19 Մարտ, Գշ, Մեծ պահքի ԼԷ օր

Գրքեր

Մեծ պահք

«Ապաշխարեցե՛ք». առաջինը այս հորդորը տվեց Քրիստոս, երբ սկսեց քարոզել:

Ի՞նչ է նշանակում ապաշխարել, ինչո՞ւ և ինչպե՞ս ապաշխարել:

Մեծ պահքն իր յոթ կիրակիներով այս հարցերի պատասխանը կարող է տալ բոլոր նրանց, ովքեր իրապես ուզում են հասկանալ ապաշխարության խորհուրդը: Մեծ պահքը կոչվում է նաև ապաշխարության շրջան:

Մեծ պահքի կիրակիներն են՝ Բուն բարեկենդան, Արտաքսման, Անառակի, Տնտեսի, Դատավորի, Գալստյան և Ծաղկազարդ:

Ըստ այս կիրակիների՝ մարդը սկզբում վայելում էր դրախտային երջանկությունը: Ապա պատվիրանազանցությունը պատճառ է դառնում մարդու՝ դրախտից արտաքսման: Որոշ ժամանակ անց մարդ արարածը զղջում է և դարձի գալիս: Երկնավոր Հայրը ներում է մարդուն և արժանացնում նախկին փառքին ու շնորհներին՝ աշխարհի վրա կարգելով որպես տնտես: Այստեղ եկեղեցին մեզ հիշեցնում է, որ դատաստան է լինելու, և մենք՝ որպես տնտեսներ աշխարհում կարգված, պատասխան ենք տալու մեր տնտեսության և ապրած կյանքի համար: Ուստի պետք է անդադար աղոթենք, ապա այս ամենը պիտի եզրափակվի Տիրոջ երկրորդ գալստյամբ, երբ մեղավորները պիտի դատապարտվեն, իսկ արդարները արժանանան հավիտենական կյանքին:

Այս կիրակիների ոսկե շղթան կազմել են Հակոբոս Տեառնեղբայրը և Կյուրեղ Երուսաղեմացին: Իբրև պահեցողության քառասնօրյա շրջան (ավելանում է նաև Ավագ շաբաթը), Մեծ պահքը որպես հիմք ունի մեր Փրկչի՝ քառասուն օրերի ծոմապահությունն անապատում: Քանի որ մարդկային բնությունը գրեթե անկարող է տոկալ 40 օրերի ծոմապահությանը, ուստի եկեղեցին տնօրինել է կատարել 40 օրերի պահեցողություն: Այս շրջանը կոչվել է Մեծ պահք, քանի որ ի հակադրություն մյուս պահքերի, այն ամենաերկարն է: Ըստ Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցու օրացույցի՝ տարվա 158 օրերը պահքի օրեր են՝ Մեծ պահքը, 11 շաբաթապահքերը, չորեքշաբթի և ուրբաթ օրերի պահքերը:

«Առաքելական կանոններ»-ում Մեծ պահքի հետ կապված կարդում ենք. «Առաքյալները տնօրինեցին, որ քառասուն օր պահք նշանակվի՝ հրաժարվելու համար ամեն չարությունից, մեղքից և կերակրից՝ նախքան Փրկչի չարչարանքների օրը, և ապա կատարեն չարչարանքների օրը՝ Տիրոջ Պասեքը, և Փրկչի Հարության տոնը…Քանզի նույն Ինքը՝ Տերը մեր Քրիստոս, Տերը տոների և տարեկան հիշատակությունների, քառասուն օր և քառասուն գիշեր պահք պահեց»:

Առաջին պահքը Աստված պատվիրել էր առաջին մարդկանց. «Դրախտում ամեն ծառի պտուղներից կարող ես ուտել, բայց բարու և չարի գիտության ծառից մի՛ կերեք, որովհետև այն օրը, երբ ուտեք դրանից, կմահանաք» (Ծննդոց 2:16-17): Պահեցողությամբ Ադամն ու Եվան դրախտային կյանքն էին վայելում, այնինչ պահքի խախտումով նրանք արտաքսվեցին դրախտից, ընկան շնորհներից և դարձան մահկանացու:

Իսկ Մեծ պահքի ճանապարհով ընթանալով՝ հնարավորություն ենք ստանում վերագտնելու կորուսյալ դրախտը:

Պահքը լինում է երկու տեսակ՝ հոգևոր և մարմնավոր: Մարդը հոգի է և մարմին, ինչպես ուտելիքն է մարմնին հաճելի, նույնպես և պահքը՝ հոգուն: Մարմնի պահքը գեղեցիկ է այն պարագայում, երբ հոգին իրեն զերծ է պահում մեղքերից: Պահքի օրերին հրաժարվում ենք կենդանական կերակուրներից և մեր մարմինը սնուցում միայն բուսական սնունդով: Բայց եթե հաշվի առնենք այն, որ քրիստոնյայի համար իր կյանքի բոլոր օրերը խոկման, ինքնաքննության, բարեգործության, զղջման և ապաշխարության օրեր են, ապա պահքը քրիստոնյայի համար դառնում է զուտ սննդի փոփոխություն:

Պահքով քրիստոնյան բուժում է, զորացնում մեղքից հիվանդացած իր հոգին: Պահեցողության գերագույն նպատակը ապաշխարությունն է, երբ մարդը ցավում է, զղջում և մտահոգվում իր գործած մեղքերի պատճառով: Զղջումը, աղոթքը, ապաշխարանքը անբաժան պետք է լինեն պահեցողությունից: Կրոնական պահեցողությունը ունի նաև իր անուղղակի բարիքները, որոնք, բնականաբար, պահքի նպատակը չեն համարվում: Պահքի անուղղակի բարիքներից են, օրինակ, ֆիզիկական օգտակարությունը, կամքի զորացումը:

Սուրբ Օգոստինոս Ափրիկեցին ասել է. «Պահեցողությունը մաքրում է հոգին, բարձրացնում միտքը, չափի և հակակշռի ներքևում պահում կրքերը, ցրում ցանկության ամպերը, մարում սեռական կրակը, արծարծում է ժուժկալությունը և վառում ճշմարտության լույսը»:

Մեծ պահքի գլխավոր նպատակը հավատացյալին նախապատրաստելն է, որ Ավագ շաբաթվա ընթացքում արժանապես մոտենա Սուրբ Հաղորդությանը և ավելի մեծ ուրախությամբ տոնի Սուրբ Զատիկը:

«Մեծ պահքի շրջանն այն շրջանն է, որ մենք մեզ դիտում ենք մեր ներքին աշխարհի հայելու մեջ, մեր խղճի հայելու մեջ, որ Աստծո ներկայության զգացումն է մեր մեջ: Ո՞ւր եմ ես, ո՞վ եմ ես իմ խղճի հայելու մեջ: Այդ հարցումի բարերար ներգործության ժամանակն է Մեծ պահքը մեր եկեղեցու ծիսական համակարգում» (Գարեգին Ա):

Բուն բարեկենդանի երեկոյան ժամերգությունից հետո սկսվում է Մեծ պահքը: 

 

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

04.03.19
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․