Մյուռոնի խորհուրդը ըստ Հայրերի

Ինչպես Սբ. Մյուռոնը սոսկ ընտիր և անուշաբույր յուղ չէ, այլ Սբ. Հոգու շնորհների նշանակ, այնպես էլ, մեր եկեղեցու հայրերն ու եռամեծ վարդապետները այլաբանական ծածկյալ խորհուրդներ են հաղորդել` աստվածաշնչային վկայությունների վրա խարսխված մեկնություններով:

Մենք գիտենք, որ հին ժամանակներում յուղով էին օծում թագավորներին, քահանաներին և մարգարեներին: Քրիստոս և´ մարգարե էր (Բ Օր. ԺԸ:15,18) և´ քահանա էր (Սղ. ՃԸ:4) և´ թագավոր (Ես. Թ:6-7): Քրիստոս բառն իսկ նշանակում է օծեալ, և եթե մենք քրիստոնյաներ ենք կոչվում, սրանից եզրակացնում ենք, որ մենք էլ օծեալներ ենք: Մենք քրիստոնյա ենք կոչվում ոչ միայն այն պատճառով, որ մենք Քրիստոսին ենք հավատում և հետևում, այլև Սբ. Մյուռոնով օծված և կնքված ենք: Այս մասին է խոսում երջանկահիշատակ Գարեգին Ա Հայրապետը` ասելով. «Հայոց եկեղեցւոյ միւռոնը հայութեան կնիքն է դարձած ըլլալէ ետք կնիքը Ս. Հոգւոյն Միւռոնով պայծառացած ճակատին համար կըսենք. «հայո´ւ ճակատ». միւռոնուած մանուկի համար կըսենք «հայու որդի». երբ մկրտութենէն անմիջապէս ետք երեխան դրոշմի օծումն ընդունի իր ճակատին կըսենք. «ահա հիմա հայացաւ»:

Գրիգոր Տաթևացին խորհելով Ս. Մյուռոնի մասին` գրում է, թե այն անուշահոտությունն այլաբանորեն խորհրդանշում է դեպ մեզ տարածվող աստվածային սրբությունը, իսկ բազում անուշահոտ ծաղիկներից կազմված Մյուռոնը Հիսուս Քրիստոսն է, ըստ այն խոսքի, թե «Քո անունը թափված յուղ է անուշ» (Երգ Ա:2): Նույն ձևով Սիմեոն Երևանցին է ասում, թե Մյուռոնի սուրբ յուղի մեջ խառնվող ծաղիկները, ունենալով քաղցր և զմայլեցնող հոտ, նաև հոգևորապես են ներգործում մեզ վրա` մեզ դարձնելով Աստծու համար անուշահոտ, ըստ այն խոսքի, թե «Իմ որդին Տիրոջ օրհնված բերրի արտի հոտն ունի» (Ծննդ. ԻԴ:27):

Քրիստոս Ինքն է ճշմարիտ Մյուռոնը, որն Իր աստվածության յուղը հեղեց մեր մեղանչական բնության մեջ, օծեց և սրբացրեց մեզ: Առաքել Սյունեցին, ով XV դարի նշանավոր հեղինակներից է, Մյուռոնօրհնեքին նվիրված իր քարոզում ևս Մյուռոնը նմանեցնում է Հիսուս Քրիստոսի խորհրդապատկերին, իսկ նրանից տարածվող Սրբազան Բուրմունքը` Մխիթարիչ Սուրբ Հոգուն, որն իր անուշահոտությամբ բարեզարդում է հավատացյալի սիրտը զանազան հոգևոր առաքինություններով:

Մյուռոնի պատրաստության երկու գլխավոր նյութերը համարվում են ձիթենու յուղը և բալասանը: Միջնադարյան մեկնություններում բոլորից շատ գրվել են այս երկուսի մասին մեկնություններ: Պատրաստությունը նկարագրելիս արդեն հիշված բալասանի և ձիթենու յուղի միախառնման մասին ասվում է, թե Սբ. Մյուռոնի գլխավոր այս երկու բաղադրիչների իրար խառնումը խորհրդանշում է Որդին և Սուրբ Հոգին` միավորված սուրբ յուղի մեջ, իսկ մնացյալ անուշահոտ յուղերն էլ նշանակում են Սբ. Հոգու շնորհների բազմազեղ բույրը: Մշտադալար ձիթենու ոստերը հաշտություն և խաղաղություն են խորհրդանշում: Աստվածաշնչային տարբեր վկայությունների այլաբանական խորհուրդների խտացումն ասես լինի ձիթենու մասին Մխիթար Գոշի հետևյալ գեղեցիկ բնորոշումը. «Ձիթենի յարազուարճութիւն և ի պտղաւէտութիւն մանաւանդ զի պտուղ նորա նիւթ է ձիթոյ և ձեթ նիւթ է լուսոյ և լոյս լուծիչ խաւարի» (Գոշ, Առակ, ԺԳ):

Աստծու կողմից Մովսեսին տրված օծության յուղի պատրաստման միջնադարյան անանուն հեղինակի մեկնությունում սրբազան յուղի բաղադրապատկերը նմանեցվում են Հին Կտարանաի այս կամ այն նահապետին բնորոշվող գլխավոր առաքինությանը, հատկանիշին: Այսպես, զմռսենու ծաղկի համար ասվում է, թե այն Աբելն է, ում ծաղկաձև արյունը հեղվեց: Անուշ կինամոնը օրինակն է Ենովքի, զգոն վարքի, որովհետև եթե մեկը խոր քնի մեջ լինի, որը նման է մարդկային մարմնի` մեղքով թմրելուն, կինամոնը նրան խոսել է տալիս արթուն ժամանակվա նման և հարցերի պատսխան տալ այնպես, ինչպես Ենովքը ննջած ժամանակ: Այս բույսը

իջեցնում է նաև մարմնի տաքությունը, որը տապոտ հնոցի բանսարկուի նման մեղքի տաքություն է ներարկում մարդուն: Այս կերպ էլ ողջախոհ Ենովքը վանեց բանսարկուի հատուցած գայթակղությունները և երկրային կյանքում նմանվեց երկքնի հրեշտակներին, որոնք չունեն արյան և մարմնի ջերմություն: Իսկ եղեգի խունկն էլ նշանակին է Նոյի անուշակ արդարության, և հիրիկը` Աբրահամի հավատքի:

Բույսերի այլաբանական այս խորհուրդներն էլ մի նոր վերիմաստավորում են ստանում Քրիստոսով և Օծյալ Փրկիչն Իր Խաչելությամբ խորհրդանշում էր Աբելի ծաղկաձև արյունը, վարքով` Ենովքի զգոն վարքը, արդարությամբ` իբրև անուշ խունկ` Նոյի արդարությունը, որով լցվեց բովանդակ տիեզերքը, հիրիկն էլ հավատքն է Տիրոջ հանդեպ ըստ Պողոս առաքյալի այն խոսքի, թե մենք արդարանում ենք Քրիստոսի հավատքով (Գաղ. Բ:16):

Սբ. Մյուռոնի խորհրդին անրադառնում է նաև Կ. Պոլսի պատրիարք Հակոբ Նալյանը (1741-1749 թթ.) իր «Մեկնություն Ս. Գրիգոր Նարեկացու «Մատյան Ողբերգության»» աշխատության մեջ: Ասում է. «Քեզ համար Սրբալույս Մյուռոնը Աստծու Որդու պատկերն է, ինչպես Սուրբ Դիոնիսոսը Մյուռոնի ճառում ասում է, որ նա Հիսուս Քրիստոսին է ցույց տալիս, որովհետև ինչպես Քրիստոսի միավորումն է Աստվածության, որը պարզ է ու միակ, և մարդկության, որ բաղադրված է մարմնից, հոգուց և մտքից, այդպես էլ Սրբալույս Մյուռոնը` ձիթենու պարզ յուղից, որ օրինակն է Քրիստոսի Աստվածության, և բաղադրյալ ծաղիկներից ու բալասաններից, որ օրինակն է մարդկության, միավորում և կազմում է (միություն), և նույն Հիսուս Քրիստոսի նախատիպի պատկերն է լինում և մատնանշում, մանավանդ որ յուղն այս կակղեցնելու կայտառացնելու պատճառով ողորմության (գաղափարի)համար տրպն է, (մասնավորապես) Աստծո ողորմության: Այս պատճառով դու, ասում է, ողորմություն չունեցողներին` հիմար կույսերին, արտաքսեցիր քո արքայության հարսնարանից, քանզի նրանք չունեին Քո նմանությունը, թեպետև բազում գերազանց անուններով

ես կոչվում, սակայն Ողորմած անունը բոլորից գերադասելով` ասացիր, թե` «Ես ողորմած եմ և հավիտյան ոխ չեմ պահի» (Երեմիա Գ:12)…