12 Հոկտեմբեր, Շբ
Պատասխան – Սուրբ Գրիգոր եռամեծ վարդապետն այսպես է գրում. «Երբ Սուրբ Կույս Մարիամը հրեշտակից իր վերափոխման ավետիսն իմացավ, իր մոտիկներին հավաքեց և փրկության վերաբերյալ նրանց շատ բաներ ուսուցանեց»: Այս ուսուցանածներից մեկն էլ քո հարցի պատասխանն է, որ ասում է՝ երկու հրեշտակ՝ մեկը՝ չար, մյուսը՝ բարի, գնում են մարդու հոգին առնելու: Երբ մարդու մահվան օրն ահեղ ու սարսափելի է, չար հրեշտակն է մոտենում և նեղն ընկած հոգին պահանջում: Այդ ժամանակ չար դևերը ևս մոտենում են: Եվ եթե մեռնողը սուրբ լինի հոգով, մարմնով ու զգայությամբ, ապա բարի հրեշտակը կուրախանա և որպես բարեկամ ու սիրելի՝ կողջունի նրան: Չար դևերը տրտմությամբ կհեռանան, իսկ հրեշտակը հոգին կառնի ու քաղցրությամբ կբռնի երկնքի ճանապարհը:
Հիրավի, օդային չար դևերն առջևն են դուրս գալիս, որպեսզի վրան մեղքերի արատ գտնեն: Երբ չեն կարողանում գտնել, ետ են դառնում՝ հրեշտակից ամաչելով: Սուրբ հրեշտակը տանում է այն հոգին Աստվածության Աթոռի առջև և երկրպագել տալիս: Ապա տանում և դնում է արդարների կարգը, որը Պողոս առաքյալն անվանում է «Կատարյալ անդրանիկների ոգիներ» և այնտեղ է մնում մինչև դատաստանի օրը՝ անմահության հույսով լցված, երբ պիտի յուրաքանչյուրին հատուցում լինի՝ ըստ կատարած գործերի: Դավիթն ասում է. «Քեզ սպասում են արդարները, մինչև հատուցես»: Բայց միջակ արդար եղողների հոգին, որ քիչ հանցանք ունի, իր նման հոգիների կարգն է դնում, որոնք հույս ունեն դատաստանի օրն արժանանալ Աստծո ողորմությանը՝ Սուրբ Եկեղեցու աղոթքների օժանդակությամբ:
Եթե հոգին շաղախված է մեղքով, բարի հրեշտակը տրտմում է, իսկ չար դևերն ուրախանում են, որովհետև հավիտենապես պիտի տանջեն այդ հոգին: Բայց այն հրեշտակը, թեպետ կամքից ակամա, սակայն Աստծո հրամանի համաձայն է ավանդել տալիս հոգին և սոսկալի մի կերպարանք է ցույց տալիս նրան՝ ինչպես թագավորի կողմից ուղարկված դահճինն է, երբ պիտի տանջի չարագործներին, որի համար և չար հրեշտակ է կոչվում:
Դավիթը գրում է. «Ուղարկեց նրանց տանջանքներ չար հրեշտակի ձեռքով»: Բայց ոչ թե բնությամբ է չար հրեշտակը, այլ չարաչար տանջանքների համար է չար անվանվում: Իսկ դևը հոգի ավանդել տալու իշխանություն չունի: Երբ չար հոգին բաժանվում է մարմնից, հրեշտակը վերցնում է այն և օդ բարձրանում: Այդ ժամանակ նրան դեմ են դուրս գալիս դևերի գնդերը, ուրախանում այդ կորած հոգու համար և կամենում հափշտակել սուրբ հրեշտակի ձեռքից: Նրա բոլոր չար գործերը բացահայտում են՝ ասելով, թե իրնցն է այդ հոգին, իրենց կամքին է հետևել, որի համար Հովհաննես Ավետարանիչն իր ննջման աղոթքի մեջ ասում է. «Երբ ես գամ քեզ մոտ, հուրը կընկնի, հնոցը կշիջի, կամաչեն չար հրեշտակները»: Տանջանքի գործիքներ են պատրաստում, կրակի բոց հանում, սաստիկ սառնամանիք ցույց տալիս, որ մեղավոր հոգին իմանա, թե այդ ամենը պիտի պատահի իրեն՝ դատաստանի օրը, և ապա հրեշտակը հեռացնում է դրանք: Մեղավոր հոգին չի արժանանում երկինք բարձրանալուն և Աստծուն երկրպագելուն, այլ հրեշտակը տանում է մյուս չարագործ հոգիների մոտ, ուր ողբով ու կոծով սպասում է հավիտենական տանջանքների: Թեև իրենց չար գործերի համար կատարյալ պատժի չեն արժանանում, բայց չարչարվում են անտանելի տրտմությամբ: Իսկ արդարները փառքի և պսակի հույսով են միշտ ուրախանում ու հանգստանում: