Գրքեր

Ալեքսանդրիայի եկեղեցու հայրապետները՝ Սուրբ Աթանաս և Սուրբ Կյուրեղ

Սբ. Աթանաս. ուղղափառության սյունը (296-373)

Սբ. Աթանաս Ալեքսանդրացին Քրիստոնեական եկեղեցու նշանավոր եպիսկոպոսներից և Հայ եկեղեցու տասներկու տիեզերական վարդապետներից մեկն է: Եգիպտացի քրիստոնյա բարեպաշտ ընտանիքի զավակ էր, ծնվել է Ալեքսանդրիայում 296թ-ին: Փոքր տարիքից քրիստոնեական դաստիարակություն է ստացել: Ալեքսանդրիայի պատրիարք Ալեքսանդրը, մի օր տեսնելով փոքրիկ Աթանասին ծովեզրում կանգնած, որը եպիսկոպոսի նման մկրտություն և ձեռնադրություն կատարել էր ձևացնում, հոգևոր կոչումի նշան է նկատում նրա մեջ: Նրան ընդունում է հայրապետանոցի մեջ, որտեղ կրթվում և զարգանում է շնորհալի փոքրիկը:

Բարձրագույն ուսումը Սբ. Աթանասը ստացել է իր քաղաքի հռչակավոր աստվածաբանական ճեմարանում: Ալեքսանդր պատրիարքի կողմից ձեռնադրվել է սարկավագ: Նրա հետ մասնակցել է 325թ-ի Նիկիայի տիեզերական ժողովին՝ պաշտպանելով ուղղափառ հավատքը, որի պաշտպանը եղավ հետագա իր ողջ կյանքի ընթացքում: Պատրիաքի վախճանից հետո, 328թ-ին 33-ամյա Աթանասը դառնում է Ալեքսանդրիայի եկեղեցու քսաներորդ պատրիարքը:

Նիկիո հավատքի պաշտպանը

Իր պատրիարքության ընթացքում շարունակ հալածվել է այդ ժամանակ բյուզանդական կայսրության հովանավորությունը վայելող արիոսականներից: Բազմիցս իր աթոռից աքսորվել է կայսրի կողմից, նույնիսկ՝ Կոստանդիանոս Մեծի: Իր եպիսկոպոսության 46 տարիներից 20-ը աքսորի մեջ է անցկացրել:

Սբ. Աթանասը պայքարող անձ էր, երբեք տեղի չտվեց կիսարիոսականների ճնշումներին: Սբ. Գրիգոր Նազիանզացին նրան կոչել է «Եկեղեցու սյուն»:

Եղել է շրջան, որ ողջ եկեղեցում միայն Սբ. Աթանասն ու մի քանի հոգևորականներ են մնացել հավատարիմ Նիկիական դավանանքին՝ մնալով իրենց ուղղափառության մեջ անդրդվելի: Սբ. Աթանասը պայքարել է նաև Սբ. Հոգու աստվածությունն ուրացող Կ. Պոլսի պատրիաք Մակեդոն աղանդավորի դեմ:

Ջատագովը և հակաճառողը

Սբ. Աթանասը գրել է բազմաթիվ աստվածաբանական, ջատագովական և հակաճառական բովանդակություն ունեցող երկեր, ինչպես նաև Սբ. Անտոն Անապատականի վարքը՝ անձամբ ճանաչելով նրան: Տարածել է վանական կյանքի

գաղափարը արևմուտքում՝ Հռոմի եկեղեցում, երբ արիոսականների հալածանքների պատճառով գտնվում էր Հռոմում: Նրա գործերի մի կարևոր մասը հայոց ոսկեդարում թարգմանվել է հայերեն: Սբ. Աթանաս հայրապետը վախճանվել է 373թ-ին, մայիսի 2-ին:

 

Սբ. Կյուրեղ Ալեքսանդրացի

Սբ. Կյուրեղ հայրապետը նշանավոր եկեղեցական գործիչներից և Հայ եկեղեցու տասներկու տիեզերական վարդապետներից մեկն է: Եգիպտացի ազնվական և բարեպաշտ ընտանիքից էր, ծնվել է 380թ-ին Ալեքսանդրիայում: Եղել է Ալեքսանդրիայի քսանչորսերորդ պատրիարքը՝ 412թ-ին հաջորդելով իր հորեղբայր Թեոփիլոս պատրիարքին: Ուղղափառ հավատքի կորովի պաշտպան էր: Սբ. Կյուրեղի անձն ու աստվածաբանությունը կարևորվում են Հայ եկեղեցու համար հատկապես նրանով, որ նրա «Մեկն է Աստծո մարդացած Բանի բնությունը» խոսքը դարձել է Հայ Առաքելական ուղղափառ եկեղեցու վարդապետության հիմնաքարը, դավանաբանության առանցքն ու գլխավոր բանաձևը: Երիտասարդ տարիքում որոշ ժամանակ ապրել է Սբ. Մակարի վանքում, որտեղից վերադառնալով Ալեքսանդրիա ձեռնադրվել է քահանա, ապա՝ եպիսկոպոս: 412թ-ին 36 տարեկան հասակում պատրիարք ընտրվելուց հետո առաջին գործը լինում է պայքարել նավատյան աղանդավորների և ալեքսանդրացի քրիստոնյաների մեջ խռովություն մտցնող հրեաների դեմ: Այնուհետև նրա պայքարի առարկան գլխավորապես եղել է նեստորական աղանդը:

Սբ. Կյուրեղն էր, որ նախագահեց Եփեսոսի տիեզերական ժողովը (431թ.), ջախջախեց Նեստորի հերետիկոսությունը: Նեստորը Կ. Պոլսի պատրիարքն էր, որն ասում էր, թե Սբ. Կույսը Աստվածածին չէ, այլ Քրիստոսածին և դեմ էր նրան Աստվածածին կոչելու, և Սբ. Կյուրեղը «միավորյալ մի բնություն» բանաձևով, որ հիմն է Հայաստանյայց Եկեղեցու դավանության, վերջնականորեն հաստատեց քրիստոսաբանությունը: Մինչ ժողովը Սբ. Կյուրեղը գրում է նամակներ Նեստորին՝ ջանալով նրան ուղղության բերել: Սակայն, երբ Նեստորը համառում է իր ուսմունքի մեջ, գումարվում է Եփեսոսի երրորդ տիեզերական ժողովը:

Սբ. Կյուրեղը շեշտը դնում էր Հիսուսի աստվածության վրա, առանց մերժելու կամ նվազեցնելու Նրա մարդկության կարևորությունը: Հիմնվելով Աթանասի և Կապադովկյան Հայրերի տեսության վրա`համադրեց Սուրբ Երրորդության, Քրիստոսի մարդեղության և բնության վարդապետությունները:

Սբ. Կյուրեղի վարդապետական գործը

Հեղինակ է մեկնաբանական և աստվածաբանական բազմաթիվ գրքերի, որոնցից շատերը 8-րդ դարում Ստեփանոս Սյունեցու կողմից թարգմանվել են հայերենի: Մեկնել է Հովհաննու Ավետարանը տասներկու գրքով: Վախճանվել է 444թ-ին:

 

 

Կազմեց Գայանե Սուգիկյանը

21.01.17
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․