Սաղմոս ԼԵ

Ի կատարած. Տիրոջ ծառա Դավթի սաղմոսը: Գիշերով փորձեց Դավիթը և չսպանեց Սավուղին ու առավօտյան հանդիմանեց նրան և Սավուղն էլ երդվեց, սակայն չպահեց իր երդումը և այդ կապակցությամբ էլ ասաց այս սաղմոսը: Նորից՝ խորհրդանշում է հեթանոսների հավատալը և Աստծո դատաստանների անքննելիությունը:

1. Ասէ անօրէնն ի մեղանչել ընդ միտս իւր, թէ չի՛ք երկիւղ Աստուծոյ առաջի աչաց նորա:

Անօրենն ասում է իր մտքում մեղանչելիս, թե իր աչքերի առջև Աստծո վախը չկա:

Նախ սրտին է ասում, թե ինչ է անելու, որպեսզի լսելի լինի Աստծուն: Աստծո վախը չկա. այդ է պատճառը, որովհետև Աստծո վախը հեռացրեց իր աչքերի առջևից, կարծես թե Աստված մոտ չէ:

2. Նենգեաց առաջի նորա, գտանել զանօրէնութիւն, և ատել զնա:

Նա խորամանկություն է գործում իր իսկ հանդեպ, որ չտեսնի իր անօրինությունն ու չատի այն:

Աստծո հանդեպ, որ չտեսնի Աստծո օրենքներից դուրս իր իսկ կյանքը, ասելով Տիրոջը, թե՝ հեռու մնա ինձանից, չեմ ցանկանում ճանաչել քո ճանապարհները և ատում եմ դրանք:

3. Բանք բերանոյ նորա՝ անօրէնութիւն և նենգութիւն են:

Նրա բերանի խոսքերն անարդար ու նենգամիտ են:

Կեղծիքներով լցված:

4. Ո՛չ կամեցաւ նա իմանալ զբարի. զանօրէնութիւն խորհեցաւ յանկողնի իւրում:

Նա չկամեցավ հասկանալ բարին: Անօրինություն խորհեց իր անկողնում:

Ավելի հեշտ է հորինել՝ նախապես խորհելով անկողնում, և ապա հաջորդ օրը նոր գործի դնել:

5. Եկաց նա յամենայն ճանապարհ, որ ո՛չ է բարի. և ի չարէ նա ո՛չ ձանձրացաւ:

Կանգնեց այն բոլոր ուղիների վրա, որոնք բարի չեն, և չարից չձանձրացավ:

Խորհել, խոսել և գործել չար և չվաստակել ոչինչ: Եվ չձանձրացավ. սատանային են վերաբերում այս խոսքերը:

6. Տէր, յերկինս է ողորմութիւն քո. ճշմարտութիւն քո մինչև յամպս:

Տե՛ր, երկնքում է քո ողորմությունը, իսկ ճշմարտությունը՝ մինչև ամպերը:

Ողորմությունն այն է, որ ծածկել է հաստատությունը, երկիրը և ծովը: Ճշմարտությունը՝ արդար դատաստանը՝ լցված ցասումով, ինչպես անձրևով, որից վերցնում է ողորմությունը, որպեսզի ամբողջը չթափի երկրի վրա, ինչպես աղեղ ամպերի մեջ դրված, որ ցողի պես քիչ թափվի: Տե՛ր, երկնքում է քո ողորմությունը, որտեղ ողորմություն է, այնտեղ բարկություն չի կարող լինել, իսկ որտեղ ճշմարտություն է, այնտեղ ողորմություն չի կարող լինել, այլ՝ իրավունք, թեև մարդիկ անգիտանում են: Երկնքից ողորմության անձրևը քո գութն է՝ ճշմարտախոս մարգարեների միջոցով, որոնց էլ ամպ է կոչում: Դարձյալ այդ քաղցրությունը երկնային Աստծո ողորմությունից է, որ պահում է երկրավորներին և չի այրում մեզ՝ տեսնելով մեր չարաչար մեղքերը: Եվ նրա ճշմարտությունն է, որ պահում է երկրավորներին անչափ մեղքերից՝ ամպերի միջոցով խրատելով հրդեհներով, կարկուտով, երաշտով, մինչև որ գործի է դնում ամպը՝ հաստատությունից ներքև, այսինքն՝ մինչև այն վայրը, որտեղից բացվում է հաստատությունը:

7. Արդարութիւն քո որպէս լերինք Աստուծո, իրաւունք քո որպէս խորս բազումս. զմարդիկ և զանասուն կեցուցանես դու, Տէր:

Արդարությունդ, Աստված, լեռների պես է, իրավունքդ՝ խոր անդունդի պես. մարդ ու անասուն դու ես ապրեցնում, Տեր:

Աստծո արդարությունը հաստատուն լեռների պես է, իրավունքը՝ խոր անդունդների, ինչպես որ Պողոսն է ասում. «Օ՜, խորություն Աստծո հարստության, իմաստության և գիտության, և անզննելի՝ նրա ճանապարհները» (Հռոմ. 11:33):

Մարդ ու անասուն դու ես ապրեցնում. ոչ միայն մարդկանց, այլև՝ անասուններին, դրանց համար են երկրի գալարումները, քանզի մարդկանց համար է անասուններին պահում, ինչպես նինվեացիների դեպքում էր: Նորից արդարությունդ ոչ թե այս լեռների հետ է համեմատում, այլ՝ երկնքում գտնվող հավիտենական լեռների հետ, որոնք ժառանգելու են արդարները՝ նոր աշխարհում: Խոր անդունդների պես, որ աչքը չի տեսել և խորն է, որ տալու է Աստված: Մարդ ու անասուն դու ես ապրեցնում. այն մարդկանց, որ Աստծո պատկերն են կրում, և անասուն է ասում, որ հավասարվեցին անասուններին: Կամ մարդ ասելով նկատի ունի հրեաներին, իսկ անասուն՝ հեթանոսներին, որոնք բանականություն, այսինքն՝ մարգարեներ չունեին:

8. Որպէս զի բազում արարեր զողորմութիւն քո Աստուած. այլ որդիք մարդկան ի հովանի թևոց քոց յուսասցին:

Որքա՜ն առատ է քո ողորմությունն, Աստված, մարդկանց որդիները թևերիդ հովանուն պիտի ապավինեն:

Առատ էր ողորմությունը, որ Պետրոսին աթոռ տվեց և Հուդային՝ գանձերը: Պետրոսին աթոռը զղջումից հետո տվեց, որպես արժանավորի, իսկ Հուդային գանձը՝ որպես անարժանի, որ նախապես գիտեր ամեն ինչ: Նման կերպ տալիս է նաև ուղղափառներին, իսկ հերետիկոսներին, որոնք Հուդայի հետ մաս ունեն՝ այստեղ է տալիս և անարժաններին գանձ ու թագավորություն, քահանայություն և տարբեր շնորհներ է տալիս, իսկ մարդկանց որդիները խաչի հովանու տակ պիտի ծածկվեն, այլ ոչ թե անասունները: Տերը մարդ լինելով՝ մարդու Որդի կոչվեց, հավի պես ցանկացավ իր թևերի հովանու տակ վերցնել նրանց, սակայն անասունները դա չցանկացան:

9. Արբեսցին նոքա ի պարարտութենէ տան քո. և զուխս փափկութեան քո տացես ըմպել նոցա:

Նրանք պիտի հագենան քո տան լիությունից, և նրանց պիտի խմեցնես քո գրգանքի գետերից:

Նախ երկրի բարիքներից, որը մեծ տուն է կոչվում: Դարձյալ տուն է կոչվում նաև եկեղեցին և տան լիությունը ոչ թե միայն գիտություն ունենալն է, այլև՝ հոգևոր կերակուր և ըմպելիք: Դարձյալ՝ լի է եկեղեցին իր աստիճանակարգերով և ավազանով և զանազան շնորհներով, որ բաշխում է այստեղ: Եվ գրգանքի գետեր. ովքեր խաչի հովանու տակ մտան՝ խաչակից լինելով, նրանց պիտի խմեցնի գրգանքի գետերից: Ի սկզբանե սրանք գետեր չէին, և վտակներ հորդեցին, որովհետև Տիրոջ Հոգին ելավ տիեզերքից, որտեղ ավարտվում է Հոր սեղանը, թողնելով փափկության դրախտը:

10. Ի քէն է, Տէր, աղբիւր կենաց. և լուսով երեսաց քոց տեսանեմք զլոյս:

Տե՛ր, քեզնից է կյանքի աղբյուրը, և երեսիդ լույսով ենք լույսը տեսնում:

Կյանքի աղբյուրը Որդին է և Հոգին էլ Հորից է, ինչպես որ ասում է. «Ինձ՝ կենաց ջրի աղբյուրիս, լքեց» (Երեմ. 2:13): Եվ երեսիդ լույսով. Հոր երեսը Որդին է, իսկ երեսի լույսը՝ Հոգին, ոչ ոք չի կարող ասել Տեր Հիսուս, եթե ոչ Սուրբ Հոգու միջոցով: Եվ Սուրբ Երրորդությունը ոչ ոքի հայտնի չէ բացի միմյանցից, քանզի ո՞վ գիտե Հորը, եթե ոչ Որդին, և ո՞վ գիտե Որդուն, եթե ոչ Հայրը: Դարձյալ՝ քեզնից է, Տեր, կենդանության աղբյուրը. որովհետև իր կենդանությունը, այսինքն՝ աստվածությունը գերեզմանից դուրս չմնաց, այլ իր հետ գերեզման իջավ, դժոխք իջավ, նրանով կենդանացան մեռած հոգիները և սրբերի մարմինները: Դարձյալ՝ ջուրն ու արյունն են, որ աղբյուրի պես ներգործելու են մինչև աշխարհի վախճանը: Նաև արդարների լույսը նրա երեսի լույսից է, ինչպես որ Թաբոր լեռան վրա փայլեց նրա ամենասուրբ երեսը:

Ծագեա՛ զողորմութիւնս քո՝ ոյք ճանաչէն զքեզ, զարդարութիւնս քո որ ուղիղ են սրտիւք:

Ողորմությունդ շնորհի՛ր քեզ ճանաչողներին, և արդարությունդ՝ սրտով ուղիղներին:

Այսինքն՝ ցույց տուր այլոց մեր հանդեպ քո խնամակալությունը: Դարձյալ, երբ արդարները ծագեն արեգակի պես, ապա դա կլինի հատկապես ըստ քո ողորմության, քան ճշմարտության: Սրտով ուղիղներին. նրանք, ովքեր հավատքով կենդանի են:

11. Մի՛ եկեսցէ ի վերայ մեր ոտն ամբարտաւանից. և ձեռք մեղաւորաց մի՛ դողացուսցեն զմեզ:

Թող ամբարտավանների ոտքը մեզ չհասնի, և մեղավորների ձեռքը չդողացնի մեզ:

Նկատի ունի ամբարտավանության ախտը. սատանայի ոտքերն ամբարտավաններն են, ովքեր ցանկանում են բարձրանալ և ընկնում են նրա որոգայթի մեջ: Իսկ նրա ձեռքերը՝ մեղավորներն են, վհուկներն ու կախարդները և նրա արբանյակները: Թող չդողացնեն մեզ, երբ ցանկանանք փոքր-ինչ հանգստություն գտնել քո պատվիրաններում:

12. Անդ անկցին ամենեքեան՝ ոյք գործեն զանօրէնութիւն. մերժեսցին և այլ մի՛ կարասցեն հաստատիլ:

Այնտեղ բոլոր անօրինություն գործողները պիտի ընկնեն, մերժվեն ու չկարողանան այլևս ոտքի կանգնել:

Նրանք, ովքեր իրենց հոժար կամքով ցանկացան գործակցել [չարի հետ]: Դարձյալ՝ ովքեր այնտեղ մեղքերով են գնում, կրակե լճի մեջ են ընկնելու: Մերժվելու են այծերը և այլևս չեն կարողանալու չար կամ բարի գործեր անել, այլ միայն ստանալու են ըստ իրենց այս կյանքում ունեցած արժանիքների:

 

 

Վարդան Արևելցի, Մեկնութիւն Սաղմոսացն Դաւթի, Էջմիածին, 1797 թ.

Գրաբարից թարգմանեց Գայանե Թերզյանը