11 Հուլիս, Եշ Եսայի մարգարեի հիշատակության օր

Նա մարգարեացել է Քրիստոսից առաջ 8-րդ դարի կեսերին. շուրջ կես դար: Ծնվել և իր կյանքի գրեթե բոլոր տարիներն անց է կացրել Երուսաղեմում: Ամուսնացած էր և զավակներ ուներ: Իր մարգարեական կոչումը հետևյալ կերպով է նկարագրվում իր գրքի մեջ.

«Ոզիա (Երուսաղեմի) թագավորի մահվան տարում, Տրոջը տեսա մի բարձր և վեհ աթոռի վրա բազմած, և տաճարը լցված էր Նրա փառքով: Նրա շուրջը կային սպասարկող սերովբեներ, յուրաքանչյուրը վեց թև ուներ… և նրանք անդուլ, անդադար իրար ձայն տալով ասում էին.

«Սուրբ, սուրբ, սուրբ է Զորությունների Տերը. Ամբողջ երկինքը Նրա փառքով է լցված»:

Նրանց ձայնի վրա բացվեցին Տաճարի դարպասները և տունը Աստծո ներկայությունը խորհրդանշող ծխով լցվեց և ես գոչեցի.

«Վայ ինձ, թշվառականիս, ես կորա,

Քանզի որ պիղծ շուրթեր ունեցող մի մարդ եմ

Եվ պղծաշուրթ ժողովրդի մեջ եմ ապրում.

Եվ Զորությունների Տիրոջը բաց աչքերով տեսա»:

Այդ ժամանակ սերովբեներից մեկը ուղարկվեց իմ մոտ, որը Տիրոջ սեղանից ունելիով մի կրակե կայծ վերցրեց և ասելով.

«Ահավասիկ սա շրթունքներիդ դիպավ

Ու անօրենություններդ վերցվեցին քեզնից

Եվ մեղքերդ սրբվեցին»,-  դրեց շուրթերիս:

Այն ժամանակ լսեցի, որ Տերն ասում էր. «Ում ուղարկեմ, կամ ով կգնա այս ժողովրդին (քարոզելու): Եվ ես ասացի. «Ահավասիկ ես պատրաստ եմ, ինձ ուղարկիր: Եվ Տերն ասաց.

«Գնա և այս ժողովրդին ասա.

Լսելով պիտի լսեք, բայց չպիտի հասկանաք,

Տեսնելով պիտի տեսնեք, բայց չպիտի գիտենաք,

Որովհետև այս ժողովրդի սիրտը թմրած է.

Նրանց ականջները ծանրացել են և աչքերը՝ կուրացել.

Այնպես, որ իրենց աչքերով չեն կարողանում տեսնել

Եվ իրենց ականջներով չեն կարողանում լսել,

Ոչ էլ կարողանում են հասկանալ իրենց սրտերով,

Որպեսզի շրջվեմ և բժշկեմ նրանց»:

Մի պատգամ, որը պատշաճ է բոլոր ժամանակների համար, մանավանդ մեր…: Մեր եկեղեցական շրջանակներում, վերոհիշյալ տեսիլքից Եսային ժառանգել է «կայծակնամաքուր մարգարե» տիտղոսը:

Եսային իր օրերի թվով չորս թագավորների խորհրդատուն և առաջնորդն է եղել, մանավանդ Եզեկիա բարեպաշտ թագավորի: Նրա օրոք Ասորեստանի Սենեքերիմ թագավորը գրավել էր ամբողջ Հրեաստանի գրեթե կեսը և սպառնում էր տիրանալ Երուսաղեմին: Տագնապի մատնված Եզեկիան պատգամավորներ է ուղարկում Եսայու մոտ և խորհուրդ է հարցնում: Եսային ասում է. «Ասորեստանի թագավորը այս քաղաք չպիտի մտնի, նույնիսկ մի նետ չպիտի արձակի նրա վրա, ոչ էլ պատնեշելով պիտի պաշարի այն, այլ իր եկած ճանապարհով պիտի ետ վերադառնա և այս քաղաքը չպիտի մտնի»: Եվ արդարև, ժանտախտը բնաջնջում է Սենեքերիմի բանակը և ինքն էլ հազիվ իր երկիրը հասնելով իր երկու զավակների՝ Ադրամելիքի և Սարասարի կողմից սպանվում է, որոնք էլ իրենց հերթին փախնում են «Արարադի երկիրը» (Ես. 37:33-38):

Եսային այն մարգարեն է, որն ամենաշատն է մարգարեացել Մեսիայի՝ Քրիստոսի մասին, այն աստիճան, որ կոչվել է «նախաավետարանիչ» կամ Ավետարանիչ մարգարե: Օրինակ՝ ինքն է, որ ասում է. «Ահա մի կույսը պիտի հղանա և մի որդի պիտի ծնի և նրա անունը Էմմանուէլ պիտի լինի»: Քրիստոսի գործունեության աշխարհագրական շրջանին ակնարկելով ասում է. «Զաբուղոնի և Նեփթաղիմի երկրներում և ծովեզերքում բնակվողները, Անդրհորդանանում և Գալիլիայում ապրողները, որոնք խավարի մեջ էին քայլում, մեծ լույս տեսան» (Ես. 9:1): Երբ Հիսուսը Նազարեթի ժողովարանում կարդաց Եսայու 61:1-3 համարները, հաստատեց, որ դրանք Իրենով իրականացել են: Երբեմն նրա Գրքի մեջ Քրիստոսի կատարելիք դերը, տնօրինությունը և չարչարանքները բառ առ բառ նկարագրվում են:

Եսային, բառի ամբողջական իմաստով, ազնվական մարգարե է: Վեհությամբ և հզոր հեղինակությամբ է խոսում և պատգամում, այնպես, ինչպես վայել է Բարձրյալի դեսպանին: Մի մշակված միտք է և Աստվածաշնչի բարձրագույն իմացականություններից մեկը: Հավասարապես լուծում էր տալիս բոլոր խնդիրներին, թե՛ կրոնական և թե՛ քաղաքական; Հաճախ կոչվել է «դիվանագետ», կամ «քաղաքագետ» մարգարե: Բավականին մեծ հետաքրքրություն է ցուցաբերել և իր տեսակետը, կամ Աստծո կամքն է հայտնել ժամանակակից ազգային և միջազգային հարցերի վերաբերյալ: Շատ մոտ էր կանգնած արքունական շրջանակներին, և կարելի է ենթադրել, որ Երուսաղեմի արքունական խորհրդի, որը մշակում էր ժամանակակից պետությունների հետ երկրի քաղաքական հարաբերությունները, պատվավոր անդամ է եղել:

Եսայու Գրքի 66 գլուխները պատգամների մի օվկիանոս է՝ բազմաթիվ նյութերի մասին՝ Աստծո, արդարության, մեղքի, կրոնի և ընկերական մի շարք այլ հարցերի մասին, որոնցից որոշները ամբողջ Հին Կտակարանի երբեմն անգերազանց ոճով և համամարդկային ոգով տրված պատգամներից բարձրագույներն են; Եսայու գիրքը Հին և Նոր Կտակարանների կապող օղակն է: Ավանդաբար կարծում են, որ Մանասե ամբարիշտ թագավորի հրամանով սղոցվել է: Եսային տոնվում է առանձին, Վարդավառին հաջորդող հիգշաբթի օրը:

 

«Աստվածաշնչական Սուրբեր», Շնորհք արքեպսԳալուստյան, «ԳԱՆՁԱՍԱՐ» մատենաշարԵրևան1997 

Արևելահայերենի փոխադրեց՝ Վաչագան սրկԴոխոլյանը

Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․