Ի ծնե կույրը

«Ես եմ աշխարհի լույսը» (Հովհ. 9։5):

Կյանքի խավարը լուսավորող այն պայծառ ջահն է Հիսուս, որ շրջում էր Հրեաստանում մահվան ստվերի մեջ նստողներին լուսավորելու և տգիտության խավարը փարատելու համար:

Հիսուս Իր կյանքի ընթացքում մշտապես քաղցրաբարո եղավ՝ Իր ապրած օրերը նվիրելով միայն բարիք գործելուն և լուսավորելուն, մխիթարեց, դաստիարակեց, մարդուն սրտով ու մտքով բարձրացրեց, արդարացրեց ու սրբեց նրան Իր Հորն ընծայելու համար:

Մեր Փրկիչը երբևէ չտարվեց Իր անձնական տեսություններով, Իր սեփական շահերով, այլ համակ ուշադրությունը սևեռեց մահկանացուների երջանկությանն ու նրանց պետքերը հոգալուն:

Հիսուսի աստվածային սիրտը լցված էր մարդկանց տկարությունն ու ցավերը սփոփելու անհուն խանդաղատանքով, և Նա մոտենում էր հոգով ու մարմնով հիվանդներին, մեղավորներին, մաքսավորներին, կաղերին, բորոտներին, ցավագարներին և առհասարակ ամենքին՝ բոլոր ախտավորներին:

Հիսուսի անսահման բարությունն ու մարդասիրությունը ցույց տալու համար ցանկանում եմ այսօր ձեր ուշադրությանը ներկայացնել ի ծնե կույրի պատմության գլխավոր գծերը: Դա մի դրվագ է, որում ուրույն, ժամանակային ու մարմնական բժշկությունը կարծես խորհրդանշում է այն հավերժական, իրական և բարոյական հրաշքը, որը գործում է Ավետարանը կյանքն ու աշխարհը լուսավորելու համար:

Ա.

Իր երկրային կյանքի վերջին ամիսներին Հիսուս յուրայինների հետ օրերից մի օր անցնում էր տաճարի առջևով, որտեղ էլ աշակերտները նկատում են ի ծնե կույրին: Այդ տխուր հանդիպումը նրանց միտքը հուզում է, և նրանք ցանկանում են իմանալ պատճառը. «Րաբբի՛, մեղքը ո՞ւմն է, որ կույր է ծնվել, սրա՞նն է, թե՞ հորն ու մորը» (Հովհ. 9։2):

Հիսուսին ուղղված այս հարցման մեջ դիտավորություն կա: Համաձայն հրեական աստվածաբանության՝ տառապանքն այլ բան չէր կարող լինել, քան մեղքի հատուցման տրամաբանական հետևանքը, մի գաղափար, որն այդքան ուժգին շեշտվում է Հոբի գրքում:

Արդ այդ օրենքն ինչպե՞ս պետք էր պատշաճեցնել այդ պատահարի հետ: Այնպիսի տպավորություն է, թե առաքյալների մեջ երկու տեսակի գաղափար արթնացավ, բայց երկուսն էլ հավասարապես անհաճո էին թվում նրանց. հոգիների նախագոյությունը և հոգեփոխության վարդապետությունը: Սակայն այդ վարդապետությունները և մանավանդ վերջինը, թեև օտար չէին րաբբիների ուսուցումներին, այդուհանդերձ մեծ ժողովրդականություն էլ չէին վայելում:

Եվ ի՞նչ կարող էին մտածել աշակերտները: Արդյո՞ք այդ մարդու դժբախտությունը կանխում էր նրա ապագա մեղքերը, թե՞ այդ պատուհասը սաղմնային վիճակում գործված մի հանցանքի քավությունն էր, կամ էլ, համաձայն Ելից գրքի մի դրվագի, այդ թշվառը տառապում էր իր ծնողների մեղքերի պատճառով, ինչպես որ կարծում էին շատերը: Չնայած այս վերջին ընկալումը ևս աշակերտներին ոչ այդքան արժանահավատ էր թվում՝ նկատի ունենալով Աստծու արդարությունը:

Եվ վերջապես, քանի որ աշակերտները բանավոր լուծում չէին գտել, ուստի Հիսուսին խնդրեցին, որ Նա Իր վճիռը հրապարակի այս հարցի վերաբերյալ: «Նրա թշվառությունը,- ասում է Հիսուս,- ձեր կարծիքների, ձեր ունեցած տարտամ ու անստույգ գաղափարների մարմնացումը չէ, այլ բարոյական խանգարումի հետևանք, որը մուտք է գործել մարդկային ոսկրածուծի և ոսկորների մեջ ու նրան գլխիվայր է շրջել բոլոր առումներով:

Ես աշխարհ եմ եկել մեղքը վերացնելու և այդ եղանակով նաև՝ տառապանքի բուն ակունքը ցամաքեցնելու համար: Ես ուզում եմ ձեր առջև իսկ բժշկել այդ ի ծնե կույրին հանուն Իմ առաքելության և հանուն Ինձ Առաքողի փառքի, Նրա գործերը վկայելու համար»:

Պարզից էլ պարզ է, որ Հիսուս Իր այս խոսքերով ո՛չ նպատակ ունի այդ ի ծնե կույր մարդու կամ նրա ծնողների անմեղությունը ջատագովելու, ո՛չ էլ անհրաժեշտությունից բխող բարոյական կապ մատնանշելու այդ անձի (կամ ժառանգական մեղքի) և կուրության միջև:

Այլ ընդհակառակը, Հիսուս աշակերտներին ուսուցանում է, որ նրանք պարտավոր են իրենց ուշադրությունը սևեռել ոչ թե տառապանքի խորհրդավոր պատճառի՛ վրա, այլ այն նպատակի՛, հանուն որի Աստված թույլատրում է այդ տառապանքը, ինչպես նաև այն փրկարար արդյունքի՛ վրա, որը հետևում է սրանից:

Անշուշտ Հիսուս չարիքի պատճառը չի փնտրում, զգուշանում է այն Աստծուն վերագրելուց և այն դիտարկում է որպես մի փորձառություն: Արդ ի՞նչ գործնական դասեր կարող ենք քաղել մենք այս իրադարձությունից: Ահա այն միակ հարցը, որը ինչպես Հիսուս կփափագեր, պետք է որ ունենայինք մեր առջև:

Աստված ցանկանում է, որ Իր առաքելության հայտնությանը ծառայի այս դրվագը, այսինքն՝ ծառայի Աստծու զորությանն ու բարությանը, «որպեսզի դրա վրա Աստծու գործերը հայտնի լինեն» (Հովհ. 9։3):

Թեև այդ թշվառ կույրի կամքի ծնունդը չէր այդ չարիքը, սակայն այն քննվում է Աստծու վարչական ծրագրում, ուստի անհրաժեշտ է, որ պատահարի մեջ ընկած մեկը և առհասարակ յուրաքանչյուր ոք պարտավորություն ունենա ջանալու չարիքն աշխարհի երեսից բնաջնջելու համար և խորհի այս կյանքը նվազ ցավագին դարձնելու միջոցների մասին:

Չարիքի հանդեպ պետք չէ տրամաբանել ու պատճառաբանել, այլ հարկ է շարժվել և գործել: Ահա՛ թե ինչ է Հիսուս կամենում մեզ ուսուցանել ի ծնե կույրի պատմության միջոցով:

Հանդիսավորապես այս սկզբունքն ավանդելուց հետո Հիսուս, որ կարեկցանքով էր լցված մարդկային տառապանքի հանդեպ, բացականչում է. «Քանի դեռ աշխարհում եմ, աշխարհի լույսն եմ» (Հովհ. 9։5), և ապա Իր աստվածային ձեռքով գետնից հող է վերցնում, որից կազմված է մարդը, այն շաղախում է իր թքով, այդ խառնուրդով օծում է կույրի աչքերը և հրամայում է գնալ Սելովամի ավազան՝ լվացվելու:

Հիսուս նաև մեկ ուրիշ կույրի էր բժշկել ձեռքի մի պարզ հպման միջոցով, հետևաբար այսկերպ վարվելու մեջ ավելորդ է դարմանումի կամ դեղորայքային բուժման արտաքին տարրեր նշմարել:

Բ.

Ի ծնե կույրի բժշկության դրվագում հրաշքից էլ ավելի հրաշալի մի բան կա՝ շրջապատողների կասկածը և մանավանդ փարիսեցիների համառ ընդդիմությունը, որն անհավատության է առաջնորդում:

Այդ իրադարձությանը ներկա գտնվողներն իրավունք ունեին կասկածանքով նայելու այդ նորօրինակ երևույթին, և նրանց այդ կասկածը հիացախառն մի արտահայտություն ունի. «Աշխարհի սկզբից ոչ ոք չի լսել, թե մեկը ի ծնե կույր ծնված կույրի աչքերը բացած լինի»: Եվ կույրի հարևաններն իրար մեջ խոսում էին. «Սա չէ՞ր, որ նստում էր և մուրում»: Ոմանք ասում էին՝ նա է. ուրիշներ ասում էին՝ ո՛չ, բայց նման է նրան: Իսկ ինքն ասում էր՝ ես եմ»»:

Այս կույր մարդու դրացիներն անգիտակ էին ճշմարտությանը, սակայն փափագում էին այն իմանալ և անձամբ տեսնել Հիսուսին: Ուստի բժշկվածի տված բացատրությունները նրանց չգոհացրին, և նրանք հարցրին. «Ո՞ւր է նա»:

Մեր ժամանակներում էլ կան մարդիկ, որոնք Հիսուսին անձամբ չեն ճանաչում և չեն ուզում Նրան ըստ արժանվույն գնահատել, և այս իրողությունը հետևանք է կա՛մ տգիտության, կա՛մ նախապաշարմունքի: Հիսուսի գործերը, սակայն, խորապես ազդում են անկեղծ սրտերի և անխոտոր մտքերի վրա:

Քրիստոնեությունն օրհնության աղբյուր է, որը պտղաբեր է դարձնում իր ճանապարհին հանդիպող երջանիկ հողատարածքները և աշխարհը լցնում է իր առատ պարգևներով:

Քրիստոնեությունն իսպառ վերացրել է ստրկությունը, վեր է բարձրացրել ընտանեկան կյանքն ու մարդու արժանապատվությունը՝ արդարության և հավասարության օրենքը հռչակելով: Քրիստոնեությունը սիրո և եղբայրության փողն է հնչեցրել երկրի վրա՝ մարդկանց սրտերում ու մեզ բարոյական վսեմության բարձր աստիճանին է հասցրել:

Հիսուս փրկության այն լույսն է, որը քրիստոնեական կրոնի հաստատումով ծագեց նոր հասարակության, նոր աշխարհի հորիզոնի վրա: Նա Իր ձեռքերը դրեց մեղավոր մարդկության խավարած աչքերի վրա և ասաց. «Եփփաթա»՝ «բացվի՛ր»:

Առանց Հիսուսի տևական ու հիմնավոր որևէ գործ անկարելի է ձեռնարկել: Կյանքի պայքարում մարտնչելու համար մարդ կարիք ունի հաստատուն սկզբունքների և համոզմունքների, և Ավետարանը դրանք տալիս է մեզ. միայն Հիսուս Քրիստոսի անձն ու գործերը բավական զորավոր են մարդկային կյանքի վրա ներգործելու, մեր բարոյական կյանքը պահպանելու համար:

Քրիստոս լույսն է աշխարհի, լույսն է կյանքի...

Գ.

Իր հարևանների հետ խոսակցությունից հետո տարվեց փարիսեցիների մոտ, որոնք ժամանակի գիտնականներն էին և սաստիկ աստելության ոգով էին սնված: Նա, որ ի ծնե կույր էր, զուր էր վկայում իր և իր Բարերարի մասին, թե ինքն առաջ կույր էր և այժմ տեսնում է, թե իրեն Բժշկող անձը մարգարե է:

Ընդունայն էր նաև նրա ծնողների բացարձակ վկայությունը, ըստ որի՝ իրենց զավակը կույր էր ծնվել, բայց այժմ տեսնում է: Համենայն դեպս փարիսեցիները ուխտել էին ուրանալ հրաշքի գոյությունն այնպիսի խախուտ և անհիմն փաստերով, այնպիսի համառությամբ, որը խոսում էր միայն նրանց անհավատ ոգու մասին: Ավա՜ղ, հավատքը բարոյականությանն է առնչվում և այն կամքի ներգործություն ու բռնություն չի հանդուրժում:

Փարիսեցիները երկրորդ անգամ ևս իրենց մոտ են կանչում ի ծնե կույրին, որպեսզի նրան որևէ ձևով տարհամոզեն և խաբեբա հռչակեն: Մարդն ասում է՝ «ես կույր եմ ծնվել», նրանք պնդում են, թե՝ «ոչ, մեղքի՛ մեջ ես ծնվել, ահա՛ քո ծնունդը, քեզ բուժողը մի մեղավոր է, քանի որ պղծեց շաբաթը, իսկ դու էլ ամբողջ կյանքումդ խաբեբա ես մնալու»:

Այդպես բառերի հետ խաղալով՝ նրանք խեղաթյուրում են ճշմարտությունը: Փարիսեցիների կողմից դրսևորված ընդդիմությունը մեկ այլ տեղում կոչվում է Սուրբ Հոգու հայհոյություն, որն արտահայտվում է միայն կեղծիք և չարիք տեսնելու մեջ ա՛յն իրողություններում, ուր անվիճելիորեն բարությունն է թագավորում, և ճշմարտությունը ճառագում է շողշողուն փայլով:

Եվ վերջապես տեսնելով, որ կատարված իրողությունն անկարող են հերքել իրենց սաստիչ խոսքերով, վարդապետական մոլեռանդությամբ ու քննադատություններով, և դեռ նրանց հակառակությունն ի ծնե կույրին է՛լ ավելի է հաստատում իր համոզմունքների մեջ՝ փարիսեցիները հայհոյանքներով նրան վռնդում են իրենց մոտից:

Այդպիսով անհավատությունն իր վախճանին է հասնում նրանով, որ ինքն իսկ անուղղակիորեն հերքում է իր գոյությունը:

Տեսնո՞ւմ եք, եղբայրնե՛ր, անհավատությունը երբևէ չի հաղթահարվում, չի տարհամոզվում ապացույցների միջոցով: Ամենազորավոր փաստերն անգամ երբեմն բավական չեն համառ ընդդիմությունը ջախջախելու համար, քանի որ հակառակվողի կողմից պահանջվող փաստարկումներն ավելի շուտ նրա տրամաբանությանն ու մտքին են առերեսվում, քան թե դիպչում են սրտին:

Մինչդեռ մարդ շատ դժվարությամբ է գոհանում այն խնդիրների առկայության պարագայում, որոնք իրենց բնույթով հոգուն են վերաբերում: Միայն սիրտն է, որ ունի հոգևոր ճշմարտություններն ընկալելու բնազդը:

Մյուս կողմից էլ անհավատությունը սրտի ապականվածության ծնունդն է, և մարդու հպարտությունը մեծ դեր է խաղում դրանում: Լույսի պակասությունը լույսի նվազումը չէ, որ շատ հաճախ մարդկանց առաջնորդում է դեպի անհավատության այդ աղետավոր ճանապարհը, այլ այն հպարտ տրամադրվածությունը, որն ունեին փարիսեցիները:

Եթե հավատքն ազդում է կամքի վրա, կամքն էլ, իր հերթին, ազդում է հավատքի վրա, և բավական է միայն, որ մեր մեջ փափագ լինի՝ Աստծուն պատկանելու փափագը, ու այդժամ մեր միջի հավատքն իսկույն կզարթնի իր ընդարմացումից:

Սակայն երբ գոյություն չեն ունենում ո՛չ այդ սուրբ բաղձանքը, ո՛չ էլ ներքին, կատարյալ անկեղծությունը, այդժամ ճշմարտությունը զուր է մեզ շրջապատում իր ճառագայթումներով. միևնույն է, մենք անտարբերության, սառնամանիքի ու հեգնության ուժով մշտապես պիտի վերադառնանք ճշմարտությունը քաշքշելուն կամ քողարկելուն:

Բացի այդ, հավատքը չպիտի համարել մի այնպիսի դրություն, որին մարդ հարում է: Հավատալն առանց վերապահության վստահություն ունենալն է Աստծու հանդեպ, ինչպես որ մեկնաբանում է աստվածաբանը:

Հավատքը ներում ու փրկում է, և չնայած որ մենք ի բնե սիրում ենք ապավինել ինքներս մեզ, հավատքը խոնարհեցնում է մեզ: Երբ մենք հպարտությունից ուռչում ենք, հավատքը մեզ հորդորում է սիրել, ինչքան էլ որ մենք անձնասեր եղած լինեինք: Իսկ փարիսեցիները, ահավասիկ, անհավատության դրոշմն էին կրում իրենց վրա:

Այդ ողջ պատմության մեջ, սակայն, դուք մի բան չնշմարեցի՞ք, մի բան, որը կուրության, հոգով կուրության նշան է: Որքան էլ որ փարիսեցիները ճշմարտության հանդեպ, Հիսուսի հանդեպ ոխերիմ թշնամիներ լինեին, միևնույն է, սաստիկ խստությամբ փարված էին մնում կրոնի արտաքին ձևերին:

Այն ամբաստանությունը, թե իբր Հիսուս մի մեղավոր մարդ է, քանի որ շաբաթը պղծեց (մինչդեռ Հիսուս Մովսիսական շաբաթը ոտնակոխ չէր արել, այլ մերժել էր փարիսեցիական ծաղրանկարն ու ավելորդապաշտությունները), դա միայն մի կրոնական պատրվակ էր խաժադուժ ամբոխին Հիսուսի դեմ հանելու համար, և դա ա՛յն դեպքում, որ փարիսեցիական վերոնշյալ ծայրահեղ ձևապաշտությունները սպանում են հավատքի ոգին ու բարոյականությունը:

Դ.

Այս պատմության մեջ մեկ ուրիշ կարևոր կետ էլ կա, որի կողքով չենք կարող անտարբեր անցնել: Որչափ որ փարիսեցիներն իրենց գիտնականի ու վարդապետի համբավով մեր աչքին կարող են անհավատության ներկայացուցիչներ երևալ, նույն չափով էլ, և թերևս ավելին, ի ծնե կույրը մեզ է ներկայանում որպես հավատացյալ՝ չնայած իր տգիտությանը:

Այս պատմությունը հասկանալու համար անհրաժեշտ է սևեռվել նաև մի կարևոր հանգամանքի վրա, որը կույրի անձի նկարագիրն է: Փարիսեցիները, ինչպես տեսանք, Հիսուսի մասին մինչև վերջ պնդում են, որ Նա մեղավոր ու օրինազանց մեկն է. «Մեղավոր է, թե չէ՝ ես չգիտեմ, - պատասխանում է բժշկվածը փարիսեցիներին, - բայց ա՛յն գիտեմ, որ ես կույր էի, բայց ահավասիկ տեսնում եմ»:

Խոհեմ և հստակ պատասխան. ահա՛ հավատքն իր անկեղծության ու անբծության մեջ: Կույրը պատկանում էր հասարակության ռամիկ դասակարգին, նա դպրոցի շեմին ոտք չէր դրել, սակայն անխոտոր միտք և անկեղծ սիրտ ունի:

Սրտի հավատքը մի ինքնածին զգացում է. հավատալու համար ո՛չ գիտնական է պետք լինել, ո՛չ էլ փիլիսոփա: Կույրն ուսում չէր ստացել, սակայն անկարող էր ուրանալ ճշմարտությունը, անկարող էր քողարկել աշխարհի լույսը նենգամիտ ու հպարտ փարիսեցիների նման, որոնք գիտությամբ «զարդարված» իրենց մտքերով և մոլեռանդության խավարով պատված իրենց հոգիներով ջանում էին հերքել ճշմարտապես կատարված իրողությունը:

«Ո՛չ, - ասում է կույրը, - ես միայն մի բան գիտեմ. ես կույր էի, բայց այժմ տեսնում եմ. իմ հավատքը փորձառությանս վրա է հիմնված: Ես սաստիկ տառապում էի տեսնելու փափագից. Քրիստոս՝ աշխարհի Լույսը, ինձ լուսավորեց: Այս հարցում իմ հավատքն ամուր է, ձեր իշխանական սաստումներն ու վարդապետական մեկնություններն ինձ համար արժեք չունեն»:

Այս կույրի խոսքերի մեջ, եղբայրնե՛ր, մեզ համար կենդանի դասեր կան: Մեր այս դարում, երբ հավատքը տատանվում է անստուգության և անհաստատության վրա, երբ մարդիկ հավատալիքների հետ խաղ են անում, երբ գիտությունն ու քննադատությունն ամեն օր գալիս են գայթակղեցնելու մեզ, լցնելու մեր սիրտը տարակույսի և ժխտումի սոսկումներով, մենք իսկապես տառապում ենք և շատ հազվադեպ, որ բժշկվում:

Հարկ է, որ մշտապես կույրի այս պատասխանն ունենանք մեր շուրթերին՝ «ես չգիտեմ....»: Այո՛, սիրե՛նք գիտությունը, քանի որ այն այս աշխարհի լրջագույն ոլորտներից է, սակայն վերապահումո՛վ ընդունենք գիտության պատգամները, որովհետև շատ հաճախ անգամ այդ պատգամները մոտից ճանաչելու բախտավորությունը չենք ունենում, և ոչ էլ կարողություն ենք ունենում հասկանալու, որ ճշմարտությանը հակառակ ճշմարտություն չի կարող գոյություն ունենալ:

Ասել է թե՝ կրոնն ու գիտությունը, ըստ էության, չենք կարող հակադրել միմյանց, քանի որ այդ երկու ճշմարտությունների աղբյուրն էլ Աստված է: Հաճախ մենք անկարող ենք լինում գիտակցելու, որ բոլոր գիտություններն էլ մեծ մասամբ «հպատակվում» են կրոնին, որ գիտության «ճշմարիտ» կարծված սկզբունքներից ու գրություններից շատերը հաճախ միայն իրենց հեղինակների հետ են ապրել և նրանց հետ էլ թաղվել են, որ մարդիկ իրենց խելքով հազար անգամ ժխտել և հազար անգամ էլ հաստատել են ամեն մի ճշմարտություն:

Ի ծնե կույրին ձայնակից լինելով՝ մշտապես ասենք. «Ես միայն մի բան գիտեմ. կույր էի և հիմա տեսնում եմ»: Ընդունե՛նք Քրիստոսին՝ կյանքի, տիեզերքի Բարությանը, Փրկությանն ու Լույսին. ահա ա՛յս է մեր քսան դարերի փորձառությունը:

Եթե մենք այդ տեսանկյունից դիտենք հանգամանքները, մեր հավատքը մինչև վերջ էլ անսասան պիտի մնա և մենք չենք տարուբերվի մեր ժամանակին հատուկ գաղափարական հոսանքներից:

Իսկ այդ ինչպե՞ս է, որ Քրիստոս կյանքի, աշխարհի լույսն է... այդ մասին վկայող՝ մեր Տիրոջ մի քանի անգին բարիքները ևս հիշենք՝ կույրի հետ կրկնելու համար ա՛յն, որ միայն մեկ բան գիտենք:

Ամենքիս ջանքերն էլ նպատակաուղղված են չարին հաղթելուն, մեր բնությունը զարգացնելուն և կատարելագործելուն: Մենք ամենքս էլ խիղճ ունենք, որ մեզ հիշեցնում է, որ սրբության, արդարության և կատարելագործումի ենք կոչված: Սակայն մարդը միայնակ անկարող է այդ ջանքերը հաջողությամբ պսակել. մենք կարիք ունենք շնորհների և ներման: Արդ որտե՞ղ կարող ենք գտնել այդ անհրաժեշտը. ո՛չ այլ տեղ, քան միայն Հիսուս Քրիստոսի Խաչի պատվանդանի ներքո:

Հիսուսի Խաչը շա՜տ պերճախոս է, եղբայրնե՛ր: Այն մեզ այնպիսի բաներ է ասում, այնպիսի երանություններ է խոստանում, որոնք մահկանացու որևէ լեզու չի կարող ճառել, երկրածին ոչ մի հանճար չի կարող մեզ պարգևել. Քրիստոսի Խաչը մեզ հոգեկան խաղաղություն և ուրախություն է շնորհում:

Տկա՞ր ես, սգի մեջ տառապո՞ւմ ես, Ռաքելի նման չե՞ս ուզում մխիթարվել, Հոբի պես անիծո՞ւմ ես ծնվածդ օրը, երկրային ոչ մի միջոց այլևս չի՞ կարող քեզ սփոփել և կորցրածդ ուրախությունը վերահաստատել քո քայքայված մարմնի մեջ, բարեկամներիդ խոսքերն ու գուրգուրանքները, խոստումները և պարգևները որևէ արժեք չունե՞ն ցավիդ անհունության առջև...

Ասե՛ք ինձ, այդ ո՞ր գիրքն է, որ մեր հոգու հետ խոսում և երկնային օրհնության ցողերով է օծում մեր ամայացած սիրտն ու զվարթացնում մեր այրիացած հոգին: Ասե՛ք, այդ ի՞նչ ազդու խոսքեր են, որ դուք կրկնում եք ձեր սարսափի վայրկյանների մեջ, երբ մարդ չի ուզում անգամ մխիթարության խոսք ասել:

Հիսուսի խո՛սքն է դա, Հիսուսի Ավետարանը, որը խոսում է մեր հոգուն և մեր ներսում զորացնում է հանդուրժողականության ոգին, նույնիսկ վի՛շտն է մեզ համար սիրելի դարձնում, մեր հոգուն թևեր է տալիս, և մենք լուսավոր թևերով սավառնում ենք ամպերից էլ վեր, աստղերից էլ անդին՝ երկնային օթևաններում որոնելու մեր սիրելիներին:

Եվ ահա այնտե՛ղ է միայն, որ մեր տխրությունը հավիտենական ուրախության է փոխակերպվում...

Նույն բանը չե՞նք կարող ասել նաև մեր մահվան ժամի վերաբերյալ, երբ հօդս են ցնդում բոլոր երկրավոր հույսերն ու երազանքները և պայծառ իրականության առջև այլևս չքանում են կեղծիքն ու սուտը, երբ մարդ այլևս երբեք չի երկմտում իր կրոնական համոզմունքները պահելու, Աստծու կամքին ծառայելու հարցում:

Անհավատ մարդը մահվան պահին գուցե կարողանա հանդարտությամբ ավանդել իր հոգին, սակայն նա բացարձակապես անկարող է, վերջին անգամը լինելով, արևի ճառագայթների առջև իր աչքերը փակել հոգեկան ցնծության և խաղաղության մեջ, որ կյանքի պսակն իսկ է:

Ահա՛ այն անգին բարիքները, այն առանձնաշնորհումները, որոնք քրիստոնեությունը, Քրիստոսի Ավետարանը ընծայում է արտասվող մարդկությանը: Քրիստոս կյանքի Լույսն է, Լույսն է աշխարհի և Լույսն է գերեզմանի, ուստի մենք կույրի հետ մշտապես կրկնե՛նք, որ միայն ու միայն մեկ բան գիտենք...

Ե.

Եվ վերջապես, եղբայրնե՛ր, պատմության թելը չկորցնելու համար նշենք, որ կույրը վարձատրվեց իր ուղղամտության և քաջասրտության համար, հատկանիշներ, որ նա ցուցաբերեց իր Բարերարի թշնամիների հանդեպ:

Որպեսզի հասնի Իր առջև դրված նպատակին, Հիսուս մոտենում է ազգակիցների կողմից լքված մի մուրացկանի և կամենում է նաև հոգո՛վ լուսավորել նրան: Մարմնի բժշկությունը պատճառ պիտի դառնար նաև նրա փրկության, բարոյական բժշկության համար:

Հիրավի Հիսուսի գործադրած բժշկության դերն առավելաբար հոգու բժշկությունն էր, քան թե՝ մարմնի: Ուստի Հիսուս նրան հարցնում է. «Դու Աստծու Որդուն հավատո՞ւմ ես»: Կույրն ասում է. «Տե՛ր, ո՞վ է, որ Նրան հավատամ»: Հիսուս անխռով պատասխանում է. «Նա՛ է, Ով խոսում է քեզ հետ»:

Հիսուսի այս պատասխանից կույրի մեջ արթնանում է մի խիստ ջերմեռանդ հավատք, և նա աղաղակում է՝ «հավատում եմ, Տե՛ր», որով իր խոնարհ երկրպագությունն է մատուցում Փրկչին:

Սկզբում ի ծնե կույրը Հիսուսին ճանաչել էր որպես մի մարգարե, և այդ առթիվ իր դավանությունն արիաբար արտահայտել էր հրապարակում: Իսկ հիմա՝ այս երկրորդ հանդիպման ժամանակ արդեն, Քրիստոս լուսավորում է նրա հոգո՛ւ աչքերը և նա Հիսուսին խոստովանում է որպես Աստծու Որդի:

Ահավասիկ երբեմնի ի ծնե կույր այդ մուրացկանը նաև մի նոր շնորհի է արժանանում...

Երանի՜ թե կույրի հավատքն ու նրա հաստատամտությունը օրինակ ծառայեին մեզ համար. այդժամ մենք կկարողանայինք մեր Տիրոջ հանդեպ բարի դավանությունն արտահայտել մեր բարոյական և մտավոր կյանքի խոնարհագույն ու բարձրագույն աստիճանների վրա, մեր կյանքի բոլոր պարագաներում:

Երանի՜ թե հեռանայինք կասկածամտությունից, փարիսեցիական այն թերահավատությունից, որն արմատապես թունավորում է կյանքն ու սպանում այն, մեզ հոգով հիվանդներ և հավիտենական հոռետեսներ է դարձնում, և ոչ երբեք՝ շենացնում, կազդուրում, բժշկում ու մխիթարում, և դա ա՛յն դեպքում, եղբայրնե՛ր, որ մարդիկ հացի չափ մանավանդ մխիթարությա՛ն կարիք ունեն:

Երանի՜ թե կույրի նման մենք ևս Քրիստոսին ընդունեինք որպես մեր Բարերարը, մեր Փրկիչը, Լույսը, կյանքի ու աշխարհի Ճանապարհը և Ճշմարտությունը, որպեսզի այս երկրի վրա մեր սակավօրյա բնակությունն անցկացնելով Փրկչի ծրագրած անդորր ու երջանիկ կյանքի պայմաններում՝ գնայինք փառավորելու Նրան երկնքում՝ Հոր և Սուրբ Հոգու հետ, այժմ և հավիտյանս. ամեն:

 

Երվանդ վրդ․ Փերտահճյան (Քղի), «Փոքր քարոզգիրք ժողովրդի համար», Կ․ Պոլիս, 1905 թ.

Արևելահայերենի վերածեց Գևորգ սրկ. Կարապետյանը