19 Մարտ, Գշ, Մեծ պահքի ԼԷ օր

Գրքեր

Ավետում. «Ուրախացի՛ր, շնորհալի՛ կույս, Աստված քեզ հետ է»

Ավետվեց բարի լուրը ի լուր աշխարհի: Բարի լուրին արժանանալու երջանկությունը ունեցավ Նազարեթ քաղաքից խոնարհ մի աղջիկ Մարիամ անունով, ով նշանված էր Հովսեփ անունով մի բարեպաշտ մարդու հետ: Բազում կույսերի մեջ նա ընտրվեց որպես Աստվածամայր: Նա իր ազատ կամքով խոնարհվեց Աստծո կամքի առջև:

Մեծ հավատքով, մաքուր սրտով և խոնարհությամբ Սուրբ Կույսն ամբողջովին վստահեց Աստծուն և ընդունեց բարի լուրը Գաբրիել հրեշտակապետի կողմից. «Ուրախացի՛ր, շնորհալի՛ կույս, որովհետև Աստված քեզ հետ է: Ահա դու կհղիանաս և կծնես մի որդի, ու Նրա անունը Հիսուս կդնես: Նա մեծ կլինի և Բարձրյալի Որդի կկոչվի: Տեր Աստված Նրան կտա Իր Հոր՝ Դավթի գահը, Նա հավիտյան կթագավորի Հակոբի սերունդների վրա: Նրա թագավորությունը վախճան չի ունենա»: Ըստ ավանդության՝ այդ պահին Մարիամը ընթերցում էր Սուրբ Գրվածքներում տեղ գտած Եսայի մարգարեության այն հատվածը, ուր հիշատակվում է կույսից ծնվելիք մարդկության Փրկչի մասին. «Ահա կույսը պիտի հղիանա ու որդի ծնի, և նրա անունը պիտի լինի Էմմանուէլ» (Եսայի 7:14):

Ավետարանիչն ասում է, որ հրեշտակի խոսքից Մարիամը խռովվում է և տարակուսելով, թե ի՞նչ է նշանակում այս ողջույնը, հարցնում է. «Ինչպե՞ս կարող է պատահել դա, քանի որ ես ամուսնացած չեմ»: Ի պատասխան հրեշտակն ասում է. «Սուրբ Հոգին վրադ կգա, և Բարձրյալի զորությունը կհանգչի քեզ վրա, որովհետև քեզնից ծնվելիք զավակը սուրբ է և Աստծո Որդի պիտի կոչվի»: Ապա հնչում է Սբ. Կույսի խոնարհ պատասխանը. «Ես Աստծո աղախինն եմ, թող քո ասածը լինի»:

Հիսուսի հրաշափառ ծննդյան ավետման մասին պատմվում է Ղուկասի ավետարանում (Ղուկաս 1:26-38):

Այսպես, ի պատիվ այդ ուրախ և բարի ավետիսի, որ Գաբրիել հրեշտակապետի միջոցով տրվեց Կույսին ու նաև ողջ մարդկությանը, այս տոնը կոչվեց Ավետում: Անշարժ այս տոնը, որ Աստվածամորը նվիրված յոթ տոներից մեկն է, Հայ եկեղեցին նշում է ամեն տարի ապրիլի 7-ին: Այս տոնը Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի կողմից հռչակվել է որպես մայրերի և մայրության բերկրանքին սպասող կանանց օրհնության օր: Եվ բոլոր եկեղեցիներում Սուրբ Պատարագ է մատուցվում և մայրության բերկրանքին սպասող կանանց օրհնության կարգ է կատարվում: Ապրիլի 7-ը նաև պետական տոն է՝ մայրության և գեղեցկության օր։

Աստվածամոր ընդունած որոշումը խոսում է նրա քաջության մասին, ով անվարանորեն ընդունեց իր որոշման ողջ պատասխանատվությունը:

Մարդու անկումից հետո աշխարհն առաջին անգամ արժանացավ Աստծո կողմից փրկաբեր ավետիսի: Այս ավետման մեջ արտահայտված է ընկած մարդու հանդեպ ունեցած Աստծո բարձրագույն սերը: Քրիստոսի ծննդյամբ լուծվեց, ջնջվեց Ադամական մեղքը, իսկ Տիրամոր անապական հղացմամբ՝ Եվայի: Մանրանկարներում Սուրբ Մարիամին հրեշտակի կողմից տրված բրաբիոն ծաղիկը խորհրդանշում է, որ շնորհիվ այս ծնունդի, մարդկության առջև վերստին բացվեց դրախտի փակյալ դուռը, իսկ Սուրբ Կույսի ձեռքի շուշանն էլ նշանակն է Տիրամոր կուսության:

Ինչպես Ավետմանը նվիրված շարականներում է ասվում. «Ամուլ երկրից այսօր մեզ համար աճեց բարեբեր բույսը բարի՝ հովիտների շուշանը և ծաղիկը դաշտերի, այսինքն՝ երկիրը, որը պատվիրանազանցությունից հետո աստվածային անեծքով ամլացել և փշով ու տատասկով էր պատվել, վերստին ծաղկեց»:

Եղիսաբեթը՝ Սուրբ Հովհաննես Մկրտչի մայրը, Սուրբ Հոգուց ներշնչված, ասաց Մարիամին. «Օրհնյա՜լ ես դու կանանց մեջ, և օրհնյա՜լ է այն զավակը, որ կրում ես քո որովայնում» (Ղուկաս 1:41):

Մեր եկեղեցու հայրերի կողմից սքանչելահյուս շարականներ, մեղեդիներ և տաղեր են ձոնվել Աստվածամորը, հարյուրավոր եկեղեցիներ են իր անունով կոչվել, բոլոր եկեղեցիների մայր խորանները նրա անունն են կրում, իսկ Սուրբ Սեղանի նկարներին Աստվածամայրն է մանուկ Հիսուսը գրկին: Աստվածամոր կերպարը դարեր շարունակ և այսօր էլ բազմաթիվ արվեստագետների ներշնչման աղբյուր է:

Ավետման օրը, որպես ողջ աշխարհի ազատության մասին ավետում, տարբեր ժողովուրդներ ունեն տարբեր սովորույթներ: 0րինակ՝ սլավոնները այն ամենամեծ տոներից էին համարում և մեծ մեղք էր այդ օրը որևէ աշխատանքով զբաղվելը (թեկուզ ամենաթեթև) ու ըստ հավատալիքի՝ նույնիսկ թռչունը այդ օրը բույն չի հյուսում: Նաև ի նշան մեղքից մարդկության ազատագրման, վանդակներից թռչուններ էին բաց թողնում:

«Եթե Աստվածամայրն իր երկրային կյանքի ժամանակ այդքան սիրված էր և մեծ ակնածանք էր վայելում առաքյալների, ապա նաև՝ առաջին քրիստոնյաների կողմից, պատճառն այն է, որ նրա անձի մեջ խտացած էր մայրության բարձրագույն արտահայտությունը: Կնոջ դերը իր վեհագույն ձևով դրսևորված էր Աստվածամոր կերպարում»,- ասել է երջանկահիշատակ Գարեգին Ա կաթողիկոսը:

Սուրբ Կույս Մարիամը արժանացավ Աստծո Մայր կոչվելու եզակի և բարձրագույն պատվին, որով և պատվվեց մայրությունը: Սա բարձր ու վսեմ մի խորհուրդ է: Մեզ համար հարազատ ու սրտամոտ արժեքները կապված են մայրության գաղափարի հետ. մայր եկեղեցի, մայր հայրենիք, մայր հող, մայրենի լեզու և այլն:

Խրիմյան Հայրիկը մորը համարում է ընտանիքի թագուհի. «Տունն ու ընտանիքը մի փոքրիկ թագավորության երկիր ու սահման են, որի նահապետական աթոռի վրա նստում են ծնողները. հայրն՝ իբրև թագավոր, մայրն՝ իբրև թագուհի, ու կառավարում են հպատակ ընտանիքը: Այս ընտանեկան պալատում և թագավորությունում ո՛չ ոստիկան կա, ո՛չ սուր, ո՛չ բռնություն, ո՛չ գավազան. ամեն տեղ հայրական սեր ու մայրական գորով է, դաստիարակողն ու խրատողը՝ ծնողների կենդանի օրինակը»:

Իսկ Գարեգին կաթողիկոս Հովսեփյանը ընտանիքը նմանեցնում է եկեղեցուն, որի քահանան մայրն է….

 

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

06.04.21
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․