Հոգու ճգնաժա՞մ, թե՞ խաղաղություն

Մենք ձգտում ենք ներդաշնակ և խաղաղ ապրել, սակայն արտաքին և ներքին հանգամանքների պատճառով չենք կարողանում խուսափել ընթացքի վայրիվերումներից: Եթե ուշադրություն դարձնենք, կարող ենք նկատել, որ այդ ամենում որոշիչ դերակատարում ունեն ներքին պատճառները, որոնք առկա են մարդու հոգու խորքում: Հոգևոր կյանքը բացահայտում է այն բոլոր պատճառները, որոնք խճճված կերպով պարփակված են անձի ներաշխարհում: Երբ չես կարողանում հասկանալ պատճառները, նշանակում է` դեգերում ես արտաքին հանգամանքների հոլովույթներում, որտեղ չես կարողանում ընկալել, թե ինչ է կատարվում քեզ հետ, հատկապես փորձությունների ժամանակ կամ ճգնաժամային իրավիճակներում: Նման իրադրություններում քրիստոնյա անձը տարակուսում է, որովհետև իր հավատքի սպասելիքը, որը պիտի բերեր կայուն խաղաղություն, հանդարտություն, ներդաշնակություն, չի իրականանում, և մարդը շարունակում է տարբեր կողմերից փչող քամիներից ալեկոծվող շառաչուն ծովի նմանվել: Սա ցուցիչ է, որ անհատը հոգևոր կյանքի  ուղիղ ճանապարհով չի ընթանում, թեև կարող է թվալ, թե իսկապես իր հավատքը խարսխված է ճշգրիտ նպատակադրման հիմքերի վրա: Սակայն այս դեպքում խնդիրը հենց այն է, որ մեր հավատքի նպատակադրումը չի համապատասխանում Աստծո կամեցած նպատակադրմանը: Եվ անհրաժեշտ է անկեղծ ինքնաանդրադարձ կատարել, թե որն է մեր հավատի նպատակադրումը և հոգևոր կյանքով ընթանալու փորձը: Սա շատ էական հարց է քրիստոնյայի համար, որովհետև սրտում անթեղված նպատակադրման իրական պատասխանի դեպքում ես հասկանում կյանքումդ կատարվող իրադարձությունների հետևանքները: Ինքնաանդրադարձը կարևոր նշանակություն ունի քրիստոնյայի կյանքում: Ապաշխարությունն առանց այս իրողության բովանդակություն և արդյունավետություն չունի: Մարդիկ անդրադառնում են իրենց կատարած արարքներին, մտքերին, փոխհարաբերություններին, սակայն մի կարևոր հանգամանք հաշվի չեն առնում, այսինքն` այս ամենին անդրադառնում են բանականության, մտածողության, մտքի, խոսակցության ոլորտում` չթափանցելով սրտի ոլորտ: Խոսքը ոչ թե զգացմունքայնության կամ հուզականության մասին է, այլ հոգևոր բովանդակության: Այստեղ է, որ ասվում է` ավելի շատ սրտով պետք է ապաշխարել, քան արցունքներով: Այլ խոսքով` մարդը մտքի ոլորտից պիտի դառնա դեպի սրտի ոլորտը, որպեսզի կարողանա պատճառները հասկանալ, թե ինչու է խաթարվում իր և Աստծո միջև փոխհարաբերությունը և թե ինչու է հոգևոր ճգնաժամեր ապրում: Հիշենք, որ Ավետարանում Հիսուս խոսում է սրտի կարևորության մասին (Մատթ. 15.18): Հետևաբար, ինքնաանդրադարձը մտքի, բանականության ոլորտից պիտի իջնի սիրտը, որպեսզի մարդը տեսնի պատճառները և Աստծո միջոցով լուծումներ տա այդ խնդիրներին: Մենք հավատքի կյանքում չենք կարողանա երկար դիմակայել, եթե չհասկանանք այդ  հարցերը, որոնք անթեղված են մեր սրտում: Տարբեր կողմերից հարվածներ են տեղում և պիտի տեղան այս աշխարհում: Եվ եթե չունենանք հավատքի ամուր հիմքը՝ կսասանվենք ու ցնցումներից կտապալվենք, կմնանք թերահավատության շրջապտույտում: Ուստի, պատկերավոր օրինակով` մեր հավատքի գիտակցվածությունը նման է ամրոցի: Իսկության մեջ այդ ամրոցը մեր սիրտն է` հավատքի կենտրոնը: Փորձությունների հարվածներին դիմակայող այդ ամրոցի բերդապարիսպների ներսում պետք է ուշադրություն դարձնենք, թե  ինչպիսի գանձեր ենք պահում: Դրանք իսկապես կարող են լինել հոգևոր գանձեր կամ էլ` մեղավոր կրքեր, որոնք նույնպես կարող են մեզ գանձեր թվալ: Սրտում հանգրվանում է այն պատասխանը, թե ինչու ենք Աստծուն հավատում, որը ձևավորում է հավատացյալ մարդու կյանքի նպատակը: Բնականաբար մարդիկ Աստծուն տարբեր դիտավորություններից ելնելով են հավատում: Եվ իրենց սրտի դիտավորության լուսաբանումն է տալիս բոլոր հարցերի պատասխանները, թե ինչպիսի հոգեվիճակում է անձը հայտնվում տարբեր իրավիճակներում: Ահա քո սրտում պահպանվող նպատակի լուսաբանումն է, որ սկսում է բացել պատճառների դռները և ցույց տալ, թե ինչու չես կարողանում շարունակական հոգևոր ուրախություն, խնդություն, խաղաղություն ապրել: Ամբողջ հարցը նրանում է, որ մարդիկ իրենց սրտի ամրոցում այնպիսի նպատակ են կառուցում, որտեղ հավատքի նպատակը լինում է ոչ թե Աստծու հետ լինելը, Աստծու հետ միությունը, այլ պարզապես դրախտում լինելը, խաղաղություն ու բարեկեցություն ունենալը, հիվանդությունից բժշկվելը, պարզապես մխիթարվելը: Խնդիրը հենց այդ է, որ շատ մարդիկ հավատում են ոչ թե Աստծուն, այլ Աստծու խաղաղությանը, Աստծու տված բարեկեցությանը, մխիթարությանը, զորությանը և այլն: Հոգու ալեկոծումներն այդտեղ են սկսում, որովհետև կյանքում ամեն սպասելիք չէ, որ  կատարվում է, ամեն երազանք չէ, որ իրագործվում է, ամեն խնդրանք չէ, որ իրականություն է դառնում: Եվ մարդու և Աստծու միջև սկսում է հոգևոր ճգնաժամը, քանի որ մարդը չի ստանում այն բաղձալին, ինչ ուզում է: Եվ նրա կյանքի մի օրը լինում է ուրախ, մյուս օրը տխուր, մի օր հավատքով ու ոգևորությամբ, մյուս օրը` վհատությամբ և հիասթափությամբ լեցուն: Այս տարուբերումները շարունակվում են այնքան, մինչև անձնավորությունը անկեղծ չի պատասխանում այն հարցին, թե ինչո՞ւ է ինքն Աստծուն հավատում: Եթե իր սրտում հավատում է Աստծու խաղաղությանը, մխիթարությանը, կատարելությանը, զորությանը և նման այլ հանգամանքներին, ապա նրա հավատքը չի կարող կայուն և ամուր լինել, որովհետև երբ ինքը հայտնվում է մի իրողության մեջ, ուր այդ երևույթները բացակայում են, արդեն կասկած է առաջանում մարդու սրտում` եթե Աստծուն հավատում եմ, ինչո՞ւ այս կամ այն նպատակը չի իրագործվում, կամ ինչո՞ւ են ձախողումները հետապնդում, ինչո՞ւ իսկապես հաղորդակից չեմ լինում հոգևոր խաղաղությանը, մխիթարությանը, կատարելությանը, զորությանը և նման այլ իրողություններին: Պատճառն այն է, որ մարդը ոչ թե Աստծու հետ է կամենում լինել, այլ վերոհիշյալ որևէ երևույթի մեջ: Երբ քո նպատակը Աստծու հետ լինելն է, Աստծուն մոտենալն է և այդ գիտակցությունն ապրում ես լիապես, հավատով ու վստահությամբ և անկախ ամեն ինչից, անկախ նրանից, թե որտեղ ես, անկախ հաջողություններից ու ձախողումներից, հարստությունից, աղքատությունից, ապա մշտապես ապրում ես հոգու խաղաղությունն ու խնդությունը, որովհետև քո ամենօրյա և գլխավոր նպատակն Աստծո հետ լինելն է, Աստծո հետ հաղորդակցության մեջ մնալն է ու Աստծուն մոտենալն է` լցված աստվածային սիրով ու հոգևոր խոնարհության քայելով: Սա այն բանալին է, որ անձնավորությունը պիտի ընկալի ու տեսնի և այդ բանալիով բացի իր հավատքի դուռը՝ քայլ առ քայլ Երկնավոր Հորը մոտենալու համար: Այսպիսի հավատքի գիտակցությունը մարդուն մշտապես օժտում է հոգևոր խնդության և խաղաղության պտուղներով, սակայն դրանց կայունությունն ապահովում են խոնարհությունը և աստվածային սիրո զորությունը: Եվ այս հոգևոր վիճակում է, որ անձնավորության հավատքը ծաղկունք է ապրում և լցվում շնորհներով: Եվ որպես հոգևոր կյանքի ցուցիչ` ինքնաանդրադարձ կատարելով կարող ենք տեսնել, թե ինչպես է անցնում մեր առօրյա ընթացքը: Եթե մեր առօրյա կյանքն անցնում է դժգոհություններով, տրտմությամբ, դատելով, բամբասանքով, տխրությամբ, լարված հոգեվիճակով և նմանատիպ կենցաղավարությամբ, նշանակում է` ճիշտ հոգևոր կյանքով չենք ընթանում, քանի որ հոգևոր մարդը տխուր և մռայլ չի լինում, այլ ուրախ, սրտի խնդությամբ, հույսով, խոնարհությամբ, սիրով, զորությամբ և այլ առաքինություններով լեցուն:

Պատրաստեց Հովհաննես Մանուկյանը