Մարդիկ նույնիսկ անբնակ սրբավայրերն են ավիրել

Մեր ժամանակների անհանգիստ աշխարհիկ ոգին՝ իր կարծեցյալ քաղաքակրթությամբ, նույնիսկ հոգիները սրբող և խաղաղեցնող սուրբ անբնակ վայրերն է ավիրել: Անհանգիստ մարդը երբեք չի հանդարտվում: Մարդիկ խաղաղ անկյուն չեն թողել: Նույնիսկ Սուրբ Հողն են չգիտես, թե ինչի վերածել: Ֆոթինի անապատականուհու (1) վարքում էլ է հիշատակվում, որ այն անապատում, որտեղ նա նախկինում ճգնում էր, հետագայում բազմաթիվ կրպակներ տեղադրեցին և խորտկարաններ բացեցին: Անգլիացիները զովացուցիչ ըմպելիքների վաճառակետերի վերածեցին այն քարանձավներն ու խցերը, որտեղ այդքան վանականներ ու սրբեր էին ճգնել: Վե՛րջ, այլևս անապատ գոյություն չունի: Այն տներով, խանութներով, հյուրանոցներով ու օդանավակայաններով է լցվել… Հասանք այն ժամանակներին, որոնց մասին սուրբ Կոսմաս Էթոլոսացին (2) ասում էր. «Կգա ժամանակ, երբ այնտեղ, որտեղ երիտասարդներն այժմ իրենց զենքերն են կախում, գնչուներն իրենց երաժշտական գործիքները կկախեն»: Ուզում եմ ասել, որ մենք էլ հասանք այն ժամանակներին, երբ այնտեղ, որտեղ նախկինում վանականներն էին ճգնում, որտեղ նրանց տերողորմյաներն էին կախված, այժմ ռադիոընդունիչներն են գոռգոռում և զովացուցիչ ըմպելիքները՝ թշշում… Այո, երևում է մի որոշ ժամանակ էլ կանցնի և այդ ամենն արդեն անհրաժեշտ չի լինի: Եվ այս ամենից կարելի է ենթադրել, որ կյանքն ավարտին է մոտենում: Այս աշխարհի ու կյանքի վերջը մոտ է:

- Հա՛յր, իսկ Սուրբ Լեռան վրա խաղաղ անկյուն մնացե՞լ է:

- Ինչի՞ մասին է խոսքը: Ախր Աթոսի անտառներում անդադար նորանոր ճանապարհներ են կառուցում: Ամենուր մեքենաներ են աղմկում: Նույնիսկ ամենալուռ ու ամայի վայրերում բնակվողներն են իրենց համար մեքենաներ գնել: Չեմ հասկանում, թե այդ մարդիկ ի՞նչ են փնտրում անապատում: Անապատում թեթև քամուց շարժվող եղեգի ձայնը լսելով, Արսեն Մեծը հարցնում էր. «Այս ի՞նչ աղմուկ է: Մի՞թե երկրաշարժ է» (3): Սուրբ Հայրերը պիտի տեսնեին, թե այժմ ինչ է կատարվում: Նախկինում, համակեցական մենաստաններում վանականները շատ էին հոգնում հանձնարարություններից: Հատկապես՝ սեղանապետն ու հյուրընկալը: Պետք էր ափսեները լվանալ, պղինձը փայլեցնել: Իսկ այսօր շատ հեշտ է, քանի որ այժմ վանականները տարատեսակ ժամանակակից տեխնիկական միջոցներ ունեն, որոնք հիմնականում աղմուկով են աշխատում: Հիշում եմ, թե վանքում ինչպես էինք աղբյուրից ջուր բերում և հատուկ տարրաների մեջ լցրած, վերհան սարքավորման միջոցով, կամաց-կամաց չորրորդ հարկ բարձրացնում: Իսկ այժմ ջուրը պոմպով են քաշում և մշտապես լսում ես, թե այն ինչպես է աղմկում: Պատերը ցնցվում են, ապակիները՝ երերում: Գոնե որևէ խլացուցիչ դնեին: Քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ, բանակում ես խլացուցիչ էի օգտագործում հեռահաղորդչի մարտկոցը լիցքավորելիս, որպեսզի թշնամիներն իրենց մոտ ոչինչ չլսեին:

Մի անգամ մի վանքի վանականներ եկան իմ խուց և շատ բարձր էին խոսում: «Ավելի ցածր խոսեք,- ասացի նրանցից մեկին,- նույնիսկ հեռվում են մեր ձայները լսվում»: Նա շարունակում էր գոռգոռալ: «Դե ցածր խոսիր»,- կրկին խնդրեցի: «Ներիր, Հա՛յր,- պատասխանեց,- մեր վանքում սովոր ենք այդպես բղավել: Մեզ մոտ գեներատոր է աշխատում և այդ պատճառով էլ բարձր ենք խոսում, այլապես ոչինչ չի լսվում»: Հասկանո՞ւմ ես, թե ինչի մասին է խոսքը: Հիսուսի աղոթքն ասելու և ցածր խոսելու փոխարեն՝ միացնում են գեներատորն ու բղավում: Դեռահասներն իրենց մոտոցիկլետների խլացուցիչներն են հանում, որպեսզի ողջ շրջակայքը դղրդա… Վատն այն է, որ հենց այդ ոգին էլ այժմ վանականության մեջ է թափանցում: Այո, այժմ հասել ենք այնտեղ, որ աղմուկը վանականներին ուրախություն է պատճառում:

Այսօր առավոտյան մի վանական քրոջ էի հետևում: Նա տիեզերագնացի էր նմանվում: Լայնեզր ծղոտե գլխարկը գլխին, շնչադիմակը դեմքին, խոտհնձի մեքենան ձեռքին, ինքն իրենով հիանալով, իջնում էր լեռան լանջով: Նույնիսկ տիեզերագնացներն այդպես չէին հպարտանում, երբ վերադարձան Լուսնից: Քիչ անց լսում եմ. «Տրա-տա-տա-տա…»: Տեսնեմ, խոտհնձիչով սկսեց խոտերը հնձել և այնպես, որ արդեն չէիր թաքնվի այդ դղրդյունից: Դեռ նոր էր վերջացրել, երբ վանքի աշխատակիցը եկավ մի ավելի աղմկոտ մեքենա ձեռքին՝ հողը վարելու: Վազում էր, դռդռացնում՝ առաջ-հետ, առաջ-հետ: Հետո մի կողմ դրեց իր «բենզագութանն» ու ուրիշ մեքենա վերցրեց՝ հողը փոցխելու: Է՜հ, ինչեր ասես, որ մեզ բաժին չհասավ…

- Հա՛յր, համենայն դեպս, քանի որ այդ ողջ տեխնիկան գոյություն ունի, թեթևացնում է…

- Օ՜հ, գիտե՞ք թեթևացնող որքա՜ն տեխնիկա կա… Հնարավորինս խուսափե՛ք դղրդացող, դռդռացող ամեն բանից, աղմուկի՛ց խուսափեք: Այդ ամբողջ աղմուկը մեզ դուրս է անում մենաստանից: Այդ դեպքում ներքևում՝ դարպասների վրա ինչո՞ւ եք «Իսիխաստիրի» (4) ցուցանակը կախել: Ավելի լավ է «Աղմուկաստիրի»-ի կամ «Անհանգստաստիրի»-ի պես մի բան կախեք: Էլ մենաստանն ո՞ւմ է պետք, եթե այնտեղ լռություն չկա: Փորձեք հնարավորինս սահմանափակել այն ամենն, ինչի մասին խոսեցինք: Դուք դեռ չեք ճաշակել լռության քաղցրությունը: Եթե դա իմանայիք, ապա կկարողանայիք ավելի լավ հասկանալ այն, ինչ ասում եմ և որոշ այլ բաներ ևս: Եթե դուք ճաշակեիք լռության քաղցր հոգևոր պտուղներն, ապա անկասկած, լավ իմաստով, կանհանգստանայիք և ավելի կձգտեիք հոգևոր կյանքի սուրբ լռությանը:

 

1) Ֆոթինի անապատականուհին ծնվել է 1860թ. Դամասկոսում (Սիրիա), հունական ընտանիքում: Մոտավորապես 1884թ.-ին հեռացել է Հորդանանյան անապատ: 1915թ.-ին Առաջին համաշխարհային պատերազմի պատճառով ստիպված էր տեղափոխվել Երուսաղեմ և այնտեղ մնալ մինչև խաղաղության հաստատումը: Արդյունքում հաստատվեց Մեռյալ ծովից դեպի արևմուտք գտնվող անապատում, որտեղ էլ ճգնեց մինչև իր կյանքի ավարտը: Անապատականուհու կյանքը նկարագրված է Αρχιμ. Ίωακειμ Σπετσιέρης, Ή Έρημίτης Φωτεινή, Ί Καλύβη Άγ. Άναργύρων, Νέα Σκήτη, Άγ. Όρος 1994 գրքում:

2) Սուրբ Կոսմաս Էթոլոսացի (1779), բավականին երկար տարիներ ճգնել է Սուրբ Աթոս լեռան վրա: Ականջալուր լինելով աստվածային կանչին՝ դուրս եկավ աշխարհ և քարոզելով՝ շրջեց թուքերի կողմից գերեվարված Հունաստանի քաղաքներում և գյուղերում: Ավետարան էր ուսուցանում, դպրոցներ բացում, խոչընդոտում հույների իսլամացմանը: Բազում հրաշքներ գործեց և բազմաթիվ մարգարեություններ թողեց ողջ մարդկության վերաբերյալ: Իրավամբ նոր ժամանակի մեծ մարգարե է համարվում: Հրեաների կողմից զրպարտվեց թուրք փաշայի մոտ և մարտիրոսական մահով պսակեց իր կյանքը: Սուրբ Կոսմասի քարոզներն ու մարգարեությունները շատ տարածված և ընթերցվող են Հունաստանում, ռուսերեն չեն թարգմանվել:

3) Տե՛ս Древний Патерик. М., 1899. С. 21:

4) "Ησυχαστήριον" – հատուկ տիպի մենաստան: Անվանումն առաջացել է "ήσυχία" բառից, որ լռություն, լիակատար խաղաղություն է նշանակում:

 

 

Հայր Պաիսիոս Աթոսացու «Ցավով և սիրով՝ ժամանակակից մարդու մասին» գրքից

Ռուսերենից թարգմանությունը՝ Էմիլիա Ապիցարյանի

 

30.01.17
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․