Ս. Գուրիասն ու Ս. Սամունասը եդեսացի երկու քահանաներ էին Դիոկղետիանոս կայսեր օրոք (284-305): Նրանց ձերբակալում են որպես քրիստոնյաներ, բերում քաղաքի դատավորի մոտ, կուռքերի առջև խնկարկելու և կայսեր պատկերին երկրպագելու հրաման տալիս: Մերժում ստանալով` նրանց մեկ ձեռքի վրա կախում են: Երբ հոդերը խախտվում են, կրկնում են իրենց հրամանը: Ժխտական պատասխան ստանալով` ձեռք ու ոտք կապած նետում են խոր փոսը: Տեսնելով չարչարանքներն անօգուտ են` գլխատում են 4-րդ դարի սկզբում:

Ս. Աբիբ սարկավագը ծառայում էր Եդեսիայի եկեղեցում 4-րդ դարի սկզբներին: Հալածանքների ժամանակ շրջելով գյուղերում` նա քարոզում էր Աստծո խոսքը և քաջալերում նրանց, ովքեր հալածանքի էին ենթարկվում: Իմանալով այդ մասին` Լիկիանոս կայսրը հրամայում է ձերբակալել նրան, ինչը, սակայն չի հաջողվում: Իսկ երբ Ս. Աբիբ սարկավագը լսում է, որ իր մորն ու ազգականներին բանտարկել են, հոժարակամ հանձնվում է իշխանություններին: Չկարողանալով նրան համոզել ուրանալ Քրիստոսին`դատավորը նրան կրակով այրելու հրաման է տալիս: Սուրբը նախ աղոթում է, ապա նետվում է կրակի մեջ և ավանդում հոգին 312 թվականին: Նրան թաղում են այն տապանի մեջ, որտեղ ամփոփված էին նույն քաղաքում նույն օրերին նահատակված Ս. Գուրիաս և Ս. Սամոնաս քահանաների աճյունները: Դիոկղետիանոսի հալածանքների շրջանում Ռոմանոս անունով կրոնավորը, ով ձերբակալվելով` դատվում էր իր հավատի համար, դատավորին ասում է. «Մինչև իսկ եթե որևէ մանկան հարցնես, թե ո՞րն է ճիշտ` երկնքի ու երկրի Արարիչ միակ Աստծուն թե՞ բազում աստվածներին պաշտելը, քեզ ճիշտ պատասխան կտա»: Արդարև, կանչում են պատահական մի մանկան, ով վերոհիշյալ հարցմանը պատասխանում է. «Մարդկանց Աստված կոչվածը մեկ պետք է լինի. մեր պաշտած Աստված միածին Որդի ունի, Ով Հոր հետ մեկ է»: Զայրացած դատավորը իսկույն հրամայում է սպանել անմեղ մանկանը: Դեպքը տեղի է ունենում 304 թվականին:

Ս. Հյուսիքոս զինվորը չարչարվել է Դիոկղետիանոս կայսեր օրոք: Եղել է զինվորական, կայսեր մերձավորը, Քրիստոսին հավատալու համար ջրասույզ է արվել` պարանոցին քար կապված:

www.qahana.am