Թաղումը՝ որպէս յարութեան ակնկալութիւն

Քրիստոնէական հաւատի ամենահիմնական դաւանանքների անմիջական հետեւանքն է մեռելների յարութեան խորհուրդը: Մարդն ստեղծուած է Աստծու պատկերով, ոչ միայն աստուածային հոգու նմանութեամբ, այլեւ նա՝ մարդը, Աստծու յարութիւնն ընդունող մի զգայարանք է: Մարդու երեւան գալը ոչ այլ ինչ է, եթէ ոչ հանդերձեալ կատարելութեան մէջ յառնելու նախատիպը: Աւետարանում գրուած է, թէ սադուկեցիները չէին ընդունում ու ծաղրում էին մեռելների մարմնաւոր յարութիւնը, բայց Յիսուս խստիւ յանդիմանեց այդ անհաւատներին՝ ասելով. «Իսկ Աստուած մեռելների Աստուածը չէ, այլ՝ ողջերի, որովհետեւ բոլորը նրա համար կենդանի են» (Ղուկ. 20, 38: Մարկ. 12, 27): Անհաւատների համար ամէնքն էլ մեռեալ են. երբ մարդիկ մեռնում են. անհետանում են, ու հոգ չէ, թէ մեռածի մարմինը ի՛նչ է լինում, քանի որ մարդն անհետանում է, իսկ մեռած մարմինը կարելի է դիակիզումով ոչնչացնել: Այս մտքին այսօր համամիտ են նաեւ որոշ քրիստոնեաներ, որոնց համար մարմինը մեռնելուց յետոյ ոչ մի նշանակութիւն չունի: Բայց ճշմարիտ քրիստոնեաների համար, պատճառն այն է, թէ մարդիկ, իհարկէ, իրենց մարմինները պէտք է վերադարձնեն հողին, որ մարմինը Սուրբ Հոգու տաճարն է եւ Աստծու ներկայութեան մարմնաւորումը, քանի որ Աստուած Իր պատկերով ու նմանութեամբ ստեղծեց մարդուն (Ծննդ. 1, 27: 5, 1): Ննջեցեալ քրիստոնեայի մարմնի մէջ ամփոփուած են հանդերձեալ կատարելութեան սաղմն ու պատկերը: Սրա համար քրիստոնեաները պահպանում են իրենց մարմինները որպէս սուրբ անօթներ ու հողին են յանձնում արժանապէս՝ պատուով ու յարգանքով: Մենք պէտք է համոզուած լինենք Աստծուն վերադարձնելու այն, ինչ Իրեն է պատկանում: Տաճարը կարող է ընկնել, խոնարհել կամ դադարել գործածուել աղօթքի համար, բայց պէտք չէ նրան հրկիզել: Հաւատացեալի թէ՛ ողջ եւ թէ՛ մեռած մարմինը յարութեան սերմ է: Պօղոս առաքեալն ասում է. «Սերմանւում է շնչաւոր մարմին եւ յարութիւն է առնում հոգեւոր մարմին» (Ա. Կորն. 15, 44): Մարդու հոգին մահից յետոյ էապէս նոյնն է մնում եւ իր հետ կապուած մարմնաւոր կեանքի ծածուկ զօրութիւնները չեն ոչնչանում, չեն աւարտում իրենց գոյութիւնը ու նրա մէջ են բնակւում ծածուկ կերպով, կարծես թէ ննջած են՝ ըստ Պօղոս առաքեալի, յարուցեալ մարմնի ու սերմի օրինակի. սերմի մէջ է բնակւում բոյսի ամբողջ մարմինը: Գալու է մի օր, երբ յանկարծակի աչք բացելու-փակելու պէս մեռելները յարութիւն են առնելու առանց ապականութեան եւ այն ժամանակ անմահութեան հոգին միանալու է իրենց նիւթեղէն մարմնին, բայց այս անգամ՝ արդէն յաւիտենական կեանքի եւ անապականութեան համար: Մարդու մարմինը տաճար ու սրբատեղի է նաեւ մահից յետոյ: Ֆիզիկական մարմինը կոչւում է յարուցեալ մարմնի սերմնացու: Երբ այն սերմանւում է, սերմը բնականօրէն փտում է ու մեռնում, եւ Աստուած նոր մարմին է տալիս նրան, ինչպէս որ կամենում է:

Մարդ արարածն ունի իր անձի բնութագիրը: Նա իր մէջ ունի նաեւ Աստծու կերպարն ու պատկերը, որ նշանակում է, թէ Աստծու կենդանի ներկայութիւնն այդ անձի մէջ է: Սա նոյն այն մարմինն է, որ մկրտւում է սուրբ Աւազանի ջրով, դրոշմւում է փրկալոյս Միւռոնով ու սնւում սուրբ Խորհրդի Կեանքի Հացով: Ուրեմն, որպէս ճշմարիտ քրիստոնեաներ՝ մենք պարտաւոր ենք մեր ննջեցեալների մարմինները պահպանել որպէս սուրբ անօթներ ու պատուով եւ յարգանքով վերադարձնել հողին, ճիշդ այնպէս, ինչպէս որ կան: Մենք պէտք է Աստծուն վերադարձնենք այն, ինչ որ Իրեն է պատկանում: Աստուած մի օր կեանք տուեց իւրաքանչիւրիս մարմնին, եւ այդ մարմինն այժմ պէտք է անձեռնմխելի վերադառնայ իր Տիրոջը: Քրիստոնեայի մարմինն ու հոգին պատկանում են Աստծուն: Ո՛չ ոք չունի իրաւունք Սուրբ Հոգու տաճարը մոխրի վերածելու: Պօղոս առաքեալը Կորնթոսի հաւատացեալներին հարցրեց. «Չգիտէ՞ք, թէ ձեր մարմինները տաճար են Սուրբ Հոգու, որ ձեր մէջ է, եւ որն ստացել էք Աստծուց. եւ դուք ձեր տէրը չէք» (Ա. Կորն. 6, 19): Մենք մեր անձի տէրը չենք, որպէսզի դիակիզենք կամ որեւէ այլ կերպ ոչնչացնենք, քանի որ «եթէ ապրում ենք, Տիրոջ համար ենք ապրում. եւ եթէ մեռնում ենք, Տիրոջ համար ենք մեռնում։ Եւ արդ, ապրենք թէ մեռնենք, Տիրոջն ենք» (Հռոմ. 14, 8): Երբ մենք հասկանում ենք, թէ մեր մարմինը մեզ չի պատկանում, անմիջապէս գիտակցում ենք մարմնի թաղման կարեւորութիւնն ու նշանակութիւնը: Ինչպէս սերմը չեն այրում, այլ թաղում են հողում, այդպէս էլ մարմինը չեն այրում. այն պէտք է հողում թաղուի: Աստուածաշունչը գործածում է սերմնացանին՝ որպէս յարութեան նկարագրութիւն.  «Բայց մէկը կ՚ասի՝ ինչպէ՞ս են յարութիւն առնում մեռելները. կամ՝ ի՞նչ մարմնով պիտի գան։ Անմի՛տ, ինչ որ դու սերմանում ես, չի կենդանանայ, եթէ չմեռնի։ Եւ ինչ որ սերմանում ես, սերմանուածը այն նոյն մարմինը չէ, որ ծնուելու է, այլ՝ մի մերկ հատիկ, լինի ցորենի թէ այլ սերմերի։ Եւ Աստուած նրան մարմին է տալիս, ինչպէս որ կամենում է. եւ սերմերից իւրաքանչիւրին՝ իր մարմինը…։  Այսպէս է նաեւ մեռելների յարութիւնը» (Ա. Կորն. 15, 35-42): Մենք չենք կարող մեր մտքով կամ գիտականօրէն պարզել, թէ սերմը ինչի՞ց է բաղկացած, որ հողի մէջ մեռնելով՝ յարութիւն է առնում, բայց պարզ է, որ այս մարմին-սերմը պէտք է գետնի հողի մէջ թաղուի իբրեւ շնչաւոր մարմին, որպէսզի յարութիւն առնի որպէս հոգեւոր մարմին. «Սերմանւում է անարգութեամբ եւ յարութիւն է առնում փառքով. սերմանւում է տկարութեամբ եւ յարութիւն է առնում զօրութեամբ. սերմանւում է շնչաւոր մարմին եւ յարութիւն է առնում հոգեւոր մարմին» (Ա. Կորն. 15, 43-44): Թաղումը յարութեան գրաւականն է. ինչպէս սերմը թաղուելուց յետոյ կենդանանում ու ծլում է, այդպէս էլ մարդու մարմինն է սերմանւում տկարութեամբ ու յառնում զօրութեամբ` ըստ առաքեալի խօսքի. «Սերմանւում է ապականութեամբ եւ յարութիւն է առնում առանց ապականութեան» (Ա. Կորն. 15 42): Արդեօ՞ք որեւէ մէկը կարող է մտածել, թէ ցորենի սերմը նախ պէտք է այրել եւ յետոյ հողի մէջ ցանելով՝ որեւէ բերք ակնկալել: Յիսուս ասում էր. «Ճշմարիտ, ճշմարիտ եմ ասում ձեզ. եթէ ցորենի հատիկը, հողի մէջ ընկնելով, չմեռնի, միայն հատիկն ինքը կը մնայ, իսկ եթէ մեռնի, բազում արդիւնք կը տայ» (Յովհ. 12, 24):

Յիսուս Քրիստոսի՝ մեղքի, մահուան, գերեզմանի ու դժոխքի դէմ յաղթանակի շնորհիւ հաւատացեալի մարմինը սերմանւում է երկրի հողում, որպէսզի յարութեան օրը փառաւորուի հոգեւոր մարմնով: Դիակիզումն անյոյս տգիտութիւն է կամ մերժելի ապստամբութիւն, որ կարող է առաջնորդել իր հետեւորդներին հրկիզելու իրենց ապագայի սերմը: Մահը մարմնի վերջը չէ: Մահը հոգեւոր սերմանումն է, որ գոյացնում է նոր մարմինը:

Ստանալով Սուրբ Հոգու շնորհն ու հաղորդուելով Քրիստոսի Մարմնին եւ Արեանը՝ այս պատուաւոր գանձը՝ մարմինը, պէտք է ակնածանքով տեղադրուի հողի մէջ՝ որպէս ապագայ կեանքի սերմ: Թաղելով հողում՝ մենք սերմանում ենք յարութիւն առնելիք մարմնի սերմը: Սա հզօր վկայութիւնն է Աստծու Խօսքի նկատմամբ քրիստոնեայի անսահման հաւատի եւ մարմնաւոր յարութեան մասին Իր խոստման: Ինչպէս Տիրոջ մարմինը փառաւորուեց ու պայծառակերպուեց աստուածային փառքով եւ անհատնում լոյսով, այդպէս էլ ճշմարիտ քրիստոնեաների մարմիններն են փառաւորուելու ու դառնալու ճաճանչափայլ: Որովհետեւ, ինչպէս որ Քրիստոսի փառքը այդ չափով տարածուեց ու  ճառագում էր Իր մարմնի վրայ, այդպէս էլ հաւատարիմ քրիստոնեայի ներսում առկայ Քրիստոսի զօրութիւնը այն օրը հեղւուելու է եւ սփռուելու իր մարմնի վրայ, քանի որ նա այստեղ դեռ հաղորդ է Քրիստոսի էութեանը եւ Քրիստոսի բնութեանը:

Ամէն մարդ իր մարմնով պէտք է յարութիւն առնի Քրիստոսի Երկրորդ Գալստեան ժամանակ: Սակայն այսօր իրենք իրենց քրիստոնեայ կոչող շատ մարդիկ կան, որոնց համար այլեւս անհրաժեշտութիւն չէ «դատարկ գերեզման»-ին ու Քրիստոսի` մարմնով յարութեանը հաւատալը: Նրանք «առասպել» են անուանում «դատարկ գերեզման»-ը` հերքելով Քրիստոսի խորհրդաւոր Յարութեան յայտնութիւնը: Այսպիսինների համար հեշտ է ընդունել դիակիզման գաղափարը: Դիակիզումը ժխտումն է մարմնի յարութեան: Յարութիւնը քրիստոնէական հաւատի կենտրոնական ու կարեւորագոյն վարդապետութիւնն է, որ ձեւաւորում է եկեղեցու քարոզի սիրտը՝ պաշտամունքի ու հոգեւոր կեանքի շնորհիւ: «Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց»: Նոյնը խոստացաւ բոլոր նրանց, ովքեր հաւատում են Իրեն: Սուրբ Պատարագի ընթացքում ամէն կիրակի մենք հաւատով խոստովանում ենք Նիկիայի Հաւատոյ Հանգանակը՝ ասելով. «Հաւատում ենք մեռելների յարութեանը…»։ Աւետարանում կարդում ենք, թէ Յիսուսի մարմինը խաչելութիւնից ու գերեզմանում դրուելուց երեք օր յետոյ յարութիւն առաւ:

Աստուած մարդ արարածին ստեղծեց եռամասնեայ՝ մարմնով, հոգով եւ շնչով: Մեր գոյութեան իւրաքանչիւր տարրը, այդ թւում եւ մեր մարմինը, պատկանում են Աստծուն ու ծառայում են Իր փառքին: Մենք իրաւունք չունենք Աստծու ստեղծագործութեան ցանկացած տարրը միայն մեր ցանկութեամբ գործածել: Աստուա՛ծ է Արարիչը եւ միայն Նա՛ ունի իրաւունք թելադրելու, թէ ինչպէ՛ս վերաբերուել Իր արարչութեան հետ: Մարդու մարմինը, հոգին ու շունչը Աստծուն են պատկանում: Սրանք ստեղծուեցին Աստծու կողմից. Յիսուս քաւեց մեր մեղքերը, ու մարդ այլեւս ինքն իրեն չի պատկանում: Մարդը կոչուած է Սուրբ Հոգու տաճար լինելու իր մարմնով ու հոգով: Քրիստոնեան, աւազանի մկրտութեամբ վերստին ծնուելով, դրոշմւում է եւ օծւում է Սուրբ Հոգու շնորհներով:

Օքսֆորդի բառարանում քրիստոնէական եկեղեցիների մասին նշուած է. «Մարմնի յարութեան հաւատը դիակիզումն անտանելի էր դարձնում նախնի քրիստոնեաների համար»: Այս պատճառով ճշմարիտ քրիստնեաները, ինչպէս նաեւ հրեաները, որոնք հաւատարիմ էին իրենց հնագոյն սուրբգրային վարդապետութեանը, իրենց մարմինները չէին այրում: Քրիստոնեաները յուղարկաւորութիւն էին անում ու հաղորդուելով Սուրբ Խորհրդին` իրենց մարմինները երկիւղածութեամբ, ակնածանքով ու բարեպաշտութեամբ Քրիստոսի Մարմնի անդամն էին համարում եւ աստուածային բնութեանը հաղորդակից դառնում: Իսկ նրանք, ովքեր չգիտեն Աստծու կամքը կամ անտարբեր են Նրա կամքի հանդէպ կամ էլ գիտակցաբար դէմ են Նրա կամքին, այրում են իրենց մարմինները: Իսկ Աստծու հաւատարիմ ժողովուրդը, գիտակցելով թաղման խորհուրդը, միշտ զգոյշ է եղել յուղարկաւորութեան նկատմամբ, քանի սա յարութեան ակնկալումն է ու մեծ խորհուրդ: Պօղոս առաքեալն ասում էր. «Արդ, մի խորհուրդ եմ յայտնում ձեզ. բոլորս էլ պիտի ննջենք, բայց ոչ թէ իսկապէս բոլորս. պիտի նորոգուենք յանկարծակի, մի ակնթարթում, վերջին փողի ժամանակ, քանզի փողը պիտի հնչի, եւ մեռելները յարութիւն պիտի առնեն առանց ապականութեան, եւ մենք պիտի նորոգուենք. որովհետեւ պէտք է, որ այս ապականացու մարմինը անապականութիւն կրի, եւ այս մահկանացու գոյութիւնը հագնի անմահութիւն։ Եւ երբ այս մահկանացու գոյութիւնը հագնի անմահութիւն, եւ այս ապականացու մարմինը՝ անապականութիւն, այն ժամանակ կը կատարուի այն խօսքը, որ գրուեց. Մահի խայթոցը մեղքն է, եւ մեղքի զօրութիւնը՝ օրէնքը։ Բայց, գոհութիւն Աստծու, որ տուեց մեզ յաղթութիւնը մեր Տիրոջ՝ Յիսուս Քրիստոսի միջոցով» (Ա. Կորն. 15, 51-56):

Աւանդական թաղումը կենտրոնանում է մարմնի ապագայ յարութեան վրայ, իսկ դիակիզումով ժխտւում է մարմնաւոր յարութեան վարդապետութիւնը: Այն քրիստոնեաները, ովքեր աջակցում են դիակիզմանը, չեն գիտակցում, թէ դրա վերջնական հետեւանքը մարդկային ընդհանուր մարմնի բռնի ոչնչացումն է: Նրանք հեթանոս հոգեպաշտների նման կարեւորում են միայն մեռածի հոգին, որը, ըստ իրենց, ազատւում է մարմնի կապանքներից: Դիակիզման ծածուկ արտայայտութիւնն այն է, թէ մեռածի ֆիզիկական մարմինը ոչնչացաւ, ու միակ յոյսը ողջ մնացած հոգին է: Այս համոզմունքը նախնական քրիստոնէական դարաշրջանում արտայայտւում էր դեռեւս հին հերետիկոսութեան մէջ, որ կոչւում էր գնոստիցիզմ: Ժամանակակից շատ քրիստոնեաներ այսօր գործում են որպէս արդի գնոստիկեան աղանդաւորներ՝ ընդօրինակելով հերետիկոսական ու նէոհեթանոսական այդ հաւատը. նախ, որ հերքում են նոյն մարմնով յարութեան քրիստոնէական վարդապետութիւնը. երկրորդ` հաւատում են, թէ անմահ է միայն մարդու հոգին, իսկ մարմինը կարեւոր չէ: Սա է պատճառը, որ շատ քրիստոնեաներ այլեւս չեն տեսնում Քրիստոսի ֆիզիկական Յարութիւնը, ինչպէս նաեւ անկարեւոր են համարում իրենց սեփական յարութիւնը: Ինչո՞ւ այն գաղափարը, թէ դիակիզումը շատերի մտքում շեշտում է միայն հոգու անմահ գոյատեւումը, առանց մարմնի յարութեան, պէտք է ահազանգի ու տագնապեցնի իւրաքանչիւր ճշմարիտ քրիստոնեայի: Որովհետեւ, եթէ դիակիզման այդ գաղափարն առաջնորդում է շատ քրիստոնեաների հաւատալ դրան, ապա նրանք արդէն իսկ անցնում են քրիստոնէութիւնից դէպի հեթանոսութիւն: Լինել քրիստոնեայ՝ նշանակում է հաւատալ մարմնի ֆիզիկական յարութեանը, հաւատալ, ինչպէս Պօղոս առաքեալն է յայտարարում Կորնթացիներին ուղղուած իր նամակով, թէ` «Բայց արդ, մեռելներից յարութիւն է առել Քրիստոս՝ ննջեցեալների առաջին պտուղը» (Ա. Կորն. 15, 20): Մենք էլ յուսով հաւատում ենք, թէ` «ոչ միայն այսչափ. այլ եւ մենք իսկ, որ Հոգու առաջին պտուղն ունենք, մենք եւս մեր մէջ հեծեծում ենք՝ սպասելով որդեգրութեանը՝ մեր մարմնի փրկութեանը» (Հռոմ. 8, 22-23):

Քրիստոնէութեան հիմքը Քրիստոսի մարմնաւոր Յարութիւնն էր եւ է: Քրիստոսի յետագայ առաքեալներն անձամբ ականատես էին եղել իրենց Տիրոջ մարմնաւոր յարութեանը՝ մի քանի անգամ Իրեն յարութիւնից յետոյ քառասնօրեայ ընթացքում տեսնելով: Քրիստոսի յարութիւնը փոխակերպեց Իր աշակերտներին, ու նրանք արդէն անվախ ու համարձակօրէն հռչակում էին Յիսուսի միջոցով իրենց յարութիւն առնելը: Բանտից ազատուելուց յետոյ Պետրոսն ու Յովհաննէսն արգելարան դրեցին ու սաստիկ սպառնացին, որ այլեւս չքարոզեն յարութեան մասին, բայց նրանք պատասխանեցին. «Իսկ մենք չենք կարող չասել, ինչ որ տեսել ենք եւ լսել» (Գործ. 4, 20):

Մեռելների մարմնաւոր յարութիւնը, որ հիմնուած է Քրիստոսի յարութեան վրայ, կազմում է քրիստոնէական կրօնի ու հաւատի էութիւնը: Դիակիզումն առհասարակ ժխտում է մարդկային կեանքի մէջ այս խորը համոզումն ու բացարձակ ճշմարտութիւնը: Ըստ այդն՝ ամենահին ազգերն անգամ առանձին հոգատարութեամբ պահպանում էին մեռելների մարմինները ու թանկագին նիւթերով զմռսելով՝ պատրաստ էին թողնում յարութեան համար, այլեւ նրանց անմահացնում նրանց յիշատակների գրութիւններով եւ արձաններով[1]:

Մահուամբ հոգին բաժանւում է մարմնից, որը հետեւանք է Աստծու դէմ մեղանչումի, իսկ յարութեամբ հոգին միանում է մարմնին, որ փոխադարձաբար Աստծու հետ մարդու հաշտութեան հետեւանք է Քրիստոսի փրկագործութեան շնորհիւ: Եւ ինչպէս Քրիստոս յարութիւն առաւ պայծառացած մարմնով՝ իբրեւ երախայրիքը կամ անդրանիկը ննջեցեալներից, այդպէս էլ բոլոր հաւատացեալները պէտք է յարութիւն առնեն այնպիսի մարմնով, որ իբրեւ Սուրբ Հոգու տաճար՝ համապատասխանի իր գաղափարին. միայն թէ յարուցեալ մարմինն էապէս նոյնը պիտի լինի այստեղ եղած մարմնին, նոյնը եւ ոչ թէ ուրիշ։ Իր անհատականութեամբ է յարութիւն առնելու` պայծառացած իր գերագոյն կերպաւորութեամբ: Եւ սա հոգու ու մարմնի խորհրդաւոր միութեան պարզ հետեւանք է, որովհետեւ ի տարբերութիւն հոգեպաշտների, որոնք ասում են, թէ մարմինը հոգու բանտն է, կամ էլ դիակիզման կողմնակիցների, որոնք ոչնչացնելով մարմինը՝ ուրանում են յարութեան վարդապետութիւնը: Մարդու մարմինն իր հոգու զգայարանքն է, եւ հոգին նրա մէջ ազատօրէն գործում է՝ էապէս տարբերուելով նրանից ու յարաբերութեան մէջ անկախ ու միաժամանակ կախեալ լինելով: Իսկ այդպիսի հոգու համար առանձին եւ յարուցեալ վիճակը կատարելապէս կարելի է: Նոյնիսկ մեր կեանքում յաճախ ենք զգում այդպիսի վիճակ՝ չտարբերելով մեր կեանքում մեր մարմնի մէջ կամ դուրս լինելը, ինչպէս զգացել է Պօղոս առաքեալը (Բ. Կորն. 12, 2-4): Այսպիսի յարութեան օրինակ է Քրիստոսի յարութեան միջոցին եղած շատերի յարութիւնը, որի համար սբ. Եղիշէ վարդապետը՝ Վարդանանց հերոսամարտի մասնակիցն ու պատմիչը, ասում է. «Մեծափառ յարութեան օրերի նման եւ օրինակ էին նրանք, ովքեր մէկ առ մէկ յարութիւն պիտի չառնեն, եւ ոչ էլ շատերից մէկ մասը բոլորը միանգամայն, առանց մատնանշուելու եւ անուանուելու»: Քրիստոս շատերին յարութիւն տուեց Իր քարոզչութեան ընթացքում, նոյնիսկ «գերեզմանները բացուեցին, եւ ննջեցեալ սրբերի բազում մարմիններ յարութիւն առան» (Մատթ. 27, 52): Այս ամէնը երաշխաւորում է իւրաքանչիւր հաւատացեալի մարմնով յարութիւնն ու կեանքը:

Եթէ դիակիզումը նպաստում է միայն հոգու գոյատեւման անորոշ գաղափարին, եւ եթէ հոգին երբէք չի միանալու իր մարմնին յարութեան օրը, ուրեմն, սա ժխտում է քրիստնէական կարեւորագոյն՝ յարութեան վարդապետութիւնը, ինչպէս Պօղոս առաքեալն է ասում. «Իսկ եթէ մեռելները յարութիւն չեն առնում, ապա Քրիստոս էլ յարութիւն չի առել։ Եւ եթէ Քրիստոս յարութիւն չի առել, ի զուր է ձեր հաւատը. եւ տակաւին նոյն մեղքերի մէջ էք։ Իսկ արդ, նրանք, որ ննջեցին ի Քրիստոս, կորա՞ն արդեօք» (Ա. Կորն. 15, 16-18): Յարութիւնը պէտք է լինի ոչ միայն հոգու, այլեւ իր հետ ծածուկ կապերով ու խորհրդաւոր կերպով միացած մարմնի համար: Յոբը դեռեւս նախաքրիստոնէական դարաշրջանում էր հաւատում, թէ իր մարմնով պիտի յարութիւն առնի՝ ասելով. «Գիտեմ՝ յաւէրժական է Նա, ով երկրի վրայ պիտի փրկի ինձ՝ յարութիւն տալով մարմնիս» (Յոբ 19, 25-26): Իսկ Պօղոս առաքեալն ասում էր. «Գիտենք, որ, եթէ մեր այս հողեղէն տունը, որ մեր մարմինն է, աւերուի, Աստծուց շինուած անձեռակերտ յաւիտենական տուն ունենք երկնքում» (Բ. Կորն. 5, 1):

Տէր Յիսուս Քրիստոս, որ թաղուեց եւ երրորդ օրը յարութիւն առաւ, շուտով պիտի վերադառնայ ու յարուցանի պիտի տայ հողում թաղուած բոլոր մեռածների մարմիններին՝ կա՛մ յաւիտենական կեանքի, կա՛մ էլ դատապարտութեան համար: Յարութեան վարդապետութիւնը քրիստոնէութեան կարեւորագոյն վարդապետութիւնն է, որ որոշապէս հերքում ու մերժում է մեռած մարմինների անմխիթարական ու հեթանոսական դիակիզումը: