Հոգևոր կյանքի իսկությունը

Մեր հասարակության մեջ հաճախ զարմանում են, թե ինչու են մարդկային հասկացության մեջ բարի, բարոյական սահմանմամբ անձինք երբեմն դառնում դժբախտությունների, փորձությունների զոհ: Սակայն իրականությունը հասկանալու համար անհրաժեշտ է ընկալել, որ բարոյականությունը և հոգևոր կյանքը թեև միահյուսված և անբաժան են, այդուհանդերձ, մյուս կողմից` բարոյականությունը և հոգևորը տարբեր մակարդակներ ունեցող իրողություններ են: Այն անձինք, ովքեր չեն ապրում հոգևոր կյանքով, աղոթական կյանքով` լինեն բարի, թե չար իրենց արարքներով, նրանք այնպես պաշտպանված չեն չար ուժերի հարձակումներից և տարատեսակ փորձանքներից, ինչպես այն հոգևոր անձը, ով գտնվում է Աստծո հատուկ նախախնամության հոգածության ներքո: Բարոյականությունը մի շարք նորմերի համակարգ է: Նորմը վարվելաձև է, կանոն: Բարոյականությունը հիմնված է մարդկային գործունեության ոլորտի վրա և վարքի կանոնների իրականացումն է հասարակության մեջ: Այն մեր վերաբերմունքն է մեզ շրջապատող աշխարհին` բնությանը, մարդկանց և ընդհանրապես Աստծո ողջ ստեղծագործությանը: Եվ արտահայտվում է ոսկե կանոնի բնորոշմամբ. «Այն ամենը, ինչ կկամենաք, որ մարդիկ ձեզ անեն, այդպես և դուք արեք նրանց, որովհետև այդ իսկ են Օրենքն ու մարգարեները» (Մատթ. 7.12): Արդ, տեսնում ենք, թե ինչ առանցքային նշանակություն ունի բարոյականությունը քրիստոնյայի կյանքում, սակայն այն առանց հոգևոր կյանքի դառնում է լոկ արտաքին, ձևական կանոնների իրագործում, ինչպես փարիսեցիներն էին ժամանակին փորձում ամեն կերպ ցուցադրել իրենց բարոյական բարձր կերպարը` գերի դառնալով օրենքի տառին: Իսկ իրական հոգևոր կյանքը այլ սկզբունք ունի. հոգևոր բառը բխում է «հոգի» բառից: Սա ներքին դրդապատճառ է, իրական նպատակներ ու հարաբերություններ, որոնք արտաքնապես կարող են չերևալ, թաքնված լինել: Քրիստոնեության կենտրոնում ոչ թե վերացական բարոյականությունն է, այլ Քրիստոսի ինքնությունը, և ամեն ինչ քրիստոնեության մեջ` բարոյականությունը, եկեղեցական կյանքի արտաքին և ներքին ձևերն ուղղված են դեպի Քրիստոս, և քրիստոնեական հավատքը միայն այս դեպքում է ստանում իր իմաստն ու նշանակությունը: Քրիստոնեության մեջ բարոյականությունը ծառայում է որպես Աստծուն, Քրիստոսին մոտենալու և Աստծուն հաղորդակից լինելու սկզբունք: Միանշանակորեն հավատքը սերտ կապված է բարոյականության հետ, և հավատի առկայությունը կախված է բարոյական կարգավիճակից: Բարոյականությունը թույլ է տալիս անձին պահպանել իր անհատականության ամբողջականությունը և կեցությունը: Երբ մենք ավերում ենք բարոյական հիմնասյունը, միևնույն ժամանակ կործանվում է տվյալ անձի անհատականությունը: Եթե ​​մարդու բարոյական արժեհամակարգը վնասված է, այդժամ նրա մտավոր, հոգեկան և ֆիզիկանան ուժերը ի զորու չեն լինի հասնել հոգևոր այն բարձունքին, ուր փայլատակում է Սբ. Հոգու լույսն ու զորությունը: Այնուամենայնիվ, բարոյականությունը կապված է մարդու որոշակի գործողությունների հետ: Բայց այստեղ մի նրբություն գոյությունի ունի: Մարդը կարող է արտաքին կերպով ցույց տալ, ցուցադրել բարոյական, դրական արարքներ, կանոններ, սակայն իր մտքում, թե ինչպիսի մտածումներ ունի` լավ կամ վատ, այդ մասին միայն ինքն է տեղյակ, թե ինչպես է մտածում և թե սրտի ինչ դիտավորություններից ելնելով է գործում: Երբ մենք գնահատում ենք որևէ մեկին, գնահատում ենք նրա արտաքին արարքները և գործունեությունը: Արդ, մենք բարոյական գնահատական ենք տալիս այն մարդուն, ում արարքները տեսանելի են մեզ և այդ գործողությունների հիման վրա տվյալ անձին համարում ենք բարոյական կամ անբարոյական, բարի կամ չար: Արտաքնապես կարող ենք լինել աղքատասեր, մարդասեր, բարեգործ: Բնականաբար բարոյականության տեսակետից այդ ամենը բարի գործեր են: Բայց մենք չգիտենք, թե տվյալ անհատն այս ամենն անում է սրտի ինչպիսի դիտավորությամբ: Ոչ ոք չգիտի, թե այդ մարդու սրտում այդ արարքներին նրան դրդել է նրա փառասիրությո՞ւնը, հպարտությո՞ւնը, թե՞ իսկապես Աստծու և մարդկանց նկատմամբ սերը, խոնարհությունը և մյուս առաքինությունները: Այս ներքին դրդապատճառները բխում են տվյալ մարդու հոգուց և հոգևոր կյանքից: Արտաքին կերպով մարդը կարող է սրբի կերպարանք ընդունել և ունենալ, բայց ներքուստ լեցուն լինել հպարտությամբ և մարդկանց նկատմամբ արհամարհանքով ու ատելությամբ: Ահա երբեմն մենք կարող ենք զարմանալ, անակնկալի գալ, և մտածել` չէ՞ որ այս մարդը այսպիսի լավ անձնավորություն էր, ինչպե՞ս կարող էր այդպիսի չարություն և վնաս պատճառել մեզ և շրջապատին: Փորձեք այդպիսի «բարոյական» մարդուն քննադատել և կտեսնեք, թե ինչպես ձեզ ցույց կտա իր իրական էությունը: Հոգևոր մարդու դեպքում իրողությունն այլ է: Հոգևորը ծածկված է արտաքին հայացքի առջև, այն գտնվում է մարդու հոգում և կարող է արտաքնապես ամենևին չերևալ, հատկապես անփորձ մարդկանց համար: Կյանքի փորձառությունն ու հոգևոր աճն են թույլ տալիս նկատել դիմացինի անձի հոգու էությունն ու նրա իրական մտադրությունները: Հոգևոր արժեքները, ինչպես օրինակ Ավետարանում նշվում է` սերը, ողորմածությունը և այլք, ամենևին չի նշանակում պետք է արտաքնապես երևան ի ցույց մյուսների: Ընդհակառակը, ինչքան շատ հոգևոր արժեքներ ունի անձը, այդքան իրեն չի ցուցադրում: Այդ առումով մի կարևոր հանգամանք կարող ենք նկատել Ավետարանում: Երբ Հիսուս հրաշք էր գործում, հաճախ ասում էր, որ այդ մասին լուր չտարածեն: Իրական հոգևոր արժեքն իրեն չի ցուցադրում: Հիսուս ուսուցանում էր, սովորեցնում, որ ձեզ մի ցուցադրեք և օրինակներ բերում ողորմության, աղոթքի, ծոմի վերաբերյալ (Մատթ. 6.1-16): Արդ, Քրիստոսի ուսուցումն ուղղված է առաջին հերթին ներքին մարդու փոփոխությանը և նոր մարդ դառնալուն` քրիստոսանմանությանը: Այս էական հատկանիշով է քրիստոնեությունը տարբերվում այլ կրոններից: Ուշագրավ է, որ ոսկե կանոնի գաղափարը հայտնի էր դեռևս շատ հին ժամանակներից, ինչպես օրինակ` Կոնֆուցիոսին և այլ փիլիսփաներին: Սակայն քրիստոնեությունը դրան հաղորդում է համապատասխան հոգեղենություն: Ահա՛ թե ինչ է նշանակում ապրել քրիստոնեական հավատքի կեցությամբ: Հատկանշական է, որ մարդը կարող է լինել բավական բարոյական, բայց ոչ հոգևոր: Շատ բարոյական մարդիկ կարող ենք գտնել մեր շրջապատում, նաև աթեիստների մեջ, բայց նրանք հոգևոր մարդիկ չեն: Հոգևոր մարդը ձգտում է Սբ. Հոգուն հաղորդակից ապրել: Սա այլ իրողություն և աստիճան է: Այդժամ մարդու բարոյական կյանքը լցվում է հոգեղեն կյանքով: Պողոս առաքյալը կորնթացիներին ուղղված առաջին նամակում ընդգծում է բարոյական նորմերով առաջնորդվելու և հոգևոր կյանքի տարբերության առանձնահատկությունը.  «Եվ եթե իմ ամբողջ ունեցվածքը տամ աղքատներին և իմ այս մարմինը մատնեմ այրվելու, բայց սեր չունենամ, ոչ մի օգուտ չեմ ունենա» (Ա Կորնթ. 13.3):  Նա կոչ է անում հայացքն ուղղել առաջին հերթին ներքին արժեքների վրա, որպեսզի լավագույնս ունենալ հոգևոր պտուղները (Գաղ.5.22-23), որովհետև իրական հոգևոր կյանքը այդտեղից է բխում: Դրա համար էլ Աստված նայում է մարդկանց սրտերին ու տալիս, պարգևում յուրաքանչյուրին իր սրտի հոգևոր կյանքին համապատասխան (Ա Թագավոր. 16.7):

Պատրաստեց Հովհաննես սրկ. Մանուկյանը