Ոտնլվա. երկինք բարձրացնողը խոնարհությունն է

Երուսաղեմում՝ Վերնատանը, Վերջին ընթրիքի ընթացքում Քրիստոս վեր կացավ սեղանից, մի կողմ դրեց զգեստները և մի սրբիչ վերցնելով՝ մեջքին կապեց: Այնուհետև, վերցնելով ջրով լի կոնքը, սկսեց Իր աշակերտների ոտքերը լվանալ և սրբել մեջքին կապած սրբիչով (Հովհաննես 13:4-6): Ապա հորդորեց նրանց նույն կերպ վարվել. «Արդ, եթե ես Տեր և Վարդապետ եմ, լվացի ձեր ոտքերը, դուք պարտավոր եք միմյանց ոտքեր լվանալ: Ես ձեզ մի օրինակ տվեցի, որպեսզի դուք էլ միմյանց անեք այն, ինչ Ես արեցի ձեզ» (Հովհաննես 13:14-15): Աստծո Որդին, ցույց տալով Իր կատարյալ սերը մարդկանց հանդեպ, այս կերպ արտացոլեց քրիստոնեության մեծագույն առաքինությունը՝ խոնարհությունը, որն իբրև պատվիրան ավանդեց սիրեցյալ աշակերտներին: Նա, առաքյալների ոտքերը լվանալով, ճանապարհ բացեց դեպի Երկինք, Գողգողթայի ճանապարհը վերածեց կյանքի ճանապարհի: Քրիստոս Ոտնլվայի արարողությամբ մարդկությանը հրավիրեց խոնարհության, ցույց տվեց, որ երկինք բարձրացնողը խոնարհությունն է, իսկ երկնքից գցողը՝ հպարտությունը:

Քրիստոսի կյանքից վերցված այդ յուրօրինակ դրվագը մինչև օրս հիշատակվում է եկեղեցում Ավագ Հինգշաբթի օրը:

Ոտնլվան կատարում է եպիսկոպոսը կամ պատվավոր քահանաներից մեկը: Նախ խաչով ու Ավետարանով և «Թող օրհնվեն և սրբագործվեն այս յուղն ու ջուրը» խոսքերով օրհնում են խորանում դրված ջուրը և յուղը (սա մեղավոր կնոջ կողմից Տիրոջ ոտքերը թանկարժեք յուղով օծելու հիշատակն է), և ապա Ոտնլվայի խորհրդակատարը, եկեղեցու խորանում ծունկի գալով, հանդիսավորապես լվանում է ներկաներից տասներկու հոգու աջ ոտքերը և խաչաձև յուղ քսում: Լվացվածները համբուրում են Ավետարանը, Խաչը և քահանայի աջը: Արարողության վերջում կարդացվում է Ավետարան, ուր հիշատակվում է Քրիստոսի ձեռքով կատարված ոտնլվան:

Ոտնլվայի արարողությունից հետո օրհնված յուղը բաժանվում է հավատացյալներին:

Սբ. Գրիգոր Տաթևացին հոգևոր խորհուրդ է գտնում այն իրողությունում, որ ոտքը միշտ ծածկված է կոշիկով, և ոտքը լվանալով՝ Քրիստոս ուսուցանեց ծածուկ պահված մեղքերը հայտնի դարձնել խոստովանությամբ: Նաև, ըստ Տաթևացու, ոտքերի լվացմամբ, աչքն էլ է լվացվում, որովհետև ոտքում է գտնվում աչքի երակը, և Քրիստոս ուսուցանեց, թե ովքեր մեղքն են ջնջում, լուսավորում են իրենց միտքը:

Հաղորդության խորհրդի հաստատումից առաջ Քրիստոս, լվանալով աշակերտների ոտքերը, մարդկային հոգիները մաքրեց մեղքի աղտեղությունից:

Եկեղեցական մատենագրության մեջ կոնքը, որի մեջ լցվեց ջուրը մկրտության ավազանն է: Համաձայն Սուրբ Գրքի մեկնիչների՝ Քրիստոս Վերջին ընթրիքից առաջ, լվանալով աշակերտների ոտքերը, նրանց մկրտեց և մաքրեց ադամական մեղքից, որպեսզի կարողանան Հաղորդություն ստանալ մաքուր վիճակում: Այդպես է նաև եկեղեցական կյանքում. մարդիկ պետք է նախ մկրտվեն, մաքրվեն ադամական մեղքից և դրանից հետո է, որ եկեղեցին թույլատրում է ստանալ Սուրբ Հաղորդություն:

Ինչպես Շարակնոցի Ավագ Հինգշաբթիի Ոտնլվայի կանոնում է ասվում. «Լույսի աղբյուր և անշիջանելի լույս ճառագայթ, որ աշակերտների ոտքերը լվանալ հանձն առար, մաքրի՛ր մեր միջից խավարի խորհրդի մեգը և լուսավորի՛ր մեզ»:

Ոտնլվայի ծիսակարգի հեղինակը համարվում է Սբ. Եփրեմ Խուրի Ասորին (306-373թթ.): Արարողակարգը 11-րդ դարում Հայ եկեղեցի ներմուծեց Գրիգոր Վկայասեր կաթողիկոսը (1066-1105թթ.): Տարիների ընթացքում այդ կարգը գնալով հարստացավ հայկական գեղեցիկ

շարականներով ու աղոթքներով, որոնցից են Հովհաննես Պլուզ վարդապետի «Սիրո մասին» աղոթքը:

Ավագ Հինգշաբթի, երեկոյան ժամերգությունից հետո կատարվում է Խավարման կարգը:

 

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

18.04.19
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․