Վարդագեղ և շուշանափայլ Սբ. Վարվառե կամ Վարվառա կույսը Փյունիկիայի Հելիոպոլիս քաղաքից էր: Ապրել է 3-րդ դարի վերջերում: Միամոր դուստրն էր Դիոսկորոս անունով հարուստ հեթանոս իշխանի: Վերջինս մոլի կռապաշտ էր: Քանի որ Վարվառեն չափազանց գեղեցիկ էր, Դիոսկորոսը նրան հետաքրքրասեր աչքերից հեռու պահելու համար, մի բարձր աշտարակ է կառուցել տալիս և դստերը ծառայողներով հանդերձ այնտեղ բնակեցնում մինչև Վարվառեի ամուսնության տարիքը:
Այն ժամանակ, երբ թագավորում էր Մաքսիմիանոսը, քրիստոնյաների դեմ հալածանքները դարձյալ սաստկանում են: Ամենուր ուղարկվում են դատավորներ և զորագլուխներ, որպեսզի հալածեն քրիստոնյաներին, նրանց բռնադատեն ուրանալու իրենց կրոնը, և ովքեր մերժեն ենթարկվել հրամանին՝ չարաչար մահով սպանեն: Հելիոպոլիս է գալիս Մարտիանոս անունով վայրենամիտ և անաստված դատավոր և սկսում տանջել քրիստոնյաներին:
Վարվառեն, լինելով ուշիմ և խելացի աղջիկ, սկսում է մտածել, որ այն կուռքերը, որոնց իրենք պաշտում են, չեն կարող իրական ստեղծիչը լինել, քանի որ մարդկանց ձեռքով են պատրաստված և որ կա մի ուրիշ ստեղծիչ: Երբ Վարվառեն ժամանակ առ ժամանակ դուրս էր գալիս աշտարակից և իջնում քաղաք, այնտեղ ծանոթանում է քրիստոնյա կանանց հետ, որոնցից և իմանում է Քրիստոսի մասին, հավատում քրիստոնեական վարդապետությանն ու ծածուկ քրիստոնյա դառնում:
Մի օր հայրը աշտարակ է գալիս և ասում Վարվառեին.
-Աղջիկս, Վարվառա, քեզ համար պատրաստել եմ հարսանեկան առագաստ: Որոշել եմ քեզ կնության տալ մեծ իշխանի տղային: Դու ի՞նչ ես մտածում այս մասին, համարձակորեն ասա ինձ:
Իսկ աղջիկը, խռովված հոր խոսքերից, ասում է նրան.
-Հայր, մի՛ ստիպիր ինձ ընտրել թշվառ կյանքը և զրկվեմ հիմնական քաղցր և հաճելի կյանքիցս:
Հայրը, առանց հասկանալու աղջկա ասածը, ուրախանում է նրա ծանրախոհության համար:
Սակայն շուտով մի միջադեպ առիթ է դառնում, որ հայրն իմանա իր դստեր հավատափոխության մասին: Հայրը աշտարակի մոտ բաղնիք է կառուցել տալիս երկու պատուհաններով: Հոր բացակայությամբ Վարվառան երրորդ պատուհանն է շինել տալիս, իսկ ավազանի վրա էլ դրոշմում է տերունական նշանը՝ Սուրբ Խաչը:
Երբ հայրը վերադառնում է, բաղնիքում տեսնում է երեք պատուհան, պահանջում է բացատրություն: Կանչում են աղջկան: Վարվառեն ասում է, որ իր հավատացած Սուրբ Երրորդության խորհրդով է դա արել: Իսկ խաչը այն փրկարար գործիքն է, որի վրա Քրիստոս Իր արյունն է թափել մարդկանց փրկության համար: Դիոսկորոսը այս լսելով այնքան է կատաղում, որ կամենում է տեղն ու տեղը սրով սպանել Վարվառեին: Սակայն վերջինս հրաշքով ազատվում է հոր ձեռքից և փախչում լեռները: Հայրը գտնում է նրան և, ծեծի ենթարկելով, բերում տուն և արգելափակում: Այնուհետև հանձնում է տեղի Մարկիանոս դատավորին, ով Վարվառեին, ատյան հանելով, փորձում է համոզել զոհ մատուցել կուռքերին, սակայն, ապարդյուն: Վարվառեին ենթարկում են չարչարանքների, որոնց ականատես է լինում Հուլիա անունով մի բարեպաշտ քրիստոնյա կին: Այնուհետև Վարվառեին գցում են բանտը, ուր նրա մոտ է գալիս Հուլիան և տեսնելով թե ինչպես են աստվածային հրաշքով Վարվառեի բազմաթիվ վերքերը անհետ կորել, ավելի է հաստատվում հավատքի մեջ, փառավորում Աստծուն և որոշում Վարվառեին նահատակակից դառնալ: Վարվառեին դարձյալ ատյան են հանում:
Երբ դատավորը տեսնում է Վարվառեի վերքերը առողջացած, ասում է.
-Տեսա՞ր, թե աստվածները որքան հոգատար են և ինչքան շուտ բժշկեցին քեզ:
Վարվառեն պատասխանում է.
-Ո՛վ դատավոր, քո աստվածները կույր են և համր: Նրանք չեն կարող զգալ մարդու ցավերը, ոչ բարիք կարող են անել և ոչ էլ չարիք: Մինչդեռ իմ ճշմարիտ բժիշկն իմ Փրկիչն է: Դու Նրան չես կարող տեսնել, որովհետև հոգուդ աչքերը խավար են:
Այդժամ դատավորը հրամայում է կրկին չարչարել երանելի կույսին: Հուլիան գնում է նրա հետ, նրան նույնպես չարչարում են: Երկուսին չարչարելուց հետո Հուլիային գցում են բանտ, իսկ Վարվառեին մերկացնելով շրջում քաղաքում և նրանից դուրս: Ի վերջո, երբ ոչ մի կերպ չեն կարողանում Վարվառեի հաստատուն միտքը փոխել, նրան և Հուլիային, տանում են մահապատժի վայրը, որտեղ Վարվառեի հայրն իր ձեռքով գլխատում է դստերը: Հուլիան նույնպես գլխատվում է: Դատավորի և Դիոսկորոսի պատիժը չի ուշանում, երկնքից կրակ իջնելով այրում ու մոխրացնում է նրանց, իսկ նահատակ սրբուհիների մարմինները Վաղենտիանոս անունով մի աստվածապաշտ մարդ թաղում է Հելիոպոլսին մոտակա Գելասիս գյուղում:
Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը
Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի