Հոգու դեղամիջոցներ

Քրիստոնյաներից շատերը հասկանում են, որ մեղքերը շղթայում են իրենց, սակայն չեն կարողանում դուրս գալ այդ դրությունից և վեր բարձրանալ հոգևոր կատարելության աստիճաններով: Արդ, սուրբ հայրերի հոգևոր փորձառության և գրվածքների միջոցով անհրաժեշտ է նաև իմանալ, թե ինչպես է հնարավոր հոգու բժշկություն ապրել` կրքերին, վատ սովորույթներին գերի չլինելով, որովհետև մեղքերի շղթայով սեղմված հոգին չի գտնում իր տեղն ու խաղաղությունը կյանքում: Հավատքի ուղին հոգու բժշկության, ազատագրության և ազատության, հավիտենական փրկության ճանապարհ է: Այն սիրտը, որտեղ թագավորում է մեղքը, ի վիճակի չէ զգալ սիրո խորհրդի հավերժության իսկությունը: Այն միտքը, որտեղ թագավորում է մեղքը, անկարող է մեղքի մշուշով պարուրված մտքով տարբերել և հասկանալ իրական ճշմարտությունը ճշմարտանմանությունից և կեղծիքից: Հետևաբար, պետք է բժշկել, մաքրել սիրտն ու միտքը, որպեսզի այդ անաղարտ հայելու մեջ հնարավոր լինի տեսնել և ընկալել Աստծո արարչագործ վրձնով գծագրված կենսալույս, նախշազարդ կամքը: Սուրբ հայրերը հոգու բժշկության հետ կապված բազմազան հոգևոր դեղատոմսեր են տալիս և ցույց տալիս բժշվելու ուղիները: Հարկ է նշել, որ ամեն մարդ կարիք ունի անցնելու իր հոգու անհատական բժշկության ուղին: Մեծ առավելություն է, երբ Աստծուն փնտրելու ճանապարհին հանդիպում ես որևէ փորձառու հոգևոր հոր, քանի որ կարող է նշանակալի կերպով օգնել: Եվ այդ հոգևոր արդյունքը պտուղներ է տալիս, երբ անհատն Աստծուն դիմում է խոնարհությամբ, հնազանդությամբ և բժշկվելու պատրաստակամությամբ: Այստեղ մենք կբերենք այդ ճանապարհի ընդհանուր ուրվագծերը: Ոչ թե պետք է պարզապես լավ մարդիկ լինենք, այլ լինենք այնպիսին, որ կարողանանք հարատև հաղորդակից դառնալ երկնային լույսին և Աստծուն: Մենք չպետք է լինենք ծղոտի նման, որ կրակին մոտենալով այրվում է, այլ ոսկու պես, որը կրակին հաղորդակից լինելիս ավելի է փայլատակում ու ազնվանում: Հույն հոգևորական Վլախոսը նշում է, որ կան մարդիկ, ովքեր իրենց հեռու են պահում մոլություններից, որովհետև վախենում են, որ մարդիկ իրենց կպարսավեն, մյուսները ձգտում են առաքինության՝ փառասիրությունից ելնելով, ուրիշներն էլ` Աստծուն են սիրում և Քրիստոսին հետևում: Մենք բոլորս պիտի ընթանանք Քրիստոսի հետևից, որովհետև դա է մեղքերից ազատագրվելու ճշմարիտ ուղին: Մշտապես բժշկվելու ճանապարհով ընթանալու արդյունավետությունը նրանում է, թե անհատն ինչպիսի նպատակային մոտեցում և կամքի ինչպիսի ուղղվածություն ունի: Եվ մեղքերից մաքրվելու ուղին կախված է ոչ միայն Աստծուց, այլև մարդուց, որովհետև մարդն իր ազատ կամքով պիտի որոշի դուրս գալ այդ վիճակից` ուղղելով իր կամքը դեպի աստվածալույս կյանքը: Այն մարդը, ով ապրում է մարմնավոր կյանքով, նրա հոգում մեղքերն ու մոլություններն իրենց շատ ակտիվ ու ազատ են զգում` չենթարկվելով այդ մարդու կամքին ու բարի նպատակներին: Քրիստոսով ապրողներն են միայն ազատագրվում մեղքի շղթաներից: Մեր առաջադրանքն է պայքարել մեղքերի դեմ, սակայն դրանք մարդուց արմատախիլ է անում Սբ. Հոգին: Ինչպես մարդը չի կարող տեսնել առանց աչքերի, լսել առանց ականջների, խոսել առանց լեզվի, քայլել առանց ոտքերի, այդպես էլ չի կարող փրկվել առանց Քրիստոսի և մուտք գործել Երկնքի Արքայություն: Մարդու հոգին կարող է ընդդիմանալ մեղքին, սակայն մեղքին կարող է հաղթել և արմատախիլ անել Հիսուս Քրիստոս: Դրա համար անհրաժեշտ է առաջնորդվել Քրիստոսով: Իսկ դա նշանակում է, որ պիտի ապրենք աստվածային սիրո կենսախինդ կյանքով: Եթե մարդը լցված է աստվածային սիրով առ Աստված, այդժամ նրա ներաշխարհը վերափոխվում է, լուսավորվում` ջերմանալով երկնային օրհնությամբ և շնորհներով: Ամենից առաջ անհրաժեշտ է ինքնաճանաչողություն: Շատ կարևոր է իմանալ անհատական հոգևոր վիճակը: Երբ չես տեսնում քո իրական վիճակը, բժշկվելը դառնում է անհնարին: Ւնքնաճանաչողությունը անհրաժեշտ է նաև նրա համար, քանի որ մարդու հոգին եռամասնյա է, և մեղքերի արմատները թաքնված են այդ երեք տարբեր հատվածներում: Մարդը գործում է մեղքերի դրդմամբ կամ հակառակվում է դրանց կամ արմատախիլ է անում Սբ. Հոգու միջոցով: Այսպիսով բավարար չէ կանգնեցնել մեղքերի ընթացքը հոգում, այլև անհրաժեշտ է զորացնել աստվածային սերն առ Աստված և դեպի մերձավորները: Քանի դեռ մարդու զգացմունքներն ու ընկալումները մարմնավոր են, ինքնաճանաչողությունն անհնար է: Յուրաքանչյուր անհատ պիտի հասկանա, թե ինչպիսի մեղքն է ավելի զորավոր իր հոգում, որպեսզի ճիշտ կերպով կարողանա ազատվել մեղքերից: Ինքնաճանաչողությունն անմիջականորեն կապված է ապաշխարության և խոստովանության հետ: Մեղքեր կան, որոնք դժվարությամբ են ճանաչվում: Պահքը և մտքի արթնությունը մեծ արդյունք չեն բերում, եթե դրանք չեն արծարծվում մտքերի անկեղծության հետ առ Աստված: Խոստովանությունը բժշկում է հոգու վերքերը: Հարկ է նշել, որ մարդը մեղքերի կապանքներից հաճախ չի ազատվում միանգամից խոստովանությունից հետո, անհրաժեշտ է լինում մեծ պայքար և համառ հոգևոր սխրանք:  Մարդու հոգին ամբողջովին բժշկվում է, երբ հոգու երեք բաղկացուցիչ մասերն են ազատվում մեղավոր կրքերից: Ինչպես նշում են սուրբ հայրերը Հոգու երեք մասերն են` բանական, ցասմնական և ցանկական: Բանականը, ուր թևածում է փառասիրությունը, մաքրվում, բժշկվում է խոնարհության միջոցով: Բանականի մասի բժշկության համար օգտակար է ընթերցանությունը, աղոթքը, շարունակական գոհաբանությունն առ Աստված: Ցասմնական մասի բժշկության համար օգտակար է սերը, հեզությունը, եղբայրասիրությունը, բարությունն ու համբերատարությունը: Ցանկականի համար՝ պահքը, ժուժկալությունը, ողորմությունը, աշխատանքը: Այն հոգում, ուր ամրացել է ագահությունը և արծաթասիրությունը, բժշկվում է անշահախնդրությամբ, ողորմածությամբ և բարեգործությամբ: Հովհան Սինայեցին նշում է, որ լավագույն դեղամիջոցներն են՝ սերը, խոնարհությունը և ժուժկալությունը: Մարդու միտքը մաքրվում է աղոթքով և ընթերցանությամբ, իսկ ցանկությունները՝ աստվածային սիրով և ժուժկալությամբ: Մարմնական մեղավոր ցանկություններին կասեցնում են ժուժկալությունը, պահքը, հոգևոր պայքարը: Իսկ մարդու հոգեկան աշխարհի բժշկության համար էական են Սբ. Գրքի ընթերցանությունը, աղոթքը և աստվածային սիրո ընկալումն ու ապրումը: Պահքը, աշխատանքը, մտքի արթնությունը և սթափությունը թույլ չեն տալիս մեղավոր ցանկություններին մարդու ներսում զարգանալ, իսկ աղոթքը, մտքի ուղղվածությունը, ուշադրությունը դեպի Արարիչը և սերն առ Աստված լիովին չեզոքացնում են այդ ցանկությունները: Սթափությունը, աղոթքը վանում են մեղքը և թույլ չեն տալիս մեղքին  զարգանալ մտքում, եթե մարդը չի անդրադառնում դրան և իր կամքի համաձայնությունը տալիս: Այդպիսով իր մտքում մերժում է մեղսածին մտածումը: Պետք է իմանանք, որ հնազանդությունից ծնվում է խոնարհությունը, խոնարհությունից ծնվում է անկրքությունը, որն այնպիսի մի վիճակ է, երբ մարդուն ոչ թե գերիշխում են իր կրքերը, այլ անձն իր հոգու ուժերն ուղղում է առ Աստված և բարձրանում հոգևոր կատարելության աստիճաններով: Անկրքությունը խոնարհության միջոցով է լինում, խոնարհություն, որը ծնունդն է հնազանդության: Եթե մարդն այլ ուղիով ընթանա, չի կարողանա հասնել բաղձալի նպատակին, և անկրքությունը հնարավոր չէ ձեռքբերել առանց աստվածային սիրո: Սուրբ հոգևոր հայրերը նշում են, որ անկում ապրած մարդու բանական հատվածում թագավորում է հպարտությունը, ցանկականում` հիմնականում մարմնական մեղքերը, իսկ ցասմնական հատվածում` ատելության, բարկության և քենախնդրության կրքերը: Սակայն բանականը մեզ անհրաժեշտ է ոչ թե հպարտության, այլ Աստծուն հայեցողությամբ փնտրելու համար: Ցանկությունն անհրաժեշտ է աստվածային սիրո միջոցով իբրև ձգտում դեպի Երկնավոր Հայրը: Իսկ ցասմնականը` իբրև քաջության և սխրանքի ուղի, որպեսզի մոտենանք Աստծուն: Արդ, մարդը, մտքով, սրտով ու հոգով մշտապես պետք է ձգտի մոտենալ ու հաղորդակից լինել Աստծուն, որպեսզի կարողանա ազատագրվել մեղքերի կապանքներից`իրապես ազատություն ունենալով և հոգևոր կատարելության աստիճաններով վեր բարձրանալով:

Պատրաստեց Հովհաննես սրկ. Մանուկյանը