Գոհունակությունը

«Քանի որ ես սովոր եմ գոհ լինել իմ վիճակից» (Փիլիպ. Դ 11):

Ահա մի խոսք, որը ձեզնից շատ քչերը պիտի կարողանային յուրացնել կատարյալ անկեղծությամբ: Գոհ լինել այն վիճակից, որում մարդը գտնվում է, սովորական, հասարակ բան չէ: Մենք բազմիցս ու գրեթե ամենուր հանդիպում ենք դժգոհողների՝ հուսահատ ու ընկճված դժգոհողների: Չեմ սխալվի, եթե ասեմ, որ շատ աննշան թվով ազնիվ քրիստոնյաների ենք հանդիպում, որոնք գոհ և ուրախ են այն վիճակից, որում գտնվում են:

Բայց նախ հասկանանք, թե իմ այս բնաբանի խոսքերի հեղինակն ո՞վ է և ինչպիսի՞ անձ է եղել: Ի՞նչ եք կարծում, արդյո՞ք նա բարօրության ու երջանկության տեսանկյունից «ապահովված» անձ է, քանի որ նրա խոսքերից ենթադրելի է, որ նա բերկրառիթ բարեբախտությամբ ապահովված մեկն է: Կամ արդյո՞ք այս խոսքերը գրողը աշխարհի հարուստներից մեկն է, կամ գուցե իր շուրջը հարուստ «օգնող» ձեռքե՞ր կան: Ո՛չ և ո՛չ: Այս խոսքերի հեղինակը մեկն է, որն այն համոզումն ուներ, թե Քրիստոսի ծառաները պարտավոր էին զրկանքների ենթարկվել, թե այդ զրկանքը բարիք էր հոգևոր կյանքի համար և պատշաճում էր այդ կյանքի վեհությանն ու արժանիքներին:

Այս խոսքը գրողն այնպիսի մեկն է, որն իբրև առաքյալ ողջ ցերեկը քարոզելով՝ ստիպված էր գիշերն էլ աշխատելու, և հարուստ ու շքեղ Կորնթոս քաղաքում երբեմն բնակվելուն հակառակ՝ գիշերները մի աղքատիկ տան մեջ՝ ճրագի նվաղուն լույսի ներքո, հոգնած մտքով ու դեմքով և տենդագին շարժումներով ստիպված էր վրաններ կարկատելով զբաղվել ու իր այդ գործը շարունակել մինչև կեսգիշեր, որպեսզի կարողանար հաջորդ օրվա հացը վաստակել:

Այս խոսքի հեղինակը տառապանքի մարդ եղած մեկն է, ինչն ակներև է, մանավանդ, երբ գրում է. «վտանգներ՝ գետերից, վտանգներ՝ ավազակներից, վտանգներ՝ ազգակիցներից, վտանգներ՝ հեթանոսներից, վտանգներ՝ քաղաքում, վտանգներ՝ անապատում, վտանգներ՝ ծովում, վտանգներ՝ սուտ եղբայրներից: Բազում անգամ եղա աշխատանքների և հոգնությունների մեջ՝ հաճախ անքուն մնալով, քաղցի և ծարավի մեջ, առանց մի պատառ հացի, այլև՝ ցրտի մեջ ու մերկության» (Բ Կորնթ. ԺԱ 26-28):

Այս խոսքի հեղինակն, անշուշտ, կռահեցիք՝ մեծն առաքյալ Պողոսն է: Այս մարդը, այս վեհանձն ու չքնաղ մարդն ահա գոհ էր և ուզում էր աշխարհին հաղորդակից դարձնել իր գոհունակությունը: Բայց արդյոք ինչի՞ց էր նա գոհ: Աղքատությունի՞ց. չեմ պնդում, որ նա գոհ չէր, երբ իր սիրելի փիլիպեցիները գորովալի առատաձեռնության շոշափելի նշաններով էին վերաբերվում իրեն: Տկարությունի՞ց. հիշու՞մ եք իր նամակներից մեկի այն հատվածը, որտեղ առաքյալը խոսում է իր խորհրդավոր հիվանդության մասին, որն ինքն անվանում է «մարմնի խայթ» (Բ Կորնթ. ԺԲ 7):

Ու նաև գիտեք, թե ինչպես է նա վերջացնում իր այս մեծ փորձության պատմությունը. «Դրա համար գոհունակությամբ համակերպվում եմ տկարություններին, վշտերին…» (Բ Կորնթ. ԺԲ 10): «Համակերպվում եմ…»: Սքանչելի մի բառ, որ զույգ է կազմում իմ այսօրվա բնաբանի՝ «սովոր եմ գոհ լինել» խոսքերի հետ: Ահա տեսնում եք, որ «ես սովոր եմ գոհ լինել իմ վիճակից» ասող Պողոս առաքյալը նյութական և ֆիզիկական նպաստավոր պայմաններում չէր գտնվում:

Աննպաստ պայմաններում սեփական վիճակից գոհ լինելը գիտություն է, որը մենք ևս պետք է ուսանենք: Առաքյալն ասում է, թե ինքը «սովոր է» այդ բանին: Այս հանգամանքն է, որ կուզեի իմ այս քարոզով բացատրել: Եթե լավ ճանաչենք մեր սիրտը, կարող ենք հաստատել, որ դժգոհությունն առաջանում է երեք տեսակի սխալներից, որոնք անհրաժեշտ է մեջտեղից վերացնել և որոնցից հարկ է ինքներս մեզ մեկընդմիշտ ազատել:

Նախ՝ սխալ ենք խորհում մեր նմանների մասին: Երկրորդ՝ սխալ ենք խորհում Աստծու մասին: Երրորդ՝ սխալ ենք խորհում իրերի մասին: Այս երեք աղբյուրները դառն աղբյուրներ են, որոնք թունավորում են մեր խաղաղությունը և որոնք ամեն գնով պետք է ցամաքեցնել:

Քննե՛նք այս երեք սխալմունքները.

1.- Սխալ ենք խորհում մեր նմանների մասին.- Մենք մոլություն ունենք ամեն անգամ ինքներս մեզ համեմատության մեջ դնելու ուրիշների հետ: Նրանց և մեր վիճակների միջև համեմատական ենք տանում և այդ համեմատության արդյունքն այն է լինում, որ մեզ վրա տխրություն է սկսում իջնել: Խռովվում ենք, ցավ ենք ապրում և մեր վիճակն «անհանդուրժելի» ենք համարում, քանի որ տրամադրվում ենք հավատալուն, որ ուրիշներն ավելի երջանիկ են, քան մենք:

Նա, ով հիվանդ, աղքատ կամ վշտացած է, իրեն համեմատում է այլոց հետ և կարծում է, թե իր հիվանդությունը, աղքատությունը կամ վիշտը գերազանցում է ամեն բանի, կարծում է, թե ուրիշներն ավելի հանգիստ ու դյուրակյաց են, թե ուրիշներն ավելի շատ են վայելում Աստծու բարիքները և ավելի երջանիկ են ու, վերջապես, թե իբր Աստված բոլոր փորձությունները մեզ վրա է կուտակել, իսկ ուրիշներին՝ խնայել:

Ահա ա՛յս է մեր սխալը. մենք կարծում ենք, որ երջանկությունը կատարելապես թագավորում է մեր հարևանի տանը, սակայն շա՜տ ենք սխալվում. կատարյալ երջանկություն չկա ո՛չ հարևանի տանը, ո՛չ էլ երկրի որևէ ծայրում: Կամ էլ առնվազն կարծում ենք, որ այսինչ կամ այնինչ անհատը զերծ է որևէ փորձությունից. մեծապես սխալվում ենք. յուրաքանչյուր ոք իր փորձություններն ունի, ամեն մեկն իր խաչն ունի՝ տեսանելի կամ աներևույթ խաչը:

Խաչ կա, որ մարդն ուսերին է կրում, բայց կա նաև այնպիսին, որ մարդ կրում է իր սրտում: Եվ այն բանից, որ ոմանց վրա խաչ տեսնում եք, իսկ ոմանց վրա չեք տեսնում, պետք չէ եզրակացնել, թե վերջինների ունեցած խաչը նվազ ծանր է, քան առաջիններինը: Ես երբեմն կարծում էի, թե մարդիկ կան, որոնց՝ վիշտը մոռացել է մոտենալ, քանի որ տեսնում էի, որ նրանք որևէ բանի պակասություն չունեին. ո՛չ ազդեցիկ փառքի, ո՛չ բախտավորության բարիքների, ո՛չ քաղցր գուրգուրանքների:

Այս բացառիկ վիճակը տեսնելով՝ զարմանքով ասում էի. «Երջանիկ և բարեբախտ մարդիկ…»: Բայց երբ, ի վերջո, ծանոթացա այդպես կարծված մարդկանց հետ, ես, որ կարծում էի, թե երջանկությունը նրանց հետ հավիտենական դաշինք է կնքել, տեսա, որ սխալվել եմ, քանի որ նրանց ճակատին խռովքի ամպեր նշմարեցի, նրանց արտևանունքների շուրջն արցունքներ տեսա, նրանց կրծքից դուրս եկող հուսահատական հևքեր լսեցի: Նրանց անուշաբույր ծաղիկների տակ թաքնված էր սոսկալի իժը, նրանց լուսաճաճանչ կերպարանքների կողքին տառապանքի ծվեններ կային, ժպտուն շուրթեր, բայց տրտում մի սիրտ, որն անտեսանելի է մնում:

Երբեք մի՛ նախանձեք այլոց երջանկությանը, քանի որ այդ երջանկությանն անպայմանորեն մի փորձություն է կցորդված: Մի՛ նայեք այլոց արտաքին երջանկությանը, մի՛ դատեք արտաքինից: Տեսե՛ք, թե որքա՜ն եք սխալվում, երբ տարվում եք՝ ձեր վիճակը միշտ ուրիշների վիճակի հետ համեմատելով: Ջանացեք սիրե՛լ այն համեստ կյանքը, որը դուք ձեր ձեռքով եք կառուցել: Մի՛ փափագեք ուրիշի վիճակը, քանի որ բոլոր վիճակներին էլ մի խաչ է կապված, և նախընտրելին, անշուշտ, պիտի լինի ձե՛ր խաչը:

2.- Սխալ ենք խորհում Աստծու մասին.- Ահա դժգոհության մի ուրիշ պատճառ ևս. մենք թերի պատկերացում ունենք և սխալ համոզում ենք ձևավորել նախախնամության մասին:

Դուք հավատացյալներ եք, սակայն, դժբախտաբար, գոհ չեք այն վիճակից, որում գտնվում եք. որտե՞ղ պետք է փնտրել այս դժգոհության բուն շարժառիթը: Կարծում եմ, որ այն պետք է փնտրել Աստծու նախախնամության մասին մեր բոլորովին թյուր ըմբռնման մեջ. մենք սխալ գաղափար ունենք Աստծու մասին: Ամբարիշտ վարդապետություն է այն հասարակ դարձած բանաձևը, երբ հաճախ ասում ենք. «Աստված մեզնով չի զբաղվում: Կույր ճակատագրի կողմից ենք մենք տարվում դեպի անծանոթ մթություն, և եթե ճանապարհին էլ ուրախության ենք հանդիպում, այդ լավ է, իսկ եթե ոչ՝ տրտմությունն ու ցավն է մեր բաժինը»:

Այս բանաձևն Աստծուն ուղղված հայհոյություն է: Եթե անհավատ սիրտն է մրմնջում այս խոսքերը, ապա պետք է նրան պարտադրենք լռել, քանի որ դա ճշմարիտ չէ, և այսպիսի մտածումը մեծագույն վտանգ է մարդու հոգու համար: Ո՛չ, Աստված երբեք անզգացմունք ու առանց գորովանքի հայր չէ՛, որ լքեր Իր՝ կյանք տված էակներին և հանձներ նրանց կույր պատահականությանը:

Եթե Աստված չկա, ուրեմն ինչպե՞ս կարող է տիեզերքն ինքն իրեն ստեղծված լինել: Ուրեմն ինչպե՞ս են մոլորակները ժամանակի հոլովույթում ինքնուրույն գծում իրենց անայլայլ ճանապարհներն ու շրջապտույտները: Ուրեմն ինչպե՞ս է անիմացական ու ինքնածին բնությունը հավիտենական ու գերազանցապես իմաստուն օրենքներ հղանում: Իսկ եթե Աստված կա, ուրեմն Նա անհուն, հավիտենական Աստված է, ուրեմն Նա անսահման է Իր սիրո մեջ՝ ինչպես անսահման է Իր զորության մեջ, ուրեմն աշխարհում չկա որևէ բան, որ վրիպի Նրա հայացքից ու սրտից:

Աստված անծանոթ չէ մեր տառապանքներին, որոնց պատճառով հաճախ դժգոհում ու գանգատվում ենք: Նա շատ լավ գիտե մեր ցավերը, ի՞նչ եմ ասում, նույնիսկ Ինքն է, որ ուղարկում է դրանք մեզ վրա: Այն անհաճո իրադարձությունները, որոնք մեզ շատ դժգոհ են թողնում, Նա՛ է, որ թույլատրում է: Ասեմ ավելին, Նա է, որ ցանկացել, Նա է, որ ստեղծել է դրանք, քանի որ դրանք անհրաժեշտություններ են կյանքում: Վերցրե՛ք աշխարհից ցավերն ու տառապանքները, և այդժամ մարդը կվտանգվի ու կկործանվի: Տառապանքները ազնվացնում, փրկում են մարդուն: Այդ փորձություններն են, որ մեզ «թափ են տալիս» և կրկին մեր հայացքներն ուղղորդում են դեպի երկինք, տեսանելի իրերից վեր՝ դեպի անտեսանելի հավիտենական խորհուրդները:

Այն ճանապարհը, որ մեզ ամենքիս վիճակված է, թեև փշոտ ու բիրտ, թեև մռայլ ու երկյուղալի, սակայն հայրենիքի՛ ճանապարհն է: Այն առաջնորդում է դեպի կատարելության, հանգստի և փառքի խորանները: Աստված այն, ինչ պատշաճ ու կարևոր է մեզ համար, ա՛յդ է տալիս ու տվել մեզ: Մի՛ տարակուսեք, մեր կյանքի փրկության համար ինչ որ անհրաժեշտ է, Աստված ա՛յն է տալիս ու տվել մեզ:

Եթե մեզ փրկելու համար պետք լիներ հարստություն, առողջություն, փառք, առանց տրտմության մի կյանք, առանց ամպի մի երկինք, մի՛ կասկածեք, Աստված կտար այդ ամենն ու նույնիսկ ավելին: Իսկ եթե այդ ամենը չի տալիս ու, ըստ մեր ըմբռնման, զրկում է մեզ այդ ամենից, իմացե՛ք, որ դարձյալ մեր օգուտի և մեր երջանկության համար է այդ: Միայն թե իմանա՛նք օրհնել Նրա կամքը և գոհանալ ա՛յն կացությունից, որում գտնվում ենք:

3.- Սխալ ենք խորհում նաև իրերի արժեքի մասին.- Մարդկանց մեծամասնությունը կարծում է, թե երջանկությունը մի շարք «արտաքին» ունեցվածքների տիրանալու, ձեռնարկումների հաջողության և երկար ժամանակ ունեցած իղձերով ու փափագներով լեցուն երազների իրականացման վայելքի մեջ է: Բայց որքա՜ն են սխալվում այսպիսիք: Մենք ընդհանրապես ասում ենք. «Ա՜խ, եթե տիրանամ այն ամենին, ինչին փափագում եմ, որչա՜փ երջանիկ կլինեմ»:

Բայց երբ տիրանում ենք մեր փափագածին, տեսնում ենք, որ սպասված գոհունակությունը չենք զգում ու բնավ էլ առաջվանից ավելի գոհունակ վիճակում չենք: Մենք հույս ունեինք, որ պիտի կարողանայինք «սեփականացնել» մեր ակնկալած երջանկությունը, սակայն տեսնում ենք, որ չենք կարողացել «մեզանով անել» այն. հետապնդում ենք երջանկությանը, սակայն երբեք չենք հասնում դրան:

Մենք կարծում ենք, որ կարող ենք երջանկություն գտնել բարձունքներում, ուստի մեծ տառապանքներով մագլցում ենք ու երբ վերջապես մեծամեծ դժվարություններից հետո հասնում ենք այդ բարձունքներին, տեսնում ենք, որ մեր կանխանշմարած երջանկությունն այնտեղ էլ չկա: Եվ համոզվում ենք, որ այն պետք է որ ավելի բարձրում լինի, ամպերից էլ անդին՝ երկնքի անհունության մեջ:

Ո՜վ հավատացյալներ, կարծում եք, որ ձեր երազած այսինչ կամ այնինչ բարիքին տիրանալուց հետո երջանի՞կ պիտի լինեք. ես բնավ այդպես չեմ կարծում: Եթե ունենայինք էլ այս աշխարհի բոլոր բարիքները, տակավին ուրիշներն էլ պիտի ուզենայինք՝ առվակի եզրին նստած այն մանկան նման, որին չնայած տվել էին այն ամենն, ինչ ուզում էր, սակայն որը դարձյալ ու տակավին մոլեգնությամբ լաց էր լինում, քանի որ չէր կարողանում բռնել առվակի ջինջ ջրերում փայլփլող արևի շողշողուն պատկերը:

Մարդու սիրտը խորը անդունդ է, որն անգամ երկրի բոլոր ուրախությունները միասին երբևէ չեն կարող «լցնել»: Սրտի բաղձանքներն անսահման են ու միայն անհունությունը կարող է «լցնել» այն: Մենք կարծում ենք, որ եթե տառապանքներ ու վշտեր չպատահեն մեզ, ապա մենք երջանիկ ու գոհ կլինենք. ես այդպես չեմ կարծում: Եթե անգամ որևէ հրաշքով բոլոր տառապանքներից ու վշտերից ազատվենք, ապա անմիջապես մեր կյանքում մեկ այլ տառապանք, վիշտ, փորձություն ու ցավ կհնարենք:

Եվ եթե նույնիսկ բոլոր իրական, նյութական փորձություններն ու տառապանքներն աներևութանային մեր կյանքից, մեր երևակայությունը չէր հապաղի՝ ստեղծելու նոր, իրական փորձություններից ավելի վատ ու ծանր փորձություններ, քանի որ մեր երևակայության մեջ ծնունդ առած վիշտն ու տառապանքն ավելի սոսկալի ու անողորմ են, քան մյուս բոլոր փորձություններն ու ցավերը:

Ուրեմն, գոհունակությունը կախված չէ այսինչ կամ այնինչ պարագաներից ու առարկաներից. այն կախված է մեր իսկ հոգեկան վիճակից, միմիայն մեր հոգեկան վիճակից: Մենք նման ենք վտանգի մեջ հայտնված այն դժբախտ հիվանդին, որն իր հիվանդությունը կերակուրներին կամ շնչած օդին է վերագրում և կարծում է, թե առողջապահական մի կանոն կամ կլիմայական մի փոփոխություն պիտի կարողանար կազդուրել ու առողջացնել իրեն: Մենք մոռանում ենք, որ հիվանդության բուն ախտանիշը ո՛չ թե արտաքին պարագաների մեջ պետք է փնտրենք, այլ հենց իսկ մեր մեջ, մեր ներսում:

Արդյոք ե՞րբ կհասկանանք, որ չարը, ինչի պատճառով տառապում ենք, մեր իսկ մեջ է և ոչ թե այլուր: Արդյոք ե՞րբ պիտի համոզվենք, որ մեր բարոյական, հոգեկան առողջ վիճակը կախում ունի ո՛չ երբեք «նոր» պարագաներից, «նոր» առարկաներից, «նոր» փոփոխություններից, այլ կախում ունի մեր սրտի՛ բժշկումից, քանի որ ա՛յն է, որ հիվանդ է:

Դժգոհության՝ ներկայումս արդիական երեք գլխավոր պատճառների մասին խոսեցի, սակայն կա մի մասնավոր պատճառ էլ, որն ամենից դժնդակն ու չարագուշակն է. դա անտեսանելի աշխարհի նկատմամբ ունեցած գաղափարական հավատի մոռացումն է: Հանդերձյալ կյանքի նկատմամբ հավատքը շատերի մեջ իբրև ոչ կարևոր մի բան՝ մեկ կողմ է դրված: Թերևս ասվի, թե ի՞նչ առնչություն կարող է ունենալ հանդերձյալ կյանքի նկատմամբ ունեցած հավատքը մեր դժգոհության հետ: Բայց այդ հավատքն է, որ շատ անգամ՝ նեղ ու դժվարին պարագաներում, գոհունակության խթան ու հույս է դառնում մեզ համար:

Հանդերձյալ կյանքի մասին գաղափարը ցնորք չէ. եթե մեր բոլոր պարտականություններն ու զոհողությունները պիտի ավարտվեն անսահման նավաբեկությամբ ու կործանումով, ուրեմն Աստված ինչո՞ւ պարտականության ու զոհողության այդ ոգին դրեց մեր կրծքի տակ: Եթե հանդերձյալ կյանքի մասին գաղափարը ցնորք եք համարում ու կարծում եք, որ ներկա կյանքով պիտի վերջանա ամեն բան, այդ դեպքում փորձություններն ու ցավերն իրավամբ մեզ խորապես պիտի գրգռեն, պիտի հուզեն, պիտի ալեկոծեն, պիտի վերիվայր շրջեն և մենք չպիտի կարողանանք ըմբռնել, թե ինչու ենք զուր տեղը տառապում, ինչու ենք հալածանքի ենթարկվում մի անծանոթ ուժի կողմից:

Կորցնելով հանդերձյալ կյանքի նկատմամբ հավատքը, մարդ ոչ միայն դժգոհ պիտի լինի իր ներկա կյանքից, այլև իր տխուր ու մռայլ ապագայի հանդեպ ըմբոստ ու ապստամբ մեկը պիտի դառնա. ապագա, որի հորիզոնում չի կարող տեսնել իր ցավագին կյանքի համար մի ճաճանչ, մի շող, լուսալիր մի գիծ, արդարության ու բարության գեթ մի նշույլ:

Մտածողներ կան, որ կարծում են, թե երբ մարդու միջից «հանվում» է երկնային կյանքի հույսը, դրա փոխարեն երկրային կյանքի համակշիռ մի փոխարինում պիտի դրվի։ Եվ այդպես մտածողները «մշակում են» երկրային կյանքի վայելքներն ու հաճույքները։ Լա՜վ, թող որ անեն այդ, սակայն մի՞թե այդկերպ ապահոված պիտի լինեն գոհունակությունը։ Ընդհակառակը, հաճույքի «սրահի» պատին պիտի տեսնեն Աստծու ձեռքը, ինչպես երբեմն Բաբելոնի թագավորը տեսավ, որ այդ ձեռքը գրում է իրենց մահվան վճիռը։

Այս ողբալի և վհատեցուցիչ տեսարանի առջև թույլ տվեք պատկերագրելու մեկի կյանքը, որը լի է բարոյական եռանդով ու կորովով. Պողոս առաքյալի կյանքն է դա։ Այն օրից, երբ Դամասկոսի ճանապարհին նա ինքն իրեն Հիսուսի ոտքերի առջև դրեց, խորունկ գոհունակության, խաղաղության ու նոր կյանքի մի աղբյուր ցայտեց նրա հոգում։ Այս մարդն աներևույթ աշխարհի նկատմամբ հավատքով ու գերազանց մի կորովով ներշնչվեց։

Նա տեսավ Աստծուն, տեսավ Հիսուսին, զգաց այն Սուրբ Հոգին, որ իր համար կյանք եղավ։ Աներևույթ աշխարհի նկատմամբ հավատքն իր կյանքում տիրապետող դեր ունեցավ այնպես, ինչպես երկնքի աստղերն են տիրապետում մեր մոլորակի վրա։ Նա ո՛չ մոլեռանդ ու ո՛չ էլ երևակայական տեսություններին հանձնված մեկը չէր։ Քաջասիրտ, աշխատող, անխոնջ այս առաքյալը եղավ իր դարի ամենից գործունյան, ամենից առույգն ու ամենից աներկյուղը։

Նա ինքն իրեն տրամադրեց Հիսուսին, որպեսզի ողջ աշխարհը Նրան ենթարկեցնի։ Բոլոր երկրավոր փորձությունները, բոլոր հալածանքները որևէ կերպ չկարողացան նրանում դժգոհություն կամ հուսահատություն առաջացնել։ Նա իր սիրտն Աստծուն էր տվել, ձեռքը Փրկչին էր երկարել, հոգին հավիտենականությանն էր հանձնել, որի հետևանքով բնավ չտկարացավ, և՛ դժբախտություններին, և՛ վշտերին, և՛ աղքատությանն ու նեղություններին համակերպվեց. «Ես սովոր եմ գոհ լինել իմ վիճակից: Գիտեմ զրկանքով ապրել, գիտեմ առատության մեջ լինել: Ամեն ինչում, բոլոր պայմանների տակ, սովորել եմ թե՛ կուշտ լինել, թե՛ քաղցած մնալ, թե՛ առատության մեջ լինել, թե՛ զրկանք կրել: Ամեն ինչի կարող եմ Նրա՛ շնորհիվ, ով ինձ զորացրեց» (Փիլիպ. Դ 11-15)։ Ահա թե որտեղ է դժգոհության դեմ եղող դարմանը, ահա թե ինչպես է կարելի վերացնել դժգոհություն կոչվող չարիքը։

Սիրելի՛ աստվածասեր հավատացյալներ, դադարե՛նք մեր նմանների, իրերի ու նախախնամության մասին սխալը խորհելուց։ Դադարե՛նք Աստծու դեմ պատերազմ մղելուց. Աստծու հետ խաղաղության մե՛ջ լինենք։ Երբ, Պողոս առաքյալի նման, մեր աչքի առջև ունենանք անտեսանելի աշխարհը, այնժամ մեզ համար նվիրական կդառնա պարտականությունների կատարումը, նվիրական կդառնա արդարության և սրբության նշանակությունն ու անմահության հույսի իրականացումը։ Այնժամ որքա՜ն տխեղծ ու ողբալի պիտի թվան մեր մտահոգությունները, մեր ճղճիմ իրարանցումներն ու մեր գետնաքարշ փառասիրությունը։

Եթե ապրենք Քրիստոսի հետ, այնժամ ավելի զորեղ, ավելի գոտեպնդված ու եսականության նեղ շրջանակներից դուրս եկած պիտի լինենք: Այլևս անտարբերությամբ չպիտի վերաբերվենք մեր նմանների կրած ծանրածանր թշվառությանը, ընդհակառակը, ամեն ջանք պիտի գործադրենք օգնության հասնելու և նրանց ցավերը մեղմացնելու համար ու որևէ բան չպիտի խնայենք նրանց մխիթարելու գործում։ Եվ դո՛ւք, որ հավատում էիք երջանկությանը, ձեր հոգում, ձեր զոհողությունների գանձարանում իրականացած կտեսնեք գոհունակությունը։ Չմոռանա՛նք նավապետի այն խրատը, որը նա տվեց իր երիտասարդ նավաստուն, երբ վերջինս նավի կայմալարերի վրա եղած ժամանակ ունեցած գլխապտույտի պատճառով սկսեց ճոճվել ու վար ընկնելու վտանգի մեջ հայտնվեց. «Տղա՛ս, վե՛ր բարձրացրու աչքերդ, և չես ընկնի»։ Այո՛, սիրելի հավատացյալներ, վե՛ր բարձրացրեք ձեր աչքերն ու կկարողանաք փրկվել ճակատագրական անկումից։ Վե՛ր բարձրացրեք ձեր աչքերն ու երբե՛ք դժգոհ չեք լինի։

Տեր Ղևոնդ վրդ. Դուրյան, «Պարզ քարոզներ», Բ հատոր, Փարիզ, 1924 թ.

Արևելահայերենի վերածեց Գևորգ սրկ. Կարապետյանը