Աստ­վա­ծա­շուն­չը Հի­սուս Քրիս­տո­սի մա­սին է

Քննե­ցե՛ք Գր­քե­րը, քա­նի որ կար­ծում եք, թե նրան­ցով հա­վի­տե­նա­կան կյանք կու­նե­նաք: Բայց այդ Գրքերն իսկ վկա­յում են Իմ մա­սին (Հովհ. Ե 39)։

Աստ­վա­ծա­շուն­չը ստվա­րա­ծա­վալ գիրք է` կազմ­ված շուրջ մե­կու­կես հա­զա­րամ­յա­կի ըն­թաց­քում շուրջ քա­ռա­սուն հե­ղի­նակ­նե­րի` մար­գա­րե­նե­րի ու ա­ռաք­յալ­նե­րի ձե­ռամբ, տար­բեր լե­զու­նե­րով (հիմ­նա­կա­նում` եբ­րա­յե­րեն և հու­նա­րեն, մա­սամբ էլ` ա­րա­մե­րեն) և զա­նա­զան գրա­կան ժան­րե­րով: Բայց և այն­պես, Սուրբ Գիր­քը մեր առջև հառ­նում է որ­պես կուռ, բո­վան­դա­կությամբ ան­խոր­տա­կե­լի, միաս­նա­կան ամ­բող­ջություն` գրված Սուրբ Հո­գու ան­մի­ջա­կան ներշն­չան­քով:

Ո՞րն է կամ, ա­վե­լի ճիշտ, ո՞վ է այս միաս­նության ա­ռանց­քը: Մեր Տեր Հի­սուս Քրիս­տո­սը: Ա­ռանց այս ճշմա­րիտ քրիս­տո­նեա­կան աշ­խար­հա­յաց­քի ըմբռն­ման սրբա­զան պատ­մության կարևո­րա­գույն ի­րա­դար­ձություն­ներն ու ի­րո­ղություն­նե­րը դժվար հաս­կա­նա­լի, նույ­նիսկ ա­նըմբռ­նե­լի են` սահ­մա­նա­փակ­ված տե­ղի և ժա­մա­նա­կի մեջ, մինչ­դեռ նրանք տիե­զե­րա­կան, հա­մա­մարդ­կա­յին նշա­նա­կություն ու­նեն և բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րի ու սե­րունդ­նե­րի հա­մար են:

Ս. Գիր­քը կազմ­ված է եր­կու մա­սից` Հին և Նոր Կտա­կա­րան­նե­րից (Հին Կտա­կա­րան` 48 գիրք, Նոր Կտա­կա­րան` 27 գիրք), ո­րոնց բա­ժա­նու­մը պայ­մա­նա­վոր­ված է Հի­սուս Քրիս­տո­սի նկատ­մամբ դիր­քո­րո­շու­մով: Հին Կտա­կա­րա­նում Նա ներ­կա է որ­պես խոս­տաց­յալ Փրկիչ, Ում գա­լուստն ա­պա­գա­յում է կա­տար­վե­լու, և դա կան­խանշ­ված է հա­տուկ մար­գա­րեություն­նե­րում, նա­խօ­րի­նակ­նե­րում ու խորհր­դա­նի­շե­րում, իսկ Նոր Կտա­կա­րա­նում Հի­սուսն ի­րա­կա­նաց­նում է մար­դու փրկությու­նը:

Ին­քը` մեր Տեր Հի­սուս Քրիս­տո­սը, բազ­միցս հաս­տա­տում է այս ի­րո­ղությու­նը. «Քննե­ցե՛ք Գր­քե­րը, քա­նի որ կար­ծում եք, թե նրան­ցով հա­վի­տե­նա­կան կյանք կու­նե­նաք: Բայց այդ Գրքերն իսկ վկա­յում են Իմ մա­սին» (Հովհ. Ե 39), և «Սկսած Մով­սե­սից ու բո­լոր մար­գա­րե­նե­րից` մեկ­նում էր նրանց այն բո­լո­րը, ինչ գրված էր Իր մա­սին բո­լոր Գրքե­րում» (Ղուկ. ԻԴ 27, տե՛ս ­նաև Հովհ. Ե 46, Ղուկ. ԻԴ 44):

Նոր Կտա­կա­րա­նում չկա Փրկչի կյան­քի, ա­ռա­քե­լության, չար­չա­րանք­նե­րի ու մահ­վան վե­րա­բեր­յալ մի փաստ, ան­գամ անն­շան ման­րա­մաս­նություն, ո­րը Հին Կտա­կա­րա­նում նա­խանշ­ված չլի­նի: Սուրբ Ա­թա­նաս Ա­ղեք­սանդ­րա­ցին գրում է, որ Հին Կտա­կա­րա­նը շա­րադր­ված է միաս­նա­կան Հո­գով և շա­րադր­ված է Փրկչի մա­սին: Ընդ ո­րում, մար­գա­րեություն­նե­րը ոչ միայն կան­խա­սում, այլև հա­ճախ լրաց­նե­լով` լույս են սփռում նորկ­տա­կա­րան­յան այս կամ այն ի­րա­դար­ձության վրա, օ­րի­նակ` Ե­սա­յի մար­գա­րեի ԾԳ գ­լու­խը ոչ միայն պար­զա­բա­նում է Քրիս­տո­սի չար­չա­րանք­նե­րի ու քավ­չա­րար մահ­վան խոր­հուր­դը, այլև բա­ցատ­րում է Հով­հան­նես Մկրտչի խոս­քը. «Ա­հա Գառն Աստ­ծու» (Հովհ. Ա 29): Իսկ մար­գա­րեություն­նե­րի շղթան սկսվում է Ա­դա­մով. այդ իսկ պատ­ճա­ռով կոչ­վում է Նա­խաա­վե­տա­րան և հաս­նում է մինչև Հով­հան­նես Մկրտչի հայ­րը` Զա­քա­րիան:

Նույնն է նաև խորհր­դա­նի­շե­րի, նա­խօ­րի­նակ­նե­րի պա­րա­գան: Նա­խօ­րի­նակ են կոչ­վում այն ան­ձինք, պատ­մա­կան ի­րա­դար­ձություն­ներն ու ա­ռար­կա­նե­րը, ո­րոնք, բա­ցի ի­րենց ժա­մա­նակ­նե­րում ի­րո­ղություն լի­նե­լուց, խորհր­դա­վո­րա­պես վե­րա­բե­րում են ա­պա­գա­յին և ար­տա­հայ­տում կամ կան­խան­շում են մե­սիա­կան որևէ հատ­կա­նիշ: Օ­րի­նակ` Ին­քը Քրիս­տոս նշում է ա­նա­պա­տում Մով­սե­սի հրա­մա­նով բարձ­րաց­րած պղնձե օ­ձի (Հովհ. Գ 14), Հով­նա­նի` կե­տի փո­րում ե­րեք օր ու գի­շեր գտնվե­լու (Մատթ. ԺԲ 40) Իր նա­խօ­րի­նակ լի­նե­լը: Քրիս­տո­սի նա­խօ­րի­նակ­ներն են Ա­դա­մը, Նո­յը, Մել­քի­սե­դե­կը, Ի­սա­հա­կը, Մով­սե­սը, Ա­հա­րո­նը, Հե­սու Նա­վեն, Դա­վի­թը, Սո­ղո­մո­նը, ինչ­պես նաև քա­հա­նա­յա­պետ­նե­րը և այլք, մա­նա­նան, ամ­պի սյու­նը, հինկ­տա­կա­րան­յան զո­հե­րը, տա­ճա­րը և այլն: Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը գրում է, որ Հին Կտա­կա­րա­նի բո­լոր ա­րա­րո­ղություն­ներն ու ողջ պաշ­տա­մուն­քը «գա­լիք բա­նե­րի ստվեր­ներն են. բուն մար­մի­նը Քրիս­տոսն է» (Կող. Բ 17), կամ` «Ար­դարև, գա­լիք բա­րիք­նե­րի ստվերն էր օ­րեն­քը և ոչ թե ի­րո­ղություն­նե­րի բուն կեր­պա­րան­քը» (Եբր. Ժ 1), և որ այս ա­մե­նը «որ­պես խրատ գրվեց մեզ հա­մար» (Ա Կորնթ. Ժ 11), և այլն:

Մատ­թեո­սի (Ա 1-16) և Ղու­կա­սի (Գ 23-38) Ա­վե­տա­րան­նե­րի Հի­սու­սի ազ­գա­բա­նություն­նե­րը ոչ այլ ինչ են, քան բո­վան­դակ հինկ­տա­կա­րան­յան պատ­մության հա­մա­ռո­տագ­րություն:

Սա է Սուրբ Գրքի ուղ­ղա­փառ ըն­թեր­ցա­նության և մեկ­նության մյուս կարևո­րա­գույն պայ­մա­նը:

Գրիգոր Դարբինյան

«Ինչպես կարդալ Աստվածաշունչը» գրքից