Բենիամինի ցեղից առաքինի մի աղջիկ էր, որը, որբ մնալով, հորեղբոր՝ Մուրթքեի խնամակալության ներքո էր կրթվում և բոլոր առումներով Աստծուն հնազանդ էր (Եսթ. 2:7): Սակայն երբ Բաբելոնի Նաբուգոդոնոսոր արքան Երուսաղեմ է արշավում, Հեքոնիա թագավորի և ժողովրդի հետ Մուրթքեն և Եսթերն էլ են գերեվարվում Պարսկաստանի Սուսիա քաղաքը (տե´ս ՀԹ հարցը):
Մուրթքեն երազում, աղմուկի և ժխորի ձայներ լսելով, տեսնում է, որ երկու մեծ վիշապ միմյանց դեմ են պատերազմում, նրանց ձայնից բոլոր ազգերը միավորվում են մի արդար ժողովրդի կորստյան մատնելու համար, և հիշյալ ժողովուրդը, իր առջև ծառացող վտանգը գուշակելով, աղոթում է Աստծուն և օգնություն խնդրում։ Եվ ահա մի փոքր աղբյուրից մի մեծ գետ է առաջանում, և արեգակն էլ ծագելով խոնարհները և ամոթխածները զորանում են, և հզորներին ու ազդեցիկներին կլանում:
Այսպիսի մի երազով Աստված Մուրթքեին հայտնում է, որ Իսրայելի ժողովուրդը մեծ նեղության և վտանգի պետք է ենթարկվի, ապա պիտի ազատի նրանց, որպեսզի իսրայելացիների հանդեպ Աստծու բարությունը հայտնի դառնալով` վտանգի կամ նեղության ժամանակ առանց հուսահատվելու բոլորն էլ ուղիղ սրտով միշտ աղոթեն` Աստծու ողորմությամբ ազատվելու: Մուրթքեն հենց այսպես էլ մեկնում է իր երազը, երբ իրապես տեղի են ունենում դեպքերը (Եսթ. 10:5):
Քանի որ պարսիկների և մարերի Արտաշես թագավորը (ոմանց կարծիքով սա ոչ թե Արտաշես Երկայնաբազուկն է, այլ Արտաշես Ուժեղը), որն այն ժամանակ այնքան էր հզորացել, որ մինչև Հնդկաստան հարյուր քսան ազգերի էր գերել և իր մայրաքաղաքն էլ տեղափոխել Սուսիս: Սույն թագավորը, անչափ հարստության և գանձերի տիրանալով, ցանկանում է իր փառքն ու շքեղությունը ցուցադրել իր բոլոր հպատակներին և մասնավորաբար նախարարներին և մեծամեծ իշխաններին: Այս է պատճառը. որ իր իշխանությանը ենթակա և իրեն ծառայող դատավորներին և կառավարիչ իշխանավորներին մի մեծ խնջույքի է հրավիրում, որի նմանը մինչ այդ ոչ մեկը չէր տեսել, և որը վեց ամիս է տևում:
Մանավանդ խնջույքի սրահը զարդարում է ոսկով, արծաթով, մարգարիտով և այլ թանկարժեք գոհարներով: Նմանապես Սուսիս քաղաքի բոլոր բնակիչներին՝ մեծից փոքր, հրավիրում է իր խնջույքին, որ վեց օր է տևնում, նույն ձևով էլ նրա թագուհին՝ Ասթինեն, կանանց է հրավիրում խնջույքի: Յոթերորդ օրը, երբ Արտաշեսը քիչ ավելի էր արբած, Ասթինե թագուհուն լուր է ուղարկում, որ անձամբ ներկայանա խնջույքին, քանի որ թագուհին անչափ գեղեցիկ էր, և ցանկանում է նրան բազմությանը ցուցադրել, իբր թե իրեն է´լ ավելի փառք ու պարծանք լինի, սակայն թագուհին, չհավանելով սույն անպատշաճ հրավերը, մերժում է ամուսնու հրավերը:
Իրոք, Արտաշեսի այս հրամանը անպատշաճ էր, սակայն մարդը հարբած ժամանակ անկարող է իրեն պատշաճ պահելու, ուստի երբ Ասթինեն չի գալիս, բարկանում է և տրտմում: Դու աշխարհիկ և մարմնավոր ուրախության վախճանը տե´ս. որովհետև թագավորի խնջույքը, որի ընթացքում այդքան փառք ու շքեղություն է ցուցադրվում, տխուր վերջաբան է ունենում, քանի որ բազմությունը ցրվելուց անմիջապես հետո Արտաշեսն իր նախարարների առաջարկում է դատաստան անել, թե Ասթինե թագուհու` իր թագավոր ամուսնու հանդեպ ցույց տված այդ անհնազանդության փոխարեն ինչ է անհրաժեշտ անել, և նրանք պատասխանում են, որ եթե թագուհին անպատիժ մնա, բոլոր կանայք, հետևելով նրա օրինակին, այսուհետև կհանդգնեն իրենց տղամարդկանց չհնազանդվել:
Ուստի այնժամ Արտաշես թագավորը Աստթինե թագուհուն տիկնությունից զրկելուց հետո ամենուրեք հրահանգում է, որ այսուհետև բոլոր կանայք անպատճառ հնազանդ լինեն իրենց ամուսիններին: Ապա նորից նույն նախարարների խորհրդով հրամայում է գեղեցիկ աղջիկների հավաքել, որպեսզի նրանց միջից ում հավանի, Ասթինեի փոխարեն թագուհի կարգի: Աստծու տնօրինությամբ վերոհիշյալ Եսթերն էլ, որ Մուրթքեի մոտ էր բնակվում, ընդգրկվում է ընտրված աղջիկների մեջ. ըստ սովորության՝ տեղ և պաշտոնյա են հատկացնում, որ մեկ տարվա ընթացքում անհրաժեշտ կրթությունն էլ տրվի:
Դարձալ Աստծու ողորմածությամբ Եսթերը, կատարելությամբ և գեղեցկությամբ գերազանցելով մյուս աղջիկներին, բոլորի համար պատվելի և ընդունելի լինելուց բացի, Արտաշեսին էլ է դուր գալիս, և կնության առնելով` թագուհի է հռչակում նրան: Արդարև, այս առիթով թագավորն այնպես է ուրախանում, որ իր բոլոր պալատականներին և զինվորներին հրավիրելով, յոթ օր մեծ ցնծությամբ հարսանիք անելուց բացի, բոլոր հպատակների ուրախության համար հրամայում է թեթևացնել բարձր հարկերը:
Նկատի՛ր. Եսթերը` որբ և գերի աղջիկ, թեև թագուհի է դառնում, սակայն իր առաքինի վարքը չի փոխում և նախկինի նման խոնարհությամբ միշտ հնազանդ է լինում Աստծու օրենքներին, միայն թագավորին չի հայտնում, որ ինքն իսրայելացի է և Մուրթքեի ազգականը, ինչպես որ վերջինս խորհուրդ էր տվել: Մուրթքեն էլ նրա մասին տեղեկություն իմանալու համար հաճախակի պալատ է գալիսս, թագուհուն հավատարիմ և մտերիմ Առնաթև անունով մեկից միշտ տեղեկություններ իմանալով և իր վիճակն էլ հայտնելով՝ բոլոր առումներով հանգիստ են լինում:
Այդ ընթացքում արքունի պալատական պահապաններից երկուսը, որոնց անուններն էին Դավիթ և Թարրա, Արտաշես թագավորի հանդեպ ոխակալություն ունենալով, սպանելու մտադրությամբ համաձայնության են գալիս: Մուրթքեն, մի հնարով նրանց մտադրությունն իմանալով, Եսթերի միջոցով տեղեկացնում է թագավորին, որն էլ քննելուց և նրանց խոստովանությունը լսելուց հետո կախել է տալիս նրանց: Այսպիսով, Մուրթքեի հավատարմությունը պարզ դառնալով` արքունական մատյանում արձանագրում են, որպեսզի նրա լավությունը անմոռաց մնա:
Արտաշեսը Համան անունով մի նախարար է ունենում, որն ամաղեկացի էր, և արքունի պալատականների և նախարարների մեջ շատ նշանավոր լինելով` թագավորը նրա փառքն ու պատիվը բարձրացնելու համար հրամայում է, որ նրա բոլոր հպատակները նրա առջև հարգանքով խոնարհվեն և երկրպագեն, սակայն Մուրթքեն չի երկրպագում, քանի որ սովոր էր միայն Աստծուն երկրպագելու, միևնույն պատիվը մարդկանց տալ, իրավացիորեն, անպատշաճ և մեղք էր համարում:
Սակայն Համանը, անչափ հպարտ և ինքնահավան անձ լինելով, մեծապես բարկանում է, և Մուրթքեի պատճառով որոշում, որ Արտաշեսին ենթակա բոլոր հրեաներին կոտորի և նրանց ունեցվածքն էլ արքունի գանձարան վերցնի: Եվ քանի որ թագավորը, Համանին վստահելով, անձնատուր էր եղել նրան, ուստի հրեաների մասին նրա բոլոր չարախոսություններին հավատալով` հրամայում է, նրա կամքի համաձայն, բոլոր իսրայելացիներին կոտորել: Թեև Համանի խոստացած տասը հազար քսակ դրամը մերժվում է, սակայն հրովարտակով որոշված օրը բոլոր հրեաներին` տղամարդ, կին և մանուկ, բոլորն էլ կոտորվում են, նրանց ունեցվածքն էլ գրավվում:
Արդարև, հիշյալ հրամանը, որ ուղղված էր գավառապետներին, ամեն կողմ տարածվելով, բոլորին հայտնի է դառնում, և որոշված օրվան են սպասում՝ հրամանը կատարելու: Ամենուր լսվում են հրեա ժողովրդի ողբալի աղաղակներն ու հառաչանքները, որոնք, երկինք բարձրանալով, հասնում են Աստծուն` շարժելով Նրա գութն ու ողորմությունը: Քանի որ այս պարագայում նրանք, հանցավոր չլինելով, հանիրավի այսպիսի բարբարոս հրաման և իրենց կոտորածի վճիռը լսելուն պես, զգեստները պատռելով և քուրձեր հագնելով, իրենց գլխին մոխիր լցնելով, սուգ են անում:
Նույն ձևով էլ Սուսիս քաղաքում հրովարտակը կարդալուց հետո Մուրթքեն, հանդերձը պատռելով, քուրձ է հագնում և գլխին մոխիր ցանելով` քաղաքում բարձրաձայն աղաղակում է. «Ինչո՞ւ եք անիրավացիորեն ցանկանում կոտորել իմ ազգը, որը ընդհանրապես հանցանք չունի»: Այսպիսի սգավորի հանդերձանքով և մեծ տրտմությամբ արքունական պալատի դրսի կողմում, կանանց դռան մոտ է քայլում, որպեսզի իր ողբն ու հեծեծանքը լսողները թագուհուն տեղեկացնեն, քանի որ թագավորական պալատ սգազգեստ մտնելը սովորություն չէր:
Արդարև, Եսթերն իմանում է Մուրթքեի տրտմաթախիծ վիճակի մասին և շատ է տխրում, ուստի վերոհիշյալ Առնաթևին ուղարկում է, որ եղելությունը ստույգ հասկանա, միևնույն ժամանակ հագուստներ էլ է ուղարկում, որպեսզի սգավորի հագուստներով չշրջի, սակայն Մուրթքեն չի համաձայնում: Ապա մեկ առ մեկ բացատրելով Համանի չար մտքերն ու նպատակը` հրովարտակի օրինակն էլ է տալիս, որ տա Եսթերին, և պատվիրում է, որ բարեխոս լինի իր ազգի փրկության համար և մանավանդ աղոթքով Աստծուն աղաչի:
Երբ Առնաթևը Մուրթքեի խնդրանքն ու պատվերը և բոլոր խոսքերը հայտնում է Եսթերին, նա ցանկանում է ամեն գնով ազատել իր ժողովրդին: Սակայն օրենք կար, որ եթե այր կամ կին առանց հրաման ստանալու թագավորի սենյակ մտնեն, մահվան պիտի ենթարկվեն, և միայն այն մարդն էր փրկվում, որին թագավորը պարզում էր իր ոսկյա գավազանը: Եսթերը, երեսուն օր շարունակ թագավորի մոտ կանչված չլինելով, երկյուղում է գնալ, և այս երկյուղի մասին հայտնում է Մուրթքեին: Մուրթքեն պատասխանում է. «Միայն քո փրկության մասին մի´ մտածիր, այլ մանավանդ ազգիդ ազատության մասի´ն խորհիր. գուցե Աստված այսօրվա համար է քեզ թագուհի դարձրել»:
Երբ Եսթերը սույն պատասխանն է ստանում, լուր է ուղարկում, որ ժողովրդին պատվիրի` երեք օր ու գիշեր ծոմապահությամբ Աստծուն աղոթ-աղաչանքներ մատուցեն: Ինքն էլ իր նաժիշտի հետ ծոմապահությամբ Աստծու օգնությունը աղաչելուց հետո խոստանում է ներկայանալ թագավորին:
Հիրավի, Մուրթքեի պատվերի համաձայն, Սուսիս քաղաքի բոլոր հրեաները ծոմապահությամբ աղաչում են Աստծուն, սակայն թագուհին էլ, իր հերթին աղոթքի կանգնելով, խոստովանում է մինչ այդ օրերը Աստծու` իսրայելացիների հանդեպ կատարած բարությունները և ողորմությունը, մանավանդ որ միայն Նա է ամենակալ, և բոլորը Նրա հրամաններին են սպասում, ամեն ինչ հայտնի է Նրան, և ոչ մեկը չի կարող նրա հրամաններին ընդդիմանալ. այս ամենը մեկ առ մեկ խոստովանելով` սրտահույզ հառաչանքներով աղոթում և խնդրում է Աստծուն, որ ժողովրդի հանցանքները ներելով` ազատի թշնամուց և նրանց տրտմությունը ուրախության վերածի:
Հետո Եսթերը, հանդերձը հանելով, քուրձ է հագնում և գլխին մոխիր և աղբ ցանելով` դարձյալ արտասուքներով և թախանձագին պաղատանքներով Աստծու օգնությունն է հայցում, և շատ ու շատ է աղերսում, որ չխնայի Իր ողորմությունը և փրկի Իր ժողովրդին ներկա տագնապալից և անհուսալի վիճակից, ինչպես մանրամասնորեն պարզաբանված է Սուրբ գրքում:
Երրորդ օրը թագուհու զգեստները հագնելով և բոլոր զարդարանքները դնելով՝ անասելի շքեղ տեսք է ստանում և Աստծու ողորմությանն ապավինելով` երկու աղախինների հետ շարժվում է թագավորական պալատը: Նաժիշտներից մեկը նրա զգեստների քղանցքն էր բռնել, իսկ մյուսի ձեռքին ինքը` թագուհին էր հենվել: Եվ քանի որ գործող օրենքի հակառակ է գնում թագավորի մոտ, այնտեղ հասնելուն պես երկյուղից սփրթնում է, և աղախնին հենվելով`ոտքի վրա մնալու ուժը նվազում:
Թագավորը նրան տեսնելուն պես թեև մի բարկացկոտ շարժում է անում, սակայն Աստված իսկույն սանձահարում է նրա բարկությունը (Եսթ. 15:14), թագավորը, հեզությամբ իջնելով աթոռից, բռնում է նրան, որ վայր չընկնի: Ապա թագավորը սկսում է աղաչանքներով և հուսադրող խոսքերով խոսել և մխիթարել նրան` ասելով. «Ի՞նչ եղավ քեզ, Եսթե´ր, ես քո եղբայրն եմ, համարձա´կ եղիր, չես մահանա, քանի որ երկուսիս հրամանն էլ մեկ է», և ոսկե գավազանը պարզելով` համբուրում է նրան:
Այն ժամանակ Եսթերը, մի քիչ ուշքի գալով, ասում է. «Քեզ Աստծու հրեշտակի նմանեցնելով` վախեցա», և նորից ընկնում է: Թագավորը, նորից աղաչելով, ասում է. «Ասա´, Եսթե´ր, ի՞նչ ես խնդրում, մինչև իսկ թագավորությանս կեսը կտամ քեզ», և կրկնում է: Նույն պահին Արտաշեսի պալատականներն էլ են ներս գալիս, և նրանք էլ են խնդրում` ասելով. «Խոսի՛ր, մի´ վախեցիր»: Եսթերը պատասխանում է. «Այսօր ինձ համար նշանավոր օր է, եթե իմ թագավոր տիրոջը հաճելի է, այսօր թող Համանի հետ միասին հրավերս ընդունի»: Թագավորը, իսկույն կանչելով Համանին, խնջույքի է գնում: Ուտել- խմելուց հետո Արտաշեսը թագուհուն ասում է. «Խնդրի´ր, ինչ որ ուզում ես»: Թագուհին դարձյալ աղաչում է, որ հաջորդ օրը նորից Համանի հետ իրեն պատիվ անի և գա հյուրասիրության:
Դու Համանի չարությո´ւնը տես. նա, ով արդեն իսկ հպարտ էր, այժմ առավել ևս հպարտացած, թագուհու խնջույքից դուրս գալով, Մուրթքեին տեսնելուն պես չափազանց զայրանում է: Տուն գնալով` կանչում է կնոջն ու սիրելիներին և նրանց պատմում, որ թագուհու հյուրասիրությունից է վերադառնում, և որ մանավանդ վաղն էլ է հրավիրված, և թագուհին, իրենից և թագավորից բացի, ոչ մեկին չի կանչել, և սնափառությամբ ինքն իրեն գովելուց հետո ավելացնում է. «Այս բոլոր պատիվները ինձ հաճելի չեն, քանզի Մուրթքեին եմ միշտ տեսնում պալատում»:
Ներկաները, նրա զայրույթը ավելի ևս գրգռելով, ասում են. «Հրամայի´ր, որ հիսուն կանգուն երկարությամբ մի կախաղան պատրաստեն և վաղը թագավորից խնդրի´ր, որ Մուրթքեն կախվի այդ փայտից, և դու էլ գնա խնջույքին և ուրախացի´ր»: Արդարև, այս առաջարկը Համանին հաճելի է թվում և ըստ այդմ իսկույն պատրաստել է տալիս:
Սակայն դու Աստծու արդարությո´ւնը տես. Համանն անօրինաբար է հաջորդ օրը Մուրթքեին կախաղան հանելու ցանկություն ունենում, Աստծու դատաստանով և վճռով Մուրթքեն ազատվելով՝ հենց ինքը` Համանն է այդ նույն կաղախանից կախվում:
Աստվածային կարգադրությամբ հենց այդ գիշեր թագավորի քունը փախչում է, և ժամանակ անցկացնելու համար ատենադպրին կարդալ է տալիս արքունական արձանագրությունների մատյանը: Ատենադպիրը զուգադիպությամբ կարդում է այն հատվածը, որում Մուրթքեի հավատարմության և նրա կյանքի դեմ դավադրության մասին էր գրված, ինչպես վերը հիշատակվել է:
Այն ժամանակ թագավորը հարցնում է. «Մենք Մուրթքեին ի՞նչ բարիք արեցինք՝ իր հավատարմության փոխարեն», ներկա ծառաները պատասխանում են. «Նրա հավատարմությունը քեզ հայտնի դարձավ, սակայն դեռևս բարիք չես արել նրան»: Արտաշեսը մտադրվում է Մուրթքեին դիրքի կամ պատվի արժանացնել, սակայն դրա վերաբերյալ ցանկանում է իր խորհրդական նախարարներից էլ խորհուրդ հարցնել, որպեսզի ըստ արժանվույն փառավորի նրան:
Երբ առավոտ կանուխ Համանը արքունիք է գալիս, որպեսզի Մուրթքեին կախաղան հանելու հրաման ստանա, թագավորը, տեղեկանալով նրա գալստյան մասին, կանչել է տալիս և հարցնում. «Ի՞նչ պետք է անել այն մարդուն, որին ցանկանում եմ մեծարել»: Համանը, որ շատ հպարտ էր և բոլոր պալատականներից ավելի պատիվ ուներ, կարծելով, որ խոսքն իրեն է վերաբերում, շտապում է պատասխանելու. «Այն մարդուն, որին թագավորը ցանկանում է փառավորել, պետք է թագավորի զգեստն հագցնել և բազմեցնել թագավորի նժույգին, մի մեծ նախարար էլ, սանձից բռնած, պիտի քայլի քաղաքով, և միևնույն ժամանակ մունետիկը ձայնի. «Թագավորն այսպես է փառավորում այն անձնավորությանը, որին սիրում է»»: Արտաշեսն այդ առաջարկը լսելուն պես պատասխանում է. «Լա´վ ասացիր, գնա´ և ինչպես ասացիր, այդպես էլ արա´ իմ հավատարիմ ծառա հրեա Մուրթքեին»:
Այստեղ կարելի է պատկերացնել Համանի թշվառ վիճակը. նա, ով Մուրթքեի մահն էր տենչում, ստիպված է լինում ժամանակավորապես ձիապանի նման նրա առջևով գնալու, քանի որ խոսքը հետ վերցնել չկարողանալով` կամա թե ակամա հանձն է առնում Մուրթքեի առջևից գնալ, և մեծ փառքով քաղաքում շրջեցնելուց հետո պարտավոր է լինում նորից արքունիք բերել և ձիուց իջեցնել ու կոտրված սրտով և թախծոտ հոգով տուն վերադառնալ: Երբ տխուր դեպքը պատմում է կնոջն ու սիրելիներին, նրանք, որ նախապես տրամադրել էին Համանին, որ Մուրթքեին կախաղան հանի, այս անգամ ասում են. «Քանի որ Մուրթքեն այսպիսի աստիճանի և պատվի հասավ, պետք է հնազանդվես նրան, քանի որ Աստված նրա հետ է»: Մինչ նրանք խոսում էին, թագավորի կողմից երկու մարդ է գալիս` նրան թագուհու ընթրիքին կանչելու: Թեև Մուրթքեի փառավորվելու համար Համանի սիրտը կոտրված էր, բայց և այնպես թագավորի հետ միայնակ Եսթերի հրավերքին ներկա լինելը մի փոքր մխիթարում է նրան:
Ուստի փութաջանորեն շտապում է՝ ուրախ դեմքով ներկայանալու թագավորին, և երբ հյուրասիրության ժամանակ ուտում, խմում և զվարթանում են, թագավորը կրկին ու կրկին Եսթերին առաջարկում է խնդրել, ինչ ցանկանա: Այն ժամանակ թագուհին սրտառուչ եղանակով պատասխանում է. «Եթե Ձերդ ողորմածությունը կկամենա, ազատի´ր ինձ և իմ ազգին»: Այո´, մինչ այժմ չէր հայտնել, որ ինքը հրեա է, սակայն այժմ հարկադրված խոստովանում է:
Քանի որ հրեաները մահվան էին դատապարտվել, ուստի ինքն էլ ցանկանում է հասկացնել, որ ինքն էլ, նույն ցեղից լինելով, մահվան է պարտական, որպեսզի իր պատճառով ազգին էլ ազատագրի: Երբ թագավորը, այդ խոսքերից զարմացած, հարցնում է. «Ո՞վ է, որ մի այդպիսի բան է հանդգնել անելու»: Եսթերը Համանի երեսին ասում է. «Ահա այս թշնամին և այս չար Համանն է հանդգնել խորհելու»: Թագավորը, իսկույն փոխելով դեմքի արտահայտությունը, մի զայրալից ակնարկ ուղղելով Համանին, դուրս է գալիս խնջույքից. մերձակայքում մի ծաղկած բուրաստան է լինում, և նա շտապում է՝ այնտեղ մտնելու և սրտի բարկությունը մեղմելու:
Երբ թշվառ Համանը, թագուհու ոտքերն ընկած, իր ազատություն էր խնդրում, թագավորը նորից ներս է մտնում և, Համանին Եսթերի մոտ տեսնելով, բարկությամբ գոչում է. «Այնքան ես առաջ գնացել, որ իմ կնոջ վրա էլ ես համարձակվում բռնանալ»: Համանը, թագավորի ահեղ բարկությունից շվարելով և ոտքի վրա մնալու կարողությունը կորցնելով, անմիջապես ընկնում է երեսնիվայր: Այն ժամանակ թագավորի սպասավորներից մեկն ասում է. «Համանը հիսում կանգուն երկարությամբ մի փայտ է տնկել իր այգում, որպեսզի թագավորի հրամանով Մուրքեին այդտեղից կախել տա»:
Արտաշես թագավորը սույն խոսքերը լսելուն պես հրամայում է, որ Համանին իսկույն կախեն, և իսկույն կախում են նույն այն փայտից, որը պատրաստել էր Մուրթքեի համար: Ահա այսպես է վերջանում նախանձ մարդու կյանքը, ինչպես գրված է. «Ոսկի տառերով թող ամեն ոք գրի սա. ամեն ոք ինքն է ընկնում, եթե այլոց համար է փոս փորում»:
Երբ ամբարտավան և անգութ Համանը ոչնչանում է, թագավորի բարկությունն անցնելով` Համանի ողջ ունեցվածքը Եսթերին է պարգևում, մանավանդ իմանալով, որ Մուրթքեն Եսթերի ազգականն է, թագավորական կնիքը նրան է հանձնում, ինչպես նախկինում Համանին էր հանձնել: Եսթերն էլ իր ունեցվածքի վերակացու նրան է կարգում և Համանի ունեցվածքի եկամուտների կառավարումն էլ նրան հանձնում:
Հետո հրեաների ազատության համար Եսթերը նորից է խնդրում արքային, որը հրամայում է, որ Եսթերն ու Մուրթքեն ինչ հրաման ցանկանում են, արձակեն: Արդարև, նրանց խնդրանքի համաձայն, բոլոր գավառների կառավարիչներին հրամաններ են ուղարկվում` հետևյալ բովանդակությամբ. «Հրեա ժողովրդին պատժելու համար սրանից առաջ գրված հրամանը ջնջված է. այսուհետև ոչ մեկը նրանց չվնասի և նրանց ունեցվածքին չմոտենա. նրանք ամեն ինչով ազատ պիտի լինեն, ընդհակառակը, նրանց թշնամիները թող ոչնչանան Համանի նման, որն անհավատարիմ էր թագավորին և հրեաներին էլ թշնամի էր. նա մեր հրամանով կորավ, և Եսթեր թագուհու և Մուրթքեի հավատարմությունն էլ հայտնի դարձավ»: Սույն հրամանը Սուսիս քաղաքում էլ կարդացվելով` հրեաները, հրովարտակի համաձայն, կոտորում են իրենց թշնամիներին, որոնց մեջ էին նաև Համանի բոլոր որդիներին:
Ուշադրությո´ւն դարձրու. իսրայելացիները նախապես ինչքան տրտմում են, սակայն այս անգամ ստույգ մահվանից և բոլոր վտանգներից ազատվելով` է´լ ավելի են ուրախանում և Աստծու մարդասիրությունը չմոռանալու համար իրենց ազատվելու օրը ամեն տարի տոնում են մինչև այսօր: Ահա այսպես կատարվում է Մուրթքեի երազը, որովհետև վերոհիշյալ երկու վիշապները խորհրդանշում էին Համանին և Մուրթքեին, փոքրիկ աղբյուրը Եսթերն էր, քանի որ նա, գերի աղջիկ լինելով, թագավորի կին և թագուհի է դառնում, մի մեծ գետի նման մեծ զորություն ձեռք բերելով` նրա միջոցով հրեաները հաղթում են իրենց ոխերիմ թշնամուն:
Արդ. մինչ այժմ պատմածներից պարզ է դառնում, որ Եսթերը, Մուրթքեն և բոլոր հրեաները, Աստծու ողորմությունը հուսալով, սուգ պահելով և ծոմապահությամբ քուրձ հագնելով և սրտագին հառաչանքներով և արտասվալից աղոթելով, ոչ միայն մահվանից են ազատվում են, այլև մեծ պատիվ և փառք են ձեռք բերում: