19 Մարտ, Գշ, Մեծ պահքի ԼԷ օր

Գրքեր

Անառակի կիրակի

Մեծ պահքի երրորդ՝ «Անառակի կիրակին», մատնանշում է Հիսուս Քրիստոսի պատմած «Անառակ որդու առակը» (Ղուկաս 15:11-32): Այս առակում նկարագրվում է մեղսալից կյանքով ապրած անառակ որդու զղջումը և ապաշխարությամբ վերստին դեպի Հայրը դառնալը:

Անառակ որդու առակը զետեղված է միայն Ղուկասի Ավետարանում: Հիսուս Քրիստոս, յուրաքանչյուրին հորդորելով ապաշխարել, պատմում է, թե մի մեծահարուստ մարդ երկու որդի ուներ, որոնցից կրտսերը, հորից պահանջելով հայրական ունեցվածքի իրեն հասանելիք ժառանգության բաժինը, այն վաճառում է և ձեռք բերած գումարը վատնում հեռու մի երկրում:

Անկարգ ու շվայտ կյանքը հասցնում է նրան աղքատության շեմին: Բարոյականությունից զուրկ, սանձարձակ վարքով, շվայտ կենցաղով, անհեռատես ու անհաշիվ անառակ որդին մատնվում է թշվառության: Սպառելով հայրական ունեցվածքը՝ հարկադրված ծառայության է անցնում որպես խոզապահ, ում արգելված էր անգամ կենդանիներին տրվող եղջերենու պտուղն ուտել: Անառակ երիտասարդը, լքված ու զրկված երկրավոր հացից, ճաշակում էր առանձնության դառնությունը: Այդ ժամանակ, թշվառության մեջ հայտնված և օտար ագարակում խոզերով շրջապատված կրտսեր որդին, վերհիշելով իր նախկին կյանքը՝ հայրական ապահով ու խաղաղ հարկի տակ և դրան հետևող իր մեղսալից կյանքը, ասում է. «Քանի՜ վարձու աշխատավորներ կան իմ հոր տանը, որ առատ հաց ունեն և ես այստեղ սովամահ կորչում եմ: Վեր կենամ գնամ իմ հոր մոտ և նրան ասեմ. «Հա՛յր, մեղանչեցի երկնքի դեմ ու քո առաջ, և այլևս արժանի չեմ քո որդին կոչվելու, ինձ վերցրու իբրև քո աշխատավորներից մեկը» (Ղուկաս 15:17-19): Օտարության մեջ աշխարհը նրա համար դարձել էր աղքատության և մեղքի աշխարհ:

Անառակ որդին, խոր զղջում ապրած իր գործած արարքի համար, որոշում է վերադառնալ հոր մոտ և խոստովանել այդ մասին:

Այս մտածումով, կամքի հաստատ որոշմամբ և սրտի խոնարհ արիությամբ մեղքի բեռան տակ կքած ուժասպառ որդին գնաց տուն: Մինչ հեռու էր, հայրը տեսավ նրան և գթաց: Վեր կացավ և վազեց նրան ընդառաջ, ընկավ նրա պարանոցով, համբուրեց նրան: Որդին ասաց նրան. «Հա՛յր, մեղանչեցի երկնքի դեմ և քո առաջ, այլևս արժանի չեմ քո որդին կոչվելու» (Ղուկաս 15:21): Հայրը, սակայն, վերահաստատում է նրա իրավունքները, ցուցաբերում անսահման գթասրտություն ու ներողամտություն և ի պատասխան ավագ որդու բողոքին, թե ինչո՞ւ է ուրախությամբ և պատվով ընդունում հայրական ունեցվածքը վատնած անառակին, ասում է. «Քո այս եղբայրը մեռած էր և կենդանացավ, կորած էր և գտնվեց» (Ղուկաս 15:32): Այս պատասխանի մեջ է խտացած առակի բարոյական ողջ իմաստը:

Առակում հայրը խորհրդանշում է Աստծուն, անառակը՝ մեղուցյալ մարդկությունը, հայրական տունը՝ եկեղեցին, օտար աշխարհ գնալը՝ Աստծուց հեռանալը և մեղքին տրվելը, ստացած հայրական ժառանգությունը վատնելը՝ աստվածային շնորհից մեղքով զրկվելը, սաստիկ սովը՝ ոգու սովը, որն աստվածային գիտության և առաքինի վարքի պակասությունն է, աստվածային խոսքին ու շնորհին վերստին ձգտելը՝ զղջմամբ ու ապաշխարությամբ առ Աստված դառնալը:

Ավագ որդու մասին հիշատակությունը վերաբերում է այն հրեաներին, որոնք զայրույթով ու վրդովմունքով էին տանում մեղավորների ու հեթանոսների հանդեպ ունեցած Հիսուս Քրիստոսի կարեկցական վերաբերմունքը և, որպես հին ուխտի ներկայացուցիչներ, «հրաժարվում Երկնքի Արքայություն մտնել»:

Սատանան, կամենալով անարգել մարդուն, անառակ որդուն ուղարկեց խոզեր արածեցնելու: Սատանայի ագարակն այն վայրն է, ուր կան ծառեր, որոնք երկնավոր Հայրը չտնկեց, և ուր կան խոզեր, որոնք տրորում են մարգարիտը: Նա խոզեր էր արածեցնում, այսինքն՝ այնպիսիներին, ովքեր մարմնական ցանկություններն են կատարում և թավալվում են մարդկային ախտի ժանտահոտության մեջ, նաև այնպիսիներին, ովքեր պիղծ հոգով են լցված և պարարտացնում են մարմինը, բայց ոչ՝ հոգին, քանզի խոզը բղջախոհների օրինակն է: Դևերը մարդկանց մղում են բղջախոհության, որովհետև սա մարդկանց սրտերն ամբողջովին շրջում է Աստծու սիրուց: Սա է պատճառը, որ դևերն ավելի շատ բնակվում են բղջախոհների մեջ, քան մյուսների: Եվ այս պատճառով դևերը խնդրեցին Տիրոջից բնակվել խոզերի մեջ (տե՛ս Մատթեոս 8:31):

Ընդունելով տուն դարձած որդուն՝ հայրն ասում է. «Անմիջապես հանեցե՛ք նրա նախկին պատմուճանը և հագցրե՛ք նրան, մատանին նրա մատը դրեք և նրա ոտքերին՝ կոշիկնե՛ր, բերե՛ք պարարտ եզը, մորթեցե՛ք, ուտենք և ուրախ լինենք» (Ղուկաս 15:22-23):

Նախկին պատմուճանը հագցնելը խորհրդանշում է, որ զղջմամբ և ապաշխարությամբ անառակը արժանի դարձավ այն լուսեղեն պատմուճանին, որն Ադամն ու Եվան կրում էին դրախտում մինչև պատվիրանազանցությունը: Նույնը վերաբերում է կոշիկներին ու մատանուն: Կոշիկները խորհրդանշում են հավատի ամրությունը, քանի որ օձը գայթակղիչ է, մարդու գարշապարն է խայթում: Ուստի որքան ամուր լինի կոշիկը, այնքան մարդն ավելի հաստատուն հավատով կդիմակայի գայթակղության խայթոցին: Սբ. Գրիգոր Տաթևացին գրում է, որ ստրուկներն իրավունք չունեին կոշիկ հագնելու և մատանի կրելու: Ուստի դրանք անառակին տալը խորհրդանշում է մեղքի ստրկությունից նրա ազատագրվելը: Մատանին խորհրդանշում է նաև թագավորական իշխանությունը: Ինչպես դրամի, այնպես էլ մատանու վրա որպես կնիք պատկերվում էր թագավորը, հետևաբար մատանու հանձնելը խորհրդանշում է աստվածային պատկերի վերականգնումը, որը խաթարվել էր Ադամի պատվիրանազանցությամբ:

«…Բերեք պարարտ եզը, մորթեցեք» խոսքերը խորհրդանշում են Հայր Աստծո Իր միածին Որդուն որպես բանական զոհ և պատարագ երկիր ուղարկելը:

Առակի վերջում ուրախանալու հրավեր է ուղղվում. «Հիմա պիտի ուրախանանք և ցնծանք, որովհետև քո այս եղբայրը մեռած էր՝ կենդանացավ, կորած էր՝ գտնվեց» (Ղուկաս 15:32):

Անառակի կիրակին մեզ ուսուցանում է, որ ճշմարիտ զղջմամբ և ապաշխարությամբ կարող ենք մխիթարվել Աստծու հայրական գթառատ սիրով և ուրախությամբ ընդունվել Նրա արքայության մեջ:

Մարդկային խոր ապրումներով և հոգեբանական անակնկալ շրջադարձերով հարուստ այս առակը ոգեշնչել է ինչպես հոգևոր, այնպես էլ աշխարհիկ կյանքով ապրողներին. տարբեր ժամանակներում այն ունեցել է տարբեր դրսևորումներ թե՛պատկերագրության, թե՛ գրականության, թե՛ քանդակագործության մեջ…Համաշխարհային արվեստում ինչպես «Պայծառակերպությունը» կապվել է Ռաֆայելի, իսկ «Խորհրդավոր ընթրիքը» Լեոնարդոյի, այնպես էլ «Անառակ որդու վերադարձը» կապվել է Ռեմբրանդտի անվան հետ:

 

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

17.03.19
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․