Մի՞թե հնարավոր է պատերազմել առանց զենքի

Կյանքը բազմազան է, և այդ բազմազանությանը հաղորդ դառնալու տենչը շատ հաճախ մարդուն խառնաշփոթության մեջ է գցում. մարդ կորցնում է ինքն իրեն, սկսում է անտեսել այն, ինչ իր կյանքում առաջնահերթ, կարևոր ու հրատապ պետք է լիներ: Ընկղմվելով առօրյա կյանքի անդունդը՝ մարդը մոռացության է մատնում այն, որ երկրային կյանքը հավիտենական կյանքի նախապատրաստությունն է: Բանալով Աստվածաշունչը՝ տեղեկանում ենք, որ Աստված ստեղծեց երկինքն ու երկիրը, նյութական և հոգևոր աշխարհները: Երկու աշխարհներին հաղորդակից մարդը, մեղանչելով, կորցրեց կյանքի Աղբյուրի հետ անմիջական կապը և առավել հակվեց նյութականին: Եվ միայն մեր Տիրոջ՝ Հիսուս Քրիստոսի մարդացումով լիարժեք դարձավ մարդ-Աստված հարաբերությունը: Մարդ իրապես բացահայտում է իրեն, երբ հայացքն ուղղում է դեպի երկինք: Նյութական աշխարհը մեծապես կախված է նյութի, զգայական ընկալման հետ: Զարմանալի չէ, երբ ասում են՝ լավ է մեկ անգամ տեսնել, քան հարյուր անգամ լսել: Մարդ կարող է ուրանալ իր հոգին, բայց չի կարող ոչնչացնել այն: Երանելի Օգոստինոսը, դիմելով Տիրոջը, ասել է. «Դու մեզ ստեղծեցիր Քեզ համար, և մեր սիրտը հանգիստ չի գտնի, մինչև չհանգչի Քո մեջ»: Հոգևոր ճանապարհին, խոչընդոտների հանդիպելով, մարդ դադարում է առաջ շարժվելուց, պայքարելուց և սկսում է բավարարվել միայն նյութականով:

Պողոս առաքյալը եփեսացիներին ուղղված իր նամակում նկարագրում է, թե ում դեմ է ուղղված քրիստոնյայի պատերազմը և ինչպես պետք է դիմադրել թշնամուն. «Մեր պատերազմը մարդկանց դեմ չէ, այլ երկնքի տակ գտնվող չար ոգիների, իշխանությունների ու պետությունների և այս խավար աշխարհի տիրակալների» (Եփես. 6:12): Քրիստոնյան մկրտությամբ դառնում է մարտիկ և պատերազմի մեջ մտնում կրքերի, ցանկությունների ու անմաքուր ոգիների դեմ: Մարտի դաշտում գտնվող մարտիկն ամեն ինչ անում է, որ որևէ թերացում չունենա: Ճշմարիտ քրիստոնյան մշտապես զգոն է, քանի որ մշտական պայքարի մեջ է չարի դեմ, ով «առյուծի նման մռնչալով շրջում և փնտրում է մեկին, որ կուլ տա» (Ա Պետր. 5:8): Փորձություններն անխուսափելի են մարդու կյանքից, քանի որ հնարավոր չէ հավիտենական կյանքին նախապատրաստվել հարմարավետ կյանքով: Ահա թե ինչ է գրում Պողոս առաքյալը հոգևոր սպառազինության մասին. «Ուստի առե՛ք Աստծու սպառազինությունը, որպեսզի երբ չար օրը գա, կարողանաք հետ մղել չարի հարվածները և անեք ամեն ինչ՝ կանգուն մնալու համար: Հետևաբար պատրա՛ստ եղեք, ամրապնդեցե՛ք ձեր մեջքը ճշմարտությամբ, հագե՛ք արդարությունը զրահի պես և խաղաղության Ավետարանը քարոզելու պատրաստակամությունը՝ կոշիկի նման: Եվ այս բոլորի վրա առեք հավատի վահանը, որպեսզի կարողանաք հանգցնել չարի արձակած բոլոր մխացող նետերը: Առե՛ք նաև փրկության սաղավարտը և Սուրբ Հոգու սուրը, այսինքն՝ Աստծու խոսքը» (Եփես. 6:13-18): Հասկանալով, թե ով է թշնամին, ոչ ոք չի համարձակվի դիմադրել նրան՝ առանց իր ձեռքը վերցնելու առաքելական ողջ զրահը: Առաքյալն ամեն մի առաքինություն դարձրել է զենք, որոնցով մարդն անխոցելի է դառնում թշնամու հարվածներից, իսկ զենքերը ծածկող վահանը անխորտակելի հավատն է:

Ս. Եփրեմ Ասորին ասել է, որ հոգևոր մարտի մեջ թեև քրիստոնյայի դեմ պայքարում են անիրավներն ու հալածիչները, բայց քրիստոնյայի բուն պայքարը խավարի տիրակալների և երկնքի ներքո գտնվող անմաքուր ոգիների դեմ է: Չարն իր պայքարի մեջ խորամանկ և նենգ քայլեր է իրագործում: Օրինակ՝ նա Ադամի և Եվայի դեմ կռվեց ոչ թե ուժով, այլ նենգ շողոքորթությամբ: Չարն առանց բռնության, միայն գայթակղություններով ու խարդավանքով շարունակեց ու շարունակում է մոլորեցնել և փրկության ուղուց հեռացնել մարդկանց: Չարին անվանում են խավարի ոգի, քանի որ նա իր մութ գործերը կատարում է երկնքի ներքո՝ թաքուն և խավարի մեջ: Նրա բնակարանը երկնքի ներքո է և ոչ թե երկնքից վերև: Հնում ռազմիկները թշնամու անսպասելի հարձակումներին դիմադրելու համար քնում էին զինված: Քրիստոնյան էլ այս ռազմիկների նման, զգոնություն դրսևորելով, պետք է զրահավորված լինի, քանի որ չարը հարձակվում է այն ժամանակ, երբ մարդն ինչ-որ թուլություն է ցուցաբերում: Չարն անողոք է, դավաճան և ստոր, պատերազմելիս հնարավոր չէ նրանից որևէ ազնիվ քայլ սպասել: Մարդու կյանքը շատ կարճ է երկրի վրա, և Պողոս առաքյալը հորդորում է զգոնություն և քաջություն ցուցաբերել հոգևոր մարտի մեջ, որ երբ գա մարդու կյանքի երեկոն, այսինքն՝ հոգին մարմնից դուրս գա, մարդը ներման և փրկության արժանանա: Իսկ եթե ռազմիկը պայքարելիս իր ուշադրությունն այս կամ այն կողմ շեղի, ապա թշնամու համար անմիջապես խոցելի կդառնա: Այդպես էլ քրիստոնյան, երբ հոգևոր պայքարի մեջ կորցնում է իր զգոնությունը և այս կամ այն կողմ շեղվում, այսինքն՝ տարբեր մեղքերի մեջ ընկնում և անփութորեն մնում այդ մեղքերի մեջ, ապա խոցելի է դառնում չարի կողմից:

Մի օր, երբ սբ. Անտոն Մեծը պատրաստվում էր ճաշել, վեր կացավ աղոթելու, տարօրինակ զգացողություն ունեցավ, տեսավ իրեն, որ թողել էր իր սեփական մարմինը, և ինչ-որ մարդիկ նրան դեպի վեր էին տանում, իսկ մյուսները՝ մռայլ ու սարսափելի տեսքով, ձգտում էին խանգարել, որ ինքն անցնի: Ս. Անտոնին ուղեկցողները վեճի բռնվեցին նրանց հետ, որ հաշիվ էին պահանջում, թե արդյոք նա իրենց պարտք չէ և սկսեցին հաշիվը ներկայացնել նրա ծննդից սկսած, բայց սրբին ուղեկցողներն առարկեցին՝ ասելով, որ հաշիվը պետք է սկսել այն պահից, երբ նա դարձավ վանական և ուխտ արեց Աստծուն: Չար ոգիները սկսեցին մեղադրել, բայց ոչինչ կարողացան ապացուցել և ազատեցին ճանապարհը: Եվ սբ. Անտոնը տեսավ, թե ինչպես է վերադառնում դեպի իր մարմինը, մոռացավ ուտելիքի մասին և օրվա մնացած մասը ու ողջ գիշեր լաց եղավ և աղոթեց։ Նրան այնքան էր ցնցել այն միտքը, թե քանի թշնամի է կռվում մարդու հոգու դեմ և որքան դժվար է անցնել օդային տարածքը: Հետո նրա մտքով անցավ Պողոս առաքյալի այն խոսքը, որ մեղքերի մեջ ապրողն այս աշխարհի սովորության համաձայն է ապրում՝ հնազանդվելով սատանային, որը մթնոլորտում գործող ոգեղեն ուժերի իշխանն է և այժմ գործում է անհնազանդ մարդկանց մեջ (Եփես. 2:2): Չարն ամեն ինչ անում է, որ պայքարի ու խանգարի այն հոգիներին, որ դեպի երկինք են բարձրանում: Այդ պատճառով է առաքյալը հորդորում՝ առե՛ք Աստծու սպառազինությունը, որպեսզի երբ չար օրը գա, կարողանաք հետ մղել չարի հարվածները և անեք ամեն ինչ՝ կանգուն մնալու համար (Եփես. 6:13):

Հոգևոր պայքարի մեջ քաջամարտիկ լինելու, չտկարանալու և չարին մշտապես հաղթելու մասին սբ. Հովհան Ոսկեբերանն ասել է. «Մի զարմացեք, որ այդքան խոսվում է թշնամու ուժի մասին։ Ադ իմացությունը ոչ թե վախի, այլ զգոնության պետք է մղի, այդ պատճառով պետք է պայքարել զվարթորեն և չթուլանալ հաղթանակից հետո: Իսկապես, եթե պատերազմ է և մեր դեմ զինյալները չար ոգիներն են, ինչպե՞ս կարելի է անհոգության տրվել կամ հաղթել առանց զենքի: Թող յուրաքանչյուրը խորհի այս մասին, երբ զայրույթը տիրի իրեն, երբ ցանկասիրությունը հաղթի իրեն և թող բոլորն ուշադրություն դարձնեն երանելի Պողոս առաքյալի խոսքերին՝ մեր պատերազմը մարդկանց դեմ չէ (Եփես. 6:12): Այս պայքարն ավելի ծանր ու դժվարին է, քան տեսանելի թշնամու դեմ պայքարը: Ինչպե՞ս կարող ենք հաղթել չարին, եթե մեղքի խավարի մեջ ենք: Պողոս առաքյալն ինքն էլ, այս  պայքարի մեջ լինելով, ասել է. «Ուրեմն ո՞վ կարող է բաժանել մեզ Քրիստոսի սիրուց՝ նեղությո՞ւնը, անձկությո՞ւնը, հալածա՞նքը, սո՞վը, մերկությո՞ւնը, վտա՞նգը կամ սո՞ւրը» (Հռոմ. 8:35): Պողոս առաքյալն իշխանություն ուներ չարի վրա, երբ նրա համբերությունը սպառվեց, նա, դառնալով չար ոգուն, ասաց. «Հիսուս Քրիստոսի անունով հրամայում եմ քեզ, դո՛ւրս ել դրա միջից» (Գործք Առ. 16:18): Եթե քեզ տիրել է որևէ չար ցանկություն, ապա բարին գործած կլինես, եթե չհանձնվես, բայց եթե դա հնարավոր չէ, ապա անհրաժեշտ է պայքարել, եթե այդ պայքարի մեջ չընկնես, ապա հաղթող դուրս կգաս: Եվ սա նման չէ մարզիկների պայքարին. հաղթող է համարվում նա, ով տապալում է դիմացինին: Մարզիկներից յուրաքանչյուրը պայքարում է հաղթանակի համար, երբ մեկն ընկնում է, մյուսը թագ է ստանում, բայց հոգևոր պայքարի մեջ այդպես չէ, չարը փորձում է հարվածել մեզ, եթե մենք զրկում ենք նրան այդ հնարավորությունից, ուրեմն հաղթանակ ենք տանում: Չարը ջանում է ոչ թե հաղթանակի թագը ստանալ, այլ մեզ կործանել: Ինչ-որ մեկը հարվածել է քեզ, չարիք ունեցիր չարի՛ դեմ և երբեք մի՛ դադարեցրու նրա դեմ քո թշնամությունը, միշտ անզիջո՛ղ եղիր նրա հանդեպ: Եթե չարը իրեն չի սիրում, ինչպե՞ս կարող է մեզ սիրել: Այսպիսով, Աստծու սպառազինությամբ զրահավորվենք և գահընկեց անենք չարին՝ դաշնակից ունենալով մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսին, Ով մեզ անորսալի կդարձնի չարի ցանցերի համար և արժանի կդարձի հավիտենական օրհնություններին»:

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը