Խորքային միտքն ապրում է պարզության մեջ, իսկ բարդը` դատարկության մեջ

Պարզությունը քրիստոնյայի կարևորագույն հատկանիշներից է: Բայց պետք է նկատի ունենալ, որ պարզությունը անմտություն չէ: Հոգևոր պարզությունն ամենևին կապ չունի դրա հետ, այլ՝ լինել պարզ, մաքուր սրտով, բայց միևնույն ժամանակ՝ խորագետ, իմաստուն: Սուրբ Գիրքը նշում է. «Իմաստությունը չի մտնի չարանենգ անձի մեջ, և ոչ էլ կբնակվի այն մարմնի մեջ, որ մեղք է գործում» (Իմաստ. 1.4): Սբ. Հովհաննես Սինայեցին ասում է, որ պարզությանը խորթ է խորամանկությունը: Երբ Շենուդա Գ պատրիարքը խոսում է պարզության մասին, նշում է, որ պարզությունը չի նշանակում ամեն ինչին հավատալ՝ առանց մտածելու կամ ոմանց տեղ տալ, որ ձեզ խաբեն կամ ծաղրեն: Ընդհակառակը, մյուսների հետ ձեր պարզության մեջ դուք զգոն եք, ուշադիր և ունակ եք տարբերելու աղվեսներին, որոնք գալիս են ձեզ մոտ գառան հագուստով: Ինչպես նաև ընդգծում է. «Պարզությունը իմաստության հակառակ չէ, բայց պարզությունը բարդության հակառակն է. քրիստոնեական պարզությունը իմաստուն պարզություն է, և քրիստոնեական իմաստությունը պարզ իմաստություն է, այսինքն` բարդություն չկա նրանում: Մարդ կարող է չափազանց խելացի լինել, բայց միևնույն ժամանակ` պարզ, այսինքն` նա խնդիրները չի բարդացնում»: Նա է իրեն մատնում անմտության, ով բարդ է դարձնում իր կյանքը, հատկապես անմտածված քայլեր կատարելով: Սուրբ հայրերը խորհուրդ են տալիս հապշտապ և անմտածված քայլեր չանել, քանի որ շատ հաճախ մարդն ինքն իրեն այդպես մատնում է փորձության: Հետևաբար, հոգևոր կյանքում անմտածված քայլերը, ինչքան էլ դրանք բարի ու առաքինի թվան, կարող են և՛ քեզ, և՛ շրջապատիդ վնասել: Խոնարհամտությունը պետք է առաջնորդի մարդու մտածումները, հակառակ պարագայում՝ անմտածված ընթացքը բերում է անմիտ համառության: Պատմում են, որ մի ճգնավոր որոշում է քառասուն օր ծոմ պահել, մինչև Աստված հայտնվի իրեն: Դրա համար նա առանձնանում է ամենախոր լեռնային կիրճում: Ճգնավորը երկար ժամանակ չէր երևում, բայց ամսվա վերջում նրան գտնում են ճանապարհին ուժասպառ ընկած, որտեղ նա սողալով հասել էր: «Դե՛, եղբա՛յր, - հարցնում են նրան, - Աստծուն տեսա՞ր»: «Ո՛չ, ես չկարողացա Աստծուն տեսնել, բայց կարողացա իմ հիմարությունը տեսնել...»,- նվաղած ձայնով պատասխանում է:

Մենք պետք է ուշադրություն դարձնենք, որ շատ անգամ ինքներս ենք տեղիք տալիս փորձություններին ու նեղություններին: Դրանք բխում են մեր անկայուն հոգևոր վիճակից, և Երկնային Նախախնամությունը թույլ է տալիս, որ դրանք տեղի ունենան, որպեսզի հոգևոր արթնություն ապրենք, զգոն լինենք և մեր հոգևոր վիճակը շտկվի ու հղկվի, հոգևոր աճ ապրենք, պարզեցնենք մեր կյանքի խնդիրները և դրանց լուծումներ տանք Աստծու առաջնորդությամբ: Սբ. Պաիսիոս Աթոսացին ասում է. «Որպեսզի անհանգստությունից և տագնապից ազատվես, անվերապահորեն Աստծուն վստահելով` պարզ դարձրու կյանքդ»:  Ինչպես նաև շեշտում է. «Որքանով մարդիկ հեռանում են պարզ, բնական կյանքից և տրվում շքեղությանը, այդքանով նաև բազմապատկվում է նրանց վախը վաղվա օրվա համար»: Պարզ մարդն ունակ է լինում հասկանալ Աստծու կամքը, նրա միտքն ուշադիր ու սթափ է, քանի որ խճողված չի լինում աշխարհի հոգսերով ու խնդիրներով: Մտքի հստակությունն ու պարզությունը մարդուն թույլ է տալիս ավելի իմաստուն և խորագետ լինել, բայց միևնույն ժամանակ՝ խոնարհ: Սրբակյաց Հայր Նիկոն Վորոբյովն այսպիսի խորհուրդ է տալիս. «Անհրաժեշտ է խոնարհ լինել ոչ թե արտաքուստ, այլ` ներքուստ: Իսկ արտաքուստ պարզ եղեք: Ակնհայտ մեղավորն ավելի շուտ կարող է խոնարհ լինել և մոտենալ Աստծուն ու փրկվել, քան արտաքուստ արդարները: Ահա թե ինչու Տեր Հիսուս Քրիստոս ասաց, որ մաքսավորներն ու մեղավորները շատ արտաքուստ արդարներից առաջ կանցնեն Աստծու Թագավորությունում...»:

Պարզության գեղեցիկ օրինակ է, երբ Հիսուսի մոտ բերում են երեխաներին, և Նա ասում է. «Եթե չդառնաք ու չլինեք մանուկների պես, երկնքի արքայություն չեք մտնի» (Մատթ. 18:3): Հետևապես, տեսնում ենք, որ պարզ ու մաքուր լինելը նախապայման է Երկնքի Արքայություն մտնելու համար: Գիտենք, որ Ավետարանը շեշտում է՝ երանի նրանց, որ սրտով մաքուր են, որովհետև նրանք Աստծուն պիտի տեսնեն (Մատթ. 5.8): Ավետարանական այս երանին բացահայտում է մարդու հոգու պարզության ուղին, որը թույլ է տալիս ճանաչել Աստծուն: Կիրիլ պատրիարքը նշում է. «Քանզի Աստված անմաքուր սրտին չի բացվում: Աստվածճանաչողության պարտադիր պայմանն անձի բարոյական վիճակն է»: Պարզություն ունեցող հոգևոր մարդը քաջ և վճռական մարդ է: Նա չի վախենում և ամաչում ճիշտ ներկայացնել իրադրության խնդիրը և լուծումները: Սբ. Պաիսիոս Աթոսացին դա իր կյանքի օրինակով նկարագրում է «Կրքեր և առաքինություններ» գրքում, երբ մի անգամ Աթենք գնալիս բացում են մեքենայի պատուհանը, քանի որ դժվար էր տանում ճանապարհը: Օդը սառն է լինում: Սբ. Պաիսիոսը հարցնում է, թե՝ չե՞ք մրսում: «Ո՛չ, ո՛չ»,-պատասխանում են նրանք: Որոշ ժամանակ անց սբ. Պաիսիոսը նկատում է, որ մեքենայում գտնվող ուղևորը ցրտից կծկվում է: Այդ ժամանակ ասում է. «Եթե չեք ուզում, որ ձեզանից մեկը հիվանդանա, բացեիբաց ասեք, որ մրսում եք, իսկ ես, եթե ինձ հանկարծ վատ զգամ, կասեմ»: Այդպիսով՝ նրանցից ոչ ոք արդեն չէր ամաչում: Սբ. Պաիսիոսը նշում է, որ եթե ինքը վատ զգար ու լռեր կամ նրանք մրսեին ու լռեին, ապա իրենցից մեկը հաստատ Աթենք կհասներ հիվանդ: Ուստի, հորդորում է պարզորեն շփվել միմյանց հետ, և խնդիրները պարզեցնել, այլ ոչ թե՝ բարդացնել:  Սիմեոն Աթոսացին այսպես է ասում. «Որքան ավելի պարզ ասես, այնքան ավելի հեշտ կհասկանան. խորքային միտքն ապրում է պարզության մեջ, իսկ բարդը` դատարկության մեջ»: Ինչպես նաև շեշտում է. «Որքան ավելի պարզ է միտքը, այնքան ավելի պարզ է կյանքը, որքան ավելի պարզ է կյանքը, այնքան Աստված ավելի մոտ է»: Սրբակյաց Հայր Ամփիլոքիոս վրդ. Մակրիսը նշում է, թե որքան մարդ պարզ է, այնքան Աստծուն մոտ է: Երկու թևեր կան, որոնք մարդուն կարող են երկրից վեր բարձրացնել՝ սրտի մաքրությունն ու պարզությունը: Պիտի լինես  գործերի մեջ պարզ, զգացմունքների և մտածումների մեջ՝ մաքուր: Սրտի մաքրության մեջ կսկսես Աստծուն փնտրել, պարզության մեջ՝ Նրան կգտնես և  կուրախանաս: Մաքուր սիրտը հեշտությամբ է մուտք գործում երկնքի դարպասներից ներս: Իսկ Սբ. Ամբրոսիոս Օպտինացին ասում է՝ որտեղ պարզությունն է առկա, այնտեղ հարյուրավոր հրեշտակներ կան, որտեղ խճողվածն ու խրթինն է առկա, այնտեղ նրանցից որևէ մեկը չկա:

Հովհաննես Մանուկյան