Արցախ աշխարհի կանչին և կոչին ընդառաջ

Ամեն մի հող սուրբ է իր տաճարներով: Աստվածատուր փոքրիկ մի հողակտոր կա աշխարհի երեսին, որ իր վրա կրում է հազարից ավելի եկեղեցիներ ու վանքեր: Այս սրբացված հողակտորն Արցախ աշխարհն է՝ հոգևոր տաճարների դարբնոցը: Այս սուրբ հողի վրա՝ Ամարաս ավանում, առաջին վանքն է հիմնել մեր առաջին հայրապետը՝ Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչը, իսկ վանքի կառուցումն ավարտել է նրա թոռը՝ Գրիգորիսը՝ Արցախի առաջին եպիսկոպոսը: Նույն տեղում՝ Ամարասում, առաջին դպրոցն է բացել Սբ. Մեսրոպ Մաշտոցը: Բոլոր եկեղեցիներին ու վանքերին կից գործել են դպրանոցներ: Օրը չի բավականացնի թվարկելու այս սրբավայրերը և օրեր՝ ավելի շուտ ամիս կամ ամիսներ կպահանջվի այդ սրբություններին հաղորդակից լինելու:

Դարերի խորքից առ այսօր ձգվող յուրաքանչյուր օր լսելի են սուրբ տաճարների զանգերի անվերջանալի ղողանջները: Դարերի ընթացքում փորձել են լռեցնել զանգերի հնչյունները, բայց ապարդյուն. նրանք դեռ հնչում են և կանչում, կանչի և կոչի պահանջ դնում: Հնչյունների կոչն իր ունկնդիրներին բազմիցս է համախմբել և համախմբում Սուրբ Սեղանի առջև՝ հաղորդակցվելու Երկնքի հետ սրբազան ձայնով: Հարկ է արթուն լինել՝ լսելու և կոչին ընդառաջ գնալու:

Օգոստոսի 4-7-ը ադ կանչին և կոչին ընդառաջ էին դուրս եկել Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու թվով 36 ուխտավորներ Տեր Զգոն քահանա Աբրահամյանի գլխավորությամբ: Նրանք ԱՀԹ առաջնորդական փոխանորդ Տեր Նավասարդ արք. Կճոյանի օրհնությամբ երկար ճանապարհ անցան աղոթքներով, շարականներով և ճանաչողական զրույցներով:

Ուխտավորների մեծ մասը, այդ թվում սիրիահայերն առաջին անգամ էին Արցախում: Այս անգամ ևս տիկնանց միության անդամ Սիրանուշ Գյումրույանը հետաքրքրաշարժ հարց ու պատասխաններով, մանրամասնորեն ներկայացրեց թե՛ ճանապարհի, թե՛ Արցախում վանքերի և պատմամշակութային հուշարձանների պատմություններն ու ավանդությունները:

Եռօրյա ուխտագնացության առաջին աղոթատեղին Արենիի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին էր, ապա՝ Շուշիի Ղազանչեցոց Սբ.Ամենափրկիչ և Կանաչ ժամ կամ Սբ. Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցիները: Այնուհետև ուխտավորների ուղին Շուշիի բերդի ճանապարհով իր ավարտին հասավ Ստեփանակերտ քաղաքում:

Երկրորդ օրվա առաջին սրբավայրը, որտեղ ուխտավորներն իրենց աղոթքն բարձրացրին առ Աստված, Գանձասարի վանքն էր: Այնուհետև նրանք բարձրացան Կաչաղակաբերդ, եղան «Վագրի երախ» վայրում, Քոլատակ գյուղի Սբ. Հակոբ վանքային համալիրում և Ասկերանի ամրոցով ճանապարհվեցին Տիգրանակերտ, որտեղ եռանկյուձաև բլրի վրա հաստատված Վանքասարը նույնպես սպասում էր ուխտավորներին:

Երրորդ օր. ղողանջող զանգերին միացել էին նորերը. Ստեփանակերտի Սբ. Հակոբ եկեղեցում նոր էին տեղադրվել զանգերը, որոնց քաղցրահնչյուն ղողանջների առաջին ունկնդիրն եղան Զորավոր Սբ. Աստվածածին եկեղեցու ուխտավորները: Եկեղեցու քահանան՝ Տեր Մեսրոպը, ողջունեց ուխտավորներին՝ մաղթելով, որ Աստված ի կատար ածի բոլորի ուխտը: Տեր Զգոնը հոգեհանգստյան կարգ կատարեց ի հիշատակ Արցախում զոհված զինծառայողների: Հաջորդ ուխտավայրերն էին Ամարասի վանքը, Սբ. Գրիգորիսի մատուռը: Իսկ Սխտորաշենի գյուղում Տնջրու 2028 տարեկան հսկա չինարի ծառի ստվերի ներքո ուխտավորներն իրենց հանգիստն ունեցան:

Ամեն մի եկեղեցում և վանքում Տեր Զգոնը ժամերգություն անցկացրեց, միասնական աղոթքից հետո բոլորն ունկնդիր եղան տիկնանց միության անդամ և «Զորավոր մանկունք» երգչախմբի ղեկավար Գոհար Հարությունյանի հոգևոր երգեցողությանը:

Զորավոր Սբ. Աստվածածին եկեղեցու երիտասարդաց միության անդամ Արտաշես Աբրահամյանն ամեն մի ուխտագնացություն դժվարությամբ հանդերձ համարում է դեպի Երկնքի Արքայություն տանող մի ճանապարհ: Նա նշեց, որ այս ուխտագնացությունը Տիրոջ ողորմությունն է, քանի որ մեզ են հասել դարեր ապրած և մեծ արժեք ունեցող սրբավայրեր:

Ուխտավորներից Չալիկյան Ֆլորան քսան տարի առաջ էր եղել Արցախում և այդքան դադարից հետո նրա համար մեծ ուրախություն էր նորից գտնվել Արցախում. «Ամեն մի եկեղեցի երկյուղածությամբ մտնելով՝ ևս մեկ անգամ համոզվում էի, որ Աստված այս հողակտորը մեզ է պարգևել և այն պետք է պահպանենք: Իրապես արցախցիներն ամուր ու հաստատուն են իրենց լեռների նման: Ուխտագնացության միասնական մթնոլորտում ավելի ամրացանք, ջերմ մթնոլորտ էր տիրում. ժպիտներ, հյուրասիրություն, բարեմաղթանքներ: Շնորհակալ եմ ուխտագնացության բոլոր կազմակերպիչներից»:

Զորավոր Սբ. Աստվածածին եկեղեցու տիկնանց միության ատենապետուհի Սաթենիկ Սիմոնյանն Արցախ աշխարհը մի ընդհանրությամբ նմանեցնում է Երուսաղեմին և Արևմտյան Հայաստանին: «Ուխտագնացությամբ Արցախ աշխարհ մտնողն ամբողջովին այլ զգացողություն է ունենում: Աստվածային ներգործությամբ հոգևոր զգացողությունը նկատելի է, ինչն արտահայտվում է թե՛ մտքերով, թե՛ հույզերով և թե՛ հոգեվիճակներով»,- ասաց նա:

Այս սուրբ հողակտորում եռօրյա ուխտագնությունը հոգևոր մեծ հետք թողեց յուրաքանչյուրի սրտում, հոգեպես վերականգնեց և զորացրեց՝ անմոռանալի օրեր պարգևելով ուխտագնացության մասնակիցներին:

Կարինե Սուգիկյան