սահմանվում է որպես Աստծո կամքին հակառակ արարք, հանցագործությունը սահմանվում է որպես արարք` հակառակ օրենքին: Դրա համար էլ պետությունների օրենքները հիմնականում ապաբարոյական են, այսինքն` առնչություն չունեն բարոյականության հետ. այստեղ ընդգրկված չեն շնության, կռապաշտության վերաբերյալ բանաձևումներ: Դա է պատճառը, որ բազմաթիվ երկրներում անառակությունը և դրա տարածումը հակառակ չէ օրենքին, և կրոնական դավանության ազատությունը` խղճի ազատության մասին օրենքով, թույլատրում է անգամ պղծություն ներառող կրոնական գաղափարներով կազմակերպությունների գործունեությունը որոշ սահմանակարգումներով:

Մեղքի պարագայում պետք է երկու տարբերակում անել` սկզբնական կամ ադամական մեղք և անձնական մեղք: Սկզբնական մեղքն առաջին մարդու` Ադամի պատվիրանազանցությունն է, Աստծո կամքին հակառակ գնալու մարդկային խաթարված, արատավոր բնության հակումը, որը ժառանգաբար անցնում է Ադամի բոլոր սերունդներին: Սկզբնական մեղքից մարդն ազատվում է Մկրտությամբ, որով վերստին դառնում է Աստծո որդեգիրը, ժառանգորդը Երկնքի աքայության, ստանում աստվածային շնորհներ, զորություն ունենում Աստծո կամքի համաձայն ապրելու: Միայն Աստվածորդին` Քրիստոս Փրկիչը, ծնվեց առանց ադամական մեղքի, բայց դառնալով նաև կատարյալ մարդ` վերցրեց չարչարանքներին ենթակա մարդկային մարմինը, որով և իրագործեց աշխարհի փրկությունը խաչելությամբ ու Հարությամբ:

Անձնական մեղքը մարդու կյանքի ընթացքում կատարվող քայլերն են` Աստծո պատվիրանների խախտումով, Քրիստոսի ուսուցանած վարդապետությունից կամ ճանապարհից շեղումով, որից սրբվում են զղջմամբ ու ապաշխարությամբ, Աստծո ներումով նորից կանգնում ճիշտ ճանապարհին: Այսօրվա հասարակության մեջ մեղքի գիտակցությունն աղոտացել է, որովհետև շեշտվում է օրենքի և դրա համաձայն ապրելու անհրաժեշտությունը, իսկ օրենքն անտեսում է բարոյականության դերը մարդու, հասարակության կյանքում և առաջնորդվում հիմնականում կարգավորության հաստատման նպատակով: Այդ իսկ պատճառով մեղքի թակարդը, մեղքի ճահիճը չընկնելու համար պետք է ապրել ոչ միայն համաձայն օրենքի` հանցագործությունների կատարումից հեռու մնալով, այլև ըստ աստվածային կամքի, մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի պատվիրանների:

Եկեղեցու Հայրերն առանձնացրել են յոթ մահացու մեղքեր` հպարտություն, նախանձ, բարկություն, ծուլություն, ագահություն, որկրամոլություն և բղջախոհություն: Այստեղ չկան այնպիսիները, որոնք բացարձակապես մերժված են մարդկության կողմից և որակվում են որպես ծանր հանցագործություն` սպանություն, գողություն և այլն. ինչպե՞ս են առանձնացվել յոթ մեղքերը:

Քրիստոս մի առակ պատմեց ժայռի և ավազի վրա տուն կառուցող մարդկանց մասին: Անձրևների, հորդառատ գետերի, հողմերի հարվածի հետևանքով ավազի վրա շինված տունը քանդվում է, իսկ ժայռի` ամուր հիմքի վրա շինված տունը հաստատուն մնում (Մատթ. 7.24-25, Ղուկ. 6.47-48): Առակի իմաստը նախ վերաբերում է հավատքին, որն անսասան է մնում, երբ խարսխված է ամուր վեմի` Քրիստոս վեմի վրա: Սակայն առակի պատկերներն օգնում են նաև այլ իրողություններ հասկանալու: Երկու մարդիկ էլ տուն են կառուցում: Ուրեմն, երկուսի արարքներն էլ նույնն են և լավ են թվում, բայց դրանց հիմքը տարբեր է: Այսպես նաև մեղքի պարագայում այն կարող է ունենալ առաքինության կամ օգտակար վարմունքի նմանություն, սակայն իր էության մեջ մոլորություն և մեղք լինել: Օրինակ` մեկը կարող է տնտեսել, իսկ մյուսն ագահություն անել, մեկը բարկանալ մարդկանց ուղղելու համար, մյուսը` բարկությունը կարող է վերածել սպանության: Ողորմությունը նույնպես կարող է լինել օգնության ձգտում և կամ ցուցամոլություն:

Արարքներն իմաստավորվում են մարդկային մտադրություններով: Սուրբ Հովհան Ոսկեբերանն ասում է, որ եթե մտադրություններին ուշադրություն չդարձնենք, կարող ենք նույնիսկ սատանային արդարացնել: Արատավոր արարքները կարող են նաև նմանվել առաքինություններին, սակայն էությամբ մեղսալի լինել: Եկեղեցական Հայրերը որպես մահացու մեղքեր առանձնացրել են այս յոթը, որովհետև դրանք այն կործանարար հիմքն են, որոնց վրա կառուցվում են այլ մեղքերը, կամ այն արմատներն են, որոնցից ճյուղավորվում են այլ մեղքերը, ինչպես, օրինակ, բարկությունից, նախանձից՝ սպանություն, բղջախոհությունից` շնություն, հպարտությունից՝ մարդկանց արհամարհում և այլն:

Որո՞նք են գիտակցված և չգիտակցված մեղքերի տարբերությունները:

Եկեղեցական հեղինակներն ավելի շատ խոսում են կամա և ակամա կամ էլ գիտությամբ և անգիտությամբ մեղքերի մասին: «Կամա և ակամա»  նշանակում է կամքով և կամքից անկախ, իսկ անգիտությամբ մեղանչելը նշանակում է, որ մարդ չի իմացել, որ իր տվյալ արարքը մեղք է, հակառակ է Աստծո կամքին: Սա հետևանք է հոգևոր գիտելիքների, Աստծո կամքի վերաբերյալ իմացության պակասի կամ բացակայության: Մարդու մեղք գործելը կարող է լինել գիտությամբ ու միևնույն ժամանակ ակամա, այսինքն` մարդ իմանալով, որ տվյալ արարքը մեղք է, այնուամենայնիվ գործում է այն` հակառակ իր գիտության ու դիրքորոշման: Այս հակասական վիճակը լավագույնս պատկերում է Պողոս առաքյալը Հռոմեացիներին ուղղված թղթի 7-րդ գլխում: Առաքյալն ասում է. «Ոչ թե անում եմ բարին, որ կամենում եմ, այլ գործում եմ չարը, որ չեմ կամենում: Իսկ եթե անում եմ այն, ինչ չեմ կամենում, այլևս ե՛ս չէ, որ անում եմ այն, այլ իմ մեջ բնակվող մեղքը: Իմ մարմնի անդամների մեջ տեսնում եմ այլ օրենք, որ պայքարում է իմ մտքի օրենքին հակառակ և ինձ գերի է դարձրել մեղքի օրենքին, որ կա իմ մարմնի անդամների մեջ» (Հռ. 7.19-20, 23): Մարդ կարող է իր բարոյական գիտակցությունից անկախ` ակամա սայթաքել և մեղք գործել: Առաքյալը հարցադրում է անում, թե ո՞վ կփրկի այս վիճակից (Հռ. 7.24): «Բայց գոհություն Աստծու` մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի միջոցով» (Հռ. 7.25),- եզրափակում է նա: Այսինքն` Հիսուս Քրիստոսի միջոցով կարող ենք ներում, մեղքերի քավություն ու թողություն գտնել, սրբվել մեղքերից և նորից առաջ ընթանալ:

Եբրայեցիներին ուղղված թղթում առաքյալը խոսում է արյուն թափելու չափ մեղքին հակառակվելու մասին (12.4), ինչը ցույց է տալիս, որ ակամա մեղքի մեջ ընկնելիս, այնուամենայնիվ, պետք է պայքարել, հակառակվել մեղքին, առաքյալի պատկերավոր խոսքով` արյուն թափելու չափ: Մեղքերը գործվում են գիտակցված` մեղավոր կյանքը նախընտրած մարդկանց կողմից, իսկ չգիտակցված մեղքերը հոգևորից, Աստծո խրատներից դեռ հեռու մարդկանց վարմունքներն են: Հեթանոսների մասին ասվում է, որ նրանք թեկուզ չունեն օրենքը, որը բացատրում է Աստծո կամքը, բայց նրանք էլ են դատվելու, սակայն ոչ թե ըստ օրենքի, որը չունեն, այլ ըստ իրենց խղճի վկայության (Հռ. 2.12), քանի որ յուրաքանչյուր մարդու մեջ առկա խիղճը մարդուն հուշում է աստվածային կամքի համաձայն ապրելու մասին:

Ինչո՞ւ են ագահությունն ու որկրամոլությունը մահացու մեղքեր:

Ինչի՞ց և կամ ումի՞ց է մարդ ավելի դժվարությամբ բաժանվում՝ իր համար թանկ առարկայի՞ց, իր հարազատից կամ բարեկամի՞ց: Այսօր բազմաթիվ մարդիկ մեծ դժվարությամբ ու տխրությամբ բաժանվում են իրենց սիրելի փողից: Ագահությունն այսօր մեծ չափերի է հասնում աշխարհում: Դրա վկայությունն աշխարհում համեմատաբար քիչ թվով հարուստների առկայությունն է մեծ թվով աղքատների դիմաց: Ագահությունը, նյութականի կուտակման մարմաջը խափանում է ողորմությունը, որով կարիքավորների շատ խնդիրներ կարող են լուծում գտնել: Ողորմության անտեսումից զատ, ագահությունը խաթարում է մարդկանց մեջ ճիշտ հարաբերությունները, դրանք դնում շահադիտական հարթակի վրա: Մարդն այլ վարմունք է ցուցաբերում նրա հանդեպ, ումից նյութական շահ և ակնկալիք ունի, այլ վարմունք` նրանց հանդեպ, ովքեր որևէ շահ չեն կարող բերել: Այսպես է, որ տարբերվում են վարմունքներն ու վերաբերմունքներն աշխարհի հարուստների և աղքատների, մուրացկանների նկատմամբ:

Ագահությունը նաև վնասում է միջանձնական հարաբերություններում բարի դրսևորումներից մեկին` հյուրասիրությանը, որը պատվիրված է առաքյալների կողմից` «հետամո՛ւտ եղեք հյուրասիրության» (Հռ. 12.13), «հյուրասե՛ր եղեք միմյանց հանդեպ առանց տրտնջալու» (Ա Պետ. 4.9): Ներկա նյութապաշտական հակումների պարագայում մարդը հյուրասիրությունը կարող է հաշվարկել ֆինանսական նպատակահարմարության, նյութականի տնտեսման կամ չնախատեսված ծախսերի տեսակետից` մարդկանց միջև սիրո ու ջերմության նախանձախնդրության փոխարեն: Եվ քանի որ ագահությունը վնասում է ողորմությանը, մարդկանց միջև հարաբերություններին, և ագահության ծայրահեղ դրսևորումով կարող են մարդուն և կամ հոգին կործանող ծանր մեղքեր ծնվել, դրա համար էլ այն ներառված է մահացու մեղքերի շարքում:

Որկրամոլությունը մարդուն դարձնում է իր ստամոքսի գերին: Պողոս առաքյալը, խոսելով այնպիսի մարդկանց մասին, ովքեր առավել հետամուտ են նյութական բաների, ասում է, որ այդպիսիների աստվածն իրենց որովայնն է (Փիլիպ. 3.19): Հիրավի, որկրամոլի համար իր աստվածն իր որովայնն է, որին նա ծառայում է անընդհատ՝ ուտելով կամ ուտելիքի մասին մտածելով, և ուտելիս կարծես թե պաշտամունք է մատուցում իր պաշտելիին, որը ստամոքսն է: Քրիստոս ասում է. «Միայն հացով չի ապրում մարդ, այլ այն ամեն խոսքով, որ ելնում է Աստծո բերանից» (Մատթ. 4.4, Ղուկ. 4.4): Իսկ որկրամոլությունը կարծես ելնում է Քրիստոսի դեմ, ջնջում նրա ասածը և հակառակը պնդում. «Միայն հացով է ապրում մարդ»: Մարդ պետք է ուտելիքից օգտվի իր մարմնի կենսունակությունը պահելու, իր գործունեության մեջ ուժ ունենալու համար: Ուտելը միջոց է և ոչ թե նպատակ, մինչդեռ որկրամոլի համար ուտելը դառնում է գերագույն նպատակ: Այս մեղքի մեջ ընկածները ոչ թե ուտում են ապրելու համար, այլ ապրում են ուտելու համար:        

Ինչու՞ են ծուլությունն ու բարկությունը մեղք համարվում: Ինչի՞ հիման վրա են դրանք մահացու համարել:

Թվում է, թե ծուլությունն այնքան էլ ծանր մեղք չէ: Բայց այն աղոտացնում է մարդու մեջ աստվածային պատկերը: Աշխատանքը մարդու համար սահմանված պատիժ չէ, որ հաստատվեց դրախտից զրկվելիս: Դեռևս մինչ այդ մարդուն տրված է եղել աշխատանքը: Ծննդոց գրքի հենց սկզբում կարդում ենք, որ երբ Աստված ստեղծեց երկիրը, մարդ չկար, որ մշակեր այն (2.5): Սա ցույց է տալիս, որ աշխատանքը պետք է մարդու կյանքի մասը կազմեր: Մեղսագործությունից և դրախտից զրկվելուց հետո ոչ թե աշխատանքը տրվեց որպես պատիժ, այլ այդ աշխատանքի պտուղները, արդյունքները ստանալը դժվարացավ, հողագործության պարագայում հողը կորցրեց իր առատ արգասավորությունը, և մարդը տքնաջան աշխատանքով պետք է հաց վաստակեր (Ծննդ. 3.17-19): Ուրեմն, աշխատանքը պատիժ չէ` տրված մարդուն, այլ հաստատված է եղել ի սկզբանե:

Մարդն ստեղծվեց Աստծո պատկերով և նմանությամբ (Ծննդ. 1.26-27):Աստված Արարիչ է, ստեղծագործող, գործող: Չնայած արարչագործությունը դադարեց աշխարհի արարման խորհրդանշական վեցերորդ օրը, և յոթներորդ օրն Աստված հանգստացավ (Ծննդ. 2.2), սակայն Քրիստոս ասում է. «Իմ Հայրը մինչև այժմ գործում է» (Հովհ. 5.17): Այս մշտատև գործելը ոչ թե նշանակում է արարչագործությունը շարունակելը բուն իմաստով, այլ աստվածային նախախնամությունը, որով Աստված խնամում է իր կողմից ստեղծված արարածներին, աշխարհը, տիեզերքը: Քրիստոս պատվիրան տվեց. «Կատարյա՛լ եղեք դուք, ինչպես որ ձեր երկնավոր Հայրն է կատարյալ» (Մատթ. 5.48): Աստվածանմանության պատվերը նաև մշտապես գործելու, արարելու, ստեղծագործելու պատվեր է, որը խախտվում է ծուլությամբ: Առակաց գիրքը նկարագրում է ծույլին, որը մի քիչ քնով է ընկնում, մի քիչ նստում, մի քիչ ննջում, մի քիչ էլ ձեռքերը հանգչեցնում կրծքին: Սուրբ Գիրքը ծույլին հանդիմանում է. «Մինչև ե՞րբ պիտի գամված մնաս, ո՛վ ծույլ, կամ ե՞րբ պիտի զարթնես քնից» (Առակ. 6.9-10): «Մրջյունի մո՛տ գնա, ով ծույլ, ասում է Սուրբ Գիրքը,- և նախանձի՛ր նրա գործերին և իմաստո՛ւն եղիր նրանից ավելի: Կամ մեղվի մո՛տ գնա, տե՛ս, թե ինչպե՜ս գործունյա է նա և թե ինչպիսի ջանասիրությամբ է գործում» (Առակ. 6.6,8): Այսպիսով, ծուլությունը վնասակար մեղք է, աղավաղում է մարդու աստվածային պատկերը և դատապարտվում ըստ Սուրբ Գրքի:

Եկեղեցու պատմության, վարքագրությունների մեջ հաճախ ենք հանդիպում «Սուրբ», «Սուրբ Հայր» անվանումներին: Արդյո՞ք այս մարդիկ բացարձակապես անմեղ են, անմասն են եղել մահացու մեղքերից, թե՞ պարզապես ավելի քիչ են մեղք գործել, քան մյուսները:

«Սուրբ» կոչումը չի նշանակում, որ անձն ընդհանրապես մեղք չի գործել, այլ իր կյանքի ընթացքով հասել է սրբության, աստվածանմանության` այդ ճանապարհին նաև սայթաքումներ ունենալով: Եկեղեցու կողմից սուրբ հռչակված անձինք զերծ չեն եղել մեղքերից: Հինկտակարանյան հայտնի դեմքերից սրբերի շարքին են դասված Ադամը, Աբրահամը, Հակոբը, ովքեր հայտնի են նաև իրենց մեղքերով: Ադամն Աստծո պատվիրանը խախտեց, իր սերունդներին` մարդկությանը զրկելով դրախտից (Ծննդ. 3.9-13, 23-24): Աբրահամը, վախենալով օտար երկրում իր կնոջ պատճառով հալածվելուց, խաբեց և իր կնոջը որպես իր քույր ներկայացրեց, ստիպեց նաև իր կողակցին այդ սուտը հաստատել (Ծննդ. 12.11-13): Հակոբը հոր օրհնությունն ստանալու համար խաբեց իր եղբորը և իր հորը` իրեն ներկայացնելով ավագ եղբոր տեղ (Ծննդ. 25.29-34, 27.15-29, 33, 36): Նորկտակարանյան սրբերից Պետրոս առաքյալն ուրացավ Քրիստոսին (Մատթ. 26.69-75, Մարկ. 14.66-72, Ղուկ. 22.56-62, Հովհ. 18.17, 25-27): Պողոս առաքյալը հակառակություն ունեցավ Պետրոսի հետ` մեղադրելով նրան հեթանոսանման վարքի, մարդահաճության մեջ: Պետրոս առաքյալը, իրոք, այդպիսի վարմունք դրսևորեց, հրեա քրիստոնյաների կարծիքից վախենալով` իրեն հեռու պահեց հեթանոս քրիստոնյաներից, որոնց հետ, մինչ հրեա քրիստոնյաների գալը, մոտ էր և նրանց հետ էր ճաշում (Գաղ. 2.11-14): Պողոսն ընդհարվեց Բառնաբաս առաքյալի հետ Մարկոսի պատճառով (Գործք 15.37-40):

Քրիստոնեական սկզբնական շրջանի սրբերը նույնպես զերծ չեն եղել սխալներից: Օրինակ` Կոստանդնուպոլսի երկրորդ տիեզերաժողովի հայրերը, որոնց ընդունած որոշումները Սուրբ Եկեղեցու Հավատամքի հիմքն են կազմում, խիստ բացասական են ներկայացվում այդ ժողովը սկզբնապես գլխավորած, Կոստանդնուպոլսի փաստացի պատրիարք Սուրբ Գրիգոր Աստվածաբանի կողմից: Սուրբ Գրիգորը, ով հայտնի է նաև Սուրբ Գրիգոր Նազիանզացի անունով (ծնվել է Կապադովկիայի Նազիանզ գյուղաքաղաքի մոտակայքում) թողել է գրական հարուստ ժառանգություն, որոնց մեջ կարևոր տեղ են գրավում նրա բանաստեղծությունները: Բանաստեղծություններից մեկն այս ժողովի և նրա մասնակիցների մասին է: Իր ստեղծագործության մեջ Սուրբ Գրիգորը ժողովի մասնակիցներին անվանում է վայրի խոզեր, ովքեր հարձակվում են միմյանց վրա: Ժողովն իրոք բուռն ընթացք է ունեցել, եղել են վիճաբանություններ, անհամաձայնություններ տարբեր ներեկեղեցական հարցերի շուրջ: Սա ցույց է տալիս, որ սրբերը նույնպես ունեցել են թերություններ, սակայն նրանց սխալը կամ մեղքը չէ, որ բացահայտում է նրանց էությունը և որակում նրանց: Մարդուն պետք է դիտել և որակել ոչ թե նրա մի սխալ արարքով, այլ նրա ողջ գործունեությամբ ու կյանքով: Սրբերի կյանքն ամբողջության մեջ ներկայացնում է նրանց մեծ սերն Աստծո հանդեպ ու նախանձախնդրությունը Եկեղեցու պայծառության նկատմամբ, և նրաց բնութագիրը հաստատվում է նրանց ամբողջական առաքելության ու ողջ կյանքի դիտարկումով:

Այսօր կուսակրոն հոգևորականները կրում են «Հայր Սուրբ» պատվանունը: Այդ անունը նրանց սրբության վավերականությունը կամ հաստատումը չէ: Պետք չէ այնպես կարծել, թե երբ երիտասարդը եկեղեցում ստանձնում է կուսակրոն քահանա լինելու ծառայությունը, անմիջապես լուսապսակ է հայտնվում նրա գլխավերևում: Եկեղեցին հավատացյալների ընտանիքն է, և այդ ընտանիքում հավատացյալների կարիքներին սպասավորելու, նրանց ծառայելու համար կարգված են հոգևորականները, այսինքն` նրանք հայրական խնամք և հոգատարություն մատուցելու պարտավորությունն ունեն: «Սուրբ» պատվանունը ցույց է տալիս նաև կուսակրոն հոգևորականների կոչումը, թե ինչպիսին պետք է լինեն և օրինակ ծառայեն, այսինքն` միշտ պետք է ձգտեն սրբության, ապրեն սուրբ կենցաղավարությամբ: Երբ կուսակրոն հոգևորականներին` աբեղաներին, վարդապետներին, դիմում ենք «Հայր Սուրբ» պատվանունով, այդ դիմելաձևով նրանց ստանձած պարտավորության և կենսակերպի հաստատումն ենք բարձրաձայնում:

Իսկ ի՞նչ է բղջախոհությունը:

Յոթ մահացու մեղքերի շարքում հիշվող բղջախոհությունը պիղծ մտքեր ու հակումներ ունենալն է, և դրանից առավել` պիղծ մտքերով հաճոյանալը, դրանցից հաճույք ստանալը: Մարդը կարող է պիղծ մտքեր ունենալ, կամ մեղսալի մտածումներ ծագեն նրա մտքում, ինչը բղջախոհություն չէ, այլ կարող է լինել չարի գայթակղություն, եկամուտ միտք, այսինքն` դրսից եկած և մարդու մեջ մտած միտք` նրան վիշտ պատճառելու, մեղքի ծուղակը գցելու համար: Երբեմն հավատացյալների մոտ կարող են պատահել այդպիսի մտքեր, որոնք խիստ անհանգստություն են պատճառում մարդկանց` բղջախոհության մեղքի մեջ լինելու ծանր զգացումը և իր բարի, ազնիվ ու բարոյական լինելու պատկերացման աղավաղումը բերելով: Սակայն պետք է գիտակցել, որ եթե մարդու համար տհաճ կամ անցանկալի են այդ ծագած մեղսալի մտքերը և ոչ թե` հաճելի ու ցանկալի, ուրեմն, դրանք չեն վերաբերում մարդու բարոյական նկարագրի աղավաղմանը, մարդու վատ ու մեղսասեր լինելուն, այլ չարի գայթակղություններ են: Դրանք հաղթահարելու համար պետք է ծագած միտքը չհամարել սեփականը, այլ դրսից անձի մեջ ներարկված, և նմանատիպ մտքերը չզարգացնել մտածողության մեջ, փոխարենը` անմիջապես կտրել և դեն գցել:

Բղջախոհությունը հակառակ է ողջախության առաքինությանը: Այս մեղքի անվանումն արդեն դա է ցույց տալիս: Կարծիք կա, որ «բղջախոհություն» բառն առաջացել է «ողջախոհություն» բառից: Այն հանդիպում է նաև բողջախհություն ձևով, որտեղ «բ»-ն դիտվում է իբրև ժխտական մասնիկ` ողջախոհությանը հակառակ իմաստ հաղորդող, չնայած հայոց լեզվում` այլ բառակազմություններում, «բ»-ն ժխտական նշանակությամբ չի հանդիպում: «Բղջախոհություն» բառը նման է նաև պիղծ խոհություն, մտածողություն արտահայտությանը և գուցե դրա նմանությամբ է առաջացել «բղջախոհություն» բառը, որն արդեն իր կազմությամբ բացահայտում է բառի իմաստն ու նշանակությունը: Բղջախոհության դեմ դրվում է պահեցողությունը: Մարդն առատ ու պարարտ կերակուրներ ուտելով` պարարտացնում է իր մարմինը, և մարմնի պարարտացումը բերում է մարմնական մեղավոր կրքերի, կենդանանմանության ի հայտ գալուն: Մինչդեռ պահեցողությունը, մի փոքր տկարացնելով մարմնականը, հոգևոր ապրումներին ու մտածումներին է մեծապես նպաստում: Հետևաբար, բղջախոհությունը բուժվում է ապաշխարությամբ և պահեցողությամբ:

Ձեր կարծիքով հնարավո՞ր է ընդհանրապես չմեղանչել, և ինչպե՞ս կարող ենք խուսափել այս յոթ մահացու մեղքերը գործելուց:

Այս հարցին պատասխանելու համար համեմատություն կատարենք հրեշտակների և մարդկանց բնությունների միջև: Հրեշտակները և մարդիկ անձնիշխան են, ունեն ազատ կամք, երկուսն էլ կարող են մեղք գործել, սակայն ի տարբերություն մարդկանց` հրեշտակները դժվարամեղ են, իսկ մարդիկ` դյուրամեղ, այսինքն` հեշտությամբ են դեպի մեղքը հակվում և մեղքի մեջ ընկնում: Մի մեղքը կարող է պատճառ դառնալ մեկ այլ կամ մի քանի մեղքերի: Եվ դյուրամեղ մարդը, մեղքի մեջ ընկնելով, նաև ծանրացնում է իր մեղավոր վիճակը, եթե անմիջապես չի զղջում և ապաշխարում:

Յոթ մահացու մեղքերը դիտարկելիս կարող ենք տեսնել, որ երբեմն այդ մեղքերը ծագում են մեկը մյուսից: Որկրամոլությունը, որ բերում է մարմնի պարարտացում, տանում է նաև բղջախոհության, որը չնայած մտավոր ոլորտին է վերաբերում, սակայն սերտ առնչություն ունի մարմնականի հետ: Նախանձից կարող է ծագել բարկությունը, որը, իհարկե, առաջացման նաև այլ պատճառներ ունի: Ցավոք, մարդու դյուրամեղ լինելը պատճառ է դառնում անգամ խորը հավատք ունեցողների համար փորձություններից պարտվելու, սայթաքելու: Յոթ մահացու մեղքերը չգործելու համար պետք է նախանձախնդիր լինել դրանց ճիշտ հակառակ առաքինությունները գործելուն, քանզի յուրաքանչյուր մահացու մեղքի դիմաց կա դրան հակադիր առաքինությունը` հպարտության դեմ` խոնարհությունը, նախանձի դեմ` եղբայրասիրությունը, բարկության դեմ` հեզությունը, ծուլության դեմ` աշխատասիրությունը, ագահության դեմ` ողորմածությունը, որկրամոլության դեմ` ժուժկալությունը, բղջախոհություն դեմ` ողջախոհությունը:

Տեր Ադամ քհն. Մակարյան