Սաղմոս ԼԴ

Ի կատարած. սաղմոս Դավթի, երբ հալածվում էր Սավուղի կողմից, երգեց սա, հիշում է նաև Դովեկին ու զիփացիներին: [Այդ ժամանակ] նաև եդոմացիներն էին պատերազմում Դավթի դեմ: Մարգարեանում է նաև Տիրոջ չարչարանքների մասին և նաև նրանց մասին, ովքեր կանչում են Հորը, սա մարգարեություն է նաև առաքյալների մասին:

1. Դատեա, Տէր, զայնոսիկ, ոյք դատին զիս. մարտիր ընդ այնոսիկ, որ մարտնչին ընդ իս:

Տե՛ր, դատի՛ր նրանց, ովքեր դատում են ինձ, մարտնչի՛ր նրանց դեմ, ովքեր մարտնչում են իմ դեմ:

Արդարն է խնդրում սա, քանզի Աստծուն է դիմում, որ դատի, և ինքը չի շտապում դատել: Նաև մեր բնությունն է Քրիստոսի մոտ տանում՝ մեր փոխարեն դատելու համար:

2. Ա՛ռ զզէն և զասպար քո, և արի՛ յօգնել ինձ. հան զսուր քո ընդդէմ հալածչաց իմոց, արգե՛լ զնոսա. և ասա՛ դու զանձն իմ, թէ փրկութիւն քո ես եմ:

Ա՛ռ զենքն ու զրահը քո և հասի՛ր ինձ օգնության: Սուրդ հանի՛ր ընդդեմ իմ հալածիչների, վանի՛ր նրանց և ասա՛ ինձ, թե՝ «Քո փրկությունը ես եմ»:

Ո՛չ զենքի կարիք ունի և ո՛չ էլ վահանի, քանզի Աստծո մոտ զենք ու վահան չկա, այլ՝ Աստծո խոսքին է կանչում, որ ասում է և լինում, և տանջող զորությանը: Դարձյալ՝ զենքն աստվածությունն է, իսկ վահանը՝ մարմինը, որ խնդրում է ստանալ և ցույց է տալիս, թե տկար ու թույլ մարմին չէր, այլ մենք այդպես դարձրինք այն: Եվ որպես վահան իր վրա է վերցնում նետը և չի ապականվում, այլ կանգնեցնում է նետի զորությունը, նույնպես նաև չարչարանքների ցավը չվնասեց [չապականեց] Տիրոջ մարմինը և աստվածությանը չհասավ: Սուրդ հանի՛ր. այսինքն՝ Աստծո խոսքը «որ ավելի հատու է, քան ամեն մի երկսայրի սուր» (Եբր. 4:12), իսկ զենքը խաչն է: Եվ ասա ինձ, թե՝ «Քո փրկությունը ես եմ», այլ ոչ թե հրեշտակը կամ մարդը:

3. Ամաչեսցեն և յամօթ լիցին՝ ոյք խնդրէին զանձն իմ. դարձցին յետս և ամաչեսցեն, որ խորհէին ինձ չար:

Թող խայտառակվեն և ամոթով մնան ինձ հետապնդողները, թող ընկրկեն և ամոթահար լինեն ինձ չար կամեցողները:

Հայտնի է, որ  հետապնդում են և չար են կամենում սատանան և դևերը, բայց չկարողացան խափանել մարդկային հոգուն Աստծո մոտ գնալ, քանզի Աստված նրան թույլ չէր տա դա անել, ինչպես որ Հոբի համար ասաց, թե՝ «Նրա հոգուն չմոտենաս», բայց մարմինը չարչարեցին:

4. Եղիցին նոքա որպէս փոշի առաջի հողմոյ. և հրեշտակ Տեառն նեղեսցէ զնոսա:

Նրանք թող վերածվեն հողմից քշվող փոշու, և թող Տիրոջ հրեշտակը չարչարի նրանց:

Նրանք թող վերածվեն հողմից քշվող փոշու՝ հռոմեացիների միջոցով, երբ Տիրոջ հրեշտակը հավատացյալներին հանեց Երուսաղեմից, ապա նոր նրանց վրա նեղություններ ուղարկեց:

5. Եղիցին ճանապարհք նոցա ի խաւար և ի գայթագղութիւն և հրեշտակ Աստուծոյ հալածեսցէ զնոսա:

Նրանց ճանապարհը թող խավար լինի ու սայթաքուն, և Աստծո հրեշտակը թող հալածի նրանց:

Սավուղի և հրեաների ճանապարհները, որով ցանկացան ընթանալ, իրենց համար խավար եղավ և որոգայթ: Եվ Աստծո հրեշտակը թող հալածի ինչպես ասորիներին, ինչպես Եգիպտոսի սատակիչներին: Նաև դիվական պատերազմները, որ օդում դևերը մարտնչում են հոգիների հետ՝ մահվանից հետո, և հրեշտակներին խնդրում է չարչարել դրանց և հալածել: Եվ այդ մեռելներն են ասում.

6. Ի նանիր թագուցին ինձ որոգայթ յապականութեան իւրեանց, և ի նանիր նախատեցին զանձն իմ:

Իզուր որոգայթ լարեցին իմ դեմ իրենց ապականությամբ, և իզուր նախատեցին ինձ:

Նրանք, ովքեր իմ դեմ որոգայթ լարեցին, անօգուտ էր և իզուր, և դա նրանց համար կործանման պատճառ հանդիսացավ:

7. Հասցէ ի վերայ նոցա որոգայթ, զոր ոչ գիտացին. և որս՝ զոր թագուցին, առցէ զոտս նոցա. և յորոգայթ ի նոյն անկցին:

Նրանց վրա կհասնի մի որոգայթ, որի մասին չգիտեն նրանք, իրենց թաքցրած թակարդը կբռնի ոտքը նրանց, և նրանք կընկնեն այդ որոգայթի մեջ:

Չգիտեն, որ իրենց անձերն են բռնվելու:

8. Այլ անձն իմ ցնծասցէ ի Տէր. ուրախ եղիցի ի փրկութեան նորա. և ամենայն ոսկերք իմ ասասցեն, Տէր ո՞ նման է քեզ:

Իսկ հոգիս կցնծա Տիրոջով, ուրախ կլինի նրա տված փրկությամբ: Իմ բոլոր ոսկորները կասեն. «Տե՛ր, ո՞վ է քեզ նման»:

Երբ ազատվեն հոգիները դժոխքից: Բոլոր ոսկորները. այսինքն՝ ինձ հավատացողները: Տե՛ր, ո՞վ է քեզ նման. քանզի ոչ ոք չարեց այն ամենն, ինչ ես արեցի, այդ պատճառով էլ Հայրն ինձ լսում է: Իսկ Հուդայի տունը, որ սիրում էր Դավթին, ասում է. «Մենք քո ոսկորը և քո մարմինն ենք» (Բ. Թագ. 5:2):

9. Զի փրկեաց զաղքատն ի ձեռաց հզօրի, զաղքատն և զտնանկն յայնցանէ, որ յափշտակեն զնա:

Նա փրկեց աղքատին բռնակալի ձեռքից, և խեղճին ու տնանկին՝ իրենց հափշտակողներից:

Դավթին՝ բռնակալ Սավուղից և մեր բնությունը՝ սատանայի ձեռքից:

10. Յարեան ի վերայ իմ վկայք չարեաց. զոր ինչ ոչ գիտէի՝ հարցանէին զիս:

Իմ դեմ բարձրացան վկաները չար, հարցաքննեցին ինձ մինչ ես անտեղյակ էի:

Դովեկը և զիփացիները և սուտ վկաները՝ Տիրոջ դեմ, մի մասն ասում էր, թե արգելում է մեզ հարկ տալ կայսրին, մյուսներն էլ այլ բաներ էին ասում: Հարցաքննեցին ինձ մինչ ես անտեղյակ էի. և նրանց ասաց. «Ո՛չ ինձ եք ճանաչում և ո՛չ էլ իմ Հորը» (Հովհ. 8:19), քանզի ո՛չ գիտեին, որ նա Աստված է և ո՛չ էլ մարգարեներին էին հավատում: Նաև նրանք, ովքեր հարցաքննում էին նրան ասելով՝ «քո Տեր Աստվածը քո մեջ է», չցանկացան ճանաչել նրան:

11. Հատուցին ինձ չար փոխանակ ընդ բարւոյ. անժառանգել զանձն իմ խորհեցան յորդւոց ի մարդկանէ:

Բարու փոխարեն չար հատուցեցին ինձ, խորհուրդ արին ինձ անժառանգ թողնել մարդկանց մեջ:

Գողիաթին սպանեցի, բայց դրա փոխարեն նրանք հալածեցին ինձ և չարությամբ հատուցեցին, սակայն Տերը բազում բարերարություն ցուցաբերեց: Անժառանգ թողնել. այսինքն՝ ջնջել Դավթի ազգը, այդ պատճառով էլ Տիրոջ մասին ասում էին, թե սա է ժառանգը, եկեք սպանենք նրան:

12. Ես ի նեղել նոցա քուրձ զգենուի. խոնարհ առնէի պահօք զանձն իմ. և աղօթք իմ ի ծոց իմ դարձցին:

Նրանց հալածանքի ժամանակ ես քուրձ էի հագնում, ծոմով խղճալի էի դարձնում ինձ, և իմ աղոթքներն ինձ վերադարձան:

Երբ ինձ հալածում էին, ես քուրձ հագած աղոթում էի, որովհետև դա հալածանքների ժամանակ դեղ է, ինչպես Եզեկիայի դեպքում էր: Եվ երբ նրանք էին նեղության մեջ ընկնում, ես նորից պահքով և քուրձով սգակից էի լինում նրանց: Տերն էլ Ադամին հագցրեց ձախողակի տրտմությունը, որը մինչև իր մահը կրեց, քանզի քուրձն այծից են ստանում՝ կորստյան մատնվածների համար, որոնք այծերի նմանվեցին: Նաև մարմնի համար է ասում, որ մեզ համար մեծ ու տանջարար գործ է քաղցով, ծարավով, տքնությամբ և պահեցողությամբ հաղթել չարին: Եվ իմ աղոթքներն ինձ վերադարձան. այսինքն՝ եկեղեցին, ինչպես որ ասում է. «Հայր…կամենում եմ, որ, ուր ես եմ, նրանք էլ ինձ հետ լինեն» (Հովհ. 17:24)՝ դրախտի ծոցում, քանզի բարեկամները ծոցում են գտնվում, իսկ Դավթի ծոցում իր գաղտնի բարեկամներն էին:

13. Որպէս զեղբայր և զընկեր՝ այսպէս հաճոյ լինէի. որպէս սգաւոր և տրտում, այնպէս խոնարհ առնէի:

Եղբոր ու ընկերոջ նման սիրալիր էի, սգավորի ու վշտացյալի պես՝ խոնարհ:

Սավուղի ուրախությամբ ուրախանում էր նրա հետ և վշտի ժամանակ՝ սգում, և Տերն էլ խոնարհվելով լացեց Երուսաղեմի համար:

14. Ի վերայ իմ ուրախ եղեն՝ և ժողովեցան. ժողովեցան յիս տանջանք, և ես ոչ ծանեայ. ցրուեցան, և ոչ զղջացան:

Հավաքվեցին ու չարախնդացին ինձ վրա. տանջանքներ կուտակեցին իմ դեմ, և ես չիմացա. նրանք ցրվեցին, բայց չզղջացին:

Սավուղի բոլոր կողմնակիցները շատ անգամներ գաղտնի չարախնդացին Դավթի վրա, նաև Աստծո վրա: Ցրվեցին, բայց չզղջացին. երբ Տիրոջը բռնեցին, ցրվեցին, «ետ-ետ գնացին և գետնին ընկան» (Հովհ. 18:6): Եվ նորից, այն բոլոր տանջանքները, որ մենք պետք է ընդունեինք մեր վրա, Տիրոջ դեմ կուտակեցին, բայց նա ոչ մի մեղք չուներ, քանզի Աստված էր:

15. Փորձեցին զիս և արհամարհեցին արհամարհանօք. կրճտեցին ի վերայ իմ զատամունս իւրեանց. Տէր, ե՞րբ տեսցես:

Փորձեցին ինձ ու անարգեցին, ատամներն իրենց արհամարհանքով կրճտացրին իմ դեմ: Տե՛ր, մինչև ե՞րբ պիտի տեսնես:

Ո՞վ է Հեսսեի որդին. և Տիրոջ մասին, թե՝ սամարացի է և հյուսնի որդի է: Կրճտացրին, քանզի գազանական բարքեր էին ձեռք բերել: Տե՛ր, մինչև ե՞րբ պիտի տեսնես, այսինքն՝ մինչև երբ պիտի երկայնամիտ լինես՝ անտեսելով այդ ամենը:

16. Ի բա՛ց արա զանձն իմ ի խորամանկութենէ նոցա, և առիւծուց զմիամօրութիւն իմ:

Հեռո՛ւ պահիր ինձ նրանց խորամանկությունից, և միամորիկիս՝ առյուծներից:

Որովհետև ջանում են տարբեր միջոցներ գործածել: Առյուծներից, այսինքն՝ Հերովդեսից և Պիղատոսից: Միամորիկիս, որովհետև, ըստ Երգի, իր մոր՝ ընտրյալ ծնողի և Կույսի միակն է: Նաև եկեղեցին է խնդրում պահպանել առյուծից, որ մռնչում է և փորձում է կուլ տալ: Միամայր է կոչվում նաև ավազանը՝ ամբողջն իր մեջ բովանդակելով:

17. Խոստովան եղէց քեզ, Տէր, յեկեղեցիս մեծս. և ի ժողովս բազմաց օրհնեցից զքեզ:

Գոհություն պիտի մատուցեմ քեզ, Տե՛ր, մեծ հավաքներում և ժողովրդի բազմության մեջ պիտի օրհներգեմ քեզ:

Թե՛ ծովում և թե՛ ցամաքում:

18. Մի՛ ուրախ եղիցին յիս թշնամիք իմ, ոյք ատէին զիս ի տարապարտուց. ակնարկի առնէին յիս աչօք իւրեանց:

Թշնամիներն իմ թող վրաս չխնդան, նրանք, որ ատում էին ինձ առանց պատճառի և իրար աչք էին անում ինձ համար:

Իմ կորուստն ուրախություն է իրենց համար: Առանց պատճառի. միայն բարիք էի նրանց արել և ոչ մի հանցանք չէի գործել նրանց հանդեպ: Իրար աչք էին անում. խեթ հայացքով էին նայում, աչքով էին անում միմյանց՝ ուրիշներին մատնելով, որ չարիք գործեն իմ հանդեպ:

19. Ընդ իս զխաղաղութիւն խօսէին. և ինքեանք բարկութեամբ զնենգութիւն խորհէին:

Հետս խաղաղությունից էին խոսում, բայց իրենք զայրացած՝ նենգություն էին խորհում:

Սավուղը Դավթին՝ որդյակ կոչելով, հրեաներն էլ Տիրոջ հետ էին խաղաղությունից խոսում, իսկ սատանան էլ՝ մեղքերի առիթ տալով:

20. Բացին ի վերայ իմ զբերանս իւրեանց, և ասացին՝ այո՛ այո՛ տեսին աչք մեր:

Բացին ինձ վրա բերաններն իրենց և ասացին. «Այո՛, այո՛, մեր աչքերը տեսան»:

Տառապանքի ժամանակ բացեցին, այլ ոչ թե աղոթելու և Աստծուն փառաբանելու ժամանակ, քանզի չունեին Աստծո Հոգին, որ ասեին, թե Տիրոջ վրա է հույսը և երկնչեին նրանից: Այդպես էին ասում Դավթի վրիպման դեպքում Սավուղի կողմնակիցները, իսկ մեր բնության վրա ուրախանում են դևերը և չարախնդում նրանք, ովքեր վայի են արժանի:

21. Տեսեր, Տէր, և մի՛ լռեր, Տէր մի՛ ի բացեայ առնիր յինէն:

Տե՛ր, ինքդ տեսար, մի՛ լռիր. Տե՛ր, մի հեռացի՛ր ինձանից:

Դավթի հանդեպ նրանց բոլոր արարքները տեսավ Տերը: Տերը նաև հրեաների համար էր Հորը դիմում՝ ասելով. «Հա՛յր, ների՛ր դրանց» (Ղուկ. 23:34):

22. Զարթի՛ր և հայեա՛ց, Տէր, յիրաւունս իմ. Աստուած իմ և Տէր իմ, ի դատաստանս իմ. և իրաւ արա ինձ ըստ արդարութեան քում, Տէր Աստուած իմ:

Զարթնի՛ր, Տեր, նայի՛ր իմ իրավունքին ու արդարությանը, Աստվա՛ծ իմ և Տե՛ր իմ:

Իմ դատն արա՛, արդարացրո՛ւ ինձ ըստ քո արդարության, ո՛վ Տեր իմ Աստված:

Կելնես և իմ արդար դատաստանը կտեսնես թշնամիներիս հետ:

23. Մի՛ ուրախ եղիցին յիս թշնամիք իմ, և մի՛ ասասցեն ի սիրտս իւրեանց, թէ վա՛շ վա՛շ անձանց մերոց, զի ընկլուզաք զնա:

Թշնամիներն իմ թող չուրախանան ինձանով: Եվ չասեն իրենց մտքում. «Երնե՛կ, երնե՛կ մեզ, քանզի խորտակեցինք նրան»:

Թող հպարտանալով չպարծենան, թե խորտակեցինք ու կործանեցինք նրան:

24. Ամաչեսցեն և յամօթ լիցին, ոյք խնդային ընդ չար իմ. զգեցցին զամօթ և զանարգանս՝ ոյք մեծաբանէին ի վերայ իմ:

Թող խայտառակվեն ու ամոթով մնան ինձ հասած չարիքի համար ուրախացողները. թող նախատինք ու անարգանք կրեն իմ դեմ մեծախոսողները:

«Վա՛հ, դու որ քանդում էիր տաճարը» (Մատթ. 27:40):

25. Ցնծասցեն և ուրախ լիցին ի քեզ ամենեքեան, ոյք կամին ընդ արդարութիւն իմ:

Բոլոր նրանք, ովքեր իմ արդարությունն են կամենում, թող ուրախությամբ ցնծան քեզնով:

[Ցնծում և ուրախանում են] հրեշտակներն ու արդարները՝ տեսնելով արդարացած մարդկանց:

26. Ասասցեն յամենայն ժամ, մեծ է Աստուած. և ոյք կամին զխաղաղութիւն ծառայի քո:

Քո ծառայի խաղաղությունը ցանկացողները թող միշտ ասեն. «Մեծ է Աստված»:

Թող Դավթի բարեկամները և Տիրոջը հավատացողները ստանան այն խաղաղությունը, որ խոստացավ տալ առաքյալներին, երբ դեռ մարմնի մեջ էր, և այդ մասին ասաց Հորը: Այլ թող ոչ ոք իր մոլորություններն արդարացնելու համար չասի, թե մարգարեներն իրենց թշնամիների կորուստն էին ցանկանում, քանզի ինչ կարող է ասել օրենքը նրանց, ովքեր ըստ օրենքի էին շարժվում: «Լսել եք, - ասում է Տերը, - թե ինչ ասվեց նախնիներին, թե սիրեցեք ձեզ սիրողներին և ատեցեք ձեր թշնամիներին, իսկ ես ասում եմ ձեզ. «Սիրեցե՛ք ձեր թշնամիներին և բարություն արեք ձեզ ատողներին»» (Ղուկ. 6:35): Նաև ճիշտ է այստեղ մտածել, թե բոլոր սրբերն ամենօրյա թշնամիների մասին էին խոսում և Աստծուց խնդրում էին, որ վրեժխնդիր լինի նրանցից, ինչպես Դավիթը, որ շատ տեղեր, ինչպես նաև այստեղ ասաց. «Ելի՛ր», որպեսզի վրեժխնդիր լինես, որովհետև նրանք են մեր անկման ժամանակ ոտնահարում մեզ և կրկնակի ուրախությամբ միմյանց ասում. «այո՛, այո՛, տեսանք այն հրավիրվածներին, որոնք մեր տեղը պիտի զբաղեցնեին, թե ինչպես են իջնում մեր կորստյան անդունդի մեջ»:

27. Լեզու իմ խօսեսցի զարդարութիւնս քո, զօրհանապազ զգովութիւնս քո:

Լեզուս պիտի քո արդարությունը պատմի և հանապազ քեզ գովաբանի:

Քո արդար դատաստանի մասին, որ խաչով հաստատեցիր: Հանապազ. ըստ Առաքյալի, թե. «Ամեն ինչում գոհություն մատուցեցե՛ք» (Ա Թեսաղ. 5:18):

 

 

Վարդան Արևելցի, Մեկնութիւն Սաղմոսացն Դաւթի, Էջմիածին, 1797 թ.

Գրաբարից թարգմանեց Գայանե Թերզյանը