«Ուր խոնարհություն չկա, այնտեղ նաև Աստված չկա»

Հավատքի մեջ խորամուխ անձի համար պարզ է այն անհամեմատելի տարբերությունը, որ ունի Երկնային Արքայությունն աշխարհի հետ համեմատ: Մարդն այսօր ապրում է մի աշխարհում, ուր իշխանության համար պայքար կա և ուր իշխանություն ունեցողն ամեն կերպ փորձում է պահպանել ձեռք բերածը՝ չնկատելով, որ սպառում է թե՛ իրեն և թե՛ իրեն շրջապատող մարդկանց: Երբ Հիսուսին տարան Պոնտացի Պիղատոսի մոտ, վերջինս հարցրեց Նրան՝ Դո՞ւ ես հրեաների թագավորը: Հիսուս պատասխանեց՝ Իմ թագավորությունն այս աշխարհից չէ (Հովհ. 18:32; 36):

Քրիստոսի առաքյալները ևս մի միջավայրում էին ապրում, ուր մեծ էր համարվում նա, ով իշխանություն ուներ: Երբ Քրիստոս նրանց ընտրեց որպես առաքյալներ, նրանք հավատացին, որ Քրիստոսն է Մեսիան: Այդ ժամանակ նրանք կարծում էին, որ Երկնային Արքայությունը գալու է ուժով և իշխանությամբ: Այն հրաշքները, որ գործում էր Քրիստոս՝ բժշկում էր, հարություն տալիս, աստվածային մեծագույն ուժի միջոցով էր կատարում, ինչն առաքյալներին գայթակղեցնում էր: Շուտով Տերը սասանեց նրանց թյուր պատկերացումը. մի անգամ Քրիստոսին մոտեցան Հովհաննես և Հակոբոս առաքյալները հետևյալ խնդրանքով. «Երբ Քո թագավորության փառքի գահին նստես, շնո՛րհ արա մեզ, որ մենք նստենք Քո աջ և ձախ կողմը» (Մարկ. 10:37): Նրանք ծարավ էին իշխանության, իսկ Հիսուս պատասխանեց նրանց և ասաց. «Չեք իմանում, թե ինչ եք ուզում» (Մարկ. 10:38): Այդ ժամանակ Հիսուս նրանց ասաց, որ Ինքը մերժվելու է, անարգվելու և չարչարվելու, ինչը դեռևս չէին ընկալում առաքյալները: Մի անգամ էլ, երբ Հիսուս առաքյալներին ասաց, որ Ինքը պետք է Երուսաղեմ գնա, այնտեղ շատ չարչարվի ավագ քահանաներից, Օրենքի ուսուցիչներից և երեցներից, սպանվի և երրորդ օրը հարություն առնի, Պետրոսը նրան մի կողմ տարավ և սկսեց հակառակվելով վիճել նրա հետ ու ասել. «Քա՛վ լիցի, Տե՛ր, այդպիսի բան թող չպատահի քեզ»: Հիսուս, դառնալով Պետրոսին, ասաց. «Հետև՛ս գնա, սատանա՛, դու արգելք ես ինձ համար, որովհետև դու Աստծո ծրագրի մասին չես խոսում, այլ մարդկանց մտահոգություններն ես արտահայտում» (Մատթ. 16:21-23):

Ավելի վաղ առաքյալները հասկացան, որ Երկնային Արքայությունը պահանջում է ներքին փոփոխություն: Երբ առաքյալները մոտեցան Հիսուսին և հարցրին, թե իրենցից ով է մեծը Երկնքի Արքայության մեջ (Մատթ. 18:1), ի՞նչ արեց Հիսուս. Նա կանչեց մի երեխայի, կանգնեցրեց նրանց մեջ և ասաց. «Հաստա՛տ իմացեք, որ եթե չփոխվեք ու չլինեք մանուկների նման, Երկնքի Արքայությունը չեք մտնի: Արդ, ով իր անձը խոնարհեցնի այս մանկան նման, նա՛ է մեծը Երկնքի Արքայության մեջ» (Մատթ. 18:3-4): Երկնքի Արքայություն մտնելու կարևոր պայմանը Տերը համարում է մանկան նման խոնարհ և հնազանդ լինելը: Երեխան չունի իշխանություն, նա ամբողջովին կախված է ուրիշներից, անպաշտպան է, ինչ որ իմաստով նաև խոցելի: Նա պարտավոր է ապավինել ծնողական սիրուն, պարտավոր է վստահել, որ ծնողները կպահպանեն, կխնամեն, կկերակրեն և կկրթեն իրեն, և երեխաների ողջ կյանքը լի է այդպիսի վստահությամբ: Այդ մասին է Քրիստոս շեշտում, որպեսզի մարդիկ Երկնավոր Հոր հանդեպ նման վստահություն ունենան: Երեխան նաև հնազանդ է, առաքինություն, որ օգնում է մարդուն հնազանդվել ու վստահել աստվածային կամքին և նախախնամությանը: Խոնարհություն է, երբ մարդ իր կամքն ու ցանկությունները խոնարհեցնում է Աստծո կամքի և ցանկությունների առջև, ինչը նրան մեծ է դարձնում Երկնային Արքայության մեջ: Այդպիսի խոնարհության օրինակ հանդիսացավ Աստվածամայրը: Ո՞վ էր նա՝ ըստ աշխարհի չափանիշների: Պարզ հրեա մի աղջիկ, ում նշանել էին այրի Հովսեփի հետ: Երբ նրան հայտնվեց Գաբրիել հրեշտակապետը և ասաց, որ նա աշխարհի Փրկչի մայրն է դառնալու: Մարիամն ասաց. «Ես Աստծո աղախինն եմ, թող քո ասածը լինի» (Ղուկ. 1:38): Նա իր սրտում չգովաբանեց իր մեծությունը, այլ հակառակը՝ խոնարհվեց իր սրտում, ինչ էլ նրան Երկնային Արքայության մեջ մեծության արժանացրեց:  

Ավետարանական առակներից «Աղքատ Ղազարոսի» առակը պատմելիս Քրիստոս հանդիմանեց փարիսեցիներին և ասաց. «Դուք ձեզ արդար եք ցույց տալիս ուրիշների առջև, սակայն Աստված գիտի ձեր սրտերը, որովհետև մարդկանց աչքին փառավոր երևացողը Աստծո աչքին անարգ է» (Ղուկ. 16:14):

Որպեսզի ընկալելի լինի խոնարհության խորությունը, մարդ պետք է թափանցի Քրիստոսի կերպարի մեջ և նմանվի Նրան, Ով հանուն մարդկության փրկության մարդացավ՝ ծնվելով ոչ թե արքայական, այլ հյուսնի ընտանիքում: Նա Իր ուժով կարող էր իշխել աշխարհը, բայց ընտրեց մաքսավորների, մեղավորների, անառակների, հիվանդների և հաշմանդամ մարդկանց հետ հաղորդակցությունը: Քրիստոսին սիրելով և Նրա ուղենշած ուղին ընտրելով՝ մարդը ձեռք է բերում Աստծուն ցանկալի խոնարհությունը:

Մեծն աբբա Մակարիոսն ասել է. «Որքան մարդ սիրի մարդկանց տված փառքը, այնքան նա հեռու է Աստծո փառքից, քանզի խոնարհություն չունի, այլապես նա գովեստ չէր փնտրի, որ եղծանելի է: Իսկ ուր խոնարհություն չկա, այնտեղ նաև Աստված չկա»:

Կարինե Սուգիկյան