19 Մարտ, Գշ, Մեծ պահքի ԼԷ օր

Գրքեր

Սուրբ Խաչի գտնվելու տոնը

Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցին իր օրացույցում Սուրբ Խաչին նվիրված ունի չորս տոներ՝ Գյուտ Խաչի, Երևումն Սուրբ Խաչի, Վարագա Սուրբ Խաչի և Խաչվերաց:

Խաչի գյուտի (գտնվելու) տոնը նշվում է հոկտեմբերի 26-ի մերձակա կիրակի օրը:

Ապավինեցաք ի խաչ քո Արարիչ յավիտենից, որ ետուր մեզ պահապան յաղթող ընդդեմ թշնամւոյն. աղաչեմք սուավ Փրկիչ պահպանեա զանձինս մեր:

Շարականագիրը Գյուտ Խաչին նվիրված այս շարականում շեշտում է Սուրբ Խաչի պահպանիչ զորությունը ընդդեմ չարի:

Խաչի գյուտը տեղի է ունեցել երկու անգամ՝ I-ին և IV-րդ դարերում:

Երբ Խաչը առաջին անգամ գտնվեց

Քրիստոսի երկինք համբարձվելուց հետո Սուրբ Խաչն անխնամ մնաց Գողգոթայում: Այդ վայրում կաղ մի երեխա խաղալիս պատահաբար դիպչում է Խաչափայտին և անմիջապես բժշկվում: Փոքրիկը մեծ ուրախությամբ օրհնում է Աստծուն և գոհանում: Այս դեպքից հետո շատ հիվանդներ են բժշկվում Խաչափայտի միջոցով: Դրանից հետո Հակոբոս Տյառնեղբայրը Խաչափայտը վերցնում է իր մոտ:

Խաչի թշնամիները՝ հրեաները, տարբեր միջոցներով շատ անգամ էին փորձում ծածկել Խաչի զորությունը, բայց ապարդյուն: Մի անգամ Հակոբոսից հափշտակեցին Խաչափայտը և դրեցին Երուսաղեմի տաճարի Գեղեցիկ կոչվող դռան մոտ, որտեղ մշտապես ողորմություն խնդրող մի անդամալույծ Խաչի զորությամբ բժշկվեց: Այդտեղ բժշկվեց նաև մի բորոտ:

Հետո հրեաները Խաչը տանում են Տիրոջ գերեզման և մի վեմով փակում: Տեսնելով վեմի ճեղքերից հորդող հրաշալի լույսը և Տիրոջ գերեզմանին այցելած նեղյալների բժշկությունը՝ Ափրոդիտեի պատկերն են կանգնեցնում վեմի վրա, որպեսզի ժողովուրդը կարծի, թե Ափրոդիտեն է նրանց բժշկում:

Այդ օրերին Կլավդիոս կայսեր կինը` Պատրոնիկեն, իր որդիների ու դուստրերի հետ Հռոմից գալիս է Երուսաղեմ` երկրպագելու տերունական վայրերին: Նա դարձի էր եկել Սուրբ Պետրոս առաքյալի միջոցով: Թագուհին Հակոբոս Տյառնեղբոր ընկերակցությամբ, այցելում է Տիրոջ գերեզմանին, այն մաքրելուց հետո գտնում է Տիրոջ Աստվածընկալ Խաչափայտը, դրված ավազակների խաչափայտերի հետ միասին: Իր ուրախության պահին նրա դուստրերից մեկը հանկարծամահ է լինում: Սուրբ Հոգու ազդեցությամբ նրանք մահացածի վրա հաջորդաբար դնում են խաչափայտերն ու աղոթում: Ձախակողմյան ավազակի խաչափայտից ոչ մի օգուտ չի լինում, իսկ աջակողմյան ավազակի խաչափայտի ազդեցությամբ բացվում է միայն արքայադստեր աջ աչքը: Իսկ երբ մահացածի վրա դնում են Տիրոջ Խաչափայտը, արքայադուստրն անմիջապես կենդանանում է, և ներկաները, տեսնելով հրաշքը, խոնարհվում են ու երկրպագում կենարար Խաչափայտը:

Այսպիսով գտնվում է Քրիստոսի Խաչափայտը: Ապա թագուհին խաչափայտը հանձնում է Հակոբոս Տյառնեղբորը և փոխարենը կենարար փայտից մի մասունք խնդրում, որը գոհությամբ վերցնելով` գնում է Հռոմ: Նվիրական Խաչափայտի անգին այս մասունքը հետագայում անցնում է նրա ազգականուհի Հռիփսիմեին, ով և իր հետ այն բերում է Հայաստան:

Հակոբոս Տյառնեղբայրը Խաչափայտը պահում է եկեղեցում և Ծաղկազարդի տոնից սկսած մինչև սեպտեմբերի 14-ը, ամեն կիրակի` առավոտյան և երեկոյան, այն դուրս է բերում, բարձրացնում ու ասում. «Խաչի Քո Քրիստոս երկիր պագանեմք...»: Որից հետո Խաչափայտը դրվում էր եկեղեցու սրբարանում` մինչև հաջորդ Ծաղկազարդը:

Երբ Հռոմի կայսեր է դառնում Ներոնը, մեծ հալածանքներ է սկսվում Տիրոջ Եկեղեցու դեմ: Հրեաներն էլ, օգտվելով առիթից, սպանում են Հակոբոս Տյառնեղբորը և Խաչափայտը թաղում Գողգոթայի վրա, մի խոր փոսի մեջ, և այդ տեղը վերածում աղբանոցի: Խաչափայտն այդտեղ մնում է շուրջ երեք հարյուր տարի` մինչև Կոստանդիանոս բարեպաշտ կայսեր ժամանակները, երբ եկեղեցին խաղաղություն է գտնում:

Երբ Խաչը երկրորդ անգամ գտնվեց

313 թ. Միլանի հրովարտակով Հռոմեական կայսրության տարածքում քրիստոնյաներին արտոնություն է տրվում իրենց կրոնն ազատ դավանելու: Երուսաղեմը դառնում է ուխտավայր, և ամեն կողմից գալիս են սրբազան վայրերը տեսնելու:Կոստանդիանոս կայսեր մայրը`Հեղինեն, շատ բարեպաշտ կին էր, և Աստված նրան մեծ պատվի արժանացրեց: Մի օր տեսիլքի ձևով Աստված հայտնվեց նրան և ասաց. «Գնա՛, գտի՛ր Քրիստոսի Խաչափայտը և այդ վայրում տաճար կառուցի՛ր»: Հեղինե թագուհին 327թ-ին գալիս է Երուսաղեմ և մեծ ջանքեր գործադրելով`ցանկանում է գտնել Քրիստոսի Խաչը: Խաչափայտի տեղը հայտնի էր միայն Հուդա անունով մի հրեայի, ով իր նախնիների գրավոր ավանդություններից գիտեր խաչերի թաղման վայրը: Սկզբում նա ընդդիմանում է և վեց օր ցամաքած ջրհորի հատակում քաղցած մնալուց հետո, ի վերջո, ցույց է տալիս խաչերի թաղման տեղը: Փորելով`դրանք հանում են աղբի տակից, գտնվում է անգամ Պիղատոսի հրամանով Հիսուսի գլխավերևում ամրացված եռալեզու տախտակը, որը, սակայն, պոկված էր խաչից: Քրիստոսի խաչը որոշվում է կատարված հրաշքների շնորհիվ. Խաչափայտի հպումից կենդանանում է մեռած մի պատանի և հիվանդություններից բժշկվում մահամերձ մի կին: Այդ հրաշքների ազդեցությամբ շատերը քրիստոնեություն են ընդունում, որոնց թվում նաև Հուդան, ով հետագայում նահատակվում է Քրիստոսի անվան համար: Այդ ժամանակ Երուսաղեմի Կյուրեղ եպիսկոպոսը բարձրացնում է Սբ. Խաչը ի երկրպագություն հավատացյալների: Հեղինե թագուհու կողմից 335թ-ին Գողգոթայում կառուցվում է Սբ. Հարություն տաճարը, որտեղ և կանգնեցվում է Քրիստոսի Խաչը:

Սուրբ Խաչը ընդունելով որպես փրկության և հաղթության նշան՝ յուրաքանչյուր քրիստոնյա Սբ. Գրիգոր Տաթևացու խոսքերով դիմում է Խաչյալին՝ ասելով. «Երբ լուսավոր ամպերի վրա երևաս Հոր փառքով, Քո խաչը մեզ ապավեն թող լինի, Տե՛ր Հիսուս: Այն ժամանակ մենք՝ Քեզ ապավինածներս, չենք ամաչի, այլ Քո մեծ զորությամբ, որպես լույսի որդիներ, կբերկրենք Քո աջ կողմում: Ամեն»:

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

 

26.10.19
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․