Որբ երեխաներ

- Հա´յր, եթե ընտանիքի գլուխը մահանում է, փոքր երեխաները պե՞տք է տեսնեն իրենց մահացած հոր մարմինը:

- Չէ՛, պետք չի: Եթե նույնիսկ չափահաս մարդու մտերիմներից մեկն է մահանում, ապա միջոց ես փնտրում նրբանկատ կերպով դա հայտնելու նրան: Էլ ի՜նչ ասես երեխաների պարագայում:

- Մինչև ո՞ր տարիքն ի օգուտ երեխաների չէ իրենց մահացած հարազատներին տեսնելը:

- Դա երեխայից է կախված (բնավորությունից, հակումներից, տրամադրությունից):

- Իսկ կարելի՞ է երեխաներին հոր գերեզմանին այցի տանել:

-  Այո, կարելի է երեխաներին այցի տանել գերեզմանին: Պետք է նրանց ասել. «Հայրիկն այստեղից Երկինք է տեղափոխվել: Եթե դուք բարի երեխաներ լինեք, ապա նա հյուր կգա ձեզ Երկնքից»: Հիշում եմ, երբ իմ տատիկը մահացավ՝ ինձ տարան մեր ծանոթների տուն, որպեսզի թաղումը չտեսնեմ ու չիմանամ, որ նա մահացել է: Այնտեղ խաղում էին ինձ հետ, զբաղեցնում: Ես ծիծաղում էի, իսկ նրանք՝ լաց լինում: Երբ ինձ հետ բերեցին տուն՝ սկսեցի հարցնել. «Իսկ տատիկն ո՞ւր է»: «Կգա, կգա»,- ասում էին ինձ: Ես սպասում էի տատիկի վերադարձին, իսկ որոշ ժամանակ անց իմացա, որ նա մահացել է: Ի օգուտ երեխաների չէ սիրելի մարդկանց մահացած տեսնելը:

- Հա՛յր, եթե փոքրիկների մայրն է մահանում, ապա նրա մահը նրանք մեծ ցավով են տանում:

- Երեխաները մորը կորցնելուց ավելի են որբանում, քան՝ հորը: Այդ պատճառով էլ մորը կորցնելուց ավելի մեծ ցավ են ապրում: Հազվադեպ է պատահում, որ մորը կորցրած երեխաների համար նրանց հայրն է հետո մայր դառնում: Սակայն այդպիսի երեխաները Դրախտում կմխիթարվեն: Նրանք կստանան այնտեղ (պակասը): Որբը Դրախտ «կանցնի» ավելի փոքր «անցողիկ բալլով», այնպես, ինչպես արտասահմանի հույներն են առանց քննությունների ընդունվում մեր համալսարանները, քանի որ դա նախատեսված է համապատասխան օրենքով: Այսինքն, Աստծո օրենքի ներգործությունը տարածվում է որբերի վրա և Դրախտ անցնելու համար նրանցից ավելի քիչ ջանք է պահանջվում, այն դեպքում, երբ այլ մարդիկ դրա համար պետք է բավական մեծ սխրագործություն կատարեն: Իրենց ծնողների մեծ քնքշանքից զրկված երեխաներին ես երջանիկ ու երանելի եմ համարում: Քանի որ նրանք կարողացել են այս կյանքում Աստծուն իրենց Հայր դարձնել և միևնույն ժամանակ Աստծո «խնայողական դրամարկղում» են պահել իրենց ծնողների քնքշանքը, որից զուրկ են եղել և որն այժմ տոկոսներ է բերում (հոգևոր):

Սակայն Բարեգութ Աստված այս կյանքում ևս կօգնի այդպիսի երեխաներին, որովհետև այն պահից սկսած, երբ Աստված Իր մոտ է առնում ծնողներին, Նա, եթե կարելի է այդպես արտահայտվել, պարտավոր է հոգ տանել նրանց երեխաների մասին: Հիշո՞ւմ եք, թե ինչ է ասում Դավիթ մարգարեն. «Տերն ընդունում է որբերին ու այրիներին» (Սաղմ. 145:9): Աստված այդպիսի երեխաներին բնականաբար ավելի է սիրում և ավելի է հոգ տանում նրանց մասին: Այդպիսի երեխաներին, այս կյանքում, Նա ավելի շատ իրավունք է տալիս (հոգևոր), քան մյուս երեխաներին: Եթե որբուկը կարգավորման բռնակը բարու վրա դնի, ապա շատ կհաջողի: Բայց եթե նա ասում է. «Քանի որ ես տանջվել եմ, այժմ էլ կսկսեմ ուրիշներին տանջել»՝ ինքն իրեն կործանում է:

- Հա՛յր, որբության բացասական հետևանքները մարդու ողջ կյանքում մնո՞ւմ են:

- Ի՞նչ ես խոսում: Որբ երեխաները կարող են մի փոքր կաշկանդված լինել, որոշ ամաչկոտություն ունենալ, երկչոտություն: Նրանք այն ուրախությունն ու աշխուժությունը չունեն՝ ինչ քնքշությամբ հագեցած երեխաների մոտ է: Սակայն այդ կաշկանդվածությունն, այդպիսի երեխաների համար, արգելակ է հանդիսանում, որն օգնում է նրանց կյանքում: Եվ միաժամանակ, նրանք մյուս կյանքում իրենց համար խնայողություններ են կուտակում: Ի՞նչ ես կարծում. Աստված չի՞ տեսնում այդ կաշկանդվածությունը: Մի՞թե հետո չի օգնի նրանց: Այդ պատճառով էլ, հատկապես մոր կողմից որբին, մենք պետք է ցավով ու ջերմ սիրով սեղմենք մեր գրկում, որպեսզի նախ նա ջերմանա և անցնի նրա երկչոտությունը և բաց անի իր սիրտը: Եվ եթե նա բարեպաշտություն ունի, ապա պետք է հնարավորինս արգելակենք նրա մեծ ոգևորությունը, որպեսզի ուժասպառ չլինի՝ ջանալով արտահայտել իր մեծագույն երախտագիտությունը: Սուրբ Արսեն Կապադովկիացին որբ է մեծացել՝ թե՛ հոր և թե՛ մոր կողմից: Եթե իր որբությանը նա անվեհերությամբ ու հոգևոր կերպով չվերաբերվեր, ապա տառապյալ կլիներ, հոգեկան խնդիրներ կունենար: Սակայն արի ու տես, թե ի՜նչ կտրիճ էր: Ի՜նչ սխրագործություններ էր անում: Ինձ վրա տպավորություն թողեց այն, որ նրա ոսկորները բամբակի ու սպունգի պես փափուկ էին: Նրա մասունքները հանելիս, երբ գերեզմանից դուրս էի բերում նրա կողոսկրերն ու ողնաշարը, դրանք փոշիանում էին՝ հենց որ դիպչում էի: Քիչ թե շատ երկու ողերն էին ամուր՝ կոնքա-ազդրայինն ու մեծ սրունքոսկրը: Զարմանալի բան է, թե ինչպե՞ս կարող էր ոտքով այդքան հսկայական տարածություններ անցնել՝ այդքան վատառողջ լինելով: Նա այնպես էր քայլում՝  կարծես օդում թռչելիս լիներ: Այստեղ ակնհայտ է դառնում այն գերբնական ուժը, որ Աստված տալիս էր նրան: Արդ, մի՞թե որբ մեծացնելը Քրիստոսի ուժերից վեր պիտի լինի:

Պաիսիոս Աթոսացու «Ընտանեկան Կյանք» գրքից

Ռուսերենից թարգմանությունը՝ Էմիլիա Ապիցարյանի