Քահանաներ Ծխական խորհուրդ Տիկնանց միություն Երիտասարդաց միություն Ցերեկային կենտրոն 
Քրիստոնյա ընտանիք Հարցազրույցներ Ուխտագնացություն Սոցիալական ծառայություն
Սուրբ Բարսեղ եպիսկոպոսի հորդորական խոսքը մկրտության մասին
Սողոմոն Իմաստունը ժամանակը բաժանում էր կենցաղային գործերի կատարման համար, և այդ գործերից յուրաքանչյուրի համար պատշաճ ժամանակ էր սահմանում՝ ասելով. «Ամեն բանի ժամանակը կա և ամեն գործ ունի իր ժամանակը՝ ծնվելու ժամանակը և մեռնելու ժամանակը» (հմմտ. Ժող. Գ 1): Ես էլ, փոքր-ինչ փոփոխության ենթարկելով Իմաստունի խոսքն ու ձեզ փրկաբեր ավետիսը քարոզելով՝ ա՛յն կասեմ, որ կա ժամանակ՝ մեռնելու և ժամանակ՝ ծնվելու:
Ի՞նչն է այս փոփոխված խոսքի տարբերությունն այն առաջին խոսքի համեմատությամբ: Տարբերությունն այն է, որ Սողոմոն Իմաստունը, խոսելով լինելիության և ապականության օրենքներին ենթակա գոյությունների մասին, համաձայն մարմնական բնության, ծնունդը նախադասել է մահվանը, որովհետև անհնար է ծնվելուց առաջ մահանալ: Սակայն ես, քանի որ հոգևոր վերածնության մասին եմ պատրաստվում խոսել, մահը կյանքից առաջ եմ «տեղադրում», քանի որ մարմնի մեռնելու ճանապարհով է տեղի ունենում հոգով կենդանացումը՝ համաձայն Տիրոջ խոսքի, որ ասում է. «Ես պիտի մեռցնեմ և Ես պիտի փրկեմ» (հմմտ. Բ Օրնք. ԼԲ 39):
Արդ, ուրեմն, մեռնե՛նք, որպեսզի ապրենք: Սպանե՛նք մարմնավոր խորհուրդները, որոնք չեն կարողանում հնազանդվել Աստծու օրենքին (հմմտ. Հռոմ. Ը 7), որպեսզի այդպիսով մեր մեջ զորավոր լինեն հոգո՛ւ խորհուրդները, որոնց միջոցով կյանքն ու խաղաղությունն են ծնունդ առնում: Թաղվե՛նք Քրիստոսի հետ, Նրա՛, ով մեզ համար մեռավ, որպեսզի և հարություն առնենք Նրա հետ, ով մեզ հարություն պարգևեց:
Եվ արդ, տարբեր գործերի համար պատեհ տարբեր ժամանակներ կան: Առանձին ժամանակ կա քնի համար, առանձին ժամանակ՝ արթուն լինելու, առանձին՝ պատերազմի, և առանձին՝ խաղաղության համար: Իսկ ահա Մկրտության ժամանակը մարդկային կյանքի ողջ ընթացքով ձգվում է, քանի որ ինչպես, արդարև, մարմինն է անկարող ապրել առանց շնչառության, այդպես էլ և հոգին է անկարող գոյատևել՝ առանց Արարչին ճանաչելու:
Ուրեմն, Աստծուն չճանաչելը հենց իսկ հոգու մահն է: Ինչ վերաբերում է չմկրտված մարդուն, ապա այդպիսի մեկը զուրկ է լուսավորությունից: Եվ ինչպես որ աչքը առանց լույսի չի տեսնում լույսի շնորհիվ իրեն տեսանելի բաները, այդպես էլ մարդու հոգին չի կարողանում Աստծու տեսությունն ունենալ: Ուստի և յուրաքանչյուր ժամանակն էլ պատեհ է Մկրտության միջոցով աստվածտեսության հասնելու համար՝ լինի գիշեր, թե ցերեկ, ժամ, թե վայրկյան և կամ ավելի նվազ մի ժամանակամիջոց:
Բայց և, այնուամենայնիվ, առավել բարեպատեհ մի ժամանակ գոյություն ունի Մկրտության համար. այդ ժամանակը Զատկի տոնն է, քանի որ այդ օրվանից ավելի ո՞ր օրը կարող է այնքա՜ն պատշաճել Մկրտությանը: Չէ՞ որ այդ օրը Հարության հիշատակն է, իսկ ահա Մկրտությունն էլ զորություն է՝ հարության հասնելու համար: Արդ, ուրեմն, հենց Հարության օ՛րն ընդունենք հարության շնորհը:
Այս պատճառով է, որ Եկեղեցին դեռևս շատ հնուց քարոզության միջոցով իր գիրկն է կանչում իր կողմից սնուցվածներին, որպեսզի նա, ով մինչ այդ երկունքի մեջ է եղել, այդ ժամանակամիջոցո՛ւմ ծննդաբերի: Ուստի և Մայր Եկեղեցին, նրանց կաթից կտրելով, Մեծ Խորհրդի խոսքերը՝ վարդապետության ավանդների հաստատուն կերակո՛ւրն է մատուցում՝ ճաշակելու համար:
Հովհաննեսն ապաշխարության մկրտություն էր քարոզում և նրա մոտ էր գնում ամբողջ Հրեաստանը: Տերը քարոզում է որդեգրությա՛ն Մկրտություն, ուստի և Նրան հուսացածներից ո՞վ է, որ չի հնազանդվի այդ քարոզությանը: Այն առաջին մկրտությունը գեթ ներածական բնույթ ուներ, իսկ սա կատարյալ էր: Այն մեկը օտարացումն էր մեղքերից, սա՝ հարազատությունն Աստծուն:
Հովհաննեսի քարոզությունը գեթ մեկ մարդու՝ նրա իսկ կողմից էր կատարվում, սակայն բոլորին մկրտության էր կոչում: Դու, սակայն, բազում մարգարեներից ես այդ ուսանել. «Լվացվե՛ք, մաքո՛ւր եղեք» (հմմտ. Ես. Ա 16): Դու սաղմոսներո՛վ ես խրատվել. «Մոտեցե՛ք Տիրոջը և առե՛ք լույսը» (Սղմ. ԼԳ 6): Քեզ առաքյալների միջոցո՛վ է քարոզվել. «Ապաշխարեցե՛ք, և ձեզնից յուրաքանչյուրը թող մկրտվի մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի անունով՝ մեղքերի թողության համար, և դուք ընդունած կլինեք Սուրբ Հոգու ավետիսը»:
Քեզ հենց իսկ Տե՛րն է քարոզել՝ ասելով. «Եկե՛ք Ինձ մոտ, բոլոր հոգնածներդ և բեռնավորվածներդ, և Ես ձեզ կհանգստացնեմ» (Մտթ. ԺԱ 28): Եվ այս բոլոր թվարկվածները այսօրվա ընթերցման մաս են կազմում: Մինչդեռ դու դեռ դանդաղում, տարակուսում և ծուլանո՞ւմ ես: Մանկությունիցդ քրիստոնեական վարդապետությունն ուսանելով՝ դեռևս չե՞ս սերտել ճշմարտությունը: Հարաժամ սովորելով՝ չե՞ս հասել ճշմարտության գիտակցությանը:
Ամբողջ կյանքիդ ընթացքում՝ մինչև ծերանալդ, դեռ որոշում ես, թե ե՞րբ պիտի քրիստոնյա դառնաս: Ե՞րբ է, որ մենք քեզ իբրև մեզ հարազատ մեկը պիտի ճանաչենք: Ոչ վաղ անցյալում դու այսօրվան էիր սպասում, իսկ այժմ էլ կրկին հայացքդ դեպի ապագա ես ուղղել: Տե՛ս, որ քո տված խոստումները կյանքիդ համար սահմանված ժամանակից ավելի երկարահուն չլինեն: Դու չես կարող իմանալ, թե վաղվա օրն ինչ կբերի քեզ, ուստի և մի՛ խոստացիր այն, ինչը քեզ չի պատկանում:
Քեզ Կյանքի՛ ենք կոչում, ո՜վ մարդ, ինչո՞ւ ես փախչում այդ կոչումից: Բարիքները վայելելո՛ւ ենք կանչում քեզ, դու, սակայն, ինչո՞ւ ես անտեսում պարգևները: Բաց է Երկնքի արքայությունը, իսկ քեզ այնտեղ Հրավիրողն էլ չի ստում. ճանապարհը դյուրին է, չկա ո՛չ ժամանակի, ո՛չ ծախսի և ո՛չ որևէ այլ բանի անհրաժեշտություն:
Ինչո՞ւ ես ծուլանում, ինչո՞ւ ես թաքնվում, ինչո՞ւ ես երկնչում լծին անփորձ երինջի նման: Լուծը քաղցր ու թեթև է (հմմտ. Մտթ. ԺԱ 30), այն չի ցավեցնում վիզը, այլ փառավորում է իրեն կրողին: Երասանը չի կապվում պարանոցին, այլ լուծը կրողն իր ինքնիշխան կամքով է առաջ շարժվում: Տեսնո՞ւմ ես, թե ինչպես է Եփրեմն ամբաստանվում իբրև ապստամբ երինջ. պատճառն այն է, որ նա իր անկարգությամբ՝ մոլորվում, ու անպատվում է արդար օրենքների լուծը (հմմտ. Ովս. Դ 16-17): Ուստի դու հեզությա՛մբ խոնարհիր քո պարանոցը և մտի՛ր Քրիստոսի լծի տակ, որպեսզի չլինի թե, ազատվելով երասանից, կյանքովդ՝ անազատ, և դյուրորսալի լինես գազանների կողմից:
«Ճաշակե՛ք և տեսե՛ք, որ քաղցր է Տերը» (Սղմ. ԼԳ 9): Ինչպե՞ս նկարագրեմ մեղրից էլ ավելի քաղցր Տիրոջը նրա՛նց, ովքեր չեն «ճաշակել» Աստծուն: Ուստի «ճաշակե՛ք և տեսե՛ք», քանի որ փորձառությունն առավել զորեղ է յուրաքանչյուր խոսքից: Տե՛ս, հրեան չի ուշացնում թլփատությունը ա՛յն սպառնալիքի պատճառով, համաձայն որի՝ այն անձը, որը ութերորդ օրը թլփատված չէ, պիտի վերանա իր ժողովրդի միջից (հմմտ. Ծննդ. ԺԷ 14):
Իսկ դու հապաղո՞ւմ ես անձեռագործ թլփատությանը դիմել, մերկանալ մեղանչական մարմնից (հմմտ. Կղս. Բ 11) ու մկրտվել՝ լսելով Տիրոջ այն խոսքը, որն ասում է. «Ճշմարիտ, ճշմարիտ եմ ասում քեզ, եթե մեկը ջրից և Հոգուց չծնվի, չի կարող Աստծու արքայությունը մտնել» (Հովհ. Գ 5): Այն մի թլփատության մեջ ցավ է ու վերք, իսկ այստեղ՝ հոգու ցող և սրտի վերքի բժշկություն:
Երկրպագո՞ւմ ես Նրան, ով մեռավ քեզ համար: Ուրեմն ընդունի՛ր նաև Նրա հետ թաղվելը Մկրտության միջոցով (հմմտ. Կղս. Բ 12): Այլապես, եթե տնկակից չլինես Քրիստոսի մահվանը, ինչպե՞ս կարող ես հաղորդակից լինել Նրա Հարությանը (հմմտ. Հռոմ. Զ 5): Իսրայելը Մովսեսի ձեռքով մկրտվեց ամպի և ծովի մեջ (հմմտ. Ա Կորնթ. Ժ 2)՝ քեզ մատնացույց անելով այն Ճշմարտության օրինակը, որը հայտնվեց ժամանակների վախճանին:
Իսկ դու խուսափո՞ւմ ես Մկրտությունից. ո՛չ թե ծովում տեղի ունեցած, այլ ճշմարտությա՛մբ կատարված Մկրտությունից: Դու փախչում ես ո՛չ թե ամպի, այլ Հոգո՛ւ միջոցով եղած Մկրտությունից, որը ո՛չ թե քեզ ծառայակից Մովսեսի ձեռքով կատարվեց, այլ հենց իսկ՝ Արարիչ Քրիստոսի: Եթե Իսրայելը չանցներ ծովի միջով, չէր կարողանա փախչել փարավոնից: Նույն կերպ նաև դու, եթե Մկրտության ջրի միջով չանցնես, չես ազատագրվի բանսարկուի դառը ծառայությունից:
Իսրայելը չէր ըմպի հոգևոր վեմից, եթե ըստ կարգի «չմկրտվեր»: Այդ նույն կերպ էլ՝ քեզ ոչ ոք ճշմարիտ ըմպելիքը չի մատուցի, եթե դու ճշմարտապես չմկրտվես: Իսրայելը մկրտությունից հետո հրեշտակների հացը կերավ (հմմտ. Սղմ. ՀԷ 25): Նույն կերպ էլ դու չես կարող ուտել «կենդանի հացը» (Հովհ. Զ 51), եթե նախ Մկրտությունն ընդունած չլինես:
Իսրայելը Ավետյաց երկիր մուտք գործեց մկրտության միջոցով, իսկ դու ինչպե՞ս Դրախտ կգնաս՝ առանց Մկրտությամբ կնքված լինելու: Մի՞թե չգիտես, որ կենաց ծառի ճանապարհը հսկելու համար բոցեղեն սուր է կարգված (հմմտ. Ծննդ. Գ 24), որը անհավատների համար սարսափելի է ու այրող, իսկ հավատացյալների համար՝ դյուրամատույց և լուսավորող: Տերը հրամայեց, որ այդ բոցեղեն սուրը շուրջանակի պտտվի, որպեսզի երբ հավատացյալ տեսնի, թիկունք դառնա նրա համար, իսկ չմկրտվածի տեսնելով՝ նրա դիմացն առնի:
Եղիան չզարհուրեց իր վրա եկող հրեղեն կառքերի ու հրեղեն երիվարների պատճառով (հմմտ. Դ Թագ. Բ 11), այլ, փափագելով վերնային ճանապարհը, համարձակվեց ընթանալ ահասարսուռ ուղիներով, հրճվանքով ելավ բոցեղեն կառքերի վրա՝ մարմնի մեջ մնալով: Իսկ դու, որ չես էլ բարձրանալու հրեղեն կառք, այլ միայն՝ ջրով և Հոգով Երկինք ես ելնելու, մի՞թե չես ուզում գնալ դեպի քո այդ կոչումը:
Եղիան Մկրտության զորությունը կանխապես նախանշեց ողջակիզման բազմապտուղ զոհասեղանի վրա, երբ ոչ թե հրով, այլ ջրո՛վ ողջակիզեց զոհաբերությունները: Սովորաբար կրակի բնությունը մշտապես մարտնչում է ընդդեմ ջրի բնության, սակայն այդ դեպքում ջուրը խորհրդանշորեն երեք անգամ հեղվեց զոհասեղանի վրա, հուրը վառվեց ու ձեթի պես բոցակիզվեց:
«Ինձ համար սափորներով ջո՛ւր բերեք,- ասաց Եղիան,- և հեղե՛ք ողջակեզի ու ջարդված փայտերի վրա» (հմմտ. Գ Թագ. ԺԸ 34): Ապա Եղիան ասաց՝ «դարձյա՛լ արեք», և դարձյալ արեցին: Նա ասաց՝ «երրորդ անգա՛մ էլ արեք», և երրորդ անգամ էլ արեցին: Սուրբ Գրքի այս խոսքերը ցույց են տալիս, որ Մկրտության միջոցով մարդը հարազատանում է Աստծուն, և Երրորդության նկատմամբ ունեցած հավատքի շնորհիվ այդ մարդու հոգում մաքուր ու երկնային լույս է ծագում:
Եթե ես եկեղեցում ոսկի բաժանեի, դու ինձ չէիր ասի, այնպես չէ՞, թե՝ «վաղը կգամ, վաղը կտաս ինձ այն», այլ կպահանջեիր, որ իսկույն քո բաժինը քեզ տայի և կդժգոհեիր, եթե հապաղեի: Սակայն մեծապարգև Աստված ո՛չ թե գեղեցկագույն նյութական արժեքներ, այլ հոգու մաքրությո՛ւն է առաջարկում քեզ, մինչդեռ դու պատճառաբանություններ ես հնարում ու պատրվակներ՝ ստեղծում, այնինչ հարկավոր էր գեթ ընթանալ դեպի պարգևը:
Ինչպիսի՜ զարմանահրաշություն. այն քեզ նորոգում է՝ առանց ձուլելու, վերաստեղծում է՝ առանց նախապես փշրելու, բժշկում է՝ առանց ցավեցնելու, սակայն դու բնավ մտքովդ չես անցկացնում շնորհը: Եթե դու մարդկանց ծառա լինեիր, և մի հրամանագրով ծառաներին ազատություն շնորհվեր, արդյոք իսկույն չէի՞ր գնա դատավորի մոտ, արդյոք քեզ համար փաստաբաններ չէի՞ր վարձի ու դատավորին չէի՞ր խնդրի, որպեսզի ամեն կերպ ստանայիր քեզ հասնող ազատությունը: Անշուշտ, մինչև իսկ ապտակի ու ծառաներին բաժին ընկնող ամենավերջին հարվածների էլ կհամբերեիր, միայն թե այդուհետ ազատվեիր հաջորդող հետագա հարվածներից:
Իսկ ահա երբ քեզ, որ ոչ թե մարդկանց, այլ մեղքի՛ ծառան ես, աստվածային քարոզությունը ազատության է կոչում, որպեսզի արձակի գերությունից ու համաքաղաքակից դարձնի հրեշտակներին և շնորհի միջոցով քեզ Աստծու որդի ու Քրիստոսի բարի պարգևների ժառանգորդ հայտարարի, այդժամ դու չես ասում, թե ժամանակն է եկել՝ ընդունելու ինձ տրվածը:
Ինչպիսի՜ չար արգելքներ, ինչպիսի՜ գարշելի ու անկատար զբաղումներ ունես դու: Սակայն մինչև ե՞րբ հեշտասիրությունը պիտի կլանի քեզ, մինչև ե՞րբ պիտի գերին լինես քեզ այդքա՜ն ցանկալի կրքերին: Չէ՞ որ արդեն երկար ժամանակ է, ինչ մենք ապրում ենք այսաշխարհային կյանքում, ուստի այժմվանից ևեթ իրական Կյա՛նքը փափագենք: Այդ ի՞նչն է, որ նույն արժեքն ունի, ինչ հոգին: Ի՞նչն է, որ հավասարարժեք է Երկնքի արքայությանը:
Այդ ո՞ր խորհրդատուն է քեզ ավելի հավատարիմ, քան՝ Աստված: Այդ ո՞վ է առավել իմաստուն, քան Ամենաիմաստունը: Ո՞վ է ավելի օգտակար բարիքներ ընձեռելու քեզ, եթե ոչ՝ Ամենաբարին: Կամ ո՞վ է քեզ ավելի հարազատ, քան Արարիչը: Չէ՞ որ Եվան, օձի խորհուրդը լսելով, առավել մեծ օգուտ չունեցավ, քան եթե Տիրոջը լսեր: Ես, սակայն, ունայն խոսքեր չեմ ասում քեզ, մինչդեռ դու ասում ես. «Դու ինքդ ո՛ղջ եղիր, բայց ինձ ցույց մի՛ տուր Լույսը և ինձ մի՛ առաջնորդիր դեպի քո այդ Թագավորը»: Մի՞թե այս և սրանից էլ ավելի անմիտ խոսքեր չես ասում՝ հակառակվելով ինձ:
Եվ, սակայն, եթե քեզ վրա արքունի պարտքեր կուտակված լինեին, և հանկարծ հայտարարվեր, որ քո այդ պարտքերն ի չիք են դառնում, բայց մեկն էլ չարամտությամբ կամենար քեզ զրկել քո պարտքերի ներման այդ հնարավորությունից, արդյոք չէի՞ր զայրանա ու չէի՞ր աղաղակի՝ բոլորին հասանելի շնորհից քեզ բաժին ընկնող մասնաբաժնին չտիրանալու պատճառով: Իսկ երբ որ քեզ ոչ թե միայն անցյալ «պարտքերի» թողություն, այլև ապագայական պարգևներ քարոզվեցին, դու ինքդ քեզ զրկեցիր՝ մի բան, որ ոչ մի թշնամի անգամ չէր անի:
Քեզ այնպես է թվում, թե դու իրավացիորե՞ն ես խորհում և քեզ համար օգտակա՞րն ես մտածում՝ քեզ առաջարկվող այս «թողությունը» չընդունելով, այլ դեռ պարտքերի տակ խորտակվելով: Բայց մի՞թե չգիտես, որ անգամ տասը հազար տաղանդ պարտք ունեցող այն մարդու պարտքը կներվեր իրեն, եթե միայն նա անմարդկայնորեն չվարվեր իր հանդեպ պարտապան եղող ծառայակցի նկատմամբ: Ուստի մենք ևս պետք է զգույշ լինենք, որպեսզի չլինի թե՝ նույն ախտի մեջ ընկնենք և, պարգևներ ստանալով՝ ինքներս, սակայն, չներենք մեր պարտապաններին, այլ հարկավոր է ներել մեր հանդեպ պարտք ունեցողներին, որպեսզի մեզ ընձեռնված պարգևը հաստատուն մնա մեր մեջ:
Մտի՛ր քո հոգու շտեմարանն ու հիշի՛ր գործած արարքներդ: Սակայն մի՛ տխրիր, եթե շատ լինեն մեղքերդ, որովհետև «ուր որ մեղքը շատացավ, շնորհն առավել ևս շատացավ» (Հռոմ. Ե 20), եթե, իհարկե, ընդունես այդ շնորհը, քանի որ շատ պարտք ունեցողին շատն է ներվում, որպեսզի նա առավել շատ սիրի: Իսկ եթե կարծում ես, թե փոքր ու չնչին են քո մեղքերը և մահացու չեն հանցանքներդ, ապա ուրեմն ինչո՞ւ ես զարհուրում ապագայի համար, երբ այնքան քաջություն չունես նախկին մեղքերիդ մեծությունը խոստովանելու, ինչպես որ պատվիրում է քեզ օրենքը:
Ասես կշեռքի վրա դրված լինի քո հոգին. մի կողմից հրեշտակներն են իրենց կողմը ձգում այն, մյուս կողմից՝ դևերը: Ո՞ւմ կտաս քո սիրտը, ի՞նչը կհաղթի քո մեջ. մարմնի հեշտասիրությո՞ւնը, թե՞ հոգու սրբությունը, ներկայի վերելքնե՞րը, թե՞ ապագայի երանությունները: Հրեշտակնե՞րը կընդունեն քո հոգին, թե՞ նրանք, որ մինչ այս պահը իշխանություն ունեն քեզ վրա:
Սակայն չգիտե՞ս, որ ճակատամարտերի ժամանակ զորավարներն իրենց զինվորներին տարբերակիչ նշաններ են բաժանում, որպեսզի դրանց միջոցով յուրային զինակիցները դյուրությամբ ճանաչեն միմյանց և տարբերակեն թշնամուց, երբ պատերազմի ժամանակ երկու զորքի զիվորները իրար խառնվեն: Ոչ ոք չի իմանա՝ դու մեզ հարազա՞տ զինվոր ես, թե՞ թշնամի, եթե խորհրդավոր նշանով ցույց չտաս քո հարազատությունը մեզ և եթե քեզ վրա տեսանելի չլինի Տիրոջ երեսի լույսը:
Ինչպե՞ս հրեշտակը քո նկատմամբ խնամք կտանի, ինչպե՞ս կզանազանի թշնամիներից, եթե չտեսնի քեզ տարբերակող կնիքը: Կամ թե՝ ինչպե՞ս կարող ես ասել՝ «Աստծունն եմ ես», եթե քեզ վրա չես կրում դրա մասին վկայող դրոշմը: Մի՞թե չգիտես, որ սպանությունն իրականացնողը զանց առավ կնքված տներն ու սպանեց անկնիք տների անդրանիկներին (հմմտ. Ելք ԺԲ 23):
Առանց կնիքի գանձը գողերը դյուրությամբ են ձեռք գցում, առանց նշանի ոչխարն անգամ հեշտությամբ վտանգի մեջ է ընկնում: Պատանի՞ ես. ամրացրո՛ւ պատանեկությունդ Մկրտության «երասանով»: Անցե՞լ են երիտասարդությանդ օրերը. մեկ է, մի՛ հրաժարվիր քո օգուտից, կորստյան մի՛ մատնիր քո պահպանությունն ու տասնմեկերորդ ժամն առաջին մի՛ կարծիր, քանի որ մարդ կյանքում յուրաքանչյուր ակնթարթ իր վախճանը պիտի ունենա աչքերի առջև:
Եթե որևէ բժիշկ քեզ հավաստիացներ, որ կարող է ինչ-որ հնարանքով ծերությունից՝ երիտասարդության վերադարձնել քեզ, այդժամ մի՞թե չէիր կամենա վերադառնալ քո այդ փթթուն տարիքին: Սակայն երբ որ Մկրտությունը քեզ խոստանում է զվարթացնել հոգիդ, որը դու մաշել, անօրենություններովդ աղտեղել և գարշելի ես դարձրել, այդժամ դու արհամարհում ես Բարեգործին և հայցաքդ չես ուղղում քեզ ավետվող պարգևների վրա:
Մի՞թե չես փափագում տեսնել խոստման մեծասքանչ հրաշալիքը, թե ինչպես է մարդը, առանց մոր, վերստին ծնունդ առնում, թե ինչպես է քայքայված ու մոլար ցանկությունների գերի դարձած մարդը (հմմտ. Եփս. Դ 22) վերստին զորանում, երիտասարդանում ու ճշմարտապես վերադառնում իր պատանեկության հասակին: Մկրտությունը փրկագին է գերյալների համար, այն պարտքերի թողություն ու մեղքերի մահ է: Հոգու վերածնունդ, լուսաշող հանդերձ, անձեռակերտ կնիք, դեպի Երկինք բարձրացնող կառք, Թագավորությանը մասնակից դառնալու գրավական, որդեգրության շնո՛րհ է Մկրտությունը:
Ո՜վ դու, թշվառակա՛ն, մի՞թե քեզ համար այսքան ու այսպիսի նմանատիպ այլ բարիքներից նախապատվելի են քո հեշտասեր ցանկությունները: Ես տեսնում եմ քո հապաղելու իսկական պատճառները, թեև դու դրանք փորձում ես խոսքերովդ սքողել: Քո գործած արարքներն իրենք են գոչում, չնայած այն բանին, որ ձայնդ լռում է. «Թո՛ղ որ ես իմ մարմնով վայելեմ գարշելի վայելքները, թավալ գամ հեշտությունների տիղմի մեջ, արյամբ շաղախեմ ձեռքերս, հափշտակեմ այն, ինչ ուրիշին է պատկանում, նենգությամբ առաջ շարժվեմ, երդումներ տամ, ստեմ, և այն ժամանակ միայն, երբ կդադարեմ չարիք գործելուց, այդժա՛մ միայն կմկրտվեմ»:
Սակայն եթե մեղքը օգտակար է քեզ համար, պահի՛ր այն մինչև կյանքիդ վախճանը, իսկ եթե մեղքը վնասում է այն գործողին, ապա ուրեմն ինչո՞ւ ես կամենում մնալ քեզ սպանող ախտերի մեջ: Որևէ մեկը, եթե ուզում է փսխել մաղձը, այն չի՛ առատացնում վնասակար կերակուրների անչափավոր ճաշակմամբ: Այս կերպ և հարկ է մաքրել մեղավոր մարմինը ախտերից և ոչ թե հիվանդությունը առավել սաստիկ դարձնել՝ մարմնի զորությունը մեծացնելու փոխարեն:
Նավն այնքան ծանրություն է միայն կրում, որքան ունակ է տանել, իսկ դրանից ավելի ծանրության դեպքում կխորտակվի: Այս կերպ էլ դու, թողության սահմանից անդին անցնող մեծության մեղքեր մի՛ գործիր, որպեսզի նավահանգիստ հասնելու փոխարեն նավաբեկության չենթարկվես:
Մի՞թե կարծում ես, թե Աստված չի տեսնում ու չգիտի, թե ի՛նչ կա քո մտքում, կամ մի՞թե Նա գործակից կլինի քո անօրենություններին: «Անօրենությամբ կարծեցիր, թե Ես քեզ կնմանվեմ» (հմմտ. Սղմ. ԽԹ 21),- ասում է Տերը: Դու, որ քեզ սիրելի մահկանացու մարդուն բարիք գործելով՝ քո այդ բարեգործության շնորհիվ է, որ նրան դեպի քեզ ես ձգում՝ ասելով ու անելով այն, ինչը խնդություն է պատճառում նրան, ինչպե՞ս ես ուզում հարազատանալ Աստծուն և Նրա որդիների շարքերը համալրել, երբ Աստծու համար թշնամանքի արժանի եղող արարքներ ես գործում և օրենքը զանց առնելու պատճառով անարգում ես Նրան:
Մի՞թե հույս ունես Աստծուն մտերմանալ այն արարքներով, որոնցով Նրան տրտմություն ես պատճառում: Տե՛ս, այնպես չստացվի, որ փրկության հույսն ունենալով՝ քեզ վրա չարիքների բազմություն կուտակես և զրկվես թողությունից: «Աստված չի ծաղրվում» (Գաղ. Զ 7)։ Մի՛ վաճառիր քո շնորհը: Մի՛ ասա, թե օրենքը գեղեցիկ է, սակայն մեղքն ավելի ցանկալի է:
Հաճույքը սատանայի կարթն է, որ դեպի կորուստ է տանում: Հաճույքը մեղքի մայրն է, իսկ մեղքը՝ մահվան խայթոցը (հմմտ. Ա Կորնթ. ԺԵ 56): Հաճույքը հավիտենական որդի «դայակն» է, որը մի որոշ ժամանակ խնամում է իրեն վայելողին, սակայն այնուհետ լեղու դառնությունից էլ առավել դառը հատուցման է արժանացնում:
Քո այդ հապաղումն ուրիշ բանի մասին չի վկայում, այլ ասում է հետևյալը. «Թո՛ղ իմ մեջ նախ մեղքը թագավորի, իսկ հետո՝ մի օր էլ, կթագավորի Տերը: Ես իմ մարմնի անդամները նախ իբրև չարություն գործող անիրավություն զենք կծառայեցնեմ, ապա դրանք կդարձնեմ Տիրոջ արդարության գործիքներ» (հմմտ. Հռոմ. Զ 13): Այսկերպ Կայե՛նը զոհ մատուցեց և իր առաջին բերքը իրեն պահեց, որպեսզի ի՛նքը վայելի, իսկ երկրորդը մատուցեց Արարիչ ու Ամենապարգև Աստծուն:
Դու ևս, քանի դեռ ուժ ունես քո մարմնում, երիտասարդությանդ օրերը մեղքի մեջ ես անցկացնում: Իսկ երբ մարմնիդ անդամները «մաշվում» են և այլևս որևէ բանի պիտանի չեն լինում, այլ հարկավոր է լինում դրանք դեն նետել՝ ժամանակի ընթացքում քայքայվելու և ժանգոտելու պատճառով, այդժամ միայն քո այդ մարմնական «գործիքները» բերում-ընծայում ես Աստծուն:
Ծերության ժամանակ պարկեշտությունը պարկեշտություն չէ, այլ՝ պագշոտության մեջ ընկնելու անկարողություն: Մեռածին պսակների չեն արժանացնում: Ոչ ոք արդար չէ՝ չարը գործելու անկարող լինելու պատճառով: Ուստի և դու, քանի դեռ ուժ ունես, մտքովդ ժուժկա՛լ եղիր և հեռու՝ մեղքից, քանի որ ա՛յս է առաքինությունը. «Հեռանալ չարից և բարիք գործել» (հմմտ. Ա Պետ. Գ 11): Իսկ ահա գեթ չարություն չգործելու պարագան ինքնին ո՛չ գովասանքի է արժանի և ո՛չ էլ՝ տանջանքի:
Երբ մեծ տարիքի պատճառով դադարում ես մեղք գործելուց, դա քո տկարության «շնորհն» է: Սակայն մենք գովասանքի ենք արժանացնում նրանց, ովքեր իրենց հոժարակամությա՛մբ են առաքինի, և ոչ թե նրանց, ովքեր հարկադրված են այդպիսին լինելու: Ո՞վ է, որ հաստատել է քո կյանքի սահմանը: Ո՞վ է քո ծերության ժամանակը սահմանել, ո՞վ է քո ապագայի վստահելի ու արժանահավատ երաշխավորը: Մի՞թե չես տեսնում, որ մահը և՛ մանուկներին է հափշտակում, և՛ խլում է արբունքի տարիքին հասածներին:
Կյանքը մեկ և հստակ տևողություն չունի: Ուրեմն, ինչո՞ւ ես հապաղում, ինչո՞ւ ես այնպես անում, որ Մկրտությունը քո հոգեվարքի պարգևը լինի, երբ ի վիճակի չես լինի ասելու փրկաբեր խոսքերը: Թերևս անգամ այդ խոսքերը մաքրապես լսե՛լ էլ չկարողանաս քեզ համակած հիվանդության պատճառով, այլ մինչև իսկ անկարող լինես ձեռքերդ երկինք կարկառելու, ոտքի կանգնելու, երկրպագության համար ծունկ խոնարհելու, անհրաժեշտ բաները սովորելու, զգուշությամբ խոստովանելու, Աստծու հետ դաշինք կնքելու, թշնամուց հրաժարվելու: Գուցե և գիտակցությունդ էլ չների ու տարակուսես, թե իրապե՞ս շնորհն ընդունեցիր: Կամ գուցե թե չզգաս էլ՝ ինչ խորհուրդ է կատարվում քեզ վրա: Իսկ ահա երբ գիտակցաբար ես ընդունում շնորհը, այնժամ օժտվում ես տաղանդով ու սկսում ես քո բարի ընթացքը:
Նմանվի՛ր այն ներքինուն, որը գտավ վարդապետին ու չհապաղեց ուսում առնել. հարուստը իր կառքին բազմեցրեց աղքատին, հպարտն ու ամբարտավանը՝ արհամարհված ռազմիկին: Նա, ուսանելով Արքայության Ավետարանը, իր սրտով ընդունեց հավատքն ու չհետաձգեց իր վրա Հոգու կնիքը դրոշմելու գործը: Իսկ երբ ջրի հանդիպեցին, ներքինին ասաց. «Ահա՛, ջո՛ւրը»: Նրա ուրախության արգասիքն էր այդ խոսքը, քանի որ գտնվել էր իր փնտրածը. «Ի՞նչն է խանգարում ինձ մկրտվել» (հմմտ. Գործք Ը 36):
Երբ կամքի հոժարություն կա, որևէ բան չի կարող խոչընդոտ հանդիսանալ, քանի որ Մկրտության կանչողը Մարդասեր է, սպասավորը՝ պատրաստ, շնորհը՝ առատ. դու միայն հոժարամի՛տ եղիր, և որևէ խոչընդոտ չի լինի քեզ համար: Մեկն է նա, ով արգելում է մեզ առաջ ընթանալ, որ խցում է մեր փրկության ճանապարհը, սակայն նրան մենք կարող ենք հաղթել մեր կամքով: Նա մեզ դրդում է հապաղելու, ուստի անգետ չլինե՛նք նրա մտածումների նկատմամբ: Նա մեզ խրատում է այսօր մեղք գործել, իսկ արդարություն գործեր վաղը կատարել:
Այս իսկ պատճառով էլ Տերը, ի չիք դարձնելով բանսարկուի չար մտածումները, ասում է. «Այսօր, երբ Իմ ձայնը լսեք» (հմմտ. Սղմ. ՂԴ 8): Իսկ ահա չարը ասում է. «Այսօրը՝ ինձ, իսկ վաղը՝ Աստծուն»: Տերը հակառակն է բարբառում՝ պատվիրելով «այսօր» Իր ձայնը լսել: Իմացի՛ր, թշնամին չի համարձակվում մեզ խորհուրդ տալ, որ մենք բոլորովին հեռանանք Աստծուց, որովհետև գիտի, որ քրիստոնյայի համար ծանր կլինի դա լսելը, ուստի նա խաբեպատիր հնարներով է գործադրում իր հանդգնությունը:
Բանսարկուն իմաստուն է չարը գործելիս և տեսնում է, որ մենք՝ մարդիկս, ներկայով ենք ապրում ու ամեն բան անում ենք հանուն ներկայի, ուստի և իր հնարանքներով «այսօր»-ը մեզնից գողանալով՝ մեր հույսը «վաղվա» վրա է թողնում: Եվ ապա, երբ գալիս է «վաղը», չարը դարձյալ այդ օրն իրենն է համարում, իսկ վաղը՝ Տիրոջինը: Այսկերպ, մշտապես դյուրությամբ մեզնից խլելով ներկան, իսկ ապագան էլ իբրև հույս թողնելով, աննկատելիորեն մեզ զրկում է մեր կյանքից:
Մի անգամ ես նմանատիպ խորամանկություն նկատեցի մի հնարամիտ թռչնի կողմից: Նրա ձագերը, փոքր լինելու պատճառով, դյուրորսալի էին, ուստի այդ թռչունն իրեն էր, իբրև պատրաստի որս, մատնում որսորդների ձեռքը, սակայն որսորդների ձեռքերում պտույտ գալով՝ ո՛չ որս էր դառնում նրանց համար, ո՛չ էլ, սակայն, այդ որսորդներին հրաժարեցնում էր որս անելու իրենց մտքից: Ուստի և այս թռչունը ուրիշ այլ հնարներ էլ էր գործադրում և, իր վրա սևեռելով որսորդների ուշադրությունը, ձագերին հնարավորություն էր ընձեռում փախչելու, իսկ ամենավերջում ինքը նույնպես թռչում-հեռանում էր:
Վախեցի՛ր, որ դու էլ որսորդների օրը չընկնես և անհայտի հույսով տոգորված՝ տեսանելին կորստյան չմատնես: Ուրեմն, այժմվանից իսկ քեզ Տիրո՛ջը հանձնիր, ասա՛ քո անունը, որպեսզի դու ևս համալրես Եկեղեցու շարքերը: Զինվորը նույնպես ցուցակագրվում է, մենամարտիկը ևս, իր անունն արձանագրելուց հետո է միայն մարտի դուրս գալիս, ռամիկը քաղաքացիական գրանցում ստանալուց հետո է քաղաքային հանրության անդամ դառնում: Այսպես էլ դու, իբրև Քրիստոսի զինվոր, իբրև բարեպաշտության մարտիկ, իբրև երկնային քաղաքացիություն ունեցող մեկը, կատարի՛ր իմ ասածն ու գրանցվի՛ր Եկեղեցու գրանցամատյանում, որպեսզի վերնային՝ Կյանքի գրքո՛ւմ գրանցվես:
Սովորի՛ր ապրել Ավետարանի թելադրած կենցաղավարությամբ: Թո՛ղ որ հավատարիմ լինեն աչքերդ, լեզուդ՝ ժուժկալ, մարմինդ՝ ծառայության մեջ: Մտածումներդ խոնա՛րհ թող լինեն, միտքդ՝ մաքուր, և դու՝ հեռու բարկության ապականությունից: Այսպե՛ս վարվիր. քեզ զրկանքների՞ են ենթարկում, դու մի՛ դատիր, ատելի լինելով՝ սիրի՛ր, հալածվելով՝ ների՛ր, և եթե բամբասում են քեզ, դու աղոթի՛ր:
Մեռի՛ր մեղքերի համար և խաչակի՛ց եղիր Քրիստոսին, քո բովանդակ սերը Տիրո՛ջը մատուցիր: Թեպետ դժվար է այս ամենն անելը, սակայն այդ ո՞ր բարիքն է դյուրությամբ տրվում: Ո՞վ է քնելով՝ հաղթանակի հասել: Ո՞վ է փափկասիրության ու հանգստության մեջ ապրելով՝ ժուժկալների հետ պսակների զարդարանքին արժանացել: Որևէ մեկն, առանց առաջ ընթանալու, հաղթանակ չի տարել: Աշխատանքն է փառք ծնում, չարչարանքն է պսակների արժանանալու առիթ հանդիսանում:
«Բազում նեղությունների միջով պիտի անցնենք՝ Երկնքի արքայություն մտնելու համար»: Ե՛ս էլ եմ այդ նույնն ասում, սակայն գիտենա՛նք, որ այդ նեղություններին Երկնքի արքայության մեջ հաջորդում են երանությունները: Իսկ ահա մեղքերին ծառա եղողներին սպասում են գեհենի վտանգն ու տխրությունը:
Բայց եթե ճշմարտապես քննենք իրողությունները, կտեսնենք, որ սատանայի հետ գործակցությամբ անիրավություն գործողներին ևս որևէ բան դյուրությամբ չի տրվում: Կասես՝ «արժե՞ արդյոք քրտինք թափել՝ ողջախոհության մեջ մնալու համար»: Սակայն անառակը ևս, իր ցանկասիրության պատճառով, ամբողջովին կորած է քրտինքի մեջ: Չափավորվածությունը մարդուց այնքանով է այս կամ այն բանը հեռու պահում, որքանով որ պիղծ ու կատաղի պագշոտությունը ինքնին խլում է:
Անքուն են անցնում նրա՛նց գիշերները, ովքեր աղոթքով են անցկացնում այն, սակայն չէ՞ որ շա՜տ ավելի դժնդակ ու ծանրացած են անարդարություն գործողների՛ աչքերը, քանի որ երկյուղն է ամբողջությամբ համակում այդպիսիններին, իսկ դրան գումարած՝ հեշտասիրության կիրքն էլ բոլորովին հեռու է վանում հանգստությունը:
Եվ եթե դու, փախչելով նեղությունից, որ փրկություն է բերում, մեղքերի ընդարձակ ճանապարհով ես գնում, ապա վախենամ, թե քո այդ անդորրավետ ուղով ընթանալով, պատշաճ օթևան չգտնես քեզ համար: Դժվար է պահել գանձը, ուստի տքնի՛ր, եղբա՜յր: Եթե ցանկանաս, ապա քեզ գործակիցներ կարող ես ունենալ գիշերային, պահպանիչ աղոթքները, տունը կանգուն պահող պահքը, հոգիդ մխիթարող սաղմոսերգությունը: Սրա՛նք վերցրու քեզ հետ, սրա՛նք թող օթևան դառնան քեզ համար՝ պահպանելու այն ամենն, ինչ, իրապես, պատվական է:
Ի՞նչն է ավելի լավ, ասա՛ ինձ, այն, որ մենք հարստանանք ու մշտապես խռովքի մեջ լինե՞նք՝ մեր ունեցվածքի պահպանության մասին մտածելու պատճառով, թե՞ այն, որ ի սկզբանե էլ պահպանության ենթակա ոչինչ չունենանք: Սրան հակառակ, սակայն, իրակա՛ն բարիքից ոչ ոք չի հրաժարվի՝ դրանցից զրկվելու երկյուղի պատճառով: Նաև, որևէ մեկը ոչինչ չի ձեռնարկի, եթե խորհի իր ձեռնարկի հնարավոր անհաջողության մատնվելու մասին, որովհետև երկրագործությանն առընթեր է անբերրիությունը, վաճառականությանը՝ նավաբեկությունը, ամուսնությանը՝ այրիությունը, մանկասնությանը՝ անորդությունը:
Սակայն, այնուամենայնիվ, մենք մեր գործերը ձեռնարկում ենք՝ հուսալով լավագույնին և մեր այդ հույսի իրագործման համար էլ ապավինելով ամեն ինչ տնօրինող Աստծուն: Իսկ դու քո խոսքով գովաբանում ես սրբությունը, իսկ գործով՝ դեգերում մեղադրանքի արժանի մարդկանց հետ: Տե՛ս, չլինի թե քո չար մտածումների համար զղջաս միայն այն ժամանակ, երբ այլևս քո այդ ապաշխարությունից որևէ օգուտ չես ունենա:
Այլ թո՛ղ որ քեզ ողջախոհության կոչի կույսերի օրինակը. նրանք, ովքեր իրենց ամաններում ձեթ չունեին, շատ ուշ զգացին, որ չունեն այն, ինչն իրենց այդքան անհրաժեշտ էր: Այդ իսկ պատճառով էլ Սուրբ Գիրքը նրանց «հիմարներ» կոչեց, քանի որ ձեթ գնելու փոխարեն նրանք իրենց ժամանակը վատնեցին պարապ դեգերումների վրա ու աննկատաբար իրենք իրենց զրկեցին Քրիստոսի հարսանեկան առագաստի պայծառությունից:
Այդպես էլ գուցե և դու, մի տարուց՝ մյուսին, մի ամսից՝ մյուս ամսին ու մի օրից՝ մյուս օրվան ձգձգելով և քո այդ հապաղելու պատճառով լույսը «սնող» ձեթ ձեռք չբերելով՝ կորստյան կմատնվես այն օրը, երբ չէիր էլ սպասում, և այդպիսով՝ կկորցնես փրկվելու հնարը: Քեզ չորս կողմից կպատեն տարակուսանքն ու անմխիթարելի նեղությունները. քեզ օգնելուց կհրաժարվեն բժիշկներն ու քեզնից կհրաժարվեն անգամ մտերիմներդ: Այդ ժամանակ դու դժվարացած շնչառությամբ ու ցամաքած կոկորդով՝ վտանգի մեջ կլինես, և սաստիկ տապի հետևանքով կտոչորվի քո ներսը, սրտիդ խորքից բխող հառաչանքներ կարձակես, սակայն քեզ տրտմակից գեթ մեկին չես գտնի:
Կխոսես նվաղած ձայնով, և ոչ ոք չի լինի, որ լսի քեզ: Բոլոր ասածներդ բարբաջանքի տեղ կընդունվեն ու կարհամարհվեն: Այնժամ քեզ ո՞վ Մկրտության կարժանացնի: Ո՞վ կլսի քեզ, երբ ամենքն էլ խելագարվածի տեղ դրած կլինեն քեզ: Քո ախտին «մասնակից» լինել չկամենալով՝ ամենքը կարհամարհեն քեզ: Սիրելիներդ կհապաղեն մկրտվելու մասին հիշեցնել քեզ՝ կարծելով, թե այդպիսով կխռովեցնեն անձդ: Բժիշկը կխաբի քեզ, և արդյունքում դու, քեզ այդքա՜ն հատուկ կենսասիրությանդ պատճառով ա՛յն օրը կընկնես, որ անգամ ինքդ քեզ չես ճանաչի:
Այնպիսի վիճակում կհայտնվես, որ որևէ օգնական չես ունենա՝ ասես անապատում լինելով: Չի լինի որևէ մեկը, որ կմկրտի քեզ: Մահը դռանդ շեմին կմոտենա և հոգիդ քեզնից խլողները կշտապեն անել իրենց անելիքը: Այդժամ ո՞վ պիտի ազատի քեզ. Աստվա՞ծ, որ արհամարհվել է քո կողմից: Նա լսում է քեզ ա՛յն ժամանակ, երբ դու լսում ես Նրան: Իսկ ի՞նչ ես կարծում. այդժամ Նա քեզ նորի՞ց կյանքի ժամանակ կտա, որովհետև նախորդ տրվածները ճի՞շտ ես օգտագործել…
Թող ոչ ոք քեզ սնոտի խոսքերով չխաբի՛ (հմմտ. Եփս. Ե 6), քանի որ քեզ վրա հանկարծակի կհասնի մահը (հմմտ. Ա Թսղ. Ե 3) և կործանումը քեզ վրա կգրոհի մրրկի նման: Կգա տխրադեմ հրեշտակն ու բռնությամբ և քաշքշելով կտանի մեղքերով կապկպված քո հոգին, որը մերթընդմերթ հայացքը դեպի հետ կուղղի՝ ողբալով առանց ձայնի, քանի որ մինչև իսկ քո ողբալու «գործարանները» գոցված կլինեն:
Ինչքա՜ն պիտի հեծեծաս, ինչքա՜ն պիտի հառաչես՝ քո գործած արարքների համար զուր տեղը լաց լինելով, երբ տեսնես արդարների ցնծությունը՝ լուսափայլ պարգևների բաժանման ժամանակ, և մեղավորների տրտմությունը՝ խորին խավարում: Ի՞նչ պիտի ասես այնժամ՝ սրտիդ ցավի միջից. «Ինչպե՞ս ես կրեմ իմ մեղքերի այս ծանր բեռը, որը ժամանակին այնքա՜ն հեշտությամբ կարող էի մի կողմ նետել: Սակայն ես չլվացի իմ աղտեղությունը, այդ պատճառով սոսնձված եմ մնալու մեղքերիս: Ավա՜ղ. այժմ ես կարող էի հրեշտակների հետ լինել, այժմ կարող էի վայելել երկնային բարիքները:
Ո՜վ չարամիտ խորհուրդներ. մեղքի վայրկենական վայելքի պատճառով հավիտենապես տանջվում եմ ես: Մարմնի հաճույքի պատճառով հրին եմ մատնվել այժմ: Արդար է Աստծու դատաստանը. ես կանչվեցի, սակայն չունկնդրեցի այդ կանչին: Ինձ ուսուցանում էին, սակայն ես չլսեցի: Ինձ վկայում էին, սակայն ես ծաղրում էի նրանց»: Այս ու նմանատիպ այլ խոսքեր կասես և լաց կլինես ինքդ քեզ վրա, եթե հափշտակվես այս աշխարհից մկրտվելուցդ առաջ:
Ո՜վ մարդ, կա՛մ զարհուրիր գեհենից, կա՛մ Արքայությունը փափագիր: Մի՛ անտեսիր հրավերը: Մի՛ ասա՝ «ինձ հրաժարված համարիր այս կամ այն պատճառով» (հմմտ. Ղուկ. ԺԴ 18): Ոչ մի պատճառաբանություն ընդունելի չէ՝ հրաժարվելու համար:
Ցանկանում եմ արտասվել, երբ հիշում եմ, որ դու ամոթալի գործերը գերադասում ես Աստծու փառքից և հաճույքառատ պագշոտությանը տեղի տալով՝ դժվարանում ես ձերբազատվել մեղքերից: Ինքդ քեզ զրկում ես ավետյաց բարիքներից և անկարող ես լինում՝ տեսնելու երկնային Երուսաղեմի բարիքները: Այնտեղ բյուրավոր հրեշտակներն են, մկրտվածների օթևանները, առաքյալների աթոռները, մարգարեների գահերը, հայրապետների գավազանները, վկաների պսակներն ու արդարների գովասանքները: Փափագի՛ր քեզ տեսնել նրանց շարքերում՝ լվացվելով ու սրբվելով Քրիստոսի շնորհով, ում պատկանում է փառքն ու զորությունը հավիտյանս. ամեն:
Սուրբ Բարսեղ Կեսարացի, «Գիրք պահոց», Ս. Էջմիածին, 2008թ.,
Գրաբարից թարգմանեց Գևորգ սրկ. Կարապետյանը
