«Բարի խոսքը չար մարդուն էլ է բարին դարձնում»

Աստված ասաց՝ թող լույս լինի, և լույս եղավ: Խոսքը մեծ ուժ ունի աշխարհում: «Տիրոջ խոսքով ստեղծվեց երկինքը, և Իր բերանի շնչով՝ նրա բոլոր զորությունները» (Սաղմ. 32:6): Խոսքը դատարկ հնչյուն չէ, այն Աստծու պարգևն է, որով օժտված է մարդը և որով նա տարբերվում է մյուս արարածներից: Խոսքի միջոցով ծածուկը դառնում է բացահայտ: Խոսքը մարդու զգացումների, մտքերի, ցանկությունների, ուրախությունների և տխրությունների, այսինքն՝ մարդու հոգեվիճակի արտահայտիչն է, և արտաբերված խոսքի միջոցով մարդ կարող է տեսնել իր սեփական պատկերը: Կյանքը կանգ կառներ առանց խոսքի: Երբ Աստված ցանկացավ կանգնեցնել այն մարդկանց, որոնք փառասիրությունից դրդված ցանկանում էին մինչև երկինք հասնող աշտարակ կառուցել, ապա խառնեց նրանց լեզուն, ինչի հետևանքով նրանց սնափառ փորձն անհաջողության մատնվեց:  

Գոյություն ունեն բուժիչ և ավերիչ խոսքեր. ինչպես չար խոսքերն են քաոս ստեղծում, այնպես էլ բարի խոսքերն են ընդունակ արարելու, հրաշագործելու: Այդ պատճառով կարևոր է ընտրողաբար օգտվել բառապաշարից և մաքրել այն անցանկալի բառերից ու արտահայտություններից: Ինչ որ մարդ ունի այսօր, իր խոսքերի արդյունքն է: Խոսքերը յուրօրինակ աղյուսներ են, որոնցով մարդ կառուցում է իր կյանքը: Եվ աղյուսների ընտրությունից է կախված, թե ինչպիսի որակ կունենա իր կյանքը: Ոչ ոք չի կարող կառավարել մարդու միտքը և հեռու պահել նրան վատ մտքերից և խոսքերից, եթե ոչ ինքը՝ մարդը: Դժբախտաբար, մարդ, չկարողանալով զսպել իր լեզուն, հաճախակի է մեղանչում մերձավորի և Աստծու դեմ: Այդ պատճառով չափազանց զգուշավորությունն ու չափավորությունը խոսքի մեջ ոչ միայն քրիստոնեական առաքինություն է, այլ լավագույն միջոցը խաղաղ և երջանիկ կյանքի: Անզուսպ անձը բարկացած ժամանակ կշտամբում է և անտեղի վիրավորում մերձավորին, ամենքի և ամեն ինչի վերաբերյալ անվերջ տրտնջում: Խոսքով հնարավոր է սպանել մարդուն և մեծ չարիք ու աղետ պատճառել հասարակությանը, և հակառակը՝ խոսքով հնարավոր է կյանք պարգևել մարդուն և նպաստել հասարակության զարգացմանն ու զորացմանը:

Ս. Հակոբոս առաքյալն ասել է. «Եթե մեկը խոսքով չի մեղանչում, նա կատարյալ մարդ է՝ ընդունակ սանձահարելու իր ամբողջ մարմինը» (Հակոբ. 3:2): «Լեզուն մի փոքր անդամ է, բայց մեծամեծ բաներ է բարբառում: Մարդկանց լեզուն՝ այդ չարը, անզսպելին և մահաբեր թույնով լցվածը, ոչ ոք չի կարող հնազանդեցնել: Նրանով օրհնում ենք Տիրոջը և Հորը և նրանով անիծում ենք մարդկանց, որ ստեղծվեցին Աստծու նմանությամբ: Նույն բերանից դուրս են գալիս օրհնություններ և անեծքներ» (Հակոբ. 3:5; 8-10): Առաքյալն ասում է՝ թե ինչպես կարող է մի աղբյուրից քաղցր և դառը ջուր բխել, այդպես էլ ինչպես կարող է մարդու բերանից օրհնություն և անեծք դուրս գալ: 

«Պահապա՛ն դիր, Տե՛ր, իմ բերանին և ամուր դուռ՝ իմ շրթներին, որ սիրտս չհակվի չարության խոսքին» (Սաղմ. 140:3),- ասում է սաղմոսերգուն: Շատախոսությունն ու դատարկախոսությունն անհետևանք չեն թողնում հոգին, դատարկախոսությունից հետո հոգին դատարկվում է, և մարդ ի վիճակի չի լինում որևէ կարևոր և օգտակար գործի: Ինչպես մոլախոտերն են խանգարում բերրի հողում հացահատիկի աճին, այնպես էլ շատախոսությունն է խանգարում բարի մտքերի և խոսքերի աճին: Հին ժամանակներում իմաստունները չէին ընդունում որևէ աշակերտի՝ նախապես չփորձելով նրանց շարունակական լռության մեջ:  

Բարի խոսքի ուժի մասին է պատմում Ս. Մակար Մեծի կյանքի հետևյալ դրվագը: Մի օր նա Նիտրիա լեռը բարձրացավ իր աշակերտի հետ, որին ասաց, որպեսզի իր առջևից գնա: Աշակերտը ճանապարհին հանդիպեց մի քրմի, որ ինչ-որ տեղ էր շտապում՝ կուռքի պատկերը ձեռքին: Աշակերտը բացականչեց՝ այդ ո՞ւր ես շտապում, դև՛: Քուրմը, բարկանալով, դաժանորեն ծեծեց նրան և կիսամեռ վիճակում թողնելով՝ շտապեց շարունակել իր ուղին: Մի փոքր առաջ գնալով՝ քուրմը տեսավ Ս. Մակարին, որ հեռվից նրան ողջունելով՝ ասաց. «Ողջո՜ւյն, աշխատասե՛ր, ողջույն»: Քուրմը զարմացավ և հարցրեց՝ ի՞նչ բարի բան գտար իմ մեջ, որ ողջունեցիր: Սուրբը պատասխանեց. «Ես քեզ ողջունեցի այն պատճառով, որ տեսա քեզ աշխատելիս և ինչ-որ տեղ շտապելիս»: Քուրմը պատասխանեց. «Քո ողջույնն ինձ ոգևորեց և հասկացա, որ դու Աստծու մեծագույն սպասավորն ես, հակառակ նրա, ով քիչ առաջ հանդիպեց ինձ և վիրավորեց, ինչի պատճառով ծեծեցի նրան: Բարի խոսքդ ջերմացրեց սառած սիրտս: Այժմ ես քեզանից հեռու չեմ գնա, մինչև ինձ քրիստոնյա չդարձնես»: Այս խոսքերն ասելուց հետո նա ընկավ Ս. Մակարի առաջ, գրկեց նրա ոտքերը և բացականչեց՝ բաց չեմ թողնի քեզ, մինչև ինձ վանական չդարձնես: Նրանք երկուսով գնացին և հասան այն տեղը, որտեղ ընկած էր ծեծված աշակերտը: Նրան բարձրացրին և գրկած տարան եկեղեցի, քանի որ ի վիճակի չէր քայլելու: Լեռան վրա գտնվող եղբայրները, երբ տեսան քրմին երանելի Մակարի հետ, շատ զարմացան: Քուրմն ընդունեց քրիստոնեությունը, ապա՝ վանականությունը: Նրա օրինակին հետևելով՝ հեթանոսներից շատերը քրիստոնեություն ընդունեցին: Այս դեպքի վերաբերյալ Ս. Մակարն ասել է. «Հպարտ և չար խոսքը բարի մարդկանց էլ է չարացնում, իսկ խոնարհ և բարի խոսքը չար մարդկանց էլ է բարին դարձնում»:

«Ոչ մի տգեղ խոսք ձեր բերանից թող չելնի, այլ միայն բարի խոսքը, որ շինիչ է և օգտակար, որպեսզի շնորհով լցվի նա, ով այն լսում է» (Եփես. 4:29),- ասել է Պողոս առաքյալը:  Օրինակ՝ մեծ ուժ պարունակող «ներիր» բառը մարդիկ դժվարանում են միմյանց ասել հպարտության պատճառով, ինչի հետևանքով փլուզվում է ընկերությունն ու բարի փոխհարաբերությունները: «Շնորհակալ եմ»-ը ևս դրական կերպով է ազդում մարդկային փոխհարաբերությունների վրա:

Չարին հակված աշխարհում ամեն մարդ ցանկանում է և կարիք ունի բարի խոսք լսելու,  բայց որքան հաճախ է մարդն ինքը բարի խոսքեր հնչեցնում: Խոսքը, որ բարին է պարունակում, լուսավորում է մարդու կյանքը, քանի որ միավորված է լույսի աղբյուրին: Խոսքը երբեք չի կորչում զուր ու անհետ, այն չի վերադառնում, այլ գնում է դեպի հավիտենություն: Ուստի, հարկավոր է այնպես գործածել այն, որպեսզի դրա համար պատասխան չտանք դատաստանի օրը, քանի որ ասված է. «…ամեն դատարկ բանի համար դատաստանի օրը հաշիվ պիտի տան, որովհետև քո խոսքերով պիտի արդարանաս և քո խոսքերով պիտի դատապարտվես» (Մատթ. 12:36-38): Այսպիսով, բարին խոսելը առաքելություն է, որ պարգևել է Աստված յուրաքանչյուրին: Բարի խոսքը սերմ է, որ ընկնելով բերրի հողը՝ պտուղ է տալու մեկի դիմաց երեսուն, վաթսուն և հարյուր, այսինքն՝ բարիք և ուրախություն է պարգևելու թե՛ այս և թե՛ հավիտենական կյանքում: 

Կարինե Սուգիկյան