25 Նոյեմբեր, Բշ
Միֆոս և լոգոս
Ոմանք Աստվածաշնչի ճշմարիտ պատմությունները սխալմամբ կոչում են աստվածաշնչյան առասպելներ: Սակայն հստակ տարբերություններ կան պատմության, առասպելի` միֆի, էպոսի և գրական այլ ժանրերի միջև: Հատկանշական է, որ Աստվածաշնչի պատմությունները չեն տեղավորվում առասպելի ժանրի կատեգորիայի մեջ: Նաև լեզվաբանական իմաստով հունարեն միֆոս բառը հակադրվում է լոգոս բառին նրանով, որ առաջինը խոսք է` կապված երևակայական պատմությունների հետ, որը կարիք չունի պատմական հիմնավորման և նույնիսկ անհրաժշտություն չկա դա անելու, ինչպես օրինակ` Հերակլեսի մասին առասպելը: Իսկ լոգոսը խոսք է, որն ունի պատմական հիմք, և կարելի է դրա վերաբերյալ բերել պատմական հաստատումներ կամ առարկություններ: Եվ Քրիստոս կոչվում է Բանն` թարգմանված հունարեն լոգոս բառից, որով Քրիստոսին կոչել է Ավետարանիչը (Հովհ. 1.1): Նաև այս անվանումը ցույց է տալիս, որ Քրիստոսի հետ կապված իրողությունները, Նրա մասին աստվածաշնչյան վկայությունները առասպել չեն, որով և մեր հավատը հիմնված չէ վերացականի վրա, այլ` հաստատված ու վկայված իրողությունների, և սուտ չեն նաև խոստումները, որ Աստված տալիս է բոլոր Իրեն հավատացողներին:
Գիտակցությունն է որոշում կեցությունը
Մոտ երկու հազար տարիներ առաջ պատմության հանդեպ երկու մոտեցումներ առաջ եկան` իդեալիստական և մատերիալիստական: Իդեալիստական դիրքորոշումը մոտ է քրիստոնեական ընկալմանը: Այս հասկացության համաձայն` գիտակցությունը և բանականությունը ավելի բարձր են, քան նյութն ու նյութականը, և գիտակցությունն ու բանականությունն են որոշում պատմության ընթացքը: Այս ընթացքի մեջ մարդիկ օգտագործում են իրենց ընդունակությունները, որոնք մարդկությանը տրվում են Աստծուց: Նաև անտիկ շրջանի փիլիսոփա Էպիկուրն ասում էր, որ տաղանդավոր մարդկանց գյուտերը վճռորոշ դեր են կատարում մարդկության առաջընթացի համար: Իսկ մատերիալիստական հասկացությունը ենթադրում է, որ նյութն է առաջնային, և սոցիալ-տնտեսական պայմաններն են որոշում պատմության և մարդկության զարգացումը:
Երբ երկու դիրքորոշումներ հակադիր են, երբեմն ճիշտ ճանապարհը եղածի միջինը ընտրելն է: Եվ մենք ընդունում ենք, որ հավատքն ու գիտակցությունը ստորակարգ չեն նյութական իրերին ու երևույթներին, այլ դրանք են սահմանողները նյութականի ընթացքի: Մենք պետք է կենդանի և արթուն պահենք մեր հավատքը և գիտակցությունը` ապացուցելու, որ հոգին ավելի զորավոր է ու մարմնի կենդանարար ուժն է, և միտքն ու գիտակցությունը առաջընթացի որոշողն են: Այս վերոնշյալ տեսակետները հետևյալ հարցի յուրօրինակ պատասխանն են` գիտակցությո՞ւնն է կեցության որոշողը, թե՞ կեցությունն է որոշում գիտակցությունը: Որպես քրիստոնյաներ` մենք ապացույց ունենք, որ գիտակցությունն ու հավատքը ավելի բարձր են և նույնիսկ դժվարին պայմանները չեն կարող արգելք լինել մեր ճանապարհին դեպի կատարելություն, և մենք ի զորու ենք շտկելու աշխարհը մեր հավատքի և հոգու ուժով, Աստծո շնորհի զորակցությամբ:
Տեր Ադամ քհն. Մակարյան
«Քրիստոնեության իսկությունը» գրքից
Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի