Բոցաշունչ Եղիան՝ կրակի պես այրող ու մաքրող մարգարեն

Իսրայելում ապրող Աստծո հավատարիմ մարգարեներից Սուրբ Եղիան աստվածաշնչյան մարգարեների մեջ առանձնանում է իր անապատական ու հրաշքներով լի կյանքով, կրակոտ նախանձախնդրությամբ և անսովոր վախճանով: Նա այն երկու մարդկանցից մեկն է (մյուսը Ենոքն է), որոնց մասին Աստվածաշնչում գրված է, թե երկինք են «փոխադրվել» առանց մահանալու (Ծննդոց 5:18-24):

Նրա պատմությունը գրված է Աստվածաշնչում Թագավորությունների 3-րդ և 4-րդ գրքերում: Եղիայի մասին Աստվածաշունչը հայտնում է, որ Թեզբացի է, Գաղաադի Թեզբե անունով բնակավայրից: Ապրել է Քրիստոսի ծնունդից առաջ 9-րդ դարի առաջին կեսում Աքաաբ արքայի թագավորության օրոք: Եղիան Աստծո արդար զայրույթի մարմնացումն է երկրի վրա: Ապրում էր «քաղաքակրթության» այլասերիչ ազդեցություններից հեռու, բնության ծոցում: Նա Աստծուց ուղարկվում է արքայի մոտ, ով Սողոմոն թագավորի հաջորդներից և մինչ այդ օրը եղած թագավորներից ամենապիղծն էր, ում կինը՝ Փյունիկեցի Հեզաբելը, կռապաշտ էր և իր հետ իր երկրից բերել էր նաև կուռքեր ու շուրջ հազար քուրմ՝ Իսրայելում ևս կռապաշտությունը տարածելու համար: Հեզաբելը նաև կոտորել էր տվել Աստծո բազմաթիվ մարգարեների: Երկիրն այդ ժամանակ ընկղմվել էր կռապաշտության մեջ և իսրայելացիները մոռացել էին իրենց ճշմարիտ Աստծուն, ում հավատարիմ ու նախանձախնդիր ծառան էր Եղիան:

Բոցաշունչ Եղիան՝ հալածվածների և ընչազուրկների պաշտպանը, ներկայանալով Աքաաբ արքայի առաջ, առանց տատանվելու կշտամբում ու հանդիմանում է Աքաաբ թագավորին և ասում, որ Իսրայելի երկիրը մի քանի տարի անձրև կամ նույնիսկ ցող չի ունենա իբրև պատիժ:

Թագավորի հավատարմությունը Աստծուն աղբյուր է հանդիսանում ազգի բարգավաճմանը, մինչդեռ կռապաշտությունն ու անհնազանդությունը Աստծուն՝ անխուսափելիորեն առաջնորդում են աղետի: Եղիա մարգարեն հիշեցնում է թագավորին Աստծո պահանջները:

Նա փորձում է ետ պահել իր ժողովրդին կուռքերին հետևելուց՝ ցույց տալով նրանց, թե ինչպիսին է միակ ճշմարիտ Աստված: Համոզում է Իսրայելին, որ չերկրպագեն Բահաղին, այլ իրենց հույսն ու հավատը դնեն Աստծո վրա:

Աքաաբն ու Հեզաբելը հալածում էին Եղիային այն բանի համար, որ նա ջանում էր զղջում առաջացնել մարդկանց սրտերում: Քանի որ Իսրայելը հեռացել էր Տիրոջ ուղուց և դարձել կռապաշտ, Իսրայելում մեծ երաշտ է առաջանում և երեք ու կես տարի անձրև չի տեղում:

Աստծո հրամանով Եղիան հեռանում է Քոռաթի հեղեղատը, որից նա խմում էր իր ջուրը, իսկ ագռավներն ամեն օր երկու անգամ հաց ու միս էին բերում նրան ուտելու: Անձրևի չգոյության պատճառով հեղեղատը ցամաքում է և դարձյալ Աստծո հրամանով Եղիան գնում է երկրի հյուսիսային կողմը՝ Սարեփթա քաղաքը, ուր մի այրի կին նրան հյուրընկալում է և օթևան տալիս: Եղիան օրհնում է այս կնոջ յուղի և ալյուրի ամանները, որպեսզի դրանք երբեք չդատարկվեն, նաև հարություն տալիս նրա մեռած որդուն:

Երաշտի երրորդ տարին Եղիան դարձյալ գնում է Աքաաբի մոտ և ասում, որ Կարմեղոս լեռան վրա հավաքի իր հազար քրմերին և կանչի Իսրայելի ժողովրդին. «Մինչև ե՞րբ պիտի կաղաք երկու ոտքի վրա: Եթե Տերը Աստված է, ապա հետևեցեք Նրան, իսկ եթե Բահաղն է աստված, ապա Բահաղին հետևեցեք:

Տվեք երկու եզներ, մեկը ձեզ, մեկը ինձ: Յուրաքանչյուրը իր զոհը թող դնի սեղանին, բայց կրակ չվառի: Դրանից հետո դուք կանչեցեք ձեր աստծուն, ու ես կկանչեմ իմ Տեր Աստծուն: Այն Աստվածը, որը կրակի միջոցով կպատասխանի, նա է ճշմարիտ Աստվածը»:

Այդպես էլ արվում է և Եղիան աստվածային հրաշքով ցույց է տալիս Իսրայելի ճշմարիտ Աստծո զորության դիմաց քրմերի անզոր լինելն ու խաբեությունը: Ժողովուրդը, տեսնելով

սա, Եղիայի հրամանով բռնում է քրմերին ու սպանում: Եղիան աղոթում է և դարձյալ անձրև է գալիս:

Հեզաբել թագուհին, կատաղելով իր քրմերի սպանության պատճառով, սպառնում է հաջորդ օրն իսկ սպանել տալ Եղիային:

Եղիան հակառակ իր խիզախության և հրաշագործ կարողության, «մարդ էր մեզ նման՝ կրքերի ենթակա», ինչպես ասում է Հակոբոս առաքյալը (Հակոբոս 5:17): Ուստի, Հեզաբելի սպառնալիքներից վախենալով, այս անգամ գնում է երկրի հարավային կողմը, մինչև Սինա լեռը և այնտեղ մի քարայրում սպասում Աստծո նոր պատգամին:

Աստված, զեփյուռի տեսքով հայտնվելով, նրան պատգամում է վերադառնալ և Ասորիքի թագավոր օծել Ազայելին, Իսրայելի թագավոր Հեուին, իսկ իբրև իրեն Եսայիին հաջորդող մարգարե՝ օծել Եղիսեին:

Աստված երկրի վրա Եղիային բազում հրաշագործություններով փառավորելուց հետո հրեղեն կառքով ու մրրիկով տանում է երկինք: Նա բարձրանում է երկինք Եղիսեի աչքի առաջ՝ առանց մարդկային բնական մահով մեռնելու: Սրանից առաջ Եղիսեն Եղիայից խնդրում է ստանալ նրա կրկնակի հոգին, այսինքն՝ նրան տրված զորության կրկնակին, ինչն իրոք տեղի է ունենում: Երբ կառքով բարձրանալիս Եղիան իր թիկնոցը, գցում է վար և Եղիսեն այն վերցնում է իրեն: Ուստի թեև Եղիայի կյանքը լի է հրաշագործություններով, սակայն Եղիսեն սրանում գերազանցում է նրան՝ ունենալով նրա հոգու կրկնակին: Եղիա մարգարեն, ըստ Մաղաքիա մարգարեի, աշխարհի վախճանին դարձյալ պիտի գա երկիր, իբրև նախակարապետը Քրիստոսի երկրորդ գալստյան, այնպես ինչպես որ Հովհաննես Մկրտիչ Կարապետը դարձավ Տիրոջ առաջին գալստյան: Սա է պատճառը, որ Հովհաննես Մկրտիչն Ավետարանում նմանեցվում է Եղիային և ասվում է, թե նա եկել էր Եղիայի հոգով: Լեռան վրա Տեր Հիսուսի պայծառակերպության ժամանակ, նրան հայտնված ու նրա հետ զրուցող երկու սրբերից մեկը Եղիան էր: Հավանաբար Եղիայի մահ ճաշակած չլինելն ու Տիրոջ երկրորդ գալստյան նախակարապետը դառնալու եզակի պատիվն է պատճառը, որ Հայ եկեղեցին նրա հիշատակը տոնում է Հոգեգալստյան տոնին հաջորդող կիրակի օրը, այն դեպքում, որ սրբերը մեր եկեղեցում կիրակի օրը չեն հիշատակվում:

 

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

27.05.18
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․