Սաղմոս ԼԷ

Սաղմոս Դավթի՝ շաբաթօրյա հիշատակի առթիվ: Մեղանչելուց հետո՝ որոշ ժամանակ անց, խղճմտանքից ազդվելով՝ ասաց այս սաղմոսը: Նաև նման կերպ մեղանչածների համար սա բժշկարան է և զորավոր դեղ՝ հոգու համար: Իսկ շաբաթօրյա է կոչվում, որպեսզի ապաշխարողները խղճմտանքից հանգստություն գտնեն և մեղավորներն են, որ այստեղ լուծանում են իրենց հանգիստը և վերցնում են արդարների հանգստյան շաբաթը, որ յոթերորդ օրվա վերջն է և ութերորդ օրվա սկիզբը, ինչպես որ այստեղ շաբաթը քրիստոնյաների համար փոխվեց կիրակիի՝ յոթից՝ ութը: Եվ ինչպես որ շաբաթը լուծարողը քարկոծվում էր, այդպես էլ այստեղ, որ մեղքի պատճառով լուծարում են շաբաթը՝ արդարների հանգստյան օրը, այսպիսի խոսքերի և արհավիրքների են արժանանում, ուստի որպեսզի չենթարկվեք հավիտենական քարկոծման՝ համախմբված ատյանի առջև, ասում է.

1. Տէր, մի՛ սրտմտութեամբ քով յանդիմաներ զիս. և մի՛ բարկութեամբ քով խրատեր զիս:

Տե՛ր, քո զայրույթով մի՛ հանդիմանիր ինձ և քո բարկությամբ ինձ մի՛ խրատիր:

Քանզի զայրույթի և բարկության միջոցով է ցույց տալիս այնտեղի դատավորին, ուստի խրատն այստեղ է, այլ ոչ թե այնտեղ, այդ պատճառով էլ, ասում է, խրատի՛ր, բայց ոչ թե զայրույթով, այլ՝ հայրաբար:

2. Զի նետք քո հարան յիս. և յիս հաստատեցաւ ձեռն քո:

Քանզի քո նետերն ինձ հարվածեցին, և քո ձեռքն ինձ վրա ծանրացավ:

Աստծո ողորմությունը շարժելու փոխարեն ասում է. քո նետերը, այսինքն՝ փորձություններն ու խղճմտանքը: Նաև ասում են, թե նետահարվածն աղեղնավորի ձեռքն է ընկնում: Ասում է. քո ձեռքն ինձ վրա ծանրացավ, մարի՛ր քո ցասումը, քանզի շատ երկար տևեց այն ինձ վրա:

3. Ո՛չ գոյ բժշկութիւն մարմնոյ իմոյ յերեսաց բարկութեան քոյ:

Մարմնիս համար բուժում չկա քո բարկության դեմ:

Քանզի ասում էին, թե Դավիթն ընկավ մարմնավոր ցավերի և խոցերի մեջ: Իսկ այնտեղ՝ այն շաբաթ օրը, մարմնի չարչարանքներից բժշկություն չկա՝ Աստծո երեսի բարկության պատճառով:

4. Ո՛չ է խաղաղութիւն ոսկերաց իմոց. յերեսաց մեղաց իմոց:

Ոսկորներս հանգստություն չունեն իմ մեղքերի պատճառով:

Քանզի մինչև ուղն ու ծուծս էր հասնում ոսկորներիս ցավը, և պատճառը ոչ թե դու ես, ասում է, այլ՝ գարշելի դեմքով պատկերված իմ մեղքերը: Նաև ոսկորներ է ասում ցույց տալու համար հոգու վրա ունեցած ազդեցությունը, որի պատճառով երկար ժամանակ սարսափի մեջ էր:

5. Անօրէնութիւնք իմ բարձրացան քան զգլուխ իմ. որպէս բեռն ծանր ծանրացան ի վերայ իմ:

Անօրինություններս գլխիցս վեր բարձրացան, սաստիկ բեռի պես ծանրացան վրաս:

Գլուխ ասելով նկատի ունի միտքը, որը թույլ չի տալիս հոգուն վեր բարձրանալ, որովհետև սաստիկ բեռի պես ծանրացան վրաս: Քանզի վայրի գազանների պես եղան, և վերցրեցի մեղքերիս բեռը, որ երկաթից և պղնձից էլ ծանր է: Ինչպես որ մի այլ մարգարե կշեռք և կապարե քար է կոչում վերջին օրվա ահն ու երկյուղը:

6. Նեխեցան և փտեցան վէրք իմ, յերեսաց անզգամութեան իմոյ:

Վերքերն իմ նեխեցին և փտեցին անզգամությանս հետևանքով:

Հայտնում է իր վերքեր ունենալու մասին և ինքն իրեն անզգամ է կոչում ինչպես մի անմիտ: Նաև այնտեղ հրեշտակները զզվում են մեղավորների գարշելի հոտից, եթե այստեղ իրենց նեխած վերքերը լվացած չեն լինում արտասուքով և փտեցումը չեն կանխում ողորմության միջոցով:

7. Տառապեցայ և խոնարհ եղէ յոյժ. զօրհանապազ տրտում գնայի, զի անձն իմ լի եղև չարչարանօք. և ո՛չ գոյ բժշկութիւն մարմնոյ իմոյ:

Տառապեցի և խիստ նվաստացա, գիշեր-ցերեկ շրջեցի վշտացած, քանզի հոգիս լցվեց տանջանքներով, և մարմնիս համար բուժում չկա:

Զրկվեցի բարիքներից և խոնարհվեցի մեղքերի խղճմտանքի առաջ: Գիշեր-ցերեկ. այստեղ այդպես է, իսկ այնտեղ աշխատանքից և տրտմությունից հանգստանալու համար գիշեր չկա, քանզի հոգին ու մարմինը լի է վշտերով, ինչպես որ ասում է.

8. Չարչարեցայ և խոնարհ եղէ մինչև յոյժ. մռնչէի առ հեծութեան սրտի իմոյ:

Չարչարվեցի և սաստիկ կորացա, մռնչացի սրտիս հեծությունից:

Այն էլ՝ սաստիկ, և չի ասում թե որքան հետո է Սուրբ Հոգին իր ազդեցությունն ունենում այդ աղետի մեջ ընկած մեղսագործի վրա: Մռնչացի, ասում է, սա կարելի է հասկանալ նաև որ մռնչում է իր սովորության դեմ, որ այլևս չկրկնի այն և սրտի հեծությամբ, հակառակ դեպքում այնտեղ կլինի լաց և ատամների կրճտոց:

9. Տէ՛ր, առաջի քո է ամենայն ցանկութիւն իմ. և հեծութիւն իմ ի քէն ո՛չ ծածկեցաւ:

Տե՛ր, ամբողջ ցանկությունս առջևդ է, և հառաչանքս չծածկվեց քեզնից:

Ցանկություն, որի պատճառով մեղանչեցի և հառաչանք, որի միջոցով ապաշխարեցի: Եվ արդ, իմ ցանկությունն է ներում գտնել քեզանից և արքայությունդ ժառանգել, ինչն էլ հառաչելով խնդրում եմ:

10. Սիրտ իմ խռովեցաւ յիս, և եթող զիս զօրութիւն իմ. լոյս աչաց իմոց, և այս ո՛չ եղև ընդ իս:

Սիրտս պղտորվեց իմ մեջ, և ուժս լքեց ինձ, աչքերիս մեջ լույսի նշույլ իսկ չմնաց:

Սիրտս պղտորվեց իմ մեջ և ոչ ոք չիմացավ: Եվ ուժս լքեց ինձ. մտքիս գիտակցությունը, որ մինչ այդ ցնծում էր և ասում «Արդարություն գործեցի» (Սղ. 118:121) և «Անբասիր ընթացա» (Սղ. 25:1): Աչքերիս մեջ լույսի նշույլ իսկ չմնաց. բազում արտասուքների կամ Աբիսողոմի պատճառով: Այլև այն ահավոր օրը, նրանք ովքեր այստեղ զորացնում են և լուսավորում իրենց խրատներով, այնտեղ թողնելու են, ինչպես որ ասում է. «Քանի դեռ քեզ համար չեն խավարել արեգակն ու լույսը և լուսինը» (Ժող. 12:2):

11. Բարեկամք իմ և մերձաւորք իմ առաջի իմ մերձեցան և կացին. և մերձաւորք իմ հեռի եղէն յինէն:

Բարեկամներս և ընկերներս մոտեցան և կանգնեցին իմ առջև, և մերձավորներս ինձնից հեռու մնացին:

Մերժեցին և հեռու կանգնեցին Աքիտոբելն ու նրա նմանները: Իսկ այնտեղ էլ հրեշտակներն ու մարգարեներն իրենց խոսքերով պիտի հեռանան [նրանցից]:

12. Բռնադատէին զիս և խնդրէին զանձն իմ. ոյք խորհէին չար ի վերայ իմ, խօսեցան զանօրէնութիւն, և զնենգութիւն զօր հանապազ խորհեցան:

Ինձ հետապնդողները բռնադատեցին ինձ, իմ դեմ չարիք նյութողները անօրինություն խոսեցին, և գիշեր-ցերեկ նենգություն մտածեցին:

Այստեղ դևերն էին հուսահատության մատնում և նրանց մղմամբ հալածում էին նաև ուրիշները, իսկ այնտեղ՝ տանջանքներն ու խոշտանգումները՝ հիշեցնելով իմ անօրինությունները:

13. Այլ ես որպէս խուլ՝ զի ո՛չ լսէ. որպէս համր՝ որ ո՛չ բանայ զբերան իւր:

Իսկ ես դարձա ինչպես խուլ, որ չի լսում, ինչպես համր, որ բերանն իր չի բացում:

14. Եղէ ես որպէս մարդ, որ ո՛չ լսէ. և ո՛չ գոն խօսք ի բերան նորա:

Ես դարձա ինչպես մարդ, որ չի լսում, և որի բերանում խոսք չկա:

Լռեց այստեղ Դավիթը Սեմեի նախատիքների առաջ և պատասխան չտվեց, այնտեղ էլ ոչինչ չեն ասելու կամ չեն լսելու տանջվողներին: Խուլ ու համր չէի, այլ իբրև բանական մարդ՝ գիտե լռության պատճառը:

15. Ես ի քեզ, Տէր, յուսացայ, և դու լուիցես ինձ Տէր Աստուած իմ:

Ես հույսս քեզ վրա դրի, ո՛վ Տեր, ու դու կլսես ինձ, Տե՛ր իմ Աստված:

Ես հույսս քեզ վրա դրի այստեղ և դու կլսես ինձ իմ ժամանակին:

16. Ասացի՝ թէ մի՛ ուրախ եղիցին յիս թշնամիք իմ. ի սասանել ոտից իմոց՝ ի վերայ իմ մեծամեծս խօսեցան:

Ասացի՝ «Թող թշնամիներս չծիծաղեն վրաս». երբ ոտքս սայթաքեց, նրանք հոխորտացին իմ դեմ:

Դևերն ու մարդիկ հոխորտացին իմ դեմ, երբ ոտքս սայթաք           եց Աստծո պատվիրաններից:

17. Ես ի տանջանս պատրաստ եմ. և ցաւք իմ առաջի իմ են յամենայն ժամ:

Ես պատրաստ եմ տանջանքների, և իմ ցավերը միշտ առջևս են:

Իմ գիտակցության մեջ, քանզի արժանի եմ և այնտեղ էլ հնար չկա ազատվելու: Իմ ցավերը. մեր Տերն էլ հանուն մեզ մեր մեղքերի ցավն իր առջև դրեց և վերցրեց դրանք իր չարչարանքներով:

18. Զանօրէնութիւնս իմ պատմեցից. և հոգացայց վասն մեղաց իմոց:

Կպատմեմ իմ անօրինությունները և կհոգամ իմ մեղքերի մասին:

Իմ, այլ ոչ թե ուրիշների:

19. Իսկ արդ՝ թշնամիք իմ կենդանի են, և զօրացեալ են քան զիս. և բազում էին, ոյք ատէին զիս ի տարապարտուց:

Բայց թշնամիներն իմ ողջ են ու ավելի հզոր, քան ես, և բազմացել են նրանք, ովքեր անիրավի ատում են ինձ:

Դևերն անմահ են: Ու ավելի հզոր, որովհետև երբ մեղանչում ենք, զորանում են և բազմանում: Ովքեր անիրավի ատում են ինձ, նրանք, որոնց առջև չեմ մեղանչել:

20. Ոյք հատուցին ինձ չար փոխանակ ընդ բարւոյ. չարախօսէին զինէն զի ես երթայի զհետ արդարութեան:

Ովքեր ինձ չարությամբ հատուցեցին բարու փոխարեն և չարախոսեցին իմ մասին, քանզի ես արդարությամբ էի ընթանում:

Աբիսողոմն ու Աքիտոբելը, չէի ցանկանում նրանց հանդեպ չարիք անել, իսկ հրեաներն էլ՝ Տեր Աստծո Հիսուսի:

21. Մի՛ թողուր զիս, Տէր Աստուած իմ. և մի՛ ի բացեայ առնիր յինէն, հայեա՛ց յօգնել ինձ, Տէր փրկութեան իմոյ:

Մի՛ լքիր ինձ, Տե՛ր իմ Աստված, և մի՛ հեռացիր ինձնից: Ո՛ւշ դարձրու, որ ինձ օգնես, ո՛վ իմ փրկիչ Տեր:

Նրանք թողեցին, բայց դու մի՛ խորշիր ինձանից, քանզի ես քո հանդեպ ունեցած սերն ու ահը չեմ թողնում: Ո՛ւշ դարձրու, որ ինձ օգնես, բավական է ինձ, Տեր, փրկություն իմ:

 

 

Վարդան Արևելցի, Մեկնութիւն Սաղմոսացն Դաւթի, Էջմիածին, 1797 թ.

Գրաբարից թարգմանեց Գայանե Թերզյանը