Սուրբ Քսենոփոնի, նրա կին Մարիամի և երկու որդիների՝ Հովհանի և Արկադիոսի վկայաբանությունը

Քսենոփոն անունով մի սինկղիտոս կար` հույժ մեծատուն և Աստծու պատվիրանների հետևորդ: Եվ նա երկու որդի ուներ, որոնց դաստիարակության համար ջանք չէր խնայում` կամենալով հասցնել իր առաքինությանն ու իր ողջ ունեցվածքի ժառանգորդ դարձնել: Եվ որդիներին ուղարկեց Վռիտոն քաղաքը` Օրենքն ու Պատվիրաններն ուսանելու, որ անգետ չլինեն: Եվ երբ հասան այնտեղ, սկսեցին կերակրել քաղաքում եղած բոլոր կարոտյալներին` մեծերին ու փոքրերին և հատկապես պանդուխտներին ու տնանկներին: Եվ նրանց առաքինության համբավը տարածվեց ամբողջ աշխարհով մեկ:

Եվ մի օր նրանց հայրը հիվանդացավ, և մայրը նամակ գրեց, որ փութով վերադառնան, քանի դեռ հայրը չի վախճանվել: Եվ իրենց հոր հիվանդության մասին լսելով` անմիջապես այնտեղ հասան: Եվ խրատելով` հայրն այսպես խոսեց. «Որդյակնե՛ր, ես այս աշխարհից հեռանում եմ դեպի հանդերձյալը: Եվ դուք ինքներդ գիտեք, թե ինչպես էի ապրում այս աշխարհում և ինչպես էի ամենքի սերն ու հարգանքը վայելում. ոչ թե մեծ ունեցվածքի շնորհիվ, այլ հեզ և խոնարհ վարքով: Երբևէ որևէ մեկին չվնասեցի, չտրտմեցրի, չբամբասեցի, չնախանձեցի և չբարկացա մարդկանց վրա: Գիշեր ու ցերեկ չհեռացա եկեղեցուց, երբեք կիսատ չթողեցի աղոթքս, չարհամարհեցի աղքատներին: Չցանկացա օտարի գեղեցկությունը և ձեր մորից բացի ուրիշ կին չճանաչեցի ու ձեր ծնունդից հետո անգամ նրան չմերձեցա: Իմ ուղով ընթացե՛ք և դուք, որ Աստված օրհնի ձեզ, և երկայնակյաց լինեք: Ընդունեցե՛ք որբերին, օժանդակեցե՛ք այրիներին, օգնեցե՛ք դատապարտյալներին և խաղա՛ղ անցկացրեք ձեր կյանքը: Հարգեցե՛ք սրբերին, մանավանդ նրանց, որ բնակվել են անապատներում, լեռներում, այրերում ու ծերպերում. միշտ կատարեցե՛ք նրանց հիշատակը: Այցելեցե՛ք վանականներին, պատվեցե՛ք միայնակյացներին, որովհետև նրանց աղոթքներով բազում բարիքներ են պարգևվում աշխարհին: Որդյակնե՛րս, տեսել եք, որ իմ սեղանից երբեք կրոնավորը չպակասեց: Մշտապես աղոթեցե՛ք և եկեղեցուց մի՛ հեռացեք: Երբե՛ք չանցնեք ձեր ծնողի խոսքից և նրա հրամանները միշտ կատարեցե՛ք երկյուղով: Արե՛ք այս ամենը, որ արժանի լինեք Քրիստոսին տեսնելու, և խաղաղության Աստվածը միշտ ձեզ հետ լինի»:

Հոր այս խոսքերը լսելով` Հովհանն ու Արկադիոսն սկսեցին ողբալ ու ասել. «Ո՛վ ամենաբարի հայր, տարաժամ մի՛ լքիր մեզ, այլ աղաչիր Աստծուն, որ մի փոքր ևս մնաս և մեզ կատարելապես կրթես քո խորհուրդներով»: Եվ հայրն արտասվելով ասաց նրանց. «Երբ Աստված այցելեց ինձ այս մահճում, այս նույն բանն էի աղաչում Նրան. և գիշերով ինձ շնորհեց այս խնդրանքս և կյանքիս ժամանակը հավելեց»: Եվ այս լսելով` որդիներն ուրախացան և գոհացան Աստծուց: Եվ երբ հայրն առողջացավ, տղաներին ասաց. «Որդյակնե՛րս, գնացե՛ք Վռիտոն քաղաքը, ավարտեցե՛ք ձեր ուսումնառությունը և շո՛ւտ վերադարձեք, որ ամուսնանաք»,- և նավ նստեցնելով` ուղարկեց նրանց: Իսկ երբ հեռացան ցամաքից, սաստիկ հողմ փչեց և խորտակվելուց խուսափելու համար [նավազներն] իջեցրին առագաստները, [որովհետև խիստ վտանգված էր նավը]: Իսկ տղաները բոլոր սրբերին օգնության կանչեցին և արտասվելով` այսպես էին աղոթում Աստծուն. «Բազմագո՛ւթ Տեր, մի՛ անտեսիր Քո ստեղծածներիս, այլ Քո բազմագութ մարդասիրությամբ օգնի՛ր մեզ այս նեղության մեջ և մեզ փրկի՛ր այս վտանգից, որ արժանի լինենք Քո կամքը կատարելու և Քո ողորմությունն ստանալու: Հիշի՛ր, Տե՛ր, մեր ծնողների վաստակը, և մեր օրերը դեռ չբոլորած` մի՛ զրկիր կյանքից»:

Սակայն ալեկոծության մեջ ընկած նավը դատապարտված էր, և նավավարները մտածում էին, թե ինչպես փախչեն: Եվ մակույկ նստեցին, իբրև թե գնում են օգնություն բերելու և փախան: Եվ տղաներն ու իրենց ծառաները մնացին մենակ նավի վրա: Եվ մոտալուտ խորտակումը տեսնելով` ձեռք ձեռքի տվեցին և հառաչելով ասում էին. «Մնա՜ս բարով, աստվածասե՛ր և բարեպաշտ հայր, մնա՜ս բարով, Քրիստոսի աղախի՛ն և աստվածապաշտ մեր մայր: Մնա՜ք բարով, մե՛ր մերձավորներ և հարազատներ, ծառաներ և աղախիններ: Մնա՜ս բարով, եղբա՛յր: Ո՞ւր են մեր ծնողների խրատները, ո՞ւր պատվիրանների իմացությունը… ի՞նչ եղավ մեր հոր իմացությունն ու վաստակը… ի՞նչ եղան միայնակյացների աղոթքները… Այս ամենն առ ոչինչ համար վեց և սին դուրս եկավ, որովհետև մեր մեղքերը մեզ հեռացրեցին արդարների բարեպաշտությունից»:

Եվ Արկադիոսն ասաց Հովհաննեսին. «Մի՞թե մեր ծնողների տունը մտնողներից մեկն արժանավոր չէր, որ նրա աղոթքներով Աստված փրկեր մեզ»: Հովհաննեսը պատասխանեց. «Եղբա՛յր, բոլորն էին արժանավոր, բայց մենք անարժան գտնվեցինք այս կյանքում, և Աստված սա բարի համարեց մեզ համար»: Եվ գրկախառնվելով ու ողբալով` այս էին ասում իրար. «Մնա՜ս բարով, սիրելի՛ եղբայր»:

Եվ դրանից հետո ուժգին ալիքները նավը երկու կես արեցին: Եվ նրանցից ամեն մեկն ամուր բռնվեց մի տախտակից, և Աստծու շնորհներով առաջնորդվելով` հոսանքը նրանց հանեց Տյուրոսի կողմերում. Արկադիոսին` Տերապիգայում, Հովհաննեսին` Տաբթելայում:

Հովհաննեսը մտածում էր, թե` «Ուր կարող եմ գնալ. մերկ եմ և կամաչեմ տեսնողներից: Հայրն իմ միշտ գովաբանում էր միայնակյացների կյանքը. երևի ճիշտն աղքատությամբ ծառայելն է, ոչ թե մեծության ձգտելը: Դրա համար Աստված լսեց նավի վրայի մեր աղոթքներն ու մեր նախկին կյանքը ոչինչ համարեց: Ոչինչ չգիտենալով մենք Աստծուց օգտակարն էինք խնդրում, սակայն բարեգութ Աստված ոչ թե լսեց մեր աղոթքները, այլ կատարեց մեր հոգիների համար օգտակարը: [Ուստի] վանք գնամ և մնամ այնտեղ»: Եվ իր փրկության համար Տիրոջից գոհանալով` ասաց. «Տե՛ր, որ ինձ փրկեցիր այս վտանգից, փրկի՛ր նաև Քո մյուս ծառային` իմ եղբորը, և արժանի արա՛ միայնակեցության»: Եվ այնտեղից գնալով` ճգնակյացների մի վանք գտավ, ուր բազում միայնակյացներ էին բնակվում: Եվ բախեց դուռը: Դռնապանը բացեց և նրա կիսամերկ վիճակը տեսնելով` սիրալիր ընդունեց և ասաց. «Աստված քեզ բարով բերեց, որդյա՛կ»: Այնուհետև շորեր բերեց և նրա առաջ սեղան դրեց: Եվ զրույցի ժամանակ միայնակյացը հարցրեց. «Ո՞րտեղից ես, որդյա՛կ»: Եվ նա ասաց. «Օտարական եմ և աղքատ: Նավ նստած իմ գործին էի գնում, և նավը խորտակվեց, իսկ ես փրկվեցի իմ հոր աղոթքներով, և [ջուրն] այստեղ հանեց»: Եվ այս լսելով` միայնակյացը փառք տվեց Աստծուն և ասաց. «Ո՞ւր ես մտադիր գնալ»: Հովհաննեսը պատասխանեց. «Եթե Աստծու կամքը լինի, ցանկանում եմ նրա Խաչը կրել և միայնակյաց դառնալ»: Վանականն ասաց. «Ցանկությունդ բարի է, որդյա՛կ»: Եվ խոսեց Հովհաննեսը. «Աղաչում եմ քեզ, հա՛յր, կարո՞ղ եմ այստեղ մնալ»: Միայնակյացը պատասխանեց. «Կտեղեկացնեմ վանահորը. ինչպես որ Աստծու կամքն է, այնպես կլինի»: Եվ փոքր-ինչ սպասելով` գնաց և պատմեց վանահորը: Վանահայրն ասաց. «Նրան այստեղ բեր»: Հովհաննեսը եկավ և նրա ոտքերն ընկավ, և վանահայրն սկսեց փրկության խոսքերն ասել, ինչպես և պատմեց միայնակեցության վարքի մասին: Եվ ասաց. «Օրհնյալ է քո ծնողների Աստվածը, որ այդ նավից փրկեց քեզ»,-և խաչակնքելով` հրամայեց կարճացնել տղայի մազերն [ու ընդունել հոգևոր ծառայության]: Եվ Հովհաննեսը մնաց այնտեղ. պահք էր պահում, աղոթում էր և տքնում և մտածում էր եղբոր մասին, որովհետև կարծում էր, թե նա մահացել է: Իսկ նրա եղբայր Արկադիոսը, ցամաք ելնելով, երեսնիվայր ընկավ և աղերսելով ասում էր Տիրոջը. «Ի՛մ ծնողների Աստված, գոհանում եմ Քեզնից, որ ինձ փրկեցիր ծովի ամեհի ալիքներից: Եվ ինչպես ինձ փրկեցիր, փրկի՛ր նաև Քո մյուս ծառային` իմ եղբորը, որ նրան չընկղմեն խորին անդունդներն ու ջրապտույտները, և ինձ արժանացրո՛ւ նրան տեսնելու [երանությանը]»: Այս ասելով` առաջ ընթացավ, մի տեղից հաց խնդրեց և [ուտելով]` փոքր-ինչ ամրացավ: Եվ եկեղեցի մտավ ու սկսեց աղոթել և աթոռին նստած քնեց: Եվ տեսիլքով հայտնվեց նրա եղբայր Հովհաննեսը, որ ասաց. «Եղբա՛յր իմ Արկադիոս, ինչո՞ւ ես լալիս ինձ համար, ահա ես` ողջ եմ: Մի՛ մտածիր իմ մասին»:

Եվ քնից զարթնելով` ուրախացավ, գոհացավ Աստծուց և մտքում ասաց. «Ի՞նչ անեմ. վերադառնամ հորս մոտ… եղբորս բացակայությունը մեծ տրտմություն կպատճառի ծնողներիս: Եթե ասեմ` «Սովորում է»,- սուտ կլինի: Ի՞նչ անեմ` չգիտեմ: Հայրն իմ մշտապես երանի էր տալիս, թե` «Միայնակյացների պատիվը մեծ է, և իրենց վարքով Աստծուն մերձ են և երկրորդ գալստյան ժամանակ փառավորվելու են»,-ուստի ի՞նչ եմ մտածում»: Ավարտեց աղոթքն ու գնաց Երուսաղեմի կողմերը: Եվ այնտեղ շրջում էր եկեղեցիներով, [որոնք կառուցված էին այն տեղերում], ուր մեր Տեր Հիսուս Քրիստոս չարչարվեց: [Եվ մի անգամ] ճանապարհին հանդիպեց մի ծերունու և մոտենալով` խոնարհվեց և ասաց. «Աղոթի՛ր ինձ համար, հա՛յր, որովհետև մեծ տրտմության մեջ եմ»: Իսկ ծերունին ասաց. «Մի՛ տրտմիր. քո հայրը, մայրն ու եղբայրը ողջ են: Եվ բոլոր նրանք, որ նավում քեզ հետ էին, մեծ ջանքերով փրկվեցին: Եվ հետդ եղած ծառաներն այժմ միայնակյաց են: [Միայնակյաց է նաև եղբայրդ]: Աստված լսեց քո աղոթքները. աչքովդ կտեսնես նրան և նոր միայն կհեռանաս այս կյանքից»:

Այս ամենը լսելով` Արկադիոսն ընկավ ծերունու ոտքերը, պաղատում և ասում էր. «Աղաչում եմ քեզ, սո՛ւրբ հայր, ահա Աստված չթաքցրեց քեզնից վարքն իմ, այլ հայտնեց ամենը: Արդ մի՛ մերժիր ինձ և փրկի՛ր տառապյալ անձն իմ և ինձ միայնակյաց դարձրո՛ւ»: Ծերունին պատասխանեց. «Օրհնյա՜լ է Տիրոջ անունը, որդյա՛կ, արի՛ իմ հետևից»: Եվ տղային տարավ Սուկա վանքն ու նրան տվեց իր խրճիթը, ուր բնակվել էր հիսուներեք տարի: Եվ սովորեցրեց նրան միայնակեցության կոնոններն ու անհրաժեշտ կարգադրություններ արեց: Եվ ծերունին անապատ գնաց` ասելով. «Երեք օրից կգամ մոտդ»: Եվ ծերունու կարգադրություններն ստանալով` Արկադիոսը փութաջան սկսեց կատարել ծերունու հրահանգները:

Իսկ Քրիստոսի հավատարիմ ծառա Քսենոփոնը որդիների մասին լուր չուներ, ուստի մարդ ուղարկեց Վռիտոն քաղաքը` նրանց մոտ: Եվ հասնելով Վռիտոն` ուղարկված տղան հարցուփորձ էր անում քաղաքացիներին և չգտնելով` մտածեց. «Հավանաբար Աթենք են գնացել»: Եվ ուղևորվեց Աթենք: Եվ ճանապարհի մի պանդոկում տեսավ իր նախկին ծառայակիցներից մեկին, որ միայնակյացի հանդերձանքով Երուսաղեմ էր ուղևորվում: Եվ իր մոտ կանչելով նրան` ասաց. «Տիրոջ անվամբ եմ խնդրում. ասա՛ ինձ` դու իմ ծառայակիցը չե՞ս»: Եվ նա պատասխանեց. «Այո՛»: Եվ հարցրեց. «Ո՞ւր են մեր տերերը»: Եվ կրոնավորված ծառան արտասվելով պատասխանեց. «Ծովում խեղդվեցին… միայն ես փրկվեցի… Եվ լավ համարեցի միայնակեցություն ընդունել, քան վերադառնալ ու վատ լուր բերել մեր տիրոջն ու տրտմեցնել նրան ու իմ ծառայակիցներին»: Այս լսելով` ծառան սկսեց ծեծել կուրծքն ու հառաչանքով ողբալ իր տերերին: Եվ ասում էր. «Վա՜յ ինձ, ի՛մ բարի տերեր… ձեր մեծագութ հորը ո՞վ կպատմի ձեր մահվան մասին… ո՞ր աչքը կկարողանա տեսնել նրա տրտմությունը… ո՞վ է լինելու նրա ժառանգորդը… ո՞վ է նմանվելու նրա բարի բարքին… ո՞վ է ընդունելու օտարներին, և ո՞վ է սեղան դնելու աղքատների համար և մխիթարելու կալանավորներին: Ո՞վ կխնամի հիվանդներին, և ո՞վ կզարդարի սուրբ եկեղեցիները: Ո՞վ արթուն և տքնաջան կփառավորի Աստծուն: Վա՜յ ինձ, ի՛մ բարի տերեր… սպառվեց լույսն իմ, մարեց ճրագն իմ… բո-լորդ ողբացեք ինձ… անցավ մեր հանգիստը, լռեց մեր պաղատանքը, դադարեց մեր ուրախությունը, և գողացվեց մեր գանձը: Վա՜յ ինձ, ի՛մ բարի տերեր… ո՞վ կհոգա ծառաների մասին, ո՞վ կհիշի վանականների կարիքները… ամեն բան անցա՜վ և ոչինչ համարվեց: Իսկ ի՞նչ եմ անելու ես, եթե վերադառնամ իմ տիրոջ մոտ… ո՞վ կարող է պատմել, թե` «Քո որդիները ծովում խեղդվեցին»: Կամ ո՞վ կարող է լսել ձեր մոր լացը, և ո՞ր ունկը կարող է դիմանալ ծառաների ողբին, և ո՞վ կարող է դադարեցնել հարազատների հեծությունը»: Եվ [ծառան] ողբում էր ու [հեկեկալով] ասում այս ամենը: Իսկ այնտեղ եղած մարդիկ համոզում էին, որ հանգստանա, վերադառնա [իր քաղաքն] ու պատմի [եղելությունը]: Եվ ասում էին. «Եթե չվերադառնաս` [ավելի մեծ վիշտ կպատճառես] քո տերերին»: Եվ համոզվելով` ծառան վերադարձավ: Նա մտավ տուն և տրտում նստեց [մի անկյունում]:

Իսկ տիկինն իմացավ տղայի գալն ու հրամայեց իր մոտ կանչել նրան: Եվ հարցրեց. «Ի՞նչպես են որդիներս»: Պատանին պատասխանեց. «Լավ»: Իսկ երբ տիկինը խնդրեց, որ նամակը տա, պատանին ասաց. «Կորցրեցի ճանապարհին»: Եվ տիկնոջ սիրտը խռովվեց, և ասաց պատանուն. «Աստծուց երկյուղելով` ասա՛ ինձ ճշմարտությունը»: Եվ հոգոց հանելով` պատանին խոսեց. «Վա՜յ ինձ, ի՛մ տիկին… քո լույսը մարեց ծովում»: Կինը լսեց… արտասանեց Աստծու անունն ու ասաց տղային. «Ոչ մեկին չասե՛ս… Տերը տվեց… և Տերն առավ… հավետ օրհնյալ լինի Տիրոջ անունը»:

Երեկոյան Քսենոփոնը պալատից վերադարձավ: Տեղ հասնելով` նա արձակեց իր հետևից և առջևից ընթացող ծառաներին, մտավ տուն ու փոխեց հանդերձները: Եվ բազմեց ու կամենում էր ընթրել, որովհետև ամեն օր իններորդ ժամին էր ճաշակում: Եվ երբ նստեց, կինն ասաց նրան. «Տե՛ր իմ, իմացա՞ր, որ քո` Վռիտոն ուղարկած պատանին վերադարձել է»: Եվ երբ իմացավ, որ պատանին վերադարձել է, փառք տվեց Աստծուն և ասաց. «Ո՞ւր է նա»: Կինը պատասխանեց. «Հիվանդ պառկած է»: Քսենոփոնն ասաց. «Բե՛ր տղաներիս նամակը»: Կինը պատասխանեց. «Ե՛կ այժմ ճաշենք, իսկ նամակը կտեսնես վաղը, որովհետև [տղան] նաև բանավոր փոխանցելու բան ունի»: Քսենոփոնն ասաց. «Անմիջապես բե՛ր նամակը, որ իմանամ, թե ինչպես են որդիներս, իսկ վաղը պատանին կգա և կհաղորդի ինչ որ պատվիրել են»:

Եվ մայրն այլևս չկարողացավ թաքցնել, սկսեց արտասվել և չկարողացավ որևէ բան ասել: Եվ տեսնելով կնոջ լացը` Քսենոփոնն ասաց. «Մի՞թե հիվանդ են մեր զավակները»: Եվ կինը պատասխանեց. «Հիվանդ չեն, տե՛ր… քո մարգարիտները ծովում կորան»: Եվ հոգոց հանելով` Քսենոփոնն արտասանեց Աստծու անունն ու ասաց. «Տերը տվեց… և Տերն առավ… որպես Տիրոջն է հաճո` այնպես կլինի… Օրհնյալ է Տիրոջ անունը հավիտյան… Մի՛ տրտմիր, ո՛վ կին… Տերը մեզ չի լքի և չի տրտմեցնի մեր ծերությունը… երբեք չանցա Նրա պատվիրաններից, որի շնորհիվ այս տարիքին հասա: Ե՛կ այս գիշեր աղոթենք, և Տերը կհայտնի, թե ինչ պատահեց մեր զավակներին»: Եվ արտասվելով ու հառաչելով ամբողջ գիշեր աղոթեցին Աստծուն, իսկ երբ բացվեց առավոտը, պառկեցին քուրձերի վրա և քնեցին: Եվ երազում տեսան իրենց որդիներին, որ կանգնած էին Քրիստոսի առջև: Հովհաննեսի գլխին մի խիստ թանկագին պսակ էր, իսկ Արկադիոսի պսակն աստղանման էր: Եվ զարթնելով` իրար պատմեցին: Եվ Քսենոփոնն ասաց Մարիամին. «Մեր որդիները պատվի են արժանացել, և իմացա, որ Երուսաղեմում են: Հույս ունենք ի Տեր Աստված, որ կհանդիպենք նրանց»:

Եվ ելան ու բազում ինչք վերցնելով` գնացին: Եվ երբ շրջում էին [Տնօրինական] վայրերում, փնտրում էին տղաներին ու չէին գտնում: [Եվ Քսենոփոնը մի օր] հանդիպեց իր ծառաներից մեկին, որ միայնակյացի զգեստներ էր հագել: Եվ համբուրեց նրան ու ոտքերն ընկավ: Եվ [նախկին ծառան] նույնպես գրկախառնվեց և Քսենոփոնին աղաչում էր, որ այդպես չխոնարհվի իրեն:

Եվ Քսենոփոնն ասաց. «Եթե անգամ քեզ չերկրպագեմ, պետք է երկրպագեմ զգեստներդ, որովհետև առաքյալներինն են: Մի՛ տրտմիր [և վատ մի՛ զգա], այլ ասա՛. ո՞ւր են մեր որդիները»: Եվ պատասխանեց ու ասաց. «Չգիտեմ… երբ խորտակվեց նավը, ամեն մեկը փորձում էր փրկվել… ո՞ղջ են, թե՞ վախճանվել են… միայն Աստված գիտե»: Եվ թողնելով նրան` Քսենոփոնն ու Մարիամը գնացին Հորդանանի կողմերը, որպեսզի այնտեղ ևս բաժանեն իրենց ունեցվածքը: Եվ ճանապարհին հանդիպեցին այն ծերունուն, որ ընդունել էր Արկադիոսին: Եվ նրա ոտքերն ընկնելով աղաչում էին, որ իրենց համար աղոթի: Եվ երբ աղոթքն ավարտեց, ծերունին ասաց Քսենոփոնին. «Ո՞վ ստիպեց քեզ և Մարիամին Երուսաղեմի կողմերը գալ»: Եվ նա պատասխանեց. «Ոչ ոք… մեր որդիներին սպառնացած վտանգը»: Ծերունին ասաց. «Մի՛ տրտմեք… ձեր որդիները ողջ են, և Աստված երազով ձեզ հայտնեց նրանց փառքը: Գնացե՛ք, կատարե՛ք ձեր ուխտը և վերադառնալիս կտեսնեք ձեր զավակներին»: Եվ աղոթքով ճանապարհեց նրանց:

Եվ ծերունին գնաց [Երուսաղեմի] սուրբ Հարության [տաճարը], աղոթեց և նստեց [դադար առնելու]: Եվ ահա, աղոթելու եկավ Հովհաննեսը, երբ տեսավ ծերունուն, ընկավ նրա առջև: Ծերունին աղոթեց նրա համար, ապա բարձրացրեց և ասաց. «Քեզ որոնում են քո հայրն ու մայրը: Ահա դու ևս եկար այստեղ` եղբորդ փնտրելու»: Հովհաննեսն ասաց նրան. «Տիրոջ անունով եմ խնդրում` ասա՛. ո՞ւր է եղբայրն իմ, որովհետև մինչ օրս տրտմում եմ նրա համար: Եվ երբեք հավաստի բան չիմացա նրա մասին և միայն այժմ քեզնից եմ լսում»:

Եվ եկավ Արկադիոսը, որ խիստ տկար էր, ու ճգնությունից պակասել էր նրա աչքերի լույսը: Արկադիոսն սկսեց աղոթել և ծերունուն տեսնելով` խոնարհվեց նրան ու ասաց. «Հա՛յր, երեք տարի է, որ ագարակը թողեցիր և անգամ չեկար տեսնելու, թե գուցե փշերով ծածկվեց»: Եվ նա պատասխանեց. «Որդյա՛կ, մշտապես անցնում էի նրա մոտով և հետևում էի, որ փուշ չաճի, այլ միայն բարի ողկույզներ և առատ ցորեն, որը ճաշակում է թագավորների Թագավորն ու բերկրում»: Եվ ծերունին հայտնեց նրան, որ եղբայրը ողջ է:

Այնուհետև ծերունին հարցրեց Հովհաննեսին. «Ո՞ր երկրից ես, որդյա՛կ»: Եվ նա պատասխանեց. «Հա՛յր, օտար եմ և աղքատ և կամենում եմ քո աղոթքներով Տիրոջ ողորմությանն արժանանալ»: Ծերունին ասաց. «Այո՛, ես այդ գիտեմ: Բայց պատմի՛ր ինձ քո ազգի և քաղաքի մասին, ուր ծնվել-մեծացել ես»: Եվ Հովհաննեսն սկսեց ըստ կարգի պատմել: Եվ երբ խոսեց նավակոծության մասին, ասելով, որ մի եղբայր է ունեցել, որի անունը Արկադիոս էր, Արկադիոսը լսեց և բացականչեց. «Ազնվորեն եմ ասում, ո՛վ սուրբ հայր, ի՛մ եղբայրն է»: Ծերունին պատասխանեց. «Ես այդ գիտեի, սակայն լռում էի, որ դուք ճանաչեք իրար»: Եվ ընկան ծերունու ոտքերն ու սկսեցին խնդրել, որ աղոթի իրենց համար, նաև գոհանում էին Տիրոջից, որ արժանացրեց իրար տեսնելու այսպիսի զգեստներով:

Երկու օրից ծերունին դարձյալ եկավ [տաճար]` հետը բերելով երկու եղբայրներին: [Նույն ժամանակ սուրբ Հարություն] եկան նաև տղաների ծնողները և Գերեզմանի մոտ բազում գանձեր բաժանեցին, իսկ հետո բարձրացան Գողգոթա: Եվ երբ տեսան ծերունուն, ճանաչեցին ու ոտքերն ընկան: Իսկ ծերունին աղոթեց նրանց համար և ոտքի կանգնեցրեց: Եվ ասացին նրան. «Տիրոջ անունով ենք խնդրում` ցո՛ւյց տուր մեր որդիներին` ինչպես ասացիր մեզ»: Եվ տղաները կանգնած էին այնտեղ, սակայն ծնողները չճանաչեցին, որովհետև ճգնությունն ամբողջովին դիմափոխել էր նրանց: Եվ ծերունին ասաց ամուսիններին. «Գնացե՛ք և ընտիր կերակուրներ պատրաստեցե՛ք, որ աշակերտներիս հետ այցելեմ, իսկ հետո ձեզ տանեմ ձեր որդիների մոտ»: Եվ նրանք մեծ ուրախությամբ գնացին և պատրաստություն տեսան:

Իսկ ծերունին եղբայրներին պատվիրեց զուսպ լինել, և նրանք պատասխանեցին. «Ինչպես կամենում ես` այնպես կվարվենք»: Եվ ծերունին ասաց. «Որդյակնե՛րս, եկե՛ք գնանք նրանց մոտ: Միևնույն է. որքան ցավեք, ձեր հոր և մոր վշտին չի հասնի ձեր ցավը, իսկ այսպիսի [պատվական] մարդկանց հետ շփվելն օգտակար է»: Եվ այս խոսքերով գնացին: Եվ երբ նստեցին, ամուսիններն ասացին ծերունուն. «Հա՛յր սուրբ, ի՞նչպես են մեր որդիները»: Ծերունին պատասխանեց. «Լավ են և կատարելության են ձգտում»: Ծնողներն ասացին. «Թո՛ղ Տեր Աստված օգնի նրանց և արժանի դարձնի Իր այգում մշակ լինելու, իսկ մեզ փրկի հավիտենական հրից»: Ծերունին ասաց Արկադիոսին. «Որդյա՛կ, պատմի՛ր տեսնենք` ո՞ր քաղաքից ես, ովքեր են ծնողներդ և ո՞րտեղ ես դաստիարակվել»: Եվ Քսենոփոնն ասաց. «Ազնիվ խոսք, սո՛ւրբ հայր, բարի աշակերտներ ունես. Ինձ հաճո թվացին, և սրտանց սիրեցի նրանց և Աստծուն արժանի եմ տեսնում: Եվ աղաչում եմ քեզ, սո՛ւրբ հայր, որ իմ որդիները ևս այսպես կատարյալ լինեն»: [Սրանից հետո] Արկադիոսն սկսեց պատմել. «Ես Բյուզանդիոն քաղաքից եմ, մեծ և փառավոր արքունականի որդի, բարեպաշտ հոր և ազնվատոհմ մոր զավակ: Եվ ծնողներս ինձ և եղբորս միասին մեծացրեցին, կրթեցին Աստծու պատվիրաններով, սովորեցրին հելլենական ու հռովմեական դպրությունը և մեզ Վռիտոն քաղաքն ուղարկեցին` Օրենքները սովորելու: Եվ գնալիս մեր նավը խորտակվեց, և Աստծու կամքով այս կողմերը հասանք…»: Եվ անմիջապես ծնողները ելան տեղներից, ողջագուրվեցին և արտասվելով գոչում էին. «Սրա՜նք մեր որդիներն են… սո՛ւրբ հայր, եկե՛ք փառք տանք Աստծուն և աղոթենք, որ Տերը մեզ արժանացնի Իր ողորմությանը»: Եվ աղոթելով` ծերունու [հետ] փառք տվեցին Աստծուն: Եվ աղաչեցին, որ ծերունին իրենց կրոնավոր դարձնի և սուրբ հանդերձներ պարգևի: Եվ ըստ կարգի աղոթելով` ծերունին նրանց «մազերը կարճացրեց» և պատվիրեց, որ այլևս իրար չհանդիպեն: Եվ հրաժեշտ տալով` եղբայրները գնացին ծերունու հետ և [վանքում] կնքեցին իրենց մահկանացուն: Եվ աստվածային շնորհով նրանց [շիրիմներին] բժշկության կարողություն տրվեց:

Եվ նրանց հայրը վաճառեց իր ունեցվածքն ու բաժանեց աղքատներին, իսկ մի մասը տվեց սպասավորներին և նրանց ազատ արձակեց: Եվ քուրձ հագնելով` Քսենոփոնն անապատական դարձավ և այնտեղ անցկացնելով իր ժամանակը` արժանացավ մեծ խորհրդի իմացությանն ու այդպես հեռացավ այս կյանքից:

Մայրը կուսանոց գնաց և ապրեց այնտեղ առաքինասեր վարքով: Եվ բազում բժշկություններ գործեց` կույրերին տեսնելու կարողություն տվեց, դիվահարներին ազատեց և այդպես փոխվեց ի Քրիստոս:

 

* * *

Եվ այս եմ պատվիրում, եղբայրնե՛ր, որ հիշե՛ք, թե ինչպես բարի ու առաքինի վարքով անցկացրեցին իրենց կյանքը. [այսպիսիներին] Տերը չի թողնում, որ կորչեն և փորձություններից ու նեղություններից ազատելով` նրանց համար ամենաօգտակարն է իրագործում, ինչպես վարվեց այս ընտանիքի պարագայում` ցույց տալով Իր մարդասիրությունը: Այսուհետ մենք ևս ձգտենք ապաշխարության` մեր սրտերում պահելով երկյուղն առ Աստված: Եվ փութանք հասնելու հավիտենական կյանքին, որ մեր Տիրոջ` Հիսուս Քրիստոսի մոտ է, որին փառք հավիտյանս. ամեն:

 

 

Վարք Սրբոց, Հատոր Դ, Ս. Էջմիածին – 2010թ.