Զատկական ձու. կյանքի և հարության խորհրդանիշ

Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ եկեղեցու ավանդույթներից է Սբ. Զատկի նախօրեին ձու ներկելը:

Նախաքրիստոնեական շրջանում ձուն եղել է բնության վերազարթոնքի ու կյանքի խորհրդանիշ: Բոլոր կրոնների մեջ ձուն կարևոր տեղ էր գրավում. մինչև իսկ հին հռոմեացիները և հույները ձու էին նվիրում իրենց աստվածներին՝ սրբվելու և մաքրվելու համար: Կրոնների մեջ ձուն համարվում էր նաև հարության խորհրդանիշ, քանի որ իր մեջ պարունակում էր կյանքի նոր սերմը:

Զատկական ձուն, քրիստոնեության մուտքից հետո, դարձավ խորհրդանիշն այն ժայռե գերեզմանի, որտեղից Քրիստոսը հարություն առավ, իսկ կարմիր գույնը խորհրդանշում էր Աստծո Որդու թափած արյունը:

Ձուն համարվում է կենաց ծառի, կյանքի խորհրդանիշ: Ստ. Մալխասյանցը նշում է, որ «ծառ» նշանակում է նաև «ձվի սուր ծայրերը»: Այս բացատրությունը, որը ցույց է տալիս ձվի և կենաց ծառի գաղափարական առնչությունները, վկայում է, որ զատկական ձուն իր մեջ պարունակում է կյանքի հավերժության խորհուրդը:

Իբրև Քրիստոսի Հարության վառ արտահայտություն` Սբ. Եկեղեցում, Սբ. Մարիամ Մագդաղենացու օրինակով, աստիճանաբար ընդհանրացել է Սբ. Հարության տոնի նախօրեին հավատացյալների կողմից միմյանց ողջունելիս կարմիր հավկիթներ նվիրելու սովորույթը:

Ավանդությունը պատմում է, որ Մարիամ Մագդաղենացին այցելելով Տիբերիոս կայսերը (14-37 թթ.), քարոզում է քրիստոնեությունը՝ նվիրելով մի ձու: Իսկ այդ ժամանակվա սովորություն համաձայն` կայսրին չէին կարող այցելել առանց նվերի: Տիբերիոսը մերժեց հավատալ Քրիստոսի Հարությանը և բացականչեց. «Ինչպես կարո՞ղ է ինչ-որ մեկը մեռելներից հարություն առնել: Դա անհնար է, ինչպես եթե այս ձուն հանկարծ կարմրի»: Հենց այդ պահին կայսրի աչքին հրաշք տեղի ունեցավ. ձուն դարձավ կարմիր՝ վկայակոչելով քրիստոնեական հավատի ճշմարտացիությունը: Սա կայսերը հավատքի բերեց:

Ավագ Շաբաթ երեկոյան ավարտվում է Մեծ Պահքը: Այդ երեկո սեղաններին դրվում են բրնձով և չամիչով փլավ, ձուկ, ներկած ձու, գինի: Այս օրը զատկական ձվերը տարբեր գույնի են ներկում, սակայն հիմնականում զատկական ձուն պետք է կարմիր գույնի լինի: Ձու ներկելու խորհուրդը շատ լավ է բացատրում Սբ. Գրիգոր Տաթևացին: Ձվի դեղնուցը խորհրդանշում է երկիրը, սպիտակուցը` ջրերը, թաղանթը խորհրդանշում է օդը, իսկ կեղևը` երկինքը: Կարմիր գույնը խորհրդանշում է Քրիստոսի արյունը, կարմիր ներկված ձուն ցույց է տալիս, որ ողջ աշխարհը փրկվեց Քրիստոսի արյամբ:

Մեր ժողովրդի կենցաղում անհիմն ու անընդունելի սովորույթներ են ընդհանրացել. այն տանը, ուր մինչև Սբ. Զատիկը մարդ է մահացել, ձու չեն ներկում, կամ տոնի օրը օճառով ձեռքերը չեն լվանում, լվացք չեն անում: Սա ոչ թե հանգուցյալի նկատմամբ հարգանքի արտահայտություն է, այլ անտեղյակության հետևանք, որովհետև ձուն, լինելով Հարության, կյանքի հավերժության խորհրդանշան, առավելաբար պիտի ներկվի հե՛նց այդ ընտանիքներում` իբրև հոգևոր մխիթարություն` ի նշան կորցրած հարազատի հոգու անմահության և Երկնքի Արքայության համար հարություն առնելու:

 

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

31.03.18
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․