Աստծու ճանապարհների գաղտնիքը

«Բայց գիտենք, թե ամեն ինչ գործակից է լինում  նրանց բարիքի համար,  ովքեր սիրում են Աստծուն» (Հռոմ․ Ը 28)։

Այսօրվա քարոզովս կուզեի խոսել աստվածասերների վայելած բարիքի մասին։ Առաքյալն ասում է, որ Աստված գործակից պիտի լինի բոլոր նրանց, այսինքն՝ նրանց հետ պիտի լինի, ովքեր սիրում են Աստծուն։ Այս բնաբանը և բացատրությունը լսողներից ոմանք, թերևս, ճշմարիտ համարեն ասածս, ուրիշները գուցե ծիծաղեն ու ծաղրեն, ոմանք նույնիսկ ասածներս կարող են կարծել իբրև միամիտներին ուղղված մի խոսք միայն՝ զուրկ հիմնավոր և ստույգ ճշմարտություն լինելուց։

Հիրավի, առհասարակ ընդունված է համարել, որ երբ մարդիկ երջանիկ բույն են շինել և վայելում են ամեն լիություն ու առատություն, դա աստվածսիրության հետևանք է։ Համարվում է, որ նախախնամող աջը հովանի է եղել այդպիսիններին և առաքյալն էլ իր այս խոսքով այդպիսիններին է ակնարկում։ Սակայն կան այնպիսինները, որ ամբողջովին իրենց արդար ջանքերով և ուղղամիտ գործունեությամբ աշխատած լինելուն հակառակ՝ որևէ կերպ չեն կարողացել հաջողության հասնել և, հետևաբար, այս բնաբանիս առթիվ զարմանք են հայտնում և այն ճշմարտություն չեն համարում, այլ գեթ մի հնացած, հասարակ խոսք են կարծում, որը միայն այս կամ այն երևույթից փրկելու նպատակով կարող էր հիշատակված լինել։ Այս երկու խորհելակերպերն էլ սխալ են ու ճշմարտությանն անհամապատասխան և, հետևաբար, հակառակ են քրիստոնեական բուն ոգուն և վարդապետությանը։

Ստույգ է, որ Աստծու միջամտության մասին շատ սխալ գաղափարներ են կազմվել նույնիսկ ամենից բարեպաշտ քրիստոնեական շրջանակներում։ Այսպես, օրինակ, ժանտախտի հետևանքով մի քաղաքի այսինչ արվարձանի ողջ բնակչությունը վտանգի է ենթարկվում, այնտեղ մահերն առանց մարդկանց խնայելու հաջորդում են միմյանց, և մի հավատացյալ էլ, որ զերծ է մնում այդ ժանտախտից, կարծում ու հավատում է, թե Աստծու մասնավոր գուրգուրանքի և պահպանության շնորհիվ է, որ ազատվել է այդ հիվանդությունից։

Մի ուրիշ օրինակ ևս մեր աչքի առաջ ունենանք. ծովով ճամփորդելու ժամանակ հնարավոր է, որ ծովն ահավոր փոթորիկով վտանգի ենթարկի նավը և նույնիսկ խորտակի այն։ Նավաբեկությունից ազատվածը, երբ իր փրկվելու պատմությունն է պատմում, քանիցս կրկնում է Աստծու խնամքի և իր նկատմամբ ցուցաբերած գուրգուրանքի մասին, որի հետևանքո՛վ միայն ինքը կարողացել էր փրկվել նավաբեկությունից։ Այս ամենն ինձ հիշեցնում է հնում մի անաստվածի ասած այն խոսքը, որը մեզ է հաղորդում Կիկերոնը։ Դիագորոս փիլիսոփան, որ «Անաստված» կոչմանն էր արժանացել (Ք․ ա․ 5-րդ դար), երբ մի օր նավից իջնում ու գնում է Սամոդրակէ կղզին, այցելում է քաղաքի մեհյանը, որտեղ նրան ցույց են տալիս պատերից կախված բոլոր ընծաներն ու թանկագին նվերները, որոնք նավաբեկություններից ազատված ճամփորդներն էին նվիրել իրենց պաշտպանող ու խնամակալ աստվածներին։ «Կարո՞ղ եք ուրանալ աստվածների նախախնամությունը, տեսե՛ք, այս բոլորն, ահա՛, աստվածների միջամտության վկայություններն են»,- ասացին նրան քուրմերը։ «Ա՜հ,- պատասխանեց Դիագորոսը,- մնում է միայն լսել վկայությունը բոլոր նրանց, ովքեր առանց պատանքվելու՝ ալիքների տակ մնացին»։ Անողոք պատասխան, որը, սակայն, ինձ չի զարմացնում։

Եթե հավատում էլ ենք, որ Աստված գործում է մեզանում՝ փրկելով մեր կյանքը և պաշտպանելով մեզ վտանգներից ու տառապանքներից, սակայն, այսուամենայնիվ, հարկ է ողջ ուժգնությամբ մերժենք նաև հավակնոտությունը նրա՛նց, ովքեր կարծում են, թե իրենք մի մասնավոր նախապատվությամբ են Աստծու սիրո առարկան հանդիսանում և վայելում Նրա պաշտպանությունն ու հովանավորությունը. սխալ է այս կարծիքը։ Այն դժբախտները, որոնք համաճարակի զոհ դարձան, կամ այն նավաբեկյալները, որոնք ծովի տակ մնացին, կամ նրանք, ովքեր որևէ սարսափելի աղետի հետևանքով կորցրին իրենց ողջ ունեցվածքը, նրանց Աստված սիրում էր նույնքան, որքան որ մեզ։

Ցավալի է ոմանց նեղմտությունը, որի պատճառով նրանք ուզում են այլ կերպ մեկնաբանել այս ամենը։ Եթե այդպես լիներ, այդ դեպքում ինչպե՞ս պետք է մեկնաբանեինք 40 դարերի խորքից մեզ ներկայացող արդար Հոբի կրած դժբախտությունները։ Ուրեմն նաև Հիսուս էլ իզուր տեղը բացատրեց, թե գալիլիացիները իրենց մեղքերի հետևանքով չէր, որ Սելովամի աշտարակի տակ մնացին, ուրեմն իզուր է Սուրբ Գիրքը հորդորում, որ մեզ վրա եկող ցավերը պետք է խոնարհությամբ կրենք և հավատքով նրանց մեջ պետք է գտնենք Աստծու բարության նշանը։

Աստծու գործերը, անշուշտ, որոշակի նպատակի են միտված։ Հիսուս Իր աշակերտներին սովորեցրեց աղոթել Աստծուն՝ ասելով. «Թող գա Քո արքայությունը»։ Այս թագավորությունը սիրո տիրապետություն է, և այդ սերը անխտիր վերաբերում է ամենքին՝ աղքատին ու հարուստին, մեղավորին ու արդարին, չարին ու բարուն, քանի որ Աստված արևը ծագեցնում է բարիների և չարերի վրա, իսկ անձրևն էլ «ուղարկում» է արդարներին ու մեղավորներին հավասարապես՝ առանց խտրականության, հակառակ դեպքում Աստված կդադարեր Երկնավոր Հայր լինելուց։ Դարձյալ, երբ աղետները գալիս են մեզ վրա, այդ չի ենթադրում, թե Աստված ատելությամբ և վրեժխնդրությամբ է լցված մարդկային ազգի նկատմամբ. ո՛չ, երբե՛ք։ Այդ ամենն Աստված «գործադրում» է Իր թագավորության, Իր տիրապետության համար, և ինչպես որ արևը բարիների պես՝ չարերն էլ են վայելում, նմանապես և, չարերի հետ, բարիներն էլ են աղետների ենթարկվում։ Սրանք Աստծու ճանապարհներն են, որոնք մեր ճանապարհներին և մտածումներին նման չեն. Նա Աստված է, և ո՛չ թե մարդ (Օսէէ ԺԱ 9)։

Արդ, Աստծու այս թագավորության մեջ ովքե՞ր կարող են օգտվել ու բարին վայելել, ովքե՞ր կարող են երջանիկ և խաղաղ զգալ իրենց։ Առաքյալը տալիս է այս հարցի պատասխանը. «Նրանք, ովքեր սիրում են Աստծուն,- ասում է նա,- ամեն բան՝ լինի բարի թե չար, բարօրություն թե աղետ, այդպիսինների համար օգտակար ու նպաստավոր կլինի»։

Թերևս, զարգացնելով ձեր տեսակետը, ասեք, թե ինչպե՞ս կարելի է ճանաչել աստվածային ծրագիրը, նախախնամության շարժումն այնտե՛ղ, որտեղ միմյանց հաջորդում են աղետները, կործանումները, փոթորկալից և անձկալի շրջանները։ Սակայն ինչո՞ւ են միմիայն աղետները ձեր կողմից դիտարկվում։ Տեսե՛ք այն մեծասքանչ առաջադիմությունները, այն մեծահրաշ բարգավաճումները, գիտության այն հիասքանչ գյուտերն ու արդարության հաղթանակները։ Կամ ինչո՞ւ հայացք չեք նետում նաև անօրենության և անիրավության «պալատների» կործանման վրա։ Ամենից մեծ անաստվածությունն անգամ, ուսումնասիրելով քաղաքակրթության ընթացքը, ընդունում է, որ մարդկությունը առաջ է շարժվում, բարձունք է ելնում և ենթակա է տիեզերական խորախորհուրդ մի ծրագրի։ Այդ անաստվածի այս համոզումը մերն էլ է, քանի որ այն քրիստոնեական է․ քրիստոնեությունն է, որ այդ գաղափարը տվել է աշխարհին։

Ես ճանաչում եմ, սակայն, հավատացյալների, որոնք, տեսնելով աշխարհի ողբալի վիճակը, տեսնելով կեղեքվածների ու հարստահարվածների վիճակը, հուսահատված են և դառնորեն գանգատվում են Տիեզերական արդարությունից։ Պետք է, սակայն, սպասել, համբերե՛լ իմանալ, պետք է իմանալ, որ ապագան պատկանում է ճշմարտության հաղթանակին, արդարության և սիրո՛ հաղթանակին, և սա Աստծու թագավորության հաղթությունն է։ Աստծու թագավորությունը հավիտենական թագավորություն է։ Ամեն բան միտված է հավիտենական Թագավորության ա՛յն Տաճարը կառուցելուն, որտեղ Աստված պետք է պաշտվի և փառավորվի Իր արարածների կողմից։

Ամեն անցնող սերունդ այնտեղ է բերում իր քարը, և շինվածքը մեծանում ու բարձրանում է։ Գիտեմ շատերի ակնարկները, որոնք ակնապիշ դիտում են և իզուր ցանկանում են իրականացած տեսնել այս ծրագիրը։ Շատերն էլ այս պահին իսկ Աստծու թագավորության ապագան անորոշ են համարում` տեսնելով կրոնի դեմ հալածանքը: Շատերը տեղի են տալիս այդ խավարի մռայլ սոսկումների թողած հետևանքներին և այդ պատճառով էլ նրանց վրա ուժգին կասկածներ են տեղում՝ ցնցելու ու խախտելու Աստծու թագավորության նկատմամբ նրանց հավատքը։ Ո՛չ և ո՛չ. Աստծու թագավորությունն անայլայլ կերպով գործադրում է իր ծրագիրը, և կատարված դեպքերն էլ պատահական դիպվածներ չեն, այլ երկնային մի խորհրդավոր ծրագիր, որը մեզ համար իբրև խորհուրդ պետք է մնա։

Այս տիեզերական դեպքերի առջև Ավետարանի հետ և՛ հավատացյալը, և՛ անհավատը գալիս են այն համոզմանը, որ կա տիեզերական մի ծրագիր, որը համրաբար ընթանում ու մշտապես ձգտում է դեպի մի որոշակի ու հաստատուն նպատակի։ Սակայն ինձ համար բավարար չէ միայն իմանալը, թե ինչ է Աստծու նախախնամությունն առհասարակ, այլ ես կարիք ունեմ իմանալու, թե որն է Նրա մտածումը, Նրա ծրագիրն ու Նրա նպատակը կոնկրետ ի՛մ նկատմամբ։ Ահա ճիշտ այս կետն է, որ ուսուցանում է Պողոս առաքյալը իր այս խոսքով. «Ամեն ինչ,- ասում է նա,- նպաստում ու գործակցում է նրանց բարիքի համար, ովքեր սիրում են Աստծուն»։ Աստծու թագավորության ներքո արդյոք մի մասնավոր նախախնամություն և՞ս կա, որը իրականանում է բոլոր նրանց նկատմամբ, որոնք սիրում են Աստծուն, և ամեն բան էլ նրանց բարիքի համա՞ր է գործակցում։ Ահա այս պարագան է, որ կուզեմ այժմ լուսաբանել։

Այստեղ հանդիպում ենք բավականին լուրջ առարկությունների, որոնք պետք է լսենք։ Նախ և առաջ ասում են. «Ինչպե՞ս կարելի է պնդել, որ Աստված զբաղվում է  իր արարածներից յուրաքանչյուրով, քանի որ Նա աշխարհը կառավարում է անփոփոխ օրենքներով և չի ընդունում որևէ բացառություն։ Մի՞թե կարելի է, որ այդ օրենքները ինձ կամ քեզ ի նպաստ առկախվեն ու չգործադրվեն։ Մի՞թե կարելի է խուսափել հիվանդության կամ մահվան սպառնալիքից՝ մեր՝ Աստծուն սիրելու կամ Նրան աղոթած լինելու շնորհիվ։ Ոչ մի հրեշտակ չի կարող իջնել երկնքից՝ Եղիայի պես մեզ կերակրելու նպատակով, ոչ մի ձեռք չի կարող Հեսուի պես կանգնեցնել արևը՝ իր և իր հետ եղողների գոյության պահպանությունն իրականացնելու համար։ Ոչ մի ձայն չի կարող կյանք տալ հյուծված մարմնին։

Եթե Աստված թագավորում է, Իր օրենքներո՛վ է թագավորում, և այդ օրենքներն անփոփոխ են մնում, իսկ իմ կամ քո խնդրանքների կամ սիրո համար փոփոխման ենթարկվել էլ չեն կարող։ Բացի այս ի՜նչ ավելորդություն է Աստծու միջամտության և նախախնամության մասին խոսելը։ Ինչո՞ւ զուր տեղը հոգնեցնել միտքը այն հարցի շուրջ մտածելով, թե Աստված գործում է ի նպաստ նրանց, ովքեր սիրում են Իրեն։ Կա մի իրականություն, որը բոլորովին և անողորմաբար հակառակն է վկայում. աղոթողն էլ, սիրողն էլ միևնույն ձախորդությանը, անհաջողությանն ու հուսախաբությանն են մատնվում նրանց հետ, ովքեր չեն աղոթում, ատում են և անհավատ են։ Մի՞թե մահը մեզնից չի խլում մեր սիրելիներին, մի՞թե Աստված խտրություն է դնում Իր սիրելիների միջև։ Ինչպե՞ս կարող ենք տակավին պնդել, որ այդ բոլոր պատահող դեպքերը մեր բարիքին էին միտված»։

Այս առարկություններն, ըստ երևույթին, ամենուժգին հարվածն են մեր բնաբանին։ Այս առարկությունները հնչում են ոչ միայն անհավատների ու տգետների, այլև լուրջ, իմաստուն և խելացի անձանց կողմից, և անշուշտ, քանի՜-քանի անգամներ այս առարկությունները սարսափեցրել են նաև մեզ ու ջանացել են տկարացնել մեր աղոթքներն ու Աստծու օգնությունը հայցող մեր ջերմեռանդությունը։

Ճշմարիտ է, որ անհավատի նման՝ հավատացյալն էլ է ենթարկվում աղետի ու վտանգի և, ըստ Ժողովողի բացատրության, ամեն ցավ ու աղետ հավասարապես հասնում է աղքատին էլ, հարուստին էլ, արդարին ու ամբարշտին, մաքուրին ու պիղծին, հայհոյողին ու աստվածապաշտին։ Եթե այս հանգամանքը ճիշտ է արտաքնապես, ճիշտ չէ, սակայն, ներքնապես։ Գիտե՞ք, ստուգե՞լ եք, թե ի՜նչ մեծ ուժ է հավատքի ուժը։ Աստված կխորտակի՞ արդյոք այդ հավատքի ուժը. ո՛չ, երբե՛ք։ Գիտե՞ք, ստուգե՞լ եք, թե ինչպիսի՜ մեծ երջանկության պատճառ է սերը։ Կարո՞ղ է Աստված այդ սիրո երջանկությունը «կողոպտել». ո՛չ, երբե՛ք։ Գիտե՞ք, ստուգե՞լ եք, թե ի՜նչ մեծ դեր ունի հույսը, որ լուսավորում է մտահորիզոնը։ Աստված կարո՞ղ է այդ հույսի բերած լույսը խավարեցնել. ո՛չ, երբե՛ք։ Արդ, ինչ էլ որ լինեն արտաքին պատահարները, ինչ էլ որ լինեն արտաքին դեպքերը, որքան ժամանակ որ մարդու մեջ բարոյական ուժ կա, այդ ուժի համեմատ նա պիտի դիմագրավի, պիտի օգուտ ունենա ու նպաստավորվի Աստծու կողմից ուղարկված բարիքի՛ց էլ, աղետի՛ց էլ։

Ձեզ օրինակ բերեմ պատմության վկայությունից։ Հավատում եք առաջադիմությանը, հավատում եք, անշուշտ, որ արդարությունը բարձրացնում է ազգերին և որ այնտեղ, ուր հավատք, բարոյական ուժ, արդարություն և ուղղամտություն կա, այնտեղ կա նաև ավելի շատ ազատություն, ավելի շատ զորություն, ավելի շատ լույս և ավելի իրական երջանկություն։ Նաև՝ այնտեղ, որտեղ գոյություն չունի արդարություն, բարոյական ուժ, ուղղամտություն ու հավատք, այնտեղ պիտի տեսնեք ապականություն, քայքայում և անառակություն, որ խորտակում է ամեն բան։ Եթե ժողովուրդների համար սա ճիշտ է, ճիշտ է նաև անհավատների համար։ Եվ ինչպես որ, ըստ Աստծու ծրագրի, ամեն բան գործակցում է աշխարհում բարու հաղթանակին, անշուշտ նաև ամեն բան պետք է գործակցի բարու հաղթանակին հոգո՛ւ մեջ։

Հարցրե՛ք հավատացյալին էլ, անհավատին էլ, թե երբ միևնույն դժբախտությանը, նույն արկածին ու նույն ցավին են ենթարկվում, ի՞նչ են զգում. նույն պատասխանը չէ, որ պիտի ստանաք։ Թեև արտաքնապես երկուսն էլ նույն դժբախտությանն են ենթարկվել, բայց մեկը օրհնում է դժբախտությունը, մյուսը՝ անիծում, մեկն ավելի սրբացած է տեսնում ինքն իրեն, մյուսը թավալվում է տիղմերի մեջ, մեկն ավելի լուսավոր է տեսնում հորիզոնը, մյուսը՝ ավելի մթագնած, մեկը ավելի երջանիկ և ուրախ է զգում իրեն, մյուսը՝ ավելի ապերջանիկ ու տրտում, մեկն ավելի է ապրում կյանքը, մյուսը մա՛հն է ապրում իր մեջ, մեկն այդ դժբախտություններից օգուտ է քաղում ու նպաստավորվում է, մյուսը՝ հուսալքվում ու քայքայված է զգում ինքն իրեն։

Ճիշտ է, որ փորձություններն ու դժբախտությունները միևնույն ուժգնությամբ հարվածում են արդարին էլ, ամբարշտին էլ, սակայն ներքնապես փորձությունները ոչ միայն երկուսի հոգում միևնույն ուժգնությունը չունեն, այլև, հավատացյալի հոգու ու մտքի տրամադրվածության համեմատ, փորձությունները հրաշալի դեր են կատարում նրա համար։

Մեզ վրա ներգործող որևէ դեպք երկու բանից կախում ունի. մեկը՝ դեպքի բնույթից, մյուսը՝ այդ դեպքին ենթարկվողի հոգեկան ու մտավոր տրամադրվածությունից. անշուշտ, ավելի շատ հոգու ու մտքի տրամադրվածությունից, քան թե դեպքի բնույթից։ Արդ, երբ մի որևէ դեպք, մի աղետ է պատահում, այդ դեպքը իր ներգործությունն է ունենում թե՛ բարու, թե՛ չարի, թե՛ հավատացյալի, թե՛ անհավատի վրա, բայց ո՞վ է, որ հնարավորինս օգուտ է քաղում այդ դեպքից. հավատացյա՛լը, քանի որ նա սիրո տրամադրվածությամբ է ընդունում այն, ընդունում է այն իբրև Աստծուց ուղարկված՝ իր հոգու և իր հարազատների համար։ Հետևաբար, որևէ դեպք որևէ անձի վրա ներգործություն է թողնում՝ ըստ այդ անձի հոգեկան ու մտավոր տրամադրվածության։ Մարդու հոգին է, որ դեպքի իրական արժեքն ու ճշմարիտ նշանակությունն է տալիս։ Օրինակը ավելի լավ կբացատրեր միտքս։

Դիտարկենք բնության անտեսանելի ուժերն ու զորությունները և տեսանելի ուժերը, որ երբեմն իրենց ավերիչ ուժգնությամբ ահաբեկում են մեզ։ Վերցնե՛նք տունկը. ահա՛ զմայլելի մի ծաղիկ, որի տակ, սակայն, թույն է, քնքուշ մի թույն, որը թաքնված է և որը մի քուն է բերում, որից երբեք հնարավոր չէ արթնանալ։ Ահա՛ փոթորիկը, որն ամեն ինչ վերիվայր է անում ու խառնաշփոթ է ստեղծում իրենով։ Ահա՛ գոլորշին, որն իր զորեղ, անդիմադրելի ուժով ահագին ամպեր է կուտակում։ Ահա՛ կայծակը, որը «պատռում» է մռայլ երկինքը և շանթահարում մեր բնակավայրերը։

Այս ուժերի դեմ տգետ, անմշակ ու վայրենի մարդը տառապանք ու մահ է գտնում միայն, բայց 20-րդ դարի լույսով զարգացած մարդը այդ ուժերի դեմ չի սոսկում ու չի տկարանում։ Նա ծաղկի այն թույնով, որը միայն մահ էր պատճառում, խառնուրդ է պատրաստում և իր աղետների ու տկարությունների համար դարման ստեղծում, և այդպիսով, ծաղկի այն բնությունից, որից միայն մահ էր առաջանում, մարդը օգտվում, նպաստավորվում, կենդանություն, ուժ և զորություն է քաղում։ Փոթորիկը, որն ամեն ինչ տակնուվրա էր անում, «հնազանդվում» է իմաստուն մարդուն, որը այն ծառայեցնում է հողմաղացի ու առագաստանավի թևերը շարժելուն։ Գոլորշին, որ ահագին մի ուժ է, որը ամպեր է գոյացնում և որոտների ու շանթերի բուն տարրն է հանդիսանում, մարդու «ձեռքով» խողովակների, գործիքների միջով է անցկացվում և շրջանառություն է ապահովում խողովակների մեջ ու մեծ-մեծ մեքենաներն արագընթաց շարժման մեջ է դնում և արագացնում է հազարավոր մարդկանց ճամփորդությունը՝ անծայրածիր անապատների ու լեռների, անեզր ծովերի ու օվկիանոսների միջով անցկացնելով նրանց։

Գիտության մարդը կայծակի պարունակող էլեկտրականությամբ կարողանում է հոսանքալարերի կամ անլար գործիքների միջոցով իր մտքերն ու հրամանները հաղորդել հազարավոր կիլոմետրեր հեռավորության վրա եղողներին։ Այնպես որ այդ անսանձ ու կործանարար բոլոր ուժերը, որոնք իրենց մահացու, կործանարար բնույթով սոսկում պիտի պատճառեին անմշակ մտքի տեր մարդուն, հանճարեղ մարդու համար մեծագույն բարիք են դառնում և օգուտ են տալիս՝ երկարացնելով ու ճոխացնելով նրա կյանքը՝ այդպիսով նախախնամական պարգև լինելով մարդու համար։

Սա աղո՜տ, շա՜տ աղոտ պատկերն է այն բանի, որ հավատացյալի հոգին կարող է բարիքի ու օգուտի վերափոխել բոլոր այն աղետներն ու պատահարները, որոնց նա ենթարկվում է իր կյանքի ընթացքում։ Նրանց համար, ովքեր երես են թեքել Աստծուց, այդ աղետները դեռ մի բան էլ պատճառ են դառնում առավել խստասրտության ու ըմբոստության, իսկ նրանց համար, ովքեր խոնարհվում են, այդ պատահարները դառնում են սրբացման ու հավիտենական կյանքի պատճառ ։

Ահա այստե՛ղ է Պողոս առաքյալի կյանքի գաղտնիքն ու կյանքի ներուժը, քանի որ նրա կտակած այս նշանաբանն իր համար կենդանի իրականացում է եղել։ Հակառակ իր աստվածամերձ լինելուն՝  նրա շուրջը, նրա գործերում ամեն բան իրեն աննպաստ ենք տեսնում։ Եվ մարդ զարմանում է, երբ տեսնում է, թե ինչպիսի՜ մարդն է կարողանում ասել, որ ամեն բան նպաստավոր է լինում բոլոր նրանց համար, ովքեր սիրում են Աստծուն, մինչդեռ ինքը՝ առաքյալը, ամենից ավելի աննպաստ պայմաններում էր գտնվում։

«Ամեն բան նպաստավո՞ր». ինչպե՞ս, նրա տկարությունները, նրա փորձությունները մի՞թե «նպաստավոր» էին։ Ինչպե՞ս, նրա անհաջողությունները, նրա աղքատությունը, նրա կորուստները, նրա նավաբեկությունները, նրա գերությունները «նպաստավո՞ր» էին։ Ինչպե՞ս, նրա կրած այն ավերջանալի հալածանքները, հավատացյալների՝ նրա դեմ ցուցաբերած անվստահությունը, հրեաների անհավատությունը, հույների՝ նրան ու նրա քարոզած Խաչը ծաղրելը «նպաստավո՞ր» էին։ Ինչպե՞ս, այն խաչերը, որ կրեց նա, այն տարակույսները, արցունքներն ու նեղությունները, կամ նրա «ընդհատված» ծառայությունը, նրա վիրավոր մարմինն ու շղթայակապ վիճակը, կամ Հռոմի նրա բանտը և վերջին պահին նրա լքված վիճակը, կամ, վերջապես, նրա մարտիրոսությունը, մի՞թե «նպաստավոր» էին։

Այս ամենը պարագաներ են, որ առաջնորդում են մարդուն՝ տարակուսելու Աստծու նախախնամական միջամտության վրա, բայց այս մեծ Առաքյալը կյանքի դժխեմ, ահավոր հարվածների ներքո միշտ ավելի խոնարհ, ավելի պարզ, ավելի կենդանի, ավելի ուրախ ու ավելի զորավոր է, նրա սիրտը՝ ավելի ընդարձակ, հորդահոս գետի նման, որ հետզհետե ալիքվում ու ավելի է բարձրանում, չափից էլ ավելի ընդլայնվում ու ծավալվում է՝ անդիմադրելի լինելու աստիճան, որի առաջ ոչ մի թումբ, ոչ մի խութ խոչընդոտ լինել չի կարող։ Տեսե՛ք, նրա զորեղ հավատքն է ցրում այն ամպերը, որ կուտակվում ու խոչընդոտում են աստվածային լույսին։ Եվ տեսե՛ք, թե նա ինչպես է գտել իր ուժի, իր զորության գաղտնիքը, որը երբեք չի կարելի խորտակել։

Ուրեմն, ձեր զորությունը փնտրեք այնտե՛ղ, որտեղ Պողոս առաքյալը գտավ իրենը։ Սեր և հավա՛տք ունեցեք առ Աստված և ձեզ վրա եկած փորձություններից կկարողանաք օգուտ քաղել, հակառակ դեպքում՝ բարեբախտություններն էլ կարող են փոխակերպվել կայծակի, որը միայն սպանում է մարդուն։

 

 

Տեր Ղևոնդ վրդ. Դուրյան, «Պարզ քարոզներ», Բ հատոր, Փարիզ, 1924 թ.

Արևելահայերենի վերածեց Գևորգ սրկ. Կարապետյանը