Գրքեր

Մաշտոց

Մաշտոցը Հայ եկեղեցու արարողությունները բովանդակող ծիսական ժողովածու է: Այն կոչվում է նաև Ծիսարան:

Մաշտոցում ընդգրկված են Հայ եկեղեցու խորհուրդների և ծեսերի կարգը, օրհնություններ, աղոթքներ, երգեր և աստվածաշնչյան ընթերցվածներ:

Մաշտոցի կազմավորմանն ու հարստացմանը մասնակցել են Գրիգոր Ա Լուսավորիչը, Սահակ Ա Պարթևը, Հովհաննես Ա Մանդակունին, Մաշտոց Ա Եղիվարդեցին, Գրիգոր Բ Վկայասերը, Ներսես Շնորհալին, Գրիգոր Տաթևացին և ուրիշներ: Այս գրքի մեջ ընդգրկված են թարգմանություններ Բարսեղ Կեսարացու, Գրիգոր Նազիանզացու, Եփրեմ Ասորու, Կյուրեղ Երուսաղեմացու կանոններից, քարոզներից և աղոթքներից, ինչպես նաև հայ հեղինակների ծիսական բովանդակությամբ ինքնուրույն նյութեր:

Այս գիրքը գոյություն ուներ առաջին դարերից սկսած, բայց հույն և ասորի լեզուներով: Հինգերորդ դարում Սուրբ Մեսրոպը Ծիսարանը հայերենի թարգմանեց և կարգավորեց, որն էլ նրա անունով կոչվեց Մաշտոց: Իսկ, ըստ 13-րդ դարի պատմիչ Կիրակոս Գանձակեցու, գրքի անվանումը կապված է Մաշտոց Ա Եղիվարդեցի կաթողիկոսի հետ, ով դասակարգել է այն: Առաջին կազմողը եղել է Սուրբ Սահակ Պարթև հայրապետը: Մաշտոցը հետզհետե ճոխացվել է աղոթքներով և շարականներով:

Հայ եկեղեցում գործածվում են երեք տեսակի Մաշտոցներ՝

1. Փոքր կամ Ձեռաց Մաշտոց

2. Մայր Մաշտոց

3. Հայր Մաշտոց

Փոքր Մաշտոցը բովանդակում է քահանայի կողմից կատարվող ծեսերը, խորհուրդները՝ մկրտություն, դրոշմ, պսակ և այլ արարողություններ, որոնք նշված են այս գրքում:

Մայր Մաշտոցը պարունակում է բացի Փոքր Մաշտոցի արարողություններից, նաև եպիսկոպոսներին վերապահված կանոններ. ձեռնադրության, դպիրների, սարկավագների, քահանաների, վարդապետական աստիճաններ տալու, գավազանի տվչության և այլ կանոններ՝ եկեղեցու հիմնման և օծման, եկեղեցու գմբեթի խաչի, Սուրբ Սեղանի, եկեղեցու սուրբ պատկերների և այլնի օծման կարգերը, քահանայի թաղման կարգը:

Հայր Մաշտոցը ընդգրկում է միայն կաթողիկոսին վերապահված չորս ծեսերը՝ կաթողիկոսական օծում, թագավորական օծում, եպիսկոպոսական ձեռնադրություն և Մյուռոնօրհնեք:

Հարուստ և բազմազան է Մաշտոցի երաժշտական ցանկը: Ի տարբերություն մյուս եկեղեցական գրքերի, Մաշտոցը ի սկզբանե նախատեսված էր նաև արտաեկեղեցական կենցաղավարման համար: Այստեղից էլ նրա մշտական շփումը ժողովրդական ծիսականության և բանահյուսության հետ: Ձեռագիր Մաշտոցներում կանոնների ընթերցվող նյութերի միջև ընդգրկված են խազագրված սաղմոսներ, շարականներ, գանձեր և տաղեր:

Առաջին տպագիր Մաշտոցը լույս է տեսել 1667թ-ին, Ամստերդամում, Ոսկան Երևանցու ջանքերով:

 

 

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

06.12.14
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․